Ata Aöf Araştırma Yöntem ve Teknikleri I Ünite -5

Araştırma Yöntemlerinin Sınıflandırılması:

Alanyazında, araştırma yöntemleri genellikle nitel, nicel ve karma yöntemler olmak üzere üç ana gruba ayrılmaktadır. Her bir grup kendi içinde farklı alt yöntemleri ve desenleri barındırır:

Nicel Araştırma Yöntemleri

Nicel araştırmalar, bilimsel araştırmalarda uzun yıllardır kullanılan en eski yöntemlerden biridir. Bu yöntemler genellikle daha geniş örneklemler üzerinde çalışmayı ve değişkenleri belirli oranlarda kontrol altına almayı mümkün kılar. Bu sayede sonuçlar genellenebilir ve tekrar edilebilir.

• Özellikleri:
  • Objektif bir süreç izlenir.
  • Sayısal verilere dayalı sonuçlar üretilir.
  • Raporlama süreci genellikle daha sistematik ve düzenlidir.

Nicel araştırma yöntemleri kendi içinde şu alt gruplara ayrılır:

• Deneysel Araştırmalar: Fen ve mühendislik gibi alanlarda kullanılır. Zayıf, yarı ve tam deneysel olmak üzere sınıflandırılır.
• Betimsel Araştırmalar: Mevcut bir durumu detaylı bir şekilde inceler.
• Tarama Araştırmaları: Büyük grupların görüşlerini, tutumlarını veya inançlarını analiz eder.
• Karşılaştırmalı Araştırmalar: İki veya daha fazla grup arasındaki farkları belirler.
• İlişkisel Araştırmalar: Değişkenler arasındaki ilişkileri analiz eder.
• Ex-post Facto Araştırmalar: Geçmişteki olayların mevcut duruma etkisini inceleyen bir yöntemdir.

Nicel yöntemlerin avantajlarının yanı sıra, örneklem seçiminin doğru yapılmaması veya genelleme yapılabilirliğin yeterince sağlanamaması gibi sınırlılıkları da bulunmaktadır.

Nitel Araştırma Yöntemleri

Nitel araştırmalar, genelde nicel yöntemlerin sınırlılıklarını aşmak amacıyla geliştirilmiştir. Bu yöntemler, olayların veya durumların nedenlerini derinlemesine incelemek için kullanılır ve daha çok yorumlamaya dayalı sonuçlar üretir.

• Özellikleri:
  • Küçük gruplar üzerinde yoğunlaşır.
  • Genelleme yapma amacı güdülmez.
  • Bireysel farklılıkların dikkate alındığı bir süreç izlenir.

Nitel yöntemlerin sınırlılıkları arasında, süreçlerin daha yorucu ve kontrol edilemez olması yer alır. Araştırmacı, genellikle sürecin içinde aktif bir rol üstlenir.

Karma Araştırma Yöntemleri

Karma yöntemler, nitel ve nicel araştırma yöntemlerini birleştirerek her iki yöntemin avantajlarını bir arada kullanmayı amaçlar.

• Amacı: Nitelik ve nicelik yöntemlerinin üstün yönlerini birleştirerek daha kapsamlı sonuçlar elde etmektir.
• Zorlukları:
  • Her iki yöntemin farklı süreçler gerektirmesi nedeniyle araştırma süreci karmaşıklaşabilir.
  • Veri toplama ve raporlama süreçleri daha uzun sürebilir.

Sonuç

Araştırma yöntemlerinin doğru seçimi, çalışmanın başarısı açısından kritik öneme sahiptir. Yanlış bir yöntem kullanılması, araştırmanın sonuçlarını doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle, araştırmanın amacı ve hedefleri doğrultusunda en uygun yöntemin belirlenmesi gerekir. Bu ünite, araştırmacılara yöntem seçiminde rehberlik edecek kapsamlı bir perspektif sunmaktadır

1. Aşağıdakilerden hangisi nicel araştırmalarının genel özelliklerinden biri değildir?

A) Genelleme yapmaya fırsat verir.
B) Tekrarlanabilirliği yüksektir.
C) Objektif bir araştırma süreci vardır.
D) Araştırmacı olayların içindedir.
E) Değişkenler arasındaki sınırlar bellidir.

Cevap: D) Araştırmacı olayların içindedir.

Açıklama: Nicel araştırmalarda araştırmacı süreçten bağımsızdır; bu durum nitel araştırmalar için geçerlidir.

2. Aşağıdakilerden hangisi nicel araştırma yöntemlerinden biridir?

A) Tasarım araştırmaları
B) Eylem araştırması
C) Çeşitleme araştırmaları
D) Açıklayıcı araştırmalar
E) Karşılaştırmalı araştırmalar

Cevap: E) Karşılaştırmalı araştırmalar

Açıklama: Karşılaştırmalı araştırmalar, değişkenler arasındaki ilişkileri inceleyen bir nicel yöntemdir.

3. I. Elde edilen veriler sayısallaştırılır.
II. Araştırmacı sürecin içinde aktif rol oynar.
III. Örüntülerin ortaya çıkarılması amaçlanır.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri nitel araştırmaların özelliklerinden biridir?

A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III

Cevap: D) II ve III

Açıklama: Nitel araştırmalar, araştırmacının aktif rol oynadığı ve örüntüleri anlamayı amaçladığı bir süreçtir.

4. I. Bir olay veya durumu oluşturan ayrıntıları tanımlamak
II. Bir olay veya duruma yönelik çeşitli açıklamalar geliştirebilmek
III. Bir olay veya durumu değerlendirmek
Yukarıda temel amaçları verilen araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eylem araştırması
B) Durum çalışması
C) Tam deneysel araştırmalar
D) Yarı deneysel araştırmalar
E) Karşılaştırmalı araştırmalar

Cevap: B) Durum çalışması

Açıklama: Durum çalışması, belirli bir durumun ayrıntılı olarak incelenmesini amaçlar.

5. Nicel ve nitel araştırmanın aynı anda kullanıldığı karma araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çeşitleme
B) Açıklayıcı
C) Keşfedici
D) Betimsel
E) Durum

Cevap: A) Çeşitleme

Açıklama: Karma araştırma yöntemleri, nicel ve nitel yaklaşımları birleştirerek daha kapsamlı sonuçlar elde etmeyi hedefler.

6. Araştırmacının sürece dâhil olduğu ve araştırma ortamındaki değişiklikler ile ilgili sürece yön verdiği araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Durum çalışması
B) Karşılaştırmalı araştırma
C) Eylem araştırması
D) Açıklayıcı araştırma
E) Keşfedici araştırma

Cevap: C) Eylem araştırması

Açıklama: Eylem araştırmasında araştırmacı aktif olarak süreci yönlendirir ve değişiklikler yapar.

7. I. Araştırmacı sürecin dışındadır.
II. Değişkenler arasındaki sınırlar bellidir.
III. Genelleme yapabilme amaçlanır.
IV. Araştırma süreci esnektir.
Yukarıdakilerin hangisi ya da hangileri nicel araştırmaların temel özelliklerinden biri değildir?

A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) Yalnız IV
D) I, II ve III
E) I, II, III ve IV

Cevap: C) Yalnız IV

Açıklama: Nicel araştırmalarda süreç esnek değildir; yapılandırılmış ve kontrollüdür.

8. Mevcut şartları inceleyerek geçmişte gerçekleşen olayların mevcut duruma etkisinin araştırıldığı ve etik kaygıların ön planda olduğu araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ex-post facto
B) Tarama
C) Çeşitleme
D) İlişkisel
E) Eylem

Cevap: A) Ex-post facto

Açıklama: Ex-post facto araştırmaları, geçmişteki olayların günümüz üzerindeki etkilerini inceleyen bir yöntemdir.

9. Aşağıdakilerden hangisi tasarım araştırmalarını oluşturan yöntemlerden biri değildir?

A) Tasarım tabanlı araştırma
B) Biçimlendirici araştırma
C) Gelişimsel araştırma
D) Tasarım deneyleri
E) Eylem araştırmaları

Cevap: E) Eylem araştırmaları

Açıklama: Tasarım araştırmaları, tasarım süreçlerine odaklanır; eylem araştırmaları bu gruba dâhil değildir.

10. Üzerinde fikir sahibi olunan bir durumun derinlemesine araştırılması gerektiğinde tercih edilen araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kültür analizi
B) Olgubilim
C) İçerik analizi
D) Durum çalışması
E) Eylem araştırması

Cevap: B) Olgubilim

Açıklama: Olgubilim, belirli bir durumun derinlemesine anlaşılmasını amaçlayan bir yöntemdir.