Bilimsel Araştırma Teknikleri Ünite-13

ALINTILAMA VE KAYNAK GÖSTERİMİ

13.1. Alıntı Çeşitleri

Doğrudan Alıntı veDolaylı Alıntı olmak üzere iki başlıkta ele alınır.

13.1.1 Doğrudan Alıntı

Araştırmayı desteklemek için; metinler, kelimeler, noktalamalar ve paragraf kısmı alınan kaynaktaki metinden olduğu gibi aktarılır.

13.1.2 Dolaylı Alıntı

Ana vurgu yada tema değişikliğine uğramadan, yazarın kendi anlatımıyla kaynaklardaki bilgilerin aktarılmasıdır. Tırnak işareti ve paragraf kullanılmaz.

13.2. Alıntı Yazım Kuralları

Alıntı yazım kuralları genellikle; metne yerleştirme, büyük ve küçük harfle başlama ve çıkartmalar olmak üzere üç başlık altında ele alınır.Yasalar, tüzükler, yönetmelikler, kanun hükmünde kararnameler, karşıt görüş açıklamaları,bilim formülleri, açık ifade edilmesi metinler doğrudan aktarılır. Yarım sayfayı aşan alıntılara daha az yer verilir.

13.2.1.Metne Yerleştirme

Üç satır ve daha kısa olanlar tırnak içerisinde gösterilir. Uzun olanlar ise sıkıştırılmış paragraf ile gösterilmelidir.

13.2.2. Büyük ve Küçük Harfle Başlama

Anlatımın metindeki düzyazı cümlesine bağlanması, ikisinin birlikte dilbilgisi bakımından bütünleşmesi gerekir. Cümle kendi başına bütünlükte ise ilk sözcüğe büyük harf ile başlanmalıdır.

13.2.3.Çıkartmalar

Okuyucuyu sıkmamak amacıyla, alıntının az ve öz olabilmesi açısından, bazı sözcükler çıkartılabilir ve çıkartılan kısımlar (…)üç nokta ile gösterilmelidir.

13.3. Alıntılama Sorunları

Alıntılama Tekniğinin Yetersizliği, Aşırı Alıntılama, İsabetsiz Alıntılama, Yeterince Alıntılamama veYanlış Alıntılama olmak üzere beş başlık altına ele alınır.

13.3.1.Alıntılama Tekniğinin Yetersizliği

Alıntıların okumayı özendirmesi, okuyucuya zevk vermesi bakımından yalın bir yöntemle sunulamamasıdır.

13.3.2.Aşırı Alıntılama

Alıntılamada dikkat edilmesi gereken hususlardan biride; aynı kaynaktan ya da farklı kaynaklardan yapılan alıntılar peş peşe sunulmamalı, yalnız alıntılara veya aktarmalara dayanan uzun bölümlerden kaçınılmalı, alıntılar arasındaki geçişler araştırmacı tarafından kendi sözcükleriyle, cümleleriyle devamettirilmelidir.

13.3.3.İsabetsiz Alıntılama

Araştırmacınınalıntılanabilecek kısma karar vermesi araştırmacının analitik düşünme yeteneğini gösterir.Kaynaktakicümlenin bütünü yerine bir kısmının alıntılanması yeterlidir.

13.3.4.Yeterince Alıntılamama

Tartışılacak düşünceyi kaynakta eksiksiz ve özlü şekilde ifade eden özgün cümleleri saptayıp metne almaya özen gösterilmelidir.

13.3.5.Yanlış Alıntılama

Alıntılar yazılırken tam ve doğru aktarılıp aktarılmadığı araştırmacı yada konunun uzmanları tarafından birçok kez kontrol edilmelidir.

13.4. Metin İçinde Gönderme Yapma

Harvard yöntemi olarak da bilinir. 1960’lardan sonra Anglo-Amerikan fen bilimleri literatüründe bu yöntem sıklıkla kullanılmıştır.

Bu yönteme temel olarak benzeyen ancak bazı ayrıntılarda farklılıklar gösteren APA (AmericanPsychologicalAssociation) ve MLA (Modern Language Association) gibi başka yöntemler de bulunmaktadır. Bu yöntemde gönderme bütünüyle metin içinde yapılır.

13.4.1.Tek Yazarlı Çalışma

Yazarın soyadı, eserin yayımlandığı tarih verilir.

Ör: Kazan(2012) yeterliği, bir rolü oynamak için gerekli niteliklerin var olması şeklinde tanımlamıştır.

13.4.2.Çok Yazarlı Tek Çalışma

İki yazar varsa her ikisinin de soyadı verilir.

Kazan ve Alkan’a (2005: 32) göre …

İkiden çok, altıdan az yazarlı ise, ilk geçtiği yerde hepsinin soyadları verilir. Bundan sonra atıf yapılacaksa, ilk yazarın soyadı verilir, “ve diğerleri” sözcüğü eklenir.

Kazan, Ertürk, Babacan, Aydın ve Duman (1998) performansı …

13.4.3.Yazarı Olmayan veya Anonim Çalışma

Kitap yada dergi ise altı çizilir veya koyu punto ile yazılır. Bir derginin makalesi ise tırnak içinde, diğer durumlarda başlığı ve yayın yılı verilir.

(Kalkınma Planı IV, 1978)

(Verimlilik ve Üretim Dergisi, Nisan,2013)

13.4.4.Aynı Soyadlı Yazarlar

Kaynakçada aynı soyadlı iki ve daha çok yazar varsa, ön adlarıyla birlikte kullanılır.

K.Aydın (2008) ve M. Aydın (2010), denetimde görülen ….olarak saptamışlardır.

13.4.5.Aynı Parantez İçinde İki veya Daha Çok Çalışma

Bir yazarın çok sayıda yayını varsa; yayın yılına göre sıralanmalıdır. Basımda olan varsa en sona konulur ve önce soyadları verilerek bir çalışma için yalnızca çalışma yılları verilir.

(Kazan 1999, 2002, 2014)

13.4.6 Aynı Yazarın Aynı Yıl Yaptığı Çalışmalar

Yayın yılından sonra a, b, c harfleri kullanılır.

(Kazan, 1996a, 1996b; Kazan 2014 basımda-a)

13.4.7.Yazarları Farklı İki veya Daha Çok Çalışma

Soyadlarına göre alfabetik sıraya dizilerekaynı parantez içinde vearalarına noktalı virgül konularak verilir.

(Aydın ve Kılıç, 2010; Hasan, 2012; Kazan, 2003)

13.4.8.Yasal Dokümanları Kaynak Gösterme

Ör: Türk Medeni Kanunu (2001)

13.4.9. Kişisel Konuşmalar

Mektup, yazışma, telefon konuşmaları kaynakçada verilmez. Metin içinde belirtilirler ve sahibinin adı, soyadı ile tarih tam yazılır. Halim Kazan (Kişisel Konuşma, 18Eylül, 1995)

13.5. Dipnotla Kaynak Gösterme

Dipnot yönteminde gönderme yapılacağı zaman, göndermenin yapılacağı yere üstel bir rakam konulur ve bu rakama o sayfanın sonunda yer verilir. Rakamdan sonra gönderme yapılan kaynağın künyesi verilir.

Eğer metnin bu yerinde yazarın bir kitabına gönderme yapılacak ise, buraya bir dipnot rakamı koyulur[1] ve aşağıda sayfa sonunda bu rakamdan sonra tam künye verilir.

Bu yöntemde geleneksel olarak kullanılan Latince kısaltmalar Türkçeleştirerek kullanılmıştır. (Örneğin ibid.:a.y., op.cit.: a.g.e. gibi). Anlamının açıklanması zorunlu görülen ya da özel bir bağlamda ya da anlamda kullanılan bir kavramı, cümlenin bütünlüğünü bozmamak için kavramın geçtiği yerde (*),(**),(***),(+) gibi özel bir işaret kullanılarak, aşağıda sayfa sonunda açıklanabilir. Bu kullanıma açıklama dipnotu denilmektedir.

13.6. Kaynakça

‘Kaynaklar listesi’ya da kısaca ‘Kaynaklar’ genellikle makale, bildiri gibi kısa akademik metinlerde kullanılırlar.

Kaynakçada kendi akademik metnimizi oluştururken yararlandığımız tüm kaynaklara yer verilir. Bu bakımdan kaynakça, kaynaklar listesine göre daha uzundur ve diğer araştırmacılara yardımcı olma bakımından kaynaklar listesinden daha işlevseldir.

Çalışmanın kaynakça bölümünde çalışma sırasında gönderme yapılan ya da alıntılanan kaynakların tümü eksiksiz biçimde verilir. Kullanılan kaynaklar yazar soyadlarının alfabetik sırasına göre dizilir.

Anabilim dalı gereklerine uygun olarak, bazı çalışmalarda kronolojik sıralama da yapılabilir. Kaynakça girdisinin birinci satırı hariç diğer tüm satırları 2 cm. içeriden yazılır.

Aynı yazarın birden fazla yapıtına gönderme yapılmışsa bunlar kaynakçada tarih sırası ile verilir.

13.6.1.Makaleler

Yazar Soyadı , Adı(ya da adının sadece baş harfi) (Yayın Tarihi), “Makale Adı,” Dergi Adı , Dergi Cilt ve Sayısı, Sayfa Numaraları. şeklinde verilir.

Ek, A., Tatoğlu, C., & Alp, Z. (2005, Ocak 8).

Türk eğitim sisteminin sorunları ve bazı çözüm teklifleri. Dünya Gazetesi, 4.

13.6.2.Dergi Adı ve Basım Bilgisi

Dergi adı her sözcüğün ilk harfi büyük olmak üzere tam olarak ve italik yazılır (ya da altı çizilir).Cilt, sayı, sayfa kısaltmaları mutlaka verilmelidir. Metinde ayraç içi göndermede makale başlığı kısaltılarak verilir ve (“Studyfinds”, 1982) biçiminde gösterilir.

Eğer makale birbirini izlemeyen sayfalarda basılmışsa, makalenin bulunduğu bütün sayfalar virgülle ayrılarak verilir. Cilt numarası verildikten sonra ayraç içinde seri ve sayı numarası verilir.

Çandır, L. (2000). Sağlık Sisteminde Kalite. Sağlık Bilim Dergisi, 48, 35-39.

13.6.3.Kitaplar

Tek yazarlı kitap:

Akpınar, Y. (1999). Bilgisayar Destekli Öğretim ve Uygulamalar. Ankara: Anı Yayıncılık.

Çok yazarlı kitap:

Demirel, Ö., Seferoğlu, S., & Yağcı, E. (2003). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme (3rd ed.). Ankara: PegemA Yayıncılık.

Kurum yazarlı kitap:

YÖK. (1998). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara

Çeviri kitap:

Bloom, B. S. (1979). İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. Çeviren: D. A. Özçelik. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

Editörlü kitap:

Öztürk, C., & Dilek, D. (Eds.). (2005). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (5th ed.). Ankara: PegemA Yayıncılık.

Yeni baskılı kitap:

Küçükahmet, L. (2003). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme (13. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

13.6.4. Tezler

Yazar adı, (Yayın tarihi), “Tezin başlığı”, Tezin türü (YL, Doktora, Sanatta Yeterlik), Sunulduğu Üniversite ve Enstitü, Yer adı sırası izlenir.

A) iki

B) Üç

C) Dört

D) Beş

E) Altı

Cevap: D) Beş

A) İsabetsiz alıntılama

B) Aşırı alıntılama

C) Yeterince alıntılamama

D) Alıntılama tekniğinin yetersizliği

E) Yanlış alıntılama

Cevap: B) Aşırı alıntılama

A) İsabetsiz alıntılama

B) Aşırı alıntılama

C) Yeterince alıntılamama

D) Alıntılama tekniğinin yetersizliği

E) Yanlış alıntılama

Cevap: D) Alıntılama tekniğinin yetersizliği

A) İsabetsiz alıntılama

B) Aşırı alıntılama

C) Yeterince alıntılamama

D) Alıntılama tekniğinin yetersizliği

E) Yanlış alıntılama

Cevap: C) Yeterince alıntılamama

A) Metin içinde gönderme yapma

B) MLA yöntemi

C) Metin dışında gönderme yapma

D) APA yöntemi

E) Dipnotla gönderme yapma

Cevap: A) Metin içinde gönderme yapma

A) Aynı soyadlı iki yazar varsa

B) Farklı soyadlı aynı ön adlı iki yazar varsa

C) Farklı soyadlı iki yazar varsa

D) Farklı soyadlı farklı ön adlı iki yazar varsa

E) Aynı soyadlı aynı yıl doğmuş iki yazar varsa

Cevap: A) Aynı soyadlı iki yazar varsa

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) II ve IV

E) III ve IV

Cevap: C) Yalnız III

Yukarıdaki kaynak gösterme yöntemi aşağıdaki seçeneklerin hangisinden verilmiştir?

A) Harvard yöntemi

B) MLA yöntemi

C) Metin içinde gönderme yapma

D) APA yöntemi

E) Dipnot yöntemi

Cevap: E) Dipnot yöntemi

B) I ve II

C) II ve III

D) II ve IV

E) III ve IV

Cevap: B) I ve II

Yukarıda hangi tür eser için kaynak gösterimi yapılmıştır?

A) Kitap

B) Dergi makalesi

C) Elektronik kaynak

D) Yabancı gazete

E) Kurum yayını

Cevap: B) Dergi makalesi