Aile Sosyolojisi

Bazıları için aile, hayatın temelini oluşturan, sevgi, destek ve güvenin kaynağıdır. Ancak ailenin yapısı, işlevi ve üyeleri arasındaki ilişkiler tarih boyunca ve kültürler arası farklılık göstermiştir. Aile sosyolojisi, bu dinamikleri ve ailenin toplumdaki rolünü inceleyen bir alan olarak önem taşır. Bu makale, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (Auzef) Sosyoloji Bölümü’nün Güz Dönemi Çıkmış Sınav Soruları’nda yer alan konuları işleyerek, öğrencilere bu soruları anlamaları ve çözebilmeleri için gereken bilgiyi sunmayı amaçlamaktadır.

Karşılıklı Duygusal Bağlılık Modeli

Çiğdem Kağıtçıbaşı tarafından tanımlanan Karşılıklı Duygusal Bağlılık Modeli, aile içi bağların, bireyin özerkliği ile birlikte nasıl geliştiğini açıklar. Bu model, özellikle toplulukçuluk kültürüne sahip gelişmiş ve kentleşmiş bölgelerde görülen bir aile yapısını ifade eder. Model, aile üyeleri arasındaki bağlanma ihtiyacının özerklikle dengelendiği bir yapıyı önerir.

Aile İçi Şiddet

Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması’nın bulguları, aile içi şiddetin sosyal bir sorun olarak varlığını sürdürdüğünü ve özellikle boşanmış veya ayrı yaşayan kadınların bu şiddeti daha fazla deneyimlediklerini göstermektedir. Bu bulgular, aile yapısının ve iç dinamiklerinin, bireylerin yaşam kalitesi üzerinde derin etkileri olabileceğini vurgulamaktadır.

Ailenin İşlevi

Talcott Parsons’a göre ailenin en önemli işlevi, türün devamını ve çocukların bakımını sağlamaktır. Aile, toplumun temel yapı taşı olarak, çocukların fiziksel, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında kritik bir role sahiptir.

Babalık Rolünün Tarihsel Değişimi

ABD’de yapılan çalışmalar, 19. yüzyıla kadar babalığın ahlak öğretmeni olarak tanımlandığını ortaya koymaktadır. Babalar, çocuklarının ahlaki ve etik değerlerini şekillendirmede önemli bir rol üstlenmiştir.

Erkeklik Çalışmaları

Erkeklik çalışmaları, feminist yaklaşımların bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır ve toplumsal cinsiyet rollerinin, özellikle de erkeklik kavramının, toplumdaki yerini ve etkisini incelemektedir.

Ailenin Temel Değişim Ekseni

Geçmişten günümüze ailenin temel değişim ekseni, ekonomik zorunluluklardan duygusal iletişime doğru olmuştur. Bu değişim, aile içi ilişkilerin daha fazla duygusal bağa dayalı hale geldiğini göstermektedir.

Aile sosyolojisi, ailenin toplumdaki yerini ve işlevini anlamamıza yardımcı olur. lolonolo.com olarak, bu tür makalelerle öğrencilere sınavlara hazırlık sürecinde yardımcı olmayı ve onların akademik başarılarını desteklemeyi amaçlıyoruz. Bu makale, Auzef Sosyoloji Bölümü’nün sınav sorularında ele alınan konuları derinlemesine anlamalarına yardımcı olacak bilgiler sunmaktadır, böylece öğrenciler sınavlarda karşılaşacakları soruları daha etkili bir şekilde çözebilirler.

Makaleyi hazırlayan lolonolo.com, açıköğretim ve meslek sınavlarına giren öğrencilere yönelik içeriklerle eğitim alanında destek sağlamayı sürdürmektedir.

@lolonolo_com

1. Çiğdem Kağıtçıbaşı’nın tanımladığı “Karşılıklı Duygusal Bağlılık Modeli” ne uymayan durum aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuğun psikolojik değerleri vardır.
B) Toplulukçuluk kültürüne sahip gelişmiş ve kentleşmiş bölgelerde daha yaygındır.
C) Maddi yatırımlar çocuklara yapılır.
D) Genç yetişkinler duygusal/psikolojik yatırımlarını hem anne-babaya hem de çocuklarına yöneltirler.
E) Bu modelde bağlanma ihtiyacı karşılanırken özerkliğe yer yoktur.

Cevap : E) Bu modelde bağlanma ihtiyacı karşılanırken özerkliğe yer yoktur.

2. Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması (2015)’na göre cinsel şiddeti en çok gören kadınlar aşağıdaki kategorilerin hangisinde yer almaktadır?

A) Evli kadınlar
B) Evlenmemiş kadınlar
C) Eşi ölmüş kadınlar
D) Boşanmış/ayrı yaşayan kadınlar
E) Evlenmemiş ancak bir birlikteliği (nişanlı, sözlü, erkek arkadaş) olmuş kadınlar

Cevap : D) Boşanmış/ayrı yaşayan kadınlar

3. Parsons’a göre ailenin en önemli işlevi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Akrabalık ilişkilerini sağlamlaştırmak
B) Türün devamını ve çocukların bakımını sağlama
C) Ekonomik özgürlük vermek
D) Miras aktarımını mümkün kılmak
E) Yaşlı bakımı sağlamak

Cevap : B) Türün devamını ve çocukların bakımını sağlama

4. ABD’de tarihsel açıdan babalık rolünün değişimi hakkında yapılan çalışmalara göre, 19. yüzyıla kadar babalık nasıl tanımlanmıştır?

A) Çocuğun cinsel kimliğini kazanmasına yardımcı olan babalar
B) Evinin ekmeğini kazanan babalar
C) Ahlak öğretmeni babalar
D) Rol modeli olan babalar
E) Çocuklarına bakan babalar

Cevap : C) Ahlak öğretmeni babalar

5. Aşağıdakilerden hangisi İbrahim Yasa’nın tasniflediği aile tiplerinden biri değildir?

A) Kasaba ailesi
B) Büyük kent ailesi
C) Gecekondu ailesi
D) Göçebe ailesi
E) Aşiret ailesi

Cevap : E) Aşiret ailesi

6. Erkeklik çalışmalarının ortaya çıkmasında aşağıdaki düşüncelerden hangisi etkili olmuştur?

A) Akışkan Modernlik
B) Çatışma Kuramı
C) Feminist Yaklaşımlar
D) Sembolik Etkileşimcilik
E) İşlevselci Yaklaşımlar

Cevap : C) Feminist Yaklaşımlar

7. Geçmişten günümüze ailenin temel değişim ekseni hangi yönde olmuştur?

A) Ekonomik zorunluluklardan duygusal iletişime doğru
B) Duygusal iletişimden ekonomik koşullara doğru
C) Duygusal iletişimden sosyal bağlara doğru
D) Psikolojik ihtiyaçlardan sosyo-ekonomik şartlara doğru
E) Hukuksal şartlardan psikolojik ihtiyaçlara doğru

Cevap : A) Ekonomik zorunluluklardan duygusal iletişime doğru

8. Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması”na (2015) göre eşi veya birlikte olduğu erkek tarafından fiziksel şiddete maruz kalmış kadınlara, neden şiddet gürdükleri sorulduğunda kadınların belirttiği en yaygın gerekçe aşağıdakilerden hangisidir?

A) Başkasına aşık olmak
B) Erkeğin ailesiyle ilgili sorunları
C) Çocuklarla ilgili problemler
D) Erkek ile kadın arasındaki yaş farkı
E) Dedikodular

Cevap : B) Erkeğin ailesiyle ilgili sorunları

9. Aşağıdakilerden hangisi “hanehalkı” kavramı ile ilgili yanlış bir bilgidir?

A) Bir hanehalkında bir ya da birden fazla aile birimi bulunabilir.
B) Bir hanehalkında hiçbir aile birimi bulunmayabilir.
C) Hanehalkı kavramı sosyolojik bir kavramdır.
D) Hanehalkı aileden daha geniş bir birimdir.
E) Hanehalkı aileden bağımsız ve tümüyle yapay olarak oluşmuş bir yapı olarak görülebilir.

Cevap : C) Hanehalkı kavramı sosyolojik bir kavramdır.

10. “Taygeldi ailesi”ni tanımlayan sosyolog hangisidir?

A) Serim Timur
B) İbrahim Yasa
C) Mübeccel Kiray
D) İsmail Doğan
E) Emre Kongar

Cevap : B) İbrahim Yasa

11. TAYA 2016 araştırmasına göre çekirdek ailelerin en seyrek görüldüğü SES grubu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüm SES’ler
B) Üst SES
C) Alt SES
D) Orta SES
E) Üst-orta SES

Cevap : C) Alt SES

12. TAYA 2016 araştırmasına göre Türkiye’de çekirdek aile oranı yüzde kaçtır?

A) 65
B) 40
C) 25
D) 35
E) 30

Cevap : A) 65

13. Ziya Gökalp’in verdiği bilgiler göz önünde bulundurulduğunda, Avcı Türklerde kadınların hukuku ile erkeklerin hukuku arasında nasıl bir fark vardır?

A) Kadınların hukuku, erkeklerin hukukundan yüksekti.
B) Kadınların hukuku, erkeklerin hukukundan daha düşüktü.
C) Kadınların hukuku yoktu.
D) Avcılığı erkekler yaptığı için kadınların hukuku erkeklerin hukukuna kıyasla güçsüzdü.
E) Kadınların hukuku erkeklerin hukukuna kıyasla önemsizdi.

Cevap : A) Kadınların hukuku, erkeklerin hukukundan yüksekti.

14. 1982 yılında yaptığı araştırmasının verilerinden yola çıkarak, çok aileli bir hanede yaşamanın, alt sınıfa mensup ailelerin geçinebilmek için başvurdukları bir çözüm olduğu açıklamasını getiren sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ferhunde Özbay
B) Niyazi Berkes
C) Behice Boran
D) İbrahim Yasa
E) Ziya Gökalp

Cevap : A) Ferhunde Özbay

15. Diana Baumrind’e göre aşağıdakilerden hangisi yetkili anne-baba tutumu içinde yer almaz?

A) Net standartları vardır.
B) Cezalandırıcıdan çok destekleyicidirler.
C) Ebeveynler talepkâr ve duyarlıdır.
D) Statü odaklıdırlar.
E) Çocukların sorumlu, iddialı, iş birlikçi olmalarını isterler.

Cevap : D) Statü odaklıdırlar.

16. Ailelerin içinde bulundukları sosyal düzene katkı sağlamak amacıyla akıl-mantık kurallarına göre gerçekleştirdikleri evlilik türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Değiş-tokuş yoluyla evlilik
B) Görücü usulüyle evlilik
C) Kaçırma yoluyla evlilik
D) Satın alma yoluyla evlilik
E) Tercihli evlilik

Cevap : E) Tercihli evlilik

17. Çiğdem Kağıtçıbaşı’nın Türkiye ayağını yürüttüğü “Birinci Çocuğun Değeri” araştırmasına göre çocuklarda en çok istenen nitelik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Başarılı olması
B) Anne-babasının sözünü dinlemesi
C) Girişimci olması
D) Kendine güveninin olması
E) Bağımsız olması

Cevap : B) Anne-babasının sözünü dinlemesi

18. “Aile, çıkarların bir dayanışmasıdır. Aile, ekonomik, kültürel ve sembolik ayrıcalıkları toplar. Bu ayrıcalıkların aile tarafından etkili olarak nasıl kullanılacağı (çocuklarını hangi okula göndereceği, ev seçimi kararının nasıl verileceği vb.) ailenin sahip olduğu sosyal sermaye miktarını yansıtır.”
Yukarıdaki görüş aşağıdaki sosyal bilimcilerden hangisine aittir?

A) Z. Bauman
B) H. Mead
C) L. Coser
D) P. Bourdieu
E) E. Beck

Cevap : D) P. Bourdieu

19. Çiğdem Kağıtçıbaşı tarafından yapılan “Çocuğun Değeri” araştırmasında üç adet ana değer tipi ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri sosyal değerdir.
Aşağıdakilerden hangisi çocuğun sosyal değerini ifade etmektedir?

A) Çocukların yaşlanan ebeveynlerine bakması
B) Çocukların yaşlandıkları zaman ebeveynlerinin maddi ihtiyaçlarını karşılaması
C) Çocukların ebeveynlere mutluluk duygusu vermesi
D) Çocukların çalışarak aile bütçesini rahatlatması
E) Erkek çocuk sahibi olarak, aile isminin devamlılığının sağlanması

Cevap : E) Erkek çocuk sahibi olarak, aile isminin devamlılığının sağlanması

20. Türkiye’de yapısal-işlevselci bir mantıkla hareket eden araştırmacıların kırsal kesimdeki değişimin veya kente göçün etkisiyle geniş ailelerin çekirdek aileye dönüştüğünü ileri sürerek yanıldıklarını iddia eden ve bu açıklamayı eleştiren sosyolog, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ziya Gökalp
B) Serim Timur
C) Mübeccel Kiray
D) Alan Duben
E) Emre Kongar

Cevap : D) Alan Duben