İstatistik 2023-2024 Vize Soruları (ÇG)

Giriş

İstatistik, verilerin toplanması, analizi, yorumlanması ve sunulması ile ilgilenen bilim dalıdır. İstatistiksel yöntemler, geniş bir uygulama alanına sahip olup, bilimsel araştırmalar, ekonomik analizler, sosyal bilimler ve mühendislik gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bu makalede, 2023-2024 vize sorularında yer alan bazı temel istatistik konuları incelenecek ve bu konuların teorik temelleri açıklanacaktır.

1. Ortalama Hesaplama

Ortalama, bir veri setinin merkezini belirlemek için kullanılan temel istatistiksel ölçülerden biridir. Aritmetik ortalama, geometrik ortalama, harmonik ortalama, kareli ortalama ve ağırlıklı ortalama gibi çeşitli ortalama türleri bulunmaktadır.

Örnek Soru: Bir öğrenci girdiği beş dersin sınavlarından 57, 62, 65, 73 ve 78 puan almıştır. Öğrencinin söz konusu dersler için not ortalaması aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: E) 67

Bu soruda, aritmetik ortalama kullanılarak öğrencinin not ortalaması hesaplanmıştır.

2. Duyarlı ve Analitik Ortalamalar

Farklı veri setlerinde ortalama hesaplamak için kullanılabilecek çeşitli duyarlı ortalamalar bulunmaktadır. Örneğin, geometrik ortalama, kareli ortalama ve medyan gibi.

Örnek Soru: Bir ilde aralık ayı içinde sıcaklıklar -2, 1, 1, 2 şeklinde ölçülmüştür. Bu serinin ortalaması hesaplanmak istendiğinde hangi duyarlı (analitik) ortalamanın kullanılması uygundur?

Cevap: D) Kareli ortalama

Kareli ortalama, negatif ve pozitif değerlerin etkisini dengelemek için kullanışlı bir ortalama türüdür.

3. Aşırı Değerlerin Etkisi

Bir veri kümesi içinde bulunan aşırı değerlere karşı en duyarlı ortalama, aritmetik ortalamadır. Ancak, aşırı değerlerin varlığında daha uygun ortalama türleri kullanılabilir.

Örnek Soru: Bir veri kümesi içinde bulunan aşırı değerlere karşı en duyarlı ortalama aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: C) Aritmetik ortalama

Örnek Soru: Bir seride yer alan gözlem değerleri arasında aşırı değer bulunması durumunda, seriyi daha iyi temsil etmesi bakımından ……. tercih edilmelidir.

Cevap: D) Geometrik ortalama

Geometrik ortalama, aşırı değerlere karşı daha az duyarlıdır ve bu tür durumlarda kullanılması önerilir.

4. Zaman Serileri

Zaman serileri, verilerin zaman içerisinde nasıl değiştiğini incelemek için kullanılır.

Örnek Soru: Zaman vasfının şıklarına göre verilerin düzenlenmesi ile elde edilen serilere ne ad verilir?

Cevap: B) Zaman serileri

Zaman serileri analizi, özellikle ekonomi ve finans alanlarında yaygın olarak kullanılır.

5. Mod, Medyan ve Frekans

Bir veri kümesindeki merkezi eğilim ölçümleri arasında mod, medyan ve frekans önemli bir yer tutar.

Örnek Soru: Bir veri kümesi içindeki gözlem değerleri arasında en çok tekrar eden gözlem değerine ….. denir.

Cevap: C) Mod (egemen değer)

Mod, en sık gözlenen değeri ifade ederken, medyan ortanca değeri ve frekans gözlemlerin tekrarlanma sayısını ifade eder.

6. Veri Toplama ve Hata Türleri

Veri toplama yöntemleri ve bu süreçte karşılaşılan hata türleri, istatistiksel analizlerin doğruluğunu etkiler.

Örnek Soru: Bir araştırmada veri toplama işleminin doğrudan araştırmacı tarafından yapılması durumunda elde edilen veri türü aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: B) Birincil veri

Örnek Soru: Bir araştırmada veri toplama işlemi sırasında yapılan ve hep aynı yönde sapmalara (hatalara) sebep olan hata türüne ne ad verilir?

Cevap: C) Sistematik hata

Birincil veriler doğrudan toplanan verilerdir ve sistematik hatalar, veri toplama sürecinde tekrarlayan hatalardır.

7. Gruplama ve Sınıflandırma

Verilerin gruplama ve sınıflandırma işlemleri, istatistiksel analizlerin etkinliğini artırır.

Örnek Soru: Verileri düzenlemek amacıyla, verinin birbirine yakın şıklarını mümkün olduğunca homojen sınıflarda toplamak suretiyle oluşturulan serilere ne ad verilmektedir?

Cevap: C) Sınıflanmış seri

Gruplama ve sınıflandırma, verilerin daha anlamlı hale getirilmesini sağlar.

Sonuç

Bu makalede, İstatistik 2023-2024 vize soruları aracılığıyla bazı temel istatistik kavramları ve yöntemleri ele alınmıştır. Ortalama hesaplama, aşırı değerlere duyarlılık, zaman serileri analizi, veri toplama ve hata türleri gibi konular, istatistiksel analizlerin temelini oluşturan önemli unsurlardır. Bu kavramların doğru anlaşılması ve uygulanması, bilimsel araştırmalarda ve günlük hayatta daha doğru ve güvenilir sonuçlar elde edilmesini sağlar

1. Bir öğrenci girdiği beş dersin sınavlarından 57, 62, 65, 73 ve 78 puan almıştır. Öğrencinin söz konusu dersler için not ortalaması aşağıdakilerden hangisidir?

A) 64
B) 68
C) 65
D) 66
E) 67

Cevap : E) 67

2. Bir ilde aralık ayı içinde sıcaklıklar ­2, 1, 1, 2 şeklinde ölçülmüştür. Bu serinin ortalaması hesaplanmak istendiğinde hangi duyarlı (analitik) ortalamanın kullanılması uygundur?

A) Geometrik ortalama
B) Aritmetik ortalama
C) Ağırlıklı aritmetik ortalama
D) Kareli ortalama
E) Medyan

Cevap : D) Kareli ortalama

3. Bir veri kümesi içinde bulunan aşırı değerlere karşı en duyarlı ortalama aşağıdakilerden hangisidir?

A) Harmonik ortalama
B) Geometrik ortalama
C) Aritmetik ortalama
D) Medyan
E) Mod

Cevap : C) Aritmetik ortalama

4. Bir seride yer alan gözlem değerleri arasında aşırı değer bulunması durumunda, seriyi daha iyi temsil etmesi bakımından ……. tercih edilmelidir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) aritmetik ortalama
B) kareli ortalama
C) duyarlı ortalama
D) geometrik ortalama
E) tartılı aritmetik ortalama

Cevap : D) geometrik ortalama

5. Zaman vasfının şıklarına göre verilerin düzenlenmesi ile elde edilen serilere ne ad verilir?

A) Bölünme serileri
B) Zaman serileri
C) Bileşik seriler
D) Panel veriler
E) Mekân serileri

Cevap : B) Zaman serileri

6. Bir veri kümesi içindeki gözlem değerleri arasında en çok tekrar eden gözlem değerine ….. denir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) medyan (ortalayan)
B) kareli ortalama
C) mod (egemen değer)
D) geometrik ortalama
E) aritmetik ortalama

Cevap : C) mod (egemen değer)

7. Bir araştırmada veri toplama işleminin doğrudan araştırmacı tarafından yapılması durumunda elde edilen veri türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Veri kümesi
B) Birincil veri
C) Derleme
D) Kaynak veri
E) İkincil veri

Cevap : B) Birincil veri

8. Bir birimi nitelemeye yönelik vasıfların, birimlerde ortaya çıkış ya da görünüş şekillerine ………. denir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) ölçek
B) ölçü
C) ölçüm düzeyi
D) şık
E) nitelik

Cevap : D) şık

9. İstatistik araştırmaya konu olan bir birimin, uzun süre zarfında gözlenmesi mümkünse ya da bir birim uzun ömürlü olarak tanımlanıyorsa, bu tür birimlere ne ad verilir?

A) Ani birim
B) Devamlı birim
C) Soyut birim
D) Nicel birim
E) Somut birim

Cevap : B) Devamlı birim

10. Bir veri kümesi içinde yer alan gözlem değerlerinin veri içinde kaç kez tekrar ettiğini gösteren değere ne ad verilir?

A) Ölçek
B) Sayı
C) Frekans
D) Değer
E) Ölçüm

Cevap : C) Frekans

11. Gruplama işlemi yapılırken dikkat edilmesi gereken temel husus, oluşturulacak sınıfların mümkün olduğunca ….. olmasıdır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Heterojen
B) Dar
C) Geniş
D) Homojen
E) Sayısal

Cevap : D) Homojen

12. Gözlem değerleri arasında önem farkı bulunması durumunda ortalama hesabı yapılırken …… tercih edilmelidir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) mod
B) analitik ortalama
C) ağırlıklı ortalama
D) medyan
E) ağırlıksız ortalama

Cevap : C) ağırlıklı ortalama

13. Gözlem değerleri (3,4,5,6,7,7,8,8,9,9,10 ) olan ve 11 gözlemden oluşan serinin medyanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 7
B) 4
C) 8
D) 5
E) 6

Cevap : A) 7

14. Bir araştırmada veri toplama işlemi sırasında yapılan ve hep aynı yönde sapmalara (hatalara) sebep olan hata türüne ne ad verilir?

A) Tesadüfi hata
B) Örnek hatası
C) Sistematik hata
D) Ölçme hatası
E) Genel hata

Cevap : C) Sistematik hata

15. Sınıflanmış ya da gruplanmış serilerin grafik sunumuna verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Daire
B) Histogram
C) Çubuk grafik
D) Serpilme diyagramı
E) Grafik

Cevap : B) Histogram

16. I. Gruplama, veriyle ilgili herhangi bir bilgi kaybına yol açmayan bir veri düzenleme yöntemidir.
II. Gruplama, nitel veriler için kullanılabilen bir veri düzenleme yöntemidir.
III. Gruplama, nicel veriler için kullanılabilen bir veri düzenleme yöntemidir.
Verilerin düzenlenmesi ile ilgili olarak yukarıda verilen ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) I ve II
B) Yalnız I
C) Yalnız III
D) Yalnız II
E) II ve III

Cevap : E) II ve III

17. Gözlem değerlerinin toplamı sıfır olan ya da gözlem değerleri arasında (­) işaretli değer bulunan serilerde ortalama hesaplamak istendiğinde aşağıdaki hangi ortalama hesaplanmalıdır?

A) Toplamı sıfır olan serilerde ortalama hesaplanması mümkün değildir.
B) Aritmetik ortalama hesaplanmalıdır.
C) Geometrik ortalama hesaplanmalıdır.
D) Tartılı ortalama hesaplanmalıdır.
E) Kareli ortalama hesaplanmalıdır.

Cevap : E) Kareli ortalama hesaplanmalıdır.

18. Verileri düzenlemek amacıyla, verinin birbirine yakın şıklarını mümkün olduğunca homojen sınıflarda toplamak suretiyle oluşturulan serilere ne ad verilmektedir?

A) Sıralanmış seri
B) Düzenlenmiş seri
C) Sınıflanmış seri
D) Ayrılmış seri
E) Birleştirilmiş seri

Cevap : C) Sınıflanmış seri

19. Bir istatistik çalışmaya, incelemeye ya da gözleme konu olan tüm birimlerin meydana getirdiği topluluğa ne ad verilir?

A) Parametre
B) Örnekleme
C) İstatistik
D) Örnek kütle
E) Anakütle

Cevap : E) Anakütle

20. Mutlak sıfır noktasına sahip olan ve en güçlü ölçüm düzeyi olarak tanımlanan ölçüm düzeyine ne ad verilmektedir?

A) Aralık ölçüm düzeyi
B) Tanımlayıcı ölçüm düzeyi
C) Sınıflayıcı ölçüm düzeyi
D) Sıralayıcı ölçüm düzeyi
E) Oran ölçüm düzeyi

Cevap : E) Oran ölçüm düzeyi