Sağım Hijyeni ve Mastitis Profilaksisi Vize Soruları

Ünite -1

Memenin Yapısı

Cevap : Meme bezi, alınan besinleri değerlendirerek süte çeviren ve aynı zamanda onu depo etme özelliğine sahip bir dokudur.

Cevap : Hayvan türlerine göre karın duvarının altında veya inguinal bölgede yer almaktadırlar.

Cevap : İneklerde arka 2 meme bezi, normalde ön memelerden daha büyüktür ve süt yapımının % 60’ı arka meme bezleri tarafından gerçekleştirilmektedir.

Cevap : Meme lobu; meme başı, meme başı kanalı, meme başı sinüsü, süt toplayıcı kanallar, bez sisternası ve alveollerden oluşmaktadır.

Cevap : Meme bezlerinin fonksiyonel kısımları alveollerdir.

Cevap : Alveoller etraflarındaki myoepitelyal kasların kontraksiyonları sonucu sütün indirilmesi sağlanmaktadır.

Cevap : Memeyi vücuda bağlayan en önemli bağ median asıcı (orta) bağdır.

Cevap : Meme başları deri, kas ve mukoza olmak üzere 3 tabakadan oluşur.

Cevap : Meme başı kanalı bakteriyostatik özellikte bir madde üreten, deri benzeri epidermis hücrelerince kaplanmıştır ve kanal etrafını sıkıca kuşatan sfinkter kaslar tarafından kapalı tutulmaktadır. Bu sayede meme başı kanalı, meme içi enfeksiyonlara karşı önemli bir fiziksel bariyer oluşturmaktadır.

Cevap : Meme başı kanalından sonraki boşluk, meme başı sinusu (Sinus papillaris) olarak adlandırılmaktadır.

Diğer Evcil Hayvanlarda Meme Bezi

Cevap : 10 adettir.

Cevap : 2 adettir.

Cevap : Kedi ve köpeklerde meme bezleri bulundukları konumların isimlerini alarak, kranialden kaudale doğru; aksillar, torakal, median, abdominal ve inguinal meme kompleksleri olarak tanımlanırlar.

Cevap : Evcil hayvanlarda meme bezi sütün üretildiği alveoller, süt kanalları (Duktus laktiferi), süt sisternaları (Sinus laktiferus), bez sisternası (Sinus laktiferi), meme başı kanalları (Duktus papillaris), meme başı çıkışı (Ostiyum papillare) gibi anatomik bölümlerden oluşmaktadır

Cevap : Domuzlarda inekte olduğu gibi, meme başlarının sıkıca kapanmasını sağlayan kassel sfinkter (sfinkter papilla) bulunmamaktadır

Cevap : Küçük ruminantlarda meme bezi ventral karın duvarında, inguinal bölgede bulunur. Her komplekste kranio-ventral yönde birer meme başı bulunur.

Cevap : Domuzda meme bezi ventral karın duvarında, torako-inguinal bölgede yer almaktadır

Cevap : Meme bezi çoğunlukla sağlı-sollu 7 kompleksten (2 torakal, 4 abdominal ve 1 inguinal çift) oluşmaktadır.

Cevap : 2 adettir.

Cevap : Domuzlarda her meme başını, 2-3 adet lob (bez) sisternası takip eder.

Memenin Dolaşım Ve Sinir Sistemi

Cevap : 1 kg süt yapımı için, memeye 500 litre kan gereklidir.

Cevap : Doğumdan 2-3 gün öncesinden başlayarak, memeye olan kan akımı 2-6 kat artış gösterir.

Cevap : Sağ pudental arter memenin sağ, sol pudental arter ise sol yarımına kan desteği sağlar.

Cevap : Meme bezine ilk giren arter, eksternal pudental arterdir.

Cevap : Venöz kanı memeden kalbe doğru taşıyan her bir meme yarımında eksternal pudental, subkutan ve perineal ven olmak üzere 3 ven bulunmaktadır.

Cevap : Lenf yumruları sağ ve sol meme loblarında, meme tabanında kaudal olarak yerleşmiş olup, mastitis olgularında bu yumrular palpe edilebilecek kadar büyürler.

Cevap : Doğuma yakın dönemde memedeki kapiller damarlar dışında lenf sıvısı toplanır ve bu sıvılar kana geri filtre edilmeye çalışılır buna bağlı olarak hücreler arası boşlukta sıvı toplanır. Bu bozukluk meme ödemi olarak adlandırılır.

Cevap : Meme ödemi, ilk doğumunu yapan düvelerde ve sarkık meme yapısına sahip yaşlı ineklerde ciddi bir problemdir.

Cevap : Gebeliğe ilişkin şekillenen ödemin en önemli nedeni; gebeliğin ileri dönemlerinde buzağı ve yavru sularının karın boşluğunun kaudal bölümünde bulunan ve pelvis bölgesinde meme ven ve lenf damarlarına yaptığı basınçtır.

Cevap : Meme başı derisindeki duyu sinirleri dokunma veya buzağının emmesine oldukça duyarlıdır.

Memenin Fizyolojisi

Cevap : Memeli hayvanlarda doğumla birlikte meme bezlerinden süt salgılanmasının başlamasına laktasyon denilir.

Cevap : Laktasyon süreci; mammogenezis, laktogenezis ve galaktopoezis olmak üzere 3 bölüm altında incelenebilir.

Cevap : Mammogenezis: Laktasyon için meme bezlerinin gelişimini, diğer bir deyişle hücresel farklılaşma sürecini ifade eder

Cevap : Meme alveollerinin süt sentezleyebilme kabiliyetini kazanması için gerekli olan farklılaşma süreci olarak tanımlanabilir.

Cevap : Laktogenezis sürecinde progesteron, östrojen, prolaktin, glukokortikoidler, büyüme hormonu, insülinin etkisi bulunmaktadır.

Cevap : Galaktopoezis, daha önce emzirme veya sağımla başlayan laktasyonun devamlılığı olarak tanımlanır.

Cevap : İneklerde galaktopoezis yaklaşık 300 gün sürer.

Cevap : Gebeliğin son döneminde gelişmeye başlayan sekretorik epitel hücreleri, farklılaşma sürecini tamamladıktan sonra memede kolostrum yapımı başlar. Doğumdan sonra ilk sağımla birlikte kolostrum yapımı başlar ve birkaç gün sonra (3-4 gün ) ise kolostrumun yapısı, normal süte döner.

Cevap : Kolostrumun yapısı normal sütten farklıdır, protein ve yağ içeriği, normal sütten fazladır ve özellikle buzağılarda pasif bağışıklığı sağlayan antikor bakımından zengindir. Diğer yandan kolostrumun yapısında önemli oranda büyüme faktörleri bulunmaktadır, bu faktörler buzağıların büyüme ve gelişimi açısından son derece önemlidir. Ayrıca kolostrumun tuz oranı fazla, laktoz oranı ise düşüktür, fazla miktarda vitamin ve histamin içerir. Histamin ve diğer maddeler immunglobulinlerin barsaklardaki emilimini artırır. Bunların haricinde yapısında fazla miktarda bulunan Mg nedeniyle mekonyumun çıkışını kolaylaştırır.

Cevap : Sütün indirilmesinde hipofiz arka lobundan salgılanan oksitosin, laktasyondaki hayvanlarda sütün indirilmesini sağlar. Meme bezinde sentezlenen süt, alveoler bölgeden miyoepitel hücrelerin kasılmasıyla süt kanallarına doğru yönlendirilir. Myoepiteliyal hücreler alveollerin etrafında bulunur ve oksitosine cevap vererek alveolar kasılmaya yol açar. Süt kanalları, oksitosin etkisiyle uzunlamasına kasılır ve kanal yavaşça genişler. Süt alveollerden kanallara doğru yol alırken, kanallarda basınç artar. Daha sonra meme başı kanalının yüzüğe benzeyen sfinkteri gevşer ve meme başı kanalı açılarak süt dışarıya çıkar.

Memenin Dolaşım Bozuklukları

Cevap : Memelerde hiperemi, fizyolojik olarak gebeliğin son dönemi ve doğum sonrasında görülmektedir.

Cevap : Sütte kan görülmesi ya diapedesis şeklinde veya damarlarda oluşan yırtılma ve kopma nedeniyle oluşur.

Cevap : Doğumdan sonra sütte az miktarda kan bulunması özellikle düvelerde fizyolojiktir, normal kabul edilir.

Cevap : Laktasyonun ilerleyen dönemlerinde sütte kan görülmesi patolojik olarak kabul edilir. Memeye sivri cisimlerin batması, boynuz darbesi, memelerin bir yere çarpması, büyük ve sarkık memeli hayvanlarda meme asıcı bağlarının gerilmesi sonucu oluşan damar yırtılması veya kopması memede geniş kanama odakları oluşur.

Cevap : Memede hematom, uygun olmayan çevre koşulları ile ilişkili travma veya diğer sebeplerle oluşan bir kanama odağının çevresinin doku tarafından sınırlanması şeklinde meydana gelir.

Cevap : Meme bezi etrafındaki dokularda ve abdominal bölgenin ventralinde yoğun sıvı birikmesi ile karakterizedir.

Cevap : 3 tiptir.

Cevap : Fizyolojik, patolojik ve doğumla ilişkili olmayan meme ödemleri vardır.

Cevap : Genellikle doğumdan 2-3 gün önce başlayıp doğum sonrası ortadan kalkan fizyolojik bir olgu olarak kabul edilir. Çoğunlukla yüksek verimli süt ineklerinde ve düvelerde görülür. Özellikle ilk doğumunu yapan hayvanlarda insidensi yüksektir.

Cevap : Patolojik meme ödemi, bazen doğumdan 2-3 ay önce başlar ve iyice ilerledikten sonra birkaç ay daha devam eder. Bu tür ödemler her gebelikte nüks eder. Yüksek süt verimli ineklerde görülür. Uzun sürdüğünden meme bezinde atrofi oluşabilir.

Memenin Savunma Mekanizmaları

Cevap : Meme başının anatomik savunma sistemi meme başı derisi, meme başı sfinkteri, meme başı keratini, fürstenberg rozeti gibi anatomik yapılar tarafından sağlanır.

Cevap : Meme başlarından mikroorganizmaların girişinin engellenmesi için meme başlarının yere temasının engellenmesi gerekmektedir, bu da sağım sonrası yemleme ile ineklerin ayakta tutulması ile mümkündür. Yemlemenin dışında sağım sonrası, meme başında bariyer oluşturan teat dipping solusyonlarına daldırma da, meme başına bakterilerin tutunmasını önler.

Cevap : Memenin Kimyasal Savunma Sistemleri; lizozim ve laktoferrindir.

Cevap : Lizozim, ince süt kanallarının epitel hücreleri tarafından salgılanır. Sütte bakterisidal etkisi olan bir proteindir.

Cevap : Laktoferrin, demire bağlanma ve demiri taşıma yeteneği olan bir glikoproteindir. Sütte demiri bağlayarak şelat oluşturur ve antibakteriyel etkisini üremek için demire ihtiyaç duyan bakterilerin demiri kullanmasını engelleyerek gösterir.

Cevap : Süt içinde bulunan lökositler; nötrofiller, makrofajlar ve lenfositlerden oluşmakta ve bu hücreler doğuştan ve edinsel meme savunma sisteminde görev almaktadır. Özellikle nötrofil ve makrofajlar, patojenlere karşı etkili bir immun yanıt oluşturmaktadır.

Cevap : Somatik hücreler; makrofajlar, lenfositler, polimorfnüklear nötrofiller (PMN) ve epitel hücreleri tarafından oluşturulmaktadır.

Cevap : Makrofajlardır.

Cevap : Doğumdan 2 hafta öncesi ve 2-3 hafta sonrasına kadar olan dönem, meme sağlığı açısından çok kritik dönemlerdir.

Cevap : Mastitise karşı IgG1, IgG2, IgA ve IgM olmak üzere dört çeşit immünoglobülin koruma sağlamaktadır.

Laktasyon Ve Süt Kalitesini Değerlendirme Kriterleri

Cevap : Sağlıklı bir memeden elde edilen sütte somatik hücre sayısı 200.000 hücre/ml’dir.

Cevap : Süt içindeki mineral maddelerin miktarlarında meydana gelen değişiklik sütün pH’sı ve elektrik iletkenliğini etkilemektedir. Sütün pH’ sı normalde

Cevap : Çiğ sütün önemli kalite göstergelerinden birisi de, çiğ süt içindeki bakteri sayısıdır. Bunun belirlenmesinde en sık kullanılan, standart plate sayısı (SPC) veya plate loop sayısıdır (PLC). Sağım ekipmanlarının dezenfeksiyonu iyi ve uygun soğutma işlemi yapıldığında, SPC 5000 koloniden azdır. Süt bakterilerin çoğalması için ideal bir ortamdır. Süt içinde bulunan az sayıdaki bakteri bile gerekli soğutma işlemi yapılmadığında kısa sürede çok hızlı bir şekilde çoğalabilir.

Cevap : Süt içinde koliform bakterilerin bulunması dışkı kaynaklı bulaşmaya işarettir. Koliform bakteriler, süt içinde sağıma hazırlık döneminde meme temizliğinin yeterince yapılmadığı veya sağım makinaları aşırı kirli olduğunda fazla oranda bulunur. Bu durumda sağım ekipmanlarının temizlik ve dezenfeksiyonu gözden geçirilmelidir.

Cevap : Sağlıklı bir ineğin memesinden sağılan sütte herhangi bir bakteri bulunmaz.

Cevap : Meme başı kanalının mikroflora tipi ile bakteri sayısı oldukça değişkendir ve genellikle kontaminant olarak; mikrokoklar, Corynebacterium bovis, Streptokok ve Stafilokoklar, Bacillus türleri, Enterobakter grubu bakteriler ve Pseudomonas türleri bulunmaktadır.

Cevap : Çiğ süt sağımdan hemen sonra soğutulur, + 4ºC’ de depo edilir ise, süt içindeki toplam bakteri sayısı ilk 48 saat içinde artmamaktadır.

Cevap : Kaliteli süt üretimi için; süt sağlıklı, iyi kaliteli rasyonla dengeli beslenen ineklerden elde edilmeli, içinde pestisid veya başka kimyasallar olmamalıdır. Sağım sırasında sağım hijyenine dikkat edilmeli, süt içerisinde yabancı cisimler ve kötü koku olmamalıdır. Sağım ekipmanları, temiz ve dezenfekte edilmiş olmalıdır. Sağımdan hemen sonra süt gerektiğinde yabancı partiküllerin uzaklaştırılması için süzülmeli ve 10º C’ nin altındaki bir ortamda depo edilmelidir.

Cevap : Çiğ süt kalitesini belirlemek amacı ile bazı laboratuvar metotları kullanılmaktadır. Bu metotların en önemlileri; somatik hücre sayısı, Standart Plate Count (Standart Plate Sayısı) ve Laboratuvar Pastörize Sayısıdır.

Cevap : Bir sürüde subklinik mastitis prevalansı 2 faktöre bağlıdır; yeni enfeksiyon oranı (yeni gelişen subklinik mastitisli ineklerin oranı) ve subklinik mastitis süresine bağlıdır.