Göktürkler Final Deneme Sınavı -8

Cevap : d) Çi-çi’nin Sert tabiatlı Olması, Ha-han-ye’nin Sakin Tabiatta Olması
NOT: Eski Hun yurdunda kalan kısım, Ho-han-ye ve oğulları zamanında sükûnet içerisinde yaşadılar. Çi-çi sert yaradılışlı, diğer kardeşi ise sakin tabiatlı bir şahıstı.

Cevap : a) İşbara
NOT: Fakat neticede kurultay Türk töresine aykırı olduğu için Ta-lo-pien’in hükümdarlığını kabul etmedi. T’a-po’nun oğlu An-lo (İşbara) hükümdar oldu. Bununla birlikte diğer teginler ise devletin farklı kısımlarında görevlendirildiler. Ta-lo-pien’in kendisine devletini yarınının idaresini verildiği halde tatmin olmadı. Zira ulu hakanlıkta gözü vardı ve bunun için de yanlış bir yola saptı. Kendi kendisine A-po diye bir hakanlık unvanı aldı ve böylelikle İşbara ile karşı karşıya kaldı. Bu olay ise Göktürk Devleti’nin idari temelini sarstı. Ta-lo-pien ile İşbara’nın karşı karşıya gelmesi Göktürk Devletinin ihtişamının sona ermesine sebep olmuştu. Aradaki mücadelede İşbara tarafından mağlup edilen Ta-lo-pien batı kanadı yabgusu bulunan Tardu’ya iltica etti. Onun himayesine girdi (582). Bu 582 tarihi Göktürk tarihinde bir dönüm noktası olmuştur.

Cevap : c) Uygurlar, Karluklar, Basmıllar

Cevap : c) 692

Cevap : d) Türk Bir Anneden Doğmamış Olması

Cevap : e) 731

Cevap : a) Kurttan Türeme
NOT: Çin kaynaklarında Göktürklerin menşei ile ilgili kayıtlarda “kurttan türeme” ve “Suo ülkesinden çıkma” olarak özetleyebileceğimiz efsanevi rivayetler de mevcuttur.

Cevap : d) Göktanrı

Cevap : b) Koca kurt

Cevap : c) Valentinos

Cevap : a) M.S. 155 Yılında, Tan-çe-hui
NOT: Devamlı mücadele sonunda Hunlar azaldılar, zayıfladılar; I.asır nihayetinde kudretlerini kaybettiler. Güney Hunları bu mücadeleler sırasında hiçbir zaman Kuzey Hunları lehine müdahale etmediler. Sıra kendilerine gelmesine rağmen ayrılık devam etti. Kuzey Hunları böylece sahneden çekilince, Siyen-pi kralı Tan-çe-hui, Güney hunlarını da ezdi ve eski Hun topraklarında bir Siyen-pi İmparatorluğu kuruldu.

Cevap : b) Siyen-piler
NOT: Hun meselesinin Çin için hayati önemi haizdi. Hun kudretini kırmak için bir müttefik buldular: Siyen-pi’ler. Bu kavim aslen Moğol olup, Kore’nin kuzeyi ile Baykal civarında sakindi.

Cevap : a) Bilge’nin Kayınpederi Olması

Cevap : b) Kuteybe b. Müslim

Cevap : c) İşbara
NOT: 581’de Çin’de büyük bir değişiklik vukua geldi ve Chou hanedanının yerine Sui hanedanı iktidara geldi ve eskiden Chou’ların idare ettiği bölgelere hâkim oldu. Bu değişiklik Göktürk-Çin münasebetlerine de çok tesir etti. Bundan da Sui’ler çok faydalandılar. 581-618 arasında hüküm süren bu hanedan Türk tarihi bakımından Çin’in mühim sülalelerinden birisi idi. Zira Sui’ler Çin’de birlik kurmak istiyorlardı ve bunu da başarmışlardı. Çin’de bu değişiklikler olurken Ötüken’de Çinli ve Chou’lu prenses Göktürkleri Sui’lere karşı taşvik ediyordu. İşbara bu hususta daimi bir telkin altındaydı. Sui’lere karşı olan bu teşviklere Ötüken’de olan Tsi’ler de katıldılar.

Cevap : d) Li-u Çang, M.S. 311
NOT: Çin baskısı ne kadar fazla olursa olsun, Hunlar ilk fırsatta istiklallerini kazanıyor veya mücadeleye
girişiyorlardı. Bu sülaleden biri Li-u Çang, büyük bir kudret göstererek 311 senesinde Çin payitahtı Lo Yang’ı zaptetti.

Cevap : c) Orhun Abideleri

Cevap : a) Küçük Kağanlık

Cevap : a) T’a-lo-pien
NOT: 581 yılı Göktürkler için bir dönüm noktasıdır. Artık bu tarihten sonra Kaganlık için kardeş kavgaları başladı. T’a-po ölümünden önce yerine kendi oğlu An-lo’yu değil yeğeni T’a-lo-pien’i halef olarak göstermişti. Bu ise Mu-kan’ın oğlu idi.

Cevap : b) Taspar