Bilimsel Araştırma Teknikleri Ünite-6

Ölçek Türleri

Sürekli Ölçekler

• Bu ölçeklerde cevaplayıcı iki uç arasında uzanmakta olan bir çizgi üzerindeki uygun bir yere işaret koyar.
• Değerlendirme aşamasında araştırmacı cevap çizgisini gereken sayıda aralığa böler ve cavaplayıcının cevabını rakamsal olarak ortaya koyar.
• Oluşturulması kolay fakat skorların belirlenmesi zor olmakla birlikte güvenilir değildir.

Tekli Ölçekler

Tek madde veya sorudan ibarettir.

Kategorili Ölçekler

• Cevap seçenekleri kategoriler halinde verilmektedir.
• Kategoriler arasında çakışma olmamalıdır yani her denek sadece bir seçeneğe ait olmalıdır.

Sıralama Ölçekleri

Deneklere inceleme konusuyla ilgili özellikler listesi verilir ve onlardan listedeki özellikleri tercih, önem sırası veya başka bir ölçüte göre sıralaması istenir.

Sabit-Toplam Ölçekleri

Deneklerden, kendilerine verilen 100 tam puanın önem derecesi veya hoşlanma seviyesine göre listede verilen özelliklere dağıtılması istenir.Verilen puanların toplamı tam olarak 100 olmak durumundadır.

Grafiksel / Şekilsel Ölçekler

Özellikle okuma yazma bilmeyen ve küçük çocuklar üzerinde yapılan bu anketlerde cevaplar kelime halinde değil şekiller ve skeçlerle verilmektedir.

İkili-karşılaştırmalı Ölçekleri

Deneklerden ikililer arasında seçim yapması istenmektedir.

Çoklu Ölçekler

Birden çok maddeden meydana gelen ve maddelerin aynı ölçeğe göre değerlendirildiği ölçeklere denir.

Tek boyutlu olarak ölçülmesi mümkün olmayan çok boyutlu kavramların ölçülmesinde kullanılır.

• a) Likert ölçeği
• b) Semantik farklılıklar ölçeği

Likert Ölçeği

Sosyal bilimler alanında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Deneklere çeşitli yargılar ve ifadeler yöneltilir ve bu yargılara katılıp katılmama derecelerini belirtmeleri istenir.

Likert ölçeğinde cevaplar Katılıyorum-Katılmıyorum şeklindedir.

Daha çok kişilerin tutum ve eğilimlerini ölçme amaçlı kullanılır. En önemli dezavantajı doldurma için gerekli sürenin uzunluğudur.

Kategori sayısı olarak 5,7,9 ve 11’li olabilir. En sık kullanılanı 5’li olanıdır.

Değerlendirmede iki alternatif bulunmaktadır.

1. Ölçekte yer alan her ifade ayrı ayrı değerlendirilir. İfadeler arası korelasyon ve ilişki incelenebilir.
2. Skorların toplamı üzerinden değerlendirme yapılabilir.

Semantik Farklılıklar Ölçeği

Mamul, marka ve firma imaj çalışmalarında yaygın olarak kullanılır.

İncelenen nesne/marka/ürüne ait çeşitli özelliklere ilişkin nitelendirmeler zıt kutuplara gelecek şekilde yedi noktalı bir doğru üzerine yerleştirilmiştir. Denek kendine uygun bir yere işaret koyar.

Bu ölçek ile aralık seviyesinde ölçüm yapmak amaçlanmıştır.

1-7 şeklinde veya -3-+3 şeklinde ölçeklendirilebilir

A) İsimsel ölçek

B) Sırasal ölçek

C) Aralıksal ölçek

D) Kümesel ölçek

E) Oransal ölçek

Cevap: D) Kümesel ölçek

A) İsimsel ölçek

B) Sırasal ölçek

C) Aralıksal ölçek

D) Kümesel ölçek

E) Oransal ölçek

Cevap: A) İsimsel ölçek

A) Sabit toplam ölçekleri

B) Grafiksel / şekilsel ölçekler

C) Sürekli ölçekler

D) Tekli ölçekler

E) Kategorili ölçekler

Cevap: B) Grafiksel / şekilsel ölçekler

A) Ölçülebilen ve ölçülemeyen özellikler arasındaki ilişkiler

B) Özellik ve sistem arasındaki ilişkiler

C) Özellik ve belirli bir özellik arasındaki ilişkiler

D) Özelliğin farklı miktarının en az üç örneği arasındaki ilişkiler

E) Özelliğin aynı miktarının iki örneği arasındaki ilişkiler

Cevap: D) Özelliğin farklı miktarının en az üç örneği arasındaki ilişkiler

A) Gerçek sıfır noktasından yoksundur.

B) Değerler arasındaki farkın büyüklüğünü gösterir.

C) Veriler büyüklük açısından birbirlerine göre sıralanır.

D) Sadece bir değerin diğerinden küçük veya büyük olduğunu gösterir.

E) Sıralananların birbirleri arasındaki farkları konusunda bir şey söylemek imkânsızdır.

Cevap: B) Değerler arasındaki farkın büyüklüğünü gösterir.

C) I ve II

D) II ve IV

E) III ve IV

Cevap: C) I ve II

C) Nominal ölçek

D) Ordinal ölçek

E) Kardinal ölçek

Cevap: A) Aralıklı ölçek

A) Gözlemci hatası

B) Denek önyargısı

C) Gözlemci önyargısı

D) Denek hatası

E) Deneğin cinsiyeti

Cevap: E) Deneğin cinsiyeti

A) Sıralı ölçek

B) Oransal ölçek

C) Ordinal ölçek

D) Nominal ölçek

E) Aralıklı ölçek

Cevap: E) Aralıklı ölçek

A) Kategori sayısı olarak 5,7,9 ve 11’li olabilir.

B) Cevaplar; “Katılıyorum-Katılmıyorum” şeklindedir.

C) En sık kullanılanı 7’li olanıdır.

D) Daha çok kişilerin tutum ve eğilimlerini ölçme amaçlı kullanılır.

E) En önemli dezavantajı doldurma için gerekli sürenin uzunluğudur.

Cevap: C) En sık kullanılanı 7’li olanıdır.