Selçuklular Tarihi 2022-2023 Final Soruları

Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun Yükselişi ve Mirası

Büyük Selçuklu İmparatorluğu, 11. ve 12. yüzyıllar boyunca İslam dünyasının ve Anadolu’nun siyasi yapısını şekillendiren önemli bir güçtü. Selçuklular, İslam tarihi, Türk tarihi ve Orta Çağ Avrupası tarihinde önemli bir yere sahiptir.

Siyasi ve Askeri Başarılar

Selçukluların siyasi yapısını ele alacak olursak, Nizâmü’l-Mülk gibi yetenekli vezirlerin etkisi göze çarpar. Tâcü’l-Mülk Ebu’l-Ganâim’in Nizâmü’l-Mülk’ün ardından vezirlik makamına geçişi, Selçuklu idari yapısının güçlü ve sürekli olduğunu gösterir. Malazgirt Savaşı, Selçukluların Anadolu’daki Türk varlığının başlangıcı olarak kabul edilir ve bu zafer, Bizans İmparatoru Romanos Diogenes’in tahtını kaybetmesine neden olmuştur.

Hanedenin Yönetimi ve Bölgesel Etkiler

Selçuklu hükümdarlarının ve hanedan üyelerinin yönetimi, genellikle askeri başarılar ve siyasi manevralarla karakterize edilir. Irak ve Suriye Selçuklu Devletlerinin kurulması, fethedilen toprakların hanedan üyeleri arasında paylaştırılmasıyla gerçekleşti. Bu, merkeziyetçi olmaktan ziyade, hanedanın geniş bir coğrafyada etkili olmasını sağlayan bir yönetim biçimi idi.

Sosyal ve İdari Yapı

Selçuklu saray ve taşra teşkilatı, dönemin idari ve sosyal yapısını yansıtır. Sarayın korunmasından sorumlu Emîr-i candâr gibi görevliler ve şehir yönetiminde önemli bir rol oynayan Reisler, Selçuklu yönetiminin karmaşık yapısını gösterir. Ayrıca, cezaların infazı gibi önemli görevler Emîr-i hares tarafından yürütülürdü.

Kültürel Etki ve Miras

Selçukluların kültürel etkisi, özellikle İslam sanatı ve mimarisinde görülür. Zahîru’d-dîn Nîşâbûrî’nin “Selçuknâme” eseri gibi tarihi kaynaklar, bu dönemin zengin kültürel mirasına ışık tutar. Selçuklular, hem İslam dünyasında hem de genişleyen Türk etki alanında derin izler bırakmıştır.

Sonuç

Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Orta Çağ’ın en etkileyici devletlerinden biri olarak tarih sahnesinde yerini almıştır. Askeri başarıları, idari ve sosyal yapıları ve kültürel mirası ile Selçuklular, hem Orta Doğu’nun hem de Anadolu’nun tarihinde belirleyici bir rol oynamıştır. Selçuklu tarihi, Orta Çağ İslam ve Türk tarihini anlamak için vazgeçilmez bir kaynaktır.

@lolonolo_com

1. Nizâmü’l-Mülk’ün ölümü üzerine boş kalan vezirlik makamına kim geçmiştir?

A) Emîr Arslantaş
B) Tâcü’l-Mülk Ebu’l-Ganâim
C) Cemâlü’l-Mülk
D) İbn Attâş
E) Ebû Tâhir-i Arrânî

Cevap : B) Tâcü’l-Mülk Ebu’l-Ganâim

2. Aşağıdakilerden hangisi Malazgirt Savaşı’nın sonuçlarından biridir?

A) Sultan Alp Arslan İstanbul’u almaya karar verdi.
B) Anadolu’nun fethi zorlaştı.
C) Sultan Alp Arslan ile İmparator Romanos arasında barış yapılamadı.
D) İmparator Romanos Diogenes tahtını kaybetti.
E) Bizans ordusunun yarısı terhis edildi.

Cevap : D) İmparator Romanos Diogenes tahtını kaybetti.

3. Sultan Muhammed Tapar’ın saltanatı döneminde aşağıdakilerin hangisi Büyük Selçuklu Devleti’ne tâbi değildi?

A) Gazneliler
B) Karahanlılar
C) Karahitaylar
D) Irak
E) Horasan

Cevap : C) Karahitaylar

4. Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı olarak Irak ve Suriye Selçuklu Devletlerinin kurulması aşağıdaki durumlardan hangisi ile açıklanabilir?

A) Çok uluslu bir yapının oluşmasıyla
B) Fethedilen yerin yönetiminin fetheden kumandana verilmesiyle
C) Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılmasıyla
D) Yerleşik yaşam biçiminin yaygınlaşmasıyla
E) Moğollarla mücadele edilmesiyle

Cevap : C) Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılmasıyla

5. Dandanakan Savaşı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Selçuklu beyleri toplanarak Tuğrul Bey’i “Horasan Emîri” ilân ettiler.
B) Selçuklular Horasan’da tamamen bağımsız bir devlet kurdular.
C) Devrin âdeti gereğince civardaki hükümdarlara zaferlerini bildiren fetihnâmeler gönderdiler.
D) Selçuklular hâkim oldukları ve ayrıca ilerde fethedecekleri ülkeleri eski Türk devlet ananesi gereğince aralarında bölüştüler.
E) Abbaâsî Halifesi Kâim bi-Emrillâh’ın Gaznelileri desteklemesi sonucu halife ile ilişkileri bozuldu.

Cevap : E) Abbaâsî Halifesi Kâim bi-Emrillâh’ın Gaznelileri desteklemesi sonucu halife ile ilişkileri bozuldu.

6. Tuğrul Bey, Çağrı Bey’in ölümünden sonra onun hanımı ile evlenmişti. Sultan Tuğrul Bey’in çocuğu olmamıştı. Bu nedenle Çağrı Bey’in bu hanımdan dünyaya gelen oğlu Süleyman’ı veliaht tayin etti. Vezîr Amîdü’l-Mülk de Sultan Tuğrul Bey’in vasiyeti üzerine, onun üvey oğlu Süleyman’ı Büyük Selçuklu tahtına oturttu.
Yukarıda verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Hükümdar seçiminde sadece vezirin müdahalesi taht kavgasına engel olmaktaydı.
B) Selçuklu hükümdarları da “leviratus” (yenge ile evlenme) evliliğini uyguluyordu.
C) Hükümdar olmak için Selçuklu soyundan gelmek şarttı.
D) Vezîr Amîdü’l-Mülk, Sultan Tuğrul Bey’in vasiyetine göre hareket ediyordu.
E) Selçuklularda hükümdarlık yolu diğer hanedan üyelerine de açıktı.

Cevap : A) Hükümdar seçiminde sadece vezirin müdahalesi taht kavgasına engel olmaktaydı.

7. Antakya’nın Haçlılara kaybedilmesinde hangi Selçuklu emîrinin yaptığı hatalar etkili olmuştur?

A) Emîr Mevdûd
B) Emîr Bozan
C) Emîr Aksungur
D) Emîr Yağısıyan
E) Emîr Kürboğa

Cevap : E) Emîr Kürboğa

8. Aşağıda isimleri verilen Selçuklu emîrlerinden hangisi Sultan Berkyaruk devrinde görevde bulunmamıştır?

A) Emîr Bozan
B) Emîr Kürboğa
C) Emîr Savtegin
D) Emîr Yağısıyan
E) Emîr Aksungur

Cevap : C) Emîr Savtegin

9. Selçuklu Saray teşkilatında sarayın korunmasından görevli memur aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Emîr-i alem
B) Hâcibü’l-huccâb
C) Emîr-i silâh
D) Emîr-i candâr
E) Emîr-i hares

Cevap : D) Emîr-i candâr

10. “Hârezmşâh” terimi, aşağıdakilerin hangisinde doğru bir şekilde ifade edilmiştir?

A) Hârezm bölgesi yöneticisi
B) Hârezm bölgesi baş kadısı
C) Hârezm bölgesi ordu komutanı
D) Hârezm bölgesi hükümdar vekili
E) Hârezm bölgesi vergi tahsildarı

Cevap : A) Hârezm bölgesi yöneticisi

11. Aşağıdaki olayların hangisinde Sultan Sencer esir düşmüştür?

A) Atsız’ın İsyanı
B) Dandanakan Savaşı
C) Sâve Savaşı
D) Oğuz İsyanı
E) Gazne Seferi

Cevap : D) Oğuz İsyanı

12. • İstanbul’da Emevîler zamanında inşa olunan harap durumdaki cami tamir edilecek.
• Bu camiin mihrabı üzerine Selçukluların tamgası olan üç ok ve bir yay nakşedilecek.
• Şiî Fâtımî Devleti adına okunan hutbe Sünnî Abbâsî halifesi adına okutulacak.
Yukarıda maddeleri verilen antlaşma hangi savaşın sonucunda imzalanmıştır?

A) Drakon Suyu
B) Myriokephalon.
C) Büyük Zap Suyu
D) Pasinler
E) Malazgirt

Cevap : D) Pasinler

13. Eserini son Selçuklu Sultanı III. Tuğrul’a ithaf eden yazarın adı ve eseri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zahîru’d-dîn Nîşâbûrî / Ahbârüd-Devleti’s-Selçukiyye
B) Nizamülmülk / Siyâsetnâme
C) Zahîru’d-dîn Nîşâbûrî / Selçuknâme
D) Ahmed b. Mahmûd / Selçuknâme
E) Bundarî / Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l-usra

Cevap : C) Zahîru’d-dîn Nîşâbûrî / Selçuknâme

14. Sultan Berkyaruk döneminde, Selçukluların Kirman Selçuklu Melikliği ile ilişkileri hakkında aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Sultan Berkyaruk, Selçuklu hâkimiyetini yeniden sağlaması için Emîr Üner’i Fars valisi tayin etmişti.
B) Sultan Berkyaruk’a karşı koymak amacıyla Gaznelilerden yardım istemişlerdi.
C) Kirman bölgesi Berkyaruk döneminde bir süre Selçuklu hâkimiyetinden çıkmıştı.
D) Melik Turanşâh’ın ölümünden sonra bölgedeki yöneticiler yarı bağımsız hareket etmişti.
E) Bu dönemde Kirman Selçuklu Melikliği tahtında Melik İran-şâh bulunmaktaydı.

Cevap : B) Sultan Berkyaruk’a karşı koymak amacıyla Gaznelilerden yardım istemişlerdi.

15. Aşağıdakilerden hangisi Sultan Muhammed Tapar dönemi faaliyetlerinden biri değildir?

A) Oğlu Mahmud’u Irak melikliğine tâyin etti.
B) Bâtınîler ile mücadele etti.
C) Haçlılara karşı mücadele verdi.
D) Türkiye Selçukluları ile savaştı.
E) Hille emîriyle savaştı.

Cevap : A) Oğlu Mahmud’u Irak melikliğine tâyin etti.

16. Sultan Melikşah devrinde Suriye bölgesini fetheden meşhur Selçuklu kumandanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Atsız
B) Afşin Bey
C) Tutuş
D) Aksungur
E) Bozan

Cevap : A) Atsız

17. Sultan Sencer dönemi Selçuklu-Gûr ilişkileri hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Alâeddîn Hüseyin, Sultan Sencer’e esir düştü.
B) Katvan Savaşı’ndan sonra Gûr hükümdarı Alâeddîn Herat’ı işgal etti.
C) Gûrlular, Selçuklulara yıllık vergi ödemekteydi.
D) Nâb mevkiindeki zafer, Sultan Sencer’in Katvan sonrası ilk kesin neticeli savaşı oldu.
E) Herât yakınlarında Nâb mevkinde iki taraf arasında yapılan savaşı Gûrlular kaybetti.

Cevap : B) Katvan Savaşı’ndan sonra Gûr hükümdarı Alâeddîn Herat’ı işgal etti.

18. I. Haçlı Seferi, hangi Büyük Selçuklu hükümdarı zamanında meydana gelmiştir?

A) I. Kılıç Arslan
B) Berkyaruk
C) Süleymanşâh
D) Sencer
E) Muhammed Tapar

Cevap : B) Berkyaruk

19. Selçuklu taşra teşkilatında, günümüzdeki belediye başkanına tekabül eden görevli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Amil
B) Vali
C) Şahne
D) Amîd
E) Reis

Cevap : E) Reis

20. Selçuklu saray teşkilatında cezaların infazı ile görevli memur aşağıdakilerden hangisidir?

A) Müstevfi
B) Amil
C) Gulâmân-ı saray
D) Câmedâr
E) Emîr-i hares

Cevap : E) Emîr-i hares