Çevre Sağlığı Ünite-5

Atık Yönetiminin Temel Kavramları

Atık yönetimi, kullanılmış veya istenmeyen malzemelerin toplanması, taşınması, işlenmesi, geri dönüşümü veya bertarafı süreçlerini içeren bir faaliyetler dizisidir. Çevre sağlığı açısından atık yönetimi, insan sağlığını ve çevreyi korumayı amaçlar. Atıklar, başlıca dört kategori altında incelenebilir:

Katı Atık:

Günlük yaşamdan kaynaklanan ve genellikle katı durumda olan atıklardır. Bu, evsel atıklar, bahçe atıkları ve inşaat atıklarını içerir.

Tehlikeli Atık:

İnsan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek özelliklere sahip atıklardır. Kimyasal, biyolojik ve radyoaktif atıklar bu kategoriye girer.

Evsel Atık:

Evlerden kaynaklanan ve genellikle katı atık formunda olan gıda artıkları, ambalaj malzemeleri ve diğer kullanılmış malzemelerdir.

Endüstriyel Atık:

Fabrika ve üretim tesislerinden kaynaklanan atıklardır. Bu atıklar tehlikeli veya tehlikesiz olabilir ve genellikle spesifik işlemlere tabi tutulur.

Atık Hiyerarşisi, atık yönetimi stratejilerini önceliklendirme yaklaşımını tanımlar ve şu şekilde sıralanır:

Azaltma:

Atık miktarının kaynağında azaltılması, malzeme kullanımının verimliliğini artırmak ve atık oluşumunu minimize etmek.

Yeniden Kullanma:

Atıkların doğrudan veya ufak tadilatlarla yeniden kullanılması, kaynakların korunmasını sağlar.

Geri Dönüşüm:

Atıkların ham maddeye dönüştürülerek yeni ürünlerin üretiminde kullanılması, doğal kaynak kullanımını azaltır.

Enerji Geri Kazanımı:

Atıkların enerjiye dönüştürülmesi, atıklardan alternatif enerji kaynakları üretir.

Bertaraf:

Atıkların çevreye zarar vermeden depolanması veya yok edilmesi. Düzenli depolama ve yakma, en yaygın bertaraf yöntemleridir.

Bu kavramsal çerçeve, atık yönetiminin çevre sağlığındaki rolünü belirler ve atıkların etkili bir şekilde yönetilmesi için stratejik bir yaklaşım sunar

Atıkların Çevresel ve Sağlık Üzerine Etkileri

Atıkların doğru yönetilmemesi, çevresel ve sağlık üzerine ciddi etkiler yaratır. Atık yönetimi süreçlerinin etkin bir şekilde uygulanması, bu olumsuz etkileri minimize eder.

1. Çevresel Kirlilik

Atıkların çevreye olan etkileri, atığın türüne ve bertaraf yöntemine bağlı olarak değişir.

Toprak Kirliliği:

Atıkların toprağa sızması, toprak yapısını ve verimliliğini bozar. Ağır metaller, pestisitler ve kimyasal atıklar toprakta birikir ve tarımsal ürünler üzerinde olumsuz etkiler yaratır.

Su Kirliliği:

Atıkların su kaynaklarına karışması, suların kimyasal, fiziksel ve biyolojik yapısını değiştirir. Bu durum, içme suyu kaynaklarının kirlenmesine ve sucul canlılar için yaşam alanlarının bozulmasına neden olur.

Hava Kirliliği:Atıkların yanması sırasında zararlı gazlar ve partiküller atmosfere salınır. Bu durum, solunum yolu hastalıklarına ve atmosferdeki gaz dengesinin bozulmasına yol açar.

2. Sağlık Üzerine Etkiler

Atık yönetiminin insan sağlığı üzerindeki doğrudan etkileri, çeşitli hastalıklara yol açabilir.

Doğrudan Etkiler:

Atıkların içerdiği kimyasallar ve mikroorganizmalar, insan sağlığını doğrudan tehdit eder. Örneğin, atık suların içme suyuna karışmasıyla bulaşan kolera ve tifo gibi hastalıklar.

Dolaylı Etkiler:

Atıkların çevresel kirliliğe neden olması, dolaylı yollardan sağlık sorunlarına neden olur. Hava kirliliği, astım ve diğer akciğer hastalıklarını tetiklerken, toprak kirliliği, tarımsal ürünler üzerinden insanlara geçen kimyasal ve biyolojik tehlikelere yol açar.

3. Ekosistem Üzerine Etkiler

Atıkların ekosistem üzerindeki etkileri, biyoçeşitlilik üzerinde uzun vadeli sonuçlar doğurabilir.

Biyolojik Çeşitlilik:

Atıkların ekosistemlere sızması, yerel flora ve faunanın yapısını bozar. Tehlikeli kimyasallar ve ağır metaller, bazı türlerin yok olmasına neden olabilir.

Ekosistem Sağlığı:

Atıklar, ekosistemlerin sağlığını ve işlevselliğini bozar. Su ekosistemlerindeki kirlilik, sucul canlıların yaşam döngülerini ve üreme patternsini etkiler.

Bu etkiler, atık yönetimi politikalarının ve uygulamalarının, çevresel sürdürülebilirlik ve insan sağlığını koruma amacı gütmekte olduğunu vurgular.

Sürdürülebilir Atık Yönetimi Stratejileri

Sürdürülebilir atık yönetimi, atıkların çevresel ve sağlık üzerindeki etkilerini azaltmayı ve kaynak kullanımını optimize etmeyi hedefleyen stratejiler bütünüdür. Bu yaklaşım, atıkları bir sorun olmaktan çıkarıp, değerli bir kaynak olarak görme anlayışını benimser.

1. Entegre Atık Yönetimi

Entegre atık yönetimi, atıkların oluşumundan bertarafına kadar olan süreçte çeşitli yönetim metodlarını ve uygulamalarını bir araya getirir.

Azaltma ve Önleme:

Atık miktarının kaynağında azaltılması, ürünlerin tasarımı ve üretimi sırasında malzeme kullanımının minimize edilmesiyle başlar. Tüketici alışkanlıklarını değiştirerek ve ürünlerin ömrünü uzatarak atık oluşumunu azaltmak önemlidir.

Yeniden Kullanma ve Onarım:

Atıkların yeniden kullanılabilmesi için ürünlerin ve malzemelerin ömrünü uzatma stratejileri geliştirilir. Bu, tamir edilebilir ve modüler tasarım gibi uygulamaları içerir.

Geri Dönüşüm ve Kompostlama:

Geri dönüştürülebilir materyallerin ayrıştırılması ve işlenmesi, doğal kaynakların korunması ve atık hacminin azaltılması için kritik öneme sahiptir. Organik atıkların kompostlanması, atıkları değerli bir gübreye dönüştürür.

Enerji Geri Kazanımı:

Atıklardan enerji üretimi, atık yönetimi stratejilerinin önemli bir parçasıdır. Biyogaz tesisleri ve atıklardan enerji üretimi, yenilenebilir enerji kaynaklarına katkıda bulunur.

Bertaraf:

Son çare olarak, atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesi gerekir. Modern düzenli depolama teknikleri ve emisyon kontrol sistemleri ile donatılmış yakma tesisleri bu amaçla kullanılır.

2. Politika ve Yasal Düzenlemeler

Sürdürülebilir atık yönetimi, etkin politika ve yasal düzenlemelerle desteklenmelidir.

Ulusal Atık Yönetimi Politikaları:

Devletler, atık yönetimi politikalarını belirleyerek, atık azaltma, yeniden kullanma, geri dönüşüm ve bertaraf için hedefler koyar ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli mevzuatı oluşturur.

Uluslararası Sözleşmeler ve Protokoller:

Basel, Rotterdam ve Stockholm sözleşmeleri gibi uluslararası anlaşmalar, tehlikeli atıkların ve kimyasalların sınır ötesi hareketini düzenler ve atık yönetimini küresel ölçekte iyileştirmeyi amaçlar.

Yönetmelikler ve Standartlar:

Atık yönetimi ile ilgili yönetmelikler ve standartlar, atıkların toplanması, taşınması, işlenmesi ve bertarafı için minimum şartları belirler. Bu standartlar, çevresel etkileri azaltmak ve halk sağlığını korumak için önemlidir.

3. Toplumun Rolü

Toplumun atık yönetimi süreçlerine aktif katılımı, sürdürülebilirliğin sağlanmasında hayati önem taşır.

Eğitim ve Bilinçlendirme:

Toplumu, atık azaltma ve doğru atık ayrıştırma konusunda eğitmek, sürdürülebilir atık yönetimi stratejilerinin başarısını artırır. Okullar, medya ve kamusal kampanyalar bu bilinci yaymak için kullanılır.

Katılımcı Yaklaşımlar:

Toplumun atık yönetimi kararlarına katılması, uygulamaların yerel koşullara uygun şekilde şekillendirilmesini sağlar. Topluluk bazlı atık yönetimi projeleri, yerel düzeyde atık sorunlarına çözüm bulur.

Sürdürülebilir Tüketim:

Tüketicilerin çevre dostu ürünleri tercih etmesi ve atık oluşturmayan yaşam tarzları benimsemesi, atık miktarının azaltılmasında kritik bir role sahiptir.

4. Gelecek Perspektifleri

Atık yönetimi, teknolojik gelişmeler ve yenilikçi uygulamalarla sürekli olarak evrilmektedir.

Yenilikçi Teknolojiler:

Atık işleme ve geri dönüşümde kullanılan yenilikçi teknolojiler, atık yönetimi süreçlerini daha verimli hale getirir. Yapay zeka ve makine öğrenmesi, atık ayrıştırma ve işleme süreçlerini optimize eder.

Döngüsel Ekonomi:

Atıkların ekonomiye yeniden kazandırılması, döngüsel ekonomi modelinin temelini oluşturur. Bu model, atıkların kaynağında azaltılmasını ve maksimum düzeyde geri dönüştürülmesini teşvik eder.

Yeşil Finansman:

Sürdürülebilir atık yönetimi projelerinin finansmanı, yeşil bonolar ve sürdürülebilirlik kredileri gibi araçlarla desteklenebilir. Bu finansman modelleri, çevresel sürdürülebilirlik projelerine yatırım yapılmasını kolaylaştırır.

Atık Yönetimi İlke ve Kavramlarına Giriş

Türkiye’de Atık Yönetimi Uygulamaları

Türkiye, atık yönetimi alanında önemli adımlar atmış ve çeşitli zorluklarla karşılaşmış bir ülkedir. Ulusal düzeyde yapılan düzenlemeler ve yerel yönetimlerin çabaları, atık yönetimi uygulamalarının geliştirilmesine yöneliktir.

1. Mevcut Durum ve Zorluklar

Türkiye’de atık yönetimi, hızlı şehirleşme, sanayileşme ve nüfus artışı gibi faktörlerin etkisi altında şekillenmiştir.

Mevcut Durum:

Türkiye’de katı atık yönetimi, çoğunlukla düzenli depolama ve az miktarda geri dönüşüm ile karakterizedir. Evsel atıkların büyük bir kısmı hala düzenli depolama sahalarına gönderilmekte, ancak geri dönüşüm oranları artmaktadır.

Zorluklar:

Atık yönetimi altyapısının yetersizliği, halkın bilinç düzeyinin düşük olması ve yasa dışı atık dökümü, Türkiye’deki en büyük zorluklardan bazılarıdır. Ayrıca, atık yönetimi için yeterli finansal kaynağın olmaması da süreci zorlaştırır.

2. Başarılı Örnekler ve Pilot Projeler

Türkiye’de atık yönetimi konusunda bazı başarılı örnekler ve pilot projeler dikkat çekmektedir.

Sıfır Atık Projesi:

Türkiye’nin en önemli atık yönetimi inisiyatiflerinden biri olan Sıfır Atık Projesi, atık miktarının azaltılmasını ve atıkların kaynağında ayrıştırılmasını hedefler. Bu proje, kamu ve özel sektörde geniş çapta uygulanmaktadır.

Elektronik Atık Geri Dönüşümü:

Elektronik atıkların geri dönüşümü, Türkiye’de yeni gelişmekte olan bir alan. Bazı belediyeler, elektronik atıkların toplanması ve işlenmesi için özel programlar başlatmıştır.

Organik Atık Kompostlama:

Belediyeler tarafından desteklenen kompostlama projeleri, organik atıkların değerlendirilmesi ve gübreye dönüştürülmesi konusunda önemli adımlar atmıştır.

3. Gelecek Perspektifleri ve Hedefler

Türkiye, atık yönetimi uygulamalarını iyileştirmek ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek için stratejik planlar yapmaktadır.

Uluslararası İş Birlikleri:

Türkiye, atık yönetimi konusunda uluslararası iş birliklerini ve teknoloji transferini artırmayı hedefliyor. Avrupa Birliği normlarına uyum süreci, bu yöndeki çalışmaları hızlandırmaktadır.

Yenilikçi Çözümler:

Yenilikçi atık işleme ve geri dönüşüm teknolojilerinin kullanımı, Türkiye’nin atık yönetimi stratejisinin merkezinde yer alıyor. Yeni teknolojiler, atık yönetimi süreçlerini daha verimli hale getirecek.

Eğitim ve Farkındalık Kampanyaları:

Toplumu atık yönetimi konusunda eğitmek ve farkındalığı artırmak için ulusal düzeyde kampanyalar yürütülmektedir. Bu kampanyalar, sürdürülebilir tüketim ve atık azaltma bilincini yaymayı amaçlar.

Bu bölümler, Türkiye’deki atık yönetimi uygulamalarını ve geleceğe yönelik perspektifleri kapsamlı bir şekilde ele almakta ve ülkenin atık yönetimi alanında karşılaştığı zorluklarla başa çıkma çabalarını vurgulamaktadır

Sonuç

Atık yönetimi, çevresel sürdürülebilirlik ve insan sağlığı için kritik bir öneme sahiptir. Bu yazıda ele alınan atık yönetiminin temel kavramları, süreçleri, çevresel ve sağlık üzerine etkileri, sürdürülebilir stratejileri ve Türkiye’deki uygulamalar, konunun çok yönlülüğünü ve derinliğini ortaya koymuştur. Atık yönetimi sadece bir teknik süreç değil, aynı zamanda politik, ekonomik ve sosyal boyutları olan kapsamlı bir alan olarak görülmelidir.

Öne Çıkan Noktalar:

Çevresel ve Sağlık Etkileri:

Atıkların yanlış yönetimi, çevresel kirliliğe ve bir dizi sağlık sorununa neden olur. Toprak, su ve hava kirliliği, insan sağlığını doğrudan tehdit eden faktörler arasındadır. Dolayısıyla, atık yönetimi pratiklerinin, bu olumsuz etkileri minimize etmek üzere titizlikle uygulanması gerekmektedir.

Sürdürülebilir Atık Yönetimi:

Atık hiyerarşisinde belirtilen azaltma, yeniden kullanma, geri dönüşüm ve enerji geri kazanımı gibi stratejiler, atık miktarını azaltırken kaynakların verimli kullanımını teşvik eder. Bu stratejiler, çevresel ayak izini küçültme ve doğal kaynakları koruma çabalarının temelini oluşturur.

Entegre ve Yenilikçi Yaklaşımlar:

Entegre atık yönetimi, farklı atık yönetimi metodlarını birleştirerek daha etkin sonuçlar elde etmeyi hedefler. Yenilikçi teknolojiler ve döngüsel ekonomi modeli, atık yönetimi süreçlerini daha sürdürülebilir ve verimli hale getirme potansiyeline sahiptir.

Toplumun Rolü ve Eğitim:

Atık yönetimi konusunda toplumun bilinçlendirilmesi ve aktif katılımı, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada belirleyici bir faktördür. Eğitim ve farkındalık kampanyaları, bu bilinci artırmada ve sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarının benimsenmesinde önemli bir rol oynar.

Türkiye’deki Uygulamalar:

Türkiye, atık yönetimi alanında önemli ilerlemeler kaydetmiş, ancak hala çözülmesi gereken zorluklarla karşı karşıyadır. Sıfır Atık Projesi gibi inisiyatifler ve yerel düzeydeki pilot projeler, ülkenin bu alandaki kapasitesini artırmaya yönelik umut verici adımlar olarak öne çıkmaktadır.

Gelecek Perspektifi

Atık yönetimi, gelecekte de çevresel politikaların ve sürdürülebilir kalkınma çabalarının merkezinde yer alacak bir konudur. Yenilikçi teknolojilerin ve döngüsel ekonomi anlayışının daha fazla benimsenmesi, atık yönetimi uygulamalarını dönüştürecektir. Ayrıca, uluslararası iş birlikleri ve politika yapıcıların desteği, bu alandaki global ve yerel hedeflere ulaşmada kritik önem taşıyacaktır.

Sonuç olarak, atık yönetimi, sadece mevcut sorunların çözümünde değil, aynı zamanda daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir geleceğin inşasında da önemli bir role sahiptir. Bu bağlamda, tüm paydaşların – hükümetler, iş dünyası, sivil toplum ve bireylerin – bu sürece aktif olarak katılımı ve iş birliği, başarının anahtarıdır.

1- Aşağıdakilerden hangisi tehlikeli atıkların özelliklerinden biri değildir?

A) Reaktif
B) Aşındırıcı
C) Toksik
D) Bulaşıcı
E) Tutuşamaz

Cevap : Bulaşıcı

Açıklama : Tehlikeli atıklar genellikle reaktif, aşındırıcı, toksik ve tutuşabilir özelliklere sahiptir. Bulaşıcı atıklar, tehlikeli atık kategorisinin dışında, enfeksiyöz atıklar olarak ayrı bir sınıflandırmada değerlendirilir. Bu atıklar, biyolojik tehdit taşıyan ve hastalık bulaştırma potansiyeli olan atıklardır. Oysa tehlikeli atıklar, kimyasal reaksiyonlara girme, deriyi aşındırma, zehirli etkiler yaratma ve kolayca yanma gibi özelliklerle tanımlanır.

2- Enfeksiyona neden olabilen veya bulaşabilen maddeler hangi tehlikeli atıklar sınıfında yer alır?

A) Reaktif
B) Aşındırıcı
C) Toksik
D) Bulaşıcı
E) Tutuşamaz

Cevap : Bulaşıcı

Açıklama : Bulaşıcı atıklar, enfeksiyon riski taşıyan veya patojen içeren atıklardır. Bu tür atıklar, özellikle hastanelerden, laboratuvarlardan ve diğer sağlık kuruluşlarından kaynaklanır. Bulaşıcı atıklar, insanlara ve diğer canlılara direkt olarak hastalık bulaştırabilecek mikroorganizmaları barındırır. Bu nedenle, bu atıkların özel olarak yönetilmesi ve işlenmesi gerekmektedir

3- Benzen gibi kolayca alev alabilen malzemeler hangi tehlikeli atıklar sınıfında yer alır?

A) Tutuşabilir
B) Aşındırıcı
C) Toksik
D) Bulaşıcı
E) Reaktif

Cevap : Tutuşabilir

Açıklama : Tutuşabilir atıklar, oda sıcaklığında veya düşük sıcaklıklarda kolayca yanabilen organik bileşenler içerir. Benzen gibi malzemeler düşük bir yanma noktasına sahip olduğundan, bu tür atıkların yakınında açık alev, kıvılcım ve diğer ateş kaynaklarından kaçınılmalıdır. Tutuşabilir atıkların uygun şekilde depolanması ve işlenmesi, yangın ve patlama risklerini minimize etmek için önemlidir.

4- Aşağıdakilerin hangisi “ticari atıklar” içeresinde yer almaz?

A) Ambalaj kâğıdı
B) Mutfak atıkları
C) Karton
D) Elektronik
E) Kereste

Cevap : Mutfak atıkları

Açıklama : Ticari atıklar, iş yerlerinden kaynaklanan ve genellikle ofis malzemeleri, ambalaj, kereste gibi malzemeleri içeren atıklardır. Mutfak atıkları ise genellikle evsel atık kategorisinde yer alır ve restoranlar gibi yemek servisi yapılan işletmeler dışında, ticari atıklar arasında sınıflandırılmaz. Ticari atıkların yönetimi, işletmelerin çevresel etkilerini azaltmayı amaçlar ve genellikle geri dönüşüm ve azaltma stratejileri üzerine kuruludur.

5- Aşağıdakilerin hangisi “tarımsal katı atıklar” içeresinde yer alır?

A) Ambalaj kâğıdı
B) Mutfak atıkları
C) Pestisit
D) Elektronik
E) Kereste

Cevap : Pestisit

Açıklama : Tarımsal katı atıklar, tarım faaliyetleri sırasında ortaya çıkan organik ve inorganik atıkları içerir. Pestisitler, tarımsal üretimde kullanılan kimyasallar olup, zararlı canlıları kontrol altında tutmak için kullanılırlar. Bununla birlikte, kullanımdan sonra arta kalan pestisitler, tarımsal atık olarak kabul edilir ve özel yönetim gerektirir. Diğer tarımsal atıklar arasında bitki kalıntıları, hayvan gübresi ve kullanılmış tarım ekipmanları bulunur.

6- Aşağıdakilerden hangisi “sıvı atık yönetimi” ilkeleri arasında yer almaz?

A) Koku veya hoş olmayan koşullar olmamalıdır.
B) Kullanılan yöntem, yapım ve işletimde basit olmalıdır.
C) Dışkı, sinekler veya diğer hayvanlar tarafından erişilebilir olmamalıdır.
D) Kullanılan yöntem pahalı olmalıdır.
E) Yeraltı suyunda, kaynak veya kuyuları kirletebilecek hiçbir kirlilik olmamalıdır.

Cevap : Kullanılan yöntem pahalı olmalıdır.

Açıklama : Sıvı atık yönetimi ilkeleri, etkinlik, maliyet etkinlik, çevresel uyumluluk ve sağlık koruma üzerine kuruludur. Kullanılan yöntemin pahalı olması, sıvı atık yönetimi için bir ilke değildir. Aksine, sıvı atık yönetimi yöntemleri, maliyet etkin ve uygulanabilir olmalıdır. Sıvı atıkların yönetiminde koku, erişilebilirlik ve yeraltı suyu koruması gibi çevresel ve sağlık faktörleri ön planda tutulur.

7- Mevzuatlar çerçevesinde sanayiciler, herhangi bir yeni endüstriyel gelişmenin inşasına başlamadan önce hangi izni almalıdır?

A) Yatırım
B) Vergi
C) Sunum
D) ÇED
E) Yetki belgesi

Cevap : ÇED

Açıklama : Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), büyük ölçekli projelerin çevre üzerindeki potansiyel etkilerini önceden belirlemek ve bu etkileri azaltıcı önlemler almak için yapılır. Sanayiciler ve yatırımcılar, yeni endüstriyel tesislerin inşası gibi projelerde ÇED raporu almak zorundadırlar. Bu süreç, projenin çevresel uygunluk açısından değerlendirilmesini ve gerekli tüm çevresel koruma önlemlerinin planlanmasını sağlar.

8- Aşağıdakilerden hangisi “septik bir tankın” avantajları arasında yer almaz?

A) Çamur periyodik olarak temizlenmesi
B) Yerel olarak mevcut malzemelerle inşa edilebilir ve onarılabilir
C) Uzun servis ömrüne sahip olması
D) Doğru kullanıldığında sinek ve koku sorunu yaratmaz
E) Yerçekimi akışını kullandığı için elektrik enerjisi gerektirmez

Cevap : Çamur periyodik olarak temizlenmesi

Açıklama : Septik tanklar, genellikle kanalizasyon sisteminin olmadığı yerlerde kullanılan, atık suların yerinde arıtıldığı sistemlerdir. Çamurun periyodik olarak temizlenmesi, bir bakım gerekliliğidir, ancak bu durum septik tankın avantajları arasında sayılmaz. Septik tankların avantajları arasında, yerçekimi akışını kullanarak elektrik enerjisi gerektirmemesi, yerel malzemelerle inşa edilebilir olması, uzun ömürlü olması ve doğru kullanıldığında sinek ve koku sorunu yaratmaması bulunur.

9- Tıbbi atıklar hangi renk koduna sahip poşetlerde depolanır?

A) Sarı
B) Siyah
C) Mavi
D) Kırmızı
E) Mor

Cevap : Kırmızı

Açıklama : Tıbbi atıklar, potansiyel olarak enfeksiyöz atıkları içerir ve bu atıkların özel bir şekilde işlenmesi ve bertaraf edilmesi gerekir. Tıbbi atıklar, genellikle kırmızı renkli poşetlerde toplanır ve depolanır. Kırmızı renk, sağlık sektöründe tehlike ve dikkat gerektiren materyaller için standart bir renk kodu olarak kullanılır. Bu renk kodlaması, tıbbi atıkların diğer atık türlerinden ayrılmasını ve özel işleme tabi tutulmasını sağlar.

10- Tehlikesiz sağlık bakımı atığı içeren tüm çöp kutuları veya çantalar hangi renk koduna sahip poşetlerde depolanır?

A) Sarı
B) Siyah
C) Mavi
D) Kırmızı
E) Mor

Cevap : Siyah

Açıklama : Tehlikesiz sağlık bakımı atıkları, genellikle siyah poşetlerde toplanır ve depolanır. Bu atıklar, enfeksiyon riski taşımayan ve genellikle ofis atıkları, mutfak atıkları gibi normal evsel atıklarla benzer özelliklere sahip olan atıklardır. Siyah renkli poşetler, sağlık sektöründe tehlikesiz atıklar için kullanılan standart renk kodudur. Bu kodlama, atıkların ayrıştırılmasını ve uygun yönetimini kolaylaştırır.

Atık Yönetimi İlke ve Kavramlarına Giriş

1. Aşağıdakilerden hangisi tehlikeli atıkların özelliklerinden biri değildir?

Cevap: Bulaşıcı

Açıklama: Tehlikeli atıklar genellikle reaktif, aşındırıcı, toksik ve tutuşabilir özelliklere sahiptir. Bulaşıcı atıklar, tehlikeli atık kategorisinin dışında, enfeksiyöz atıklar olarak ayrı bir sınıflandırmada değerlendirilir. Bu atıklar, biyolojik tehdit taşıyan ve hastalık bulaştırma potansiyeli olan atıklardır. Oysa tehlikeli atıklar, kimyasal reaksiyonlara girme, deriyi aşındırma, zehirli etkiler yaratma ve kolayca yanma gibi özelliklerle tanımlanır.

2. Enfeksiyona neden olabilen veya bulaşabilen maddeler hangi tehlikeli atıklar sınıfında yer alır?

Cevap: Bulaşıcı

Açıklama: Bulaşıcı atıklar, enfeksiyon riski taşıyan veya patojen içeren atıklardır. Bu tür atıklar, özellikle hastanelerden, laboratuvarlardan ve diğer sağlık kuruluşlarından kaynaklanır. Bulaşıcı atıklar, insanlara ve diğer canlılara direkt olarak hastalık bulaştırabilecek mikroorganizmaları barındırır. Bu nedenle, bu atıkların özel olarak yönetilmesi ve işlenmesi gerekmektedir.

3. Benzen gibi kolayca alev alabilen malzemeler hangi tehlikeli atıklar sınıfında yer alır?

Cevap: Tutuşabilir

Açıklama: Tutuşabilir atıklar, oda sıcaklığında veya düşük sıcaklıklarda kolayca yanabilen organik bileşenler içerir. Benzen gibi malzemeler düşük bir yanma noktasına sahip olduğundan, bu tür atıkların yakınında açık alev, kıvılcım ve diğer ateş kaynaklarından kaçınılmalıdır. Tutuşabilir atıkların uygun şekilde depolanması ve işlenmesi, yangın ve patlama risklerini minimize etmek için önemlidir.

4. Aşağıdakilerin hangisi “ticari atıklar” içeresinde yer almaz?

Cevap: Mutfak atıkları

Açıklama: Ticari atıklar, iş yerlerinden kaynaklanan ve genellikle ofis malzemeleri, ambalaj, kereste gibi malzemeleri içeren atıklardır. Mutfak atıkları ise genellikle evsel atık kategorisinde yer alır ve restoranlar gibi yemek servisi yapılan işletmeler dışında, ticari atıklar arasında sınıflandırılmaz. Ticari atıkların yönetimi, işletmelerin çevresel etkilerini azaltmayı amaçlar ve genellikle geri dönüşüm ve azaltma stratejileri üzerine kuruludur.

5. Aşağıdakilerin hangisi “tarımsal katı atıklar” içeresinde yer alır?

Cevap: Pestisit

Açıklama: Tarımsal katı atıklar, tarım faaliyetleri sırasında ortaya çıkan organik ve inorganik atıkları içerir. Pestisitler, tarımsal üretimde kullanılan kimyasallar olup, zararlı canlıları kontrol altında tutmak için kullanılırlar. Bununla birlikte, kullanımdan sonra arta kalan pestisitler, tarımsal atık olarak kabul edilir ve özel yönetim gerektirir. Diğer tarımsal atıklar arasında bitki kalıntıları, hayvan gübresi ve kullanılmış tarım ekipmanları bulunur.

6. Aşağıdakilerden hangisi “sıvı atık yönetimi” ilkeleri arasında yer almaz?

Cevap: Kullanılan yöntem pahalı olmalıdır

Açıklama: Sıvı atık yönetimi ilkeleri, etkinlik, maliyet etkinlik, çevresel uyumluluk ve sağlık koruma üzerine kuruludur. Kullanılan yöntemin pahalı olması, sıvı atık yönetimi için bir ilke değildir. Aksine, sıvı atık yönetimi yöntemleri, maliyet etkin ve uygulanabilir olmalıdır. Sıvı atıkların yönetiminde koku, erişilebilirlik ve yeraltı suyu koruması gibi çevresel ve sağlık faktörleri ön planda tutulur.

7. Mevzuatlar çerçevesinde sanayiciler, herhangi bir yeni endüstriyel gelişmenin inşasına başlamadan önce hangi izni almalıdır?

Cevap: ÇED

Açıklama: Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), büyük ölçekli projelerin çevre üzerindeki potansiyel etkilerini önceden belirlemek ve bu etkileri azaltıcı önlemler almak için yapılır. Sanayiciler ve yatırımcılar, yeni endüstriyel tesislerin inşası gibi projelerde ÇED raporu almak zorundadırlar. Bu süreç, projenin çevresel uygunluk açısından değerlendirilmesini ve gerekli tüm çevresel koruma önlemlerinin planlanmasını sağlar.

8. Aşağıdakilerden hangisi “septik bir tankın” avantajları arasında yer almaz?

Cevap: Çamur periyodik olarak temizlenmesi

Açıklama: Septik tanklar, genellikle kanalizasyon sisteminin olmadığı yerlerde kullanılan, atık suların yerinde arıtıldığı sistemlerdir. Çamurun periyodik olarak temizlenmesi, bir bakım gerekliliğidir, ancak bu durum septik tankın avantajları arasında sayılmaz. Septik tankların avantajları arasında, yerçekimi akışını kullanarak elektrik enerjisi gerektirmemesi, yerel malzemelerle inşa edilebilir olması, uzun ömürlü olması ve doğru kullanıldığında sinek ve koku sorunu yaratmaması bulunur.

9. Tıbbi atıklar hangi renk koduna sahip poşetlerde depolanır?

Cevap: Kırmızı

Açıklama: Tıbbi atıklar, potansiyel olarak enfeksiyöz atıkları içerir ve bu atıkların özel bir şekilde işlenmesi ve bertaraf edilmesi gerekir. Tıbbi atıklar, genellikle kırmızı renkli poşetlerde toplanır ve depolanır. Kırmızı renk, sağlık sektöründe tehlike ve dikkat gerektiren materyaller için standart bir renk kodu olarak kullanılır. Bu renk kodlaması, tıbbi atıkların diğer atık türlerinden ayrılmasını ve özel işleme tabi tutulmasını sağlar.

10. Tehlikesiz sağlık bakımı atığı içeren tüm çöp kutuları veya çantalar hangi renk koduna sahip poşetlerde depolanır?

Cevap: Siyah

Açıklama: Tehlikesiz sağlık bakımı atıkları, genellikle siyah poşetlerde toplanır ve depolanır. Bu atıklar, enfeksiyon riski taşımayan ve genellikle ofis atıkları, mutfak atıkları gibi normal evsel atıklarla benzer özelliklere sahip olan atıklardır. Siyah renkli poşetler, sağlık sektöründe tehlikesiz atıklar için kullanılan standart renk kodudur. Bu kodlama, atıkların ayrıştırılmasını ve uygun yönetimini kolaylaştırır.