Anne Baba Eğitimi 2024-2025 Final Soruları

Ebeveynlik, bireylerin çocuklarının fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimlerini destekleme sürecidir. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nin Çocuk Gelişimi bölümü kapsamında yer alan “Anne Baba Eğitimi” dersi, ailelerin çocuk gelişiminde nasıl daha bilinçli ve etkin bir rol oynayabileceklerini öğretmeyi amaçlamaktadır. 2024-2025 Final Soruları, çocuk gelişiminin çeşitli evrelerine dair bilgiler sunmakla kalmıyor, aynı zamanda ebeveynlik yaklaşımlarını anlamayı sağlayan teorik ve pratik bir çerçeve sunuyor. Bu yazı, söz konusu soruların işaret ettiği önemli noktaları ele alarak bilimsel bir değerlendirme sunacaktır.

1. Çocukların Yaşlara Göre Ölüm Kavramını Anlayışı

Çocuklar, yaşlarına bağlı olarak ölüm kavramını farklı şekillerde algılar. Altı yaş ve altındaki çocuklar ölümü genellikle bir uyku ya da yolculuk olarak düşünürken, altı ile dokuz yaş arası çocuklar ölümü daha kişisel bir kavram olarak görmeye başlar. Dokuz yaşından büyük çocuklar ise ölümü geri dönüşsüz, evrensel ve biyolojik bir süreç olarak anlamaya başlar. Bu durum Jean Piaget’in bilişsel gelişim teorisi ile de uyumludur. Çocukların soyut kavramları anlamaya başlaması, somut işlemler döneminden (7-11 yaş) itibaren hızlanır ve ölüm kavramı gibi karmaşık konular bu evrede netleşir.

2. Ebeveyn Tutumlarını Etkileyen Faktörler

Anne babaların çocuklarına karşı tutumları, genellikle kendi yetişme biçimleri ve maruz kaldıkları ebeveynlik yöntemlerinden etkilenir. Bu durum, “aile içi modelleme” olarak adlandırılır. Örneğin, çocukluk yıllarında olumlu bir iletişim ortamında büyüyen bireyler, genellikle kendi çocuklarına da benzer bir yaklaşım sergiler. Bu bağlamda, ebeveynlerin kendi çocukluk deneyimlerini gözden geçirerek bilinçli bir şekilde davranmaları önem taşır.

3. Aile Eğitimi ve Çocuğun Gelişiminde Rolü

“Okul öncesi eğitimle bütünleştirilmiş aile eğitimi yaklaşımı”, ebeveynlerin çocuklarının eğitim süreçlerine dahil olmasını sağlayan etkili bir yöntemdir. Bu yaklaşım, sadece çocuğun akademik gelişimini değil, aynı zamanda sosyal ve duygusal becerilerini de desteklemeyi amaçlar. Ailelerin eğitim süreçlerine aktif katılımı, çocuğun okul başarısını ve kendine güvenini artırır.

4. Enürezis: Tanımlar ve Yaklaşımlar

Çocuklarda sıkça karşılaşılan sorunlardan biri olan enürezis (altını ıslatma), birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır. Birincil enürezis, çocuğun mesane kontrolü hiç sağlamamış olduğu durumdur. İkincil enürezis ise mesane kontrolünün sağlandıktan sonra tekrar altını ıslatma durumunu ifade eder. Bu tür sorunların yönetiminde çocuk odaklı bir yaklaşım benimsenmeli ve altta yatan fiziksel ya da duygusal nedenler araştırılmalıdır.

5. Anne Eğitim Programları

1967 yılında Illinois’de başlatılan Anne Eğitim Programı, ebeveynlerin çocuklarının ilk öğretmeni olarak eğitilmelerini hedeflemiştir. Bu tür programlar, özellikle erken çocukluk döneminde ebeveynlerin bilgi ve becerilerini artırarak çocuklarının gelişimine daha etkin katkıda bulunmalarını sağlar.

6. Disiplin ve Cezalandırma Arasındaki Farklar

Disiplin ve cezalandırma arasındaki temel fark, çocuğa verilen mesajın niteliğinde yatar. Disiplin, çocuğun olumlu davranışlar geliştirmesine yönelik bir rehberlik iken, cezalandırma genellikle olumsuz duygular yaratır. Örneğin, “Bunu yapma, onun yerine şunu yap” şeklindeki disiplin mesajları, çocuğun öğrenme sürecini destekler. Ancak cezalandırma, çocuğu kötü hissettirebilir ve davranış değişikliğini zorlaştırabilir.

7. Ebeveyn Tutumları: Aşırı Koruyucu ve Hoşgörülü Yaklaşımlar

Ebeveynlerin çocuklarına sınırsız özgürlük tanıması veya aşırı koruma sağlaması, çocuğun gelişiminde olumsuz etkiler yaratabilir. Aşırı koruyucu ebeveynler, çocuklarının bağımsızlık kazanmasını engelleyebilirken, aşırı hoşgörülü ebeveynler ise sınır koyma becerilerini geliştiremez. Çocuklar için en sağlıklı ortam, demokratik ve dengeli bir ebeveynlik yaklaşımıdır.

8. Etkin Dinleme ve Ebeveyn-Çocuk İletişimi

Etkin dinleme, çocukların duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine yardımcı olan önemli bir ebeveynlik becerisidir. Bu yöntem, çocuğun kendini anlaşılmış hissetmesini sağlar ve sorunlarını çözme becerisini destekler. Etkin dinlemenin en önemli kurallarından biri, çocuğun duygularını küçümsememek ve onunla açık bir iletişim kurmaktır.

9. Boşanma Sürecindeki Çocuklar

Boşanma süreci, çocuklar için duygusal açıdan zorlayıcıdır ve genellikle belirli evreler halinde ilerler. Bu süreçte depresyon, reddetme ve kabullenme gibi evreler yaşanabilir. Ebeveynlerin, bu süreçte çocuklarına duygusal destek sağlaması ve onların duygusal ihtiyaçlarına duyarlı olması kritik öneme sahiptir.

10. Övgünün Gücü: Davranışı Değerlendirme

Ebeveynlerin çocuklarına yönelik övgülerinde dikkat etmeleri gereken önemli bir nokta, övgünün davranışa odaklanmasıdır. Örneğin, “Odanı çok güzel toplamışsın” gibi ifadeler, çocuğun emeğini takdir eder ve onu motive eder. Abartılı ya da kişisel övgüler ise çocukta gerçeklikten uzak bir algı yaratabilir.

Sonuç olarak, ebeveynlik, hem bilimsel bilgi hem de pratik uygulamalarla desteklenmesi gereken karmaşık bir süreçtir. İstanbul Üniversitesi’nin bu alandaki dersleri, ebeveynlerin çocuklarının gelişimini daha bilinçli bir şekilde desteklemelerine olanak tanımaktadır. Ebeveynlerin, çocuk gelişimindeki kritik noktaları anlamaları ve uygun yaklaşımlar sergilemeleri, çocukların sağlıklı bir birey olarak yetişmelerinde büyük rol oynar

1. I. Altı yaşında ve daha küçük çocuklar ölümü başka şartlar altında yaşamın devamı, uyku ya da uzaklara yapılan bir yolculuk  olarak düşünmektedir.
II. Altı-dokuz yaş arası çocuklar, ölüme insan ya da insan üstü özellikleri olan birinin yol açtığını düşünür.
III. Dokuz yaş ve daha büyük çocuklar ölümü geri dönüşsüz ve  evrensel olan, biyolojik bir sürecin nihai sonu olan erişkine  benzer bir ölüm kavramı geliştirir.
IV. Dokuz yaş ve üstü çocuklar bazı insanların öldüğünü bilir,  ancak herkesin özellikle de kendisinin öleceğine inanmaz.

Yaşlara göre ölüm kavramı anlayışı ile ilgili yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

A) I, II, III ve IV
B) III ve IV
C) I, II ve III
D) II, III ve IV
E) I, II ve IV

Cevap : C) I, II ve III

Açıklama : Altı yaşından küçük çocuklar, soyut kavramları anlamakta zorluk çeker. 9 yaşından itibaren biyolojik ve evrensel bir bakış açısı geliştirirler. Bu durum gelişimsel teorilerle de uyumludur.

2. Çocukluk yıllarında anne-babalarından öğütler dinleyenler ileride kendi çocuklarına öğütler vererek yardımcı olmaya çalışırlar.
Yukarıda verilen ifade anne baba tutumlarını etkileyen hangi faktörle ilgilidir?

A) Anne babanın yetişme biçimi
B) Ailenin sosyo-ekonomik durumu
C) Çocuğun yaşı ve cinsiyeti
D) Kültürel değerler
E) Anne baba arasındaki ilişkiler

Cevap : A) Anne babanın yetişme biçimi

Açıklama : Anne babaların çocukken maruz kaldıkları davranışlar, ileride kendi ebeveynlik tutumlarını doğrudan etkileyebilir.

3. ….., okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların anne-babalarına, aynı kurumda ve evlerinde eğitim verilmesidir.  Yukarıdaki cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Eğitim merkezlerinde aile eğitimi yaklaşımı
B) Evde aile eğitimi yaklaşımı
C) Okul öncesi eğitimle bütünleştirilmiş aile eğitimi yaklaşımı
D) Uzaktan öğretim yolu ile aile eğitimi yaklaşımı
E) Online aile eğitimi yaklaşımı

Cevap : C) Okul öncesi eğitimle bütünleştirilmiş aile eğitimi yaklaşımı

Açıklama : Bu yaklaşım, çocukların eğitim süreçlerine ailelerini dahil ederek çocukların gelişimlerini desteklemeyi amaçlar.

4. Altını ıslatma (Enürezis) ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) İdrar kontrolü başlamış ve en az bir yıl süren mesane kontrolünden sonra tekrar altını ıslatma başlamış ise buna da ikincil enürezis denir.
B) Altını ıslatma bebeklikten itibaren devam ediyor ve mesane kontrolü hiç sağlanmamış ise buna birincil enürezis denir.
C) Gündüz uyanık olduğu saatlerde idrar kaçırmaya primer enürezis denir.
D) Beş yaşından sonra ayda en az iki kez gece yatağını, gündüz çamaşırlarını ıslatmasına enüresiz denir.
E) Gece uyku sırasında idrar kaçırmaya noktürnal enürezis denir.

Cevap : C) Gündüz uyanık olduğu saatlerde idrar kaçırmaya primer enürezis denir.

Açıklama : Primer enürezis, mesane kontrolünün hiç sağlanmamış olduğu durumdur. Gündüz idrar kaçırma farklı bir kategori olarak ele alınır.

5…… 1967’de anneleri kendi çocuklarının öğretmeni olarak eğitmek için Illionis’de başlamıştır.
Yukarıdaki cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Ypsilanti-Perry Okul Öncesi Eğitim Projesi
B) Anne Eğitim Programı
C) Okul Öncesi Eğitim Programı
D) Ebeveyn Eğitimi Projesi ile Erken Çocukluğun Desteklenmesi Programı
E) Ev Merkezli Anne Çocuk Eğitim Programı

Cevap : B) Anne Eğitim Programı

Açıklama : .

6. Anaklitik depresyonu yani bebeklik depresyonunu, altı aydan sonra bebeklerin annelerinden birden ayrılmaları ile ortaya çıkan akut bir ruhsal hastalık olarak tanımlayan aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bowlby
B) Yavuzer
C) Spitz
D) Ainsworth
E) Lorenz

Cevap : C) Spitz

Açıklama : Spitz, bebeklik döneminde anneden ayrılmanın neden olduğu depresyonu detaylı şekilde açıklamıştır.

7. Baba Destek Programı (BADEP) ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Örneklem grubunu eşleri Anne-Çocuk Eğitim Programı’na katılan ve 6 yaşında çocuğu olan kişilerden oluşmuştur.
B) Programın amacı çocuğun gelişimi ve eğitiminde rol oynayan ancak yeterli motivasyona sahip olmayan babaları desteklemektir.
C) 1998 yılında uygulanmaya başlanmıştır.
D) Pilot çalışması 1986 yılında yürütülmüştür.
E) En fazla 15 babanın katıldığı 12 toplantı ve 24 saatten oluşturulmuştur.

Cevap : D) Pilot çalışması 1986 yılında yürütülmüştür.

Açıklama : BADEP’in pilot çalışması 1998’de başlamıştır, 1986 tarihi yanlıştır.

8. 5-6 yaş çocuklarına hizmet veren okul öncesi eğitim kurumları ….. olarak adlandırılmaktadır.
Yukarıdaki cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) ana sınıfı
B) oyun grubu
C) yuva
D) kreş
E) anaokulu

Cevap : A) ana sınıfı

Açıklama : Ana sınıfları, 5-6 yaş arası çocuklara eğitim veren kurumlar olarak bilinir.

9. Aşağıdakilerden hangisi ebeveyn kaybı yaşayan 3 yaşın altındaki çocuklarda görülebilecek olası belirtilerden biri değildir?

A) Regresyon
B) İntihar davranışları
C) Artmış ağlama
D) Gelişimsel sapma
E) Beslenme bozuklukları

Cevap : B) İntihar davranışları

Açıklama : İntihar davranışları genellikle ileri yaşlarda görülür ve 3 yaş altındaki çocuklarda beklenmez.

10. Aşağıdakilerden hangisi etkin dinlemenin beklenen yararları sağlayabilmesi için dikkate alınması gereken koşullardan biri değildir?

A) Anne-baba istediği bir çözümü çocuğa zorla kabul ettirmek amacı ile kullanmalıdır.
B) Çocuğun sorunu olduğu zaman ve sorununu anne-babasına anlatmaya karar verdiği zaman kullanmalıdır.
C) Anne-babanın zamanı yoksa o anda kendilerinin de sorunları varsa etkin dinlemeyi kullanmamalıdır.
D) Yeterince deneyim kazanılmadan kullanılmamalıdır.
E) Anne-baba, çocuğu anlamak istediği ve zaman ayırabildiği durumlarda kullanmalıdır.

Cevap : A) Anne-baba istediği bir çözümü çocuğa zorla kabul ettirmek amacı ile kullanmalıdır.

Açıklama : Etkin dinleme, çocuğun duygu ve düşüncelerini anlamak için yapılır, zorlayıcı bir yöntem değildir.

11. Çocuğunun yaşı uygun olduğu hâlde bahçede oynamasına, koşmasına, ağaca tırmanmasına, ufak alışverişler yapmasına, evde yalnız kalmasına izin vermeyen annelerin tutumları aşağıdakilerden hangisidir?

A) Demokratik tutum
B) Tutarsız tutum
C) İtici tutum
D) Aşırı hoşgörülü tutum
E) Aşırı koruyucu tutum

Cevap : E) Aşırı koruyucu tutum

Açıklama : Aşırı koruyucu tutum, çocuğun doğal gelişim süreçlerini ve bağımsız davranışlarını sınırlayan bir ebeveynlik tarzıdır.

12. Aşağıdakilerden hangisi etkin dinlemenin çocuğa sağladığı yararlardan biri değildir?

A) Gerçek soruna ulaşmayı kolaylaştırır.
B) Duyguların ifade edilmesi, çocuğu rahatlatır.
C) Anne-babasını dinlemeye daha istekli hâle getirir.
D) Sorununu kendisinin çözümlemesine imkân verir.
E) Olumsuz duygularından korkmasını sağlar.

Cevap : E) Olumsuz duygularından korkmasını sağlar.

Açıklama : Etkin dinleme, olumsuz duyguların ifade edilmesini kolaylaştırır ancak korkuya neden olmaz.

13. Boşanma sürecini yaşayan çocukların beş evreden geçtiği belirtilmektedir.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu sürecin 4. evresinde yaşananları tanımlamaktadır?

A) Anne ve babayı bir araya getirmek için çaba harcama
B) Bu durumu oluşturan nedene kızma
C) Boşanmayı reddetme
D) Boşanmayı kabullenme
E) Depresyon

Cevap : E) Depresyon

Açıklama : —

14. Aşağıdakilerden hangisi disiplin ve cezalandırma arasındaki farklardan biri değildir?

A) Disiplin, düşünce ürünüyken cezalandırma kızgınlık ürünüdür.
B) Disiplin kişiyi, cezalandırma ise davranışı yanlış olarak ele almaktadır.
C) Disiplin “Dur, bunun yerine başka bir şey yap.” mesajını verirken, cezalandırma “Yanlış yaptın, kötü bir çocuksun.” mesajını verir.
D) Disiplin, çocuğun bir sonraki zamandaki başarısına odaklanırken cezalandırma başarısızlığa odaklanmaktadır.
E) Disiplin çocuğun yapabileceğinden fazla bir şey beklemezken cezalandırma çok şey beklemektedir.

Cevap : B) Disiplin kişiyi, cezalandırma ise davranışı yanlış olarak ele almaktadır.

Açıklama : Disiplin de cezalandırma da davranışlara odaklanır; ancak yöntemleri ve mesajları farklıdır.

15. Aşağıdakilerden hangisi ben dili öğelerinden biri olan kabul edilmeyen davranışın gerçek ve somut etkisi ile ilgili bir örnek olamaz?

A) Okuduğumu anlamıyorum.
B) Kaygılanıyorum.
C) Kapının çalındığını duyamıyorum.
D) Ben toplamak zorunda kalıyorum.
E) Başım ağrıyor.

Cevap : B) Kaygılanıyorum.

Açıklama : —

16. Aşağıdakilerden hangisi 1,5-3 yaş arası çocuklarda öfkeye yol açan konulardan biri değildir?

A) Bir arkadaş ile tartışmak
B) Tuvalete oturmaya zorlanmak
C) Oynadığı oyuncağın elinden alınması
D) Giysilerini çıkarmak, giydirmek
E) Odada yalnız kalmak

Cevap : A) Bir arkadaş ile tartışmak

Açıklama : —

17. Başlıca nedeni çocuğun kendi varlığı ve benliğinin farkına varması olan patolojik davranış aşağıdakilerden hangisidir?

A) Saldırganlık
B) Parmak emme
C) Öfke
D) İnatçılık
E) Kıskançlık

Cevap : D) İnatçılık

Açıklama : İnatçılık, çocuğun bireysellik bilincinin gelişmesi ile ortaya çıkar ve bu dönemde sık görülen bir davranıştır.

18. Çocuğun hiçbir davranışına sınırlandırma getirmeyen, çocuğa sınırsız haklar ve özgürlükler tanıyan anne-babalardır.
Yukarıda verilen ifadedeki anne baba tutumu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yetkinci tutum
B) İtici tutum
C) Tutarsız tutum
D) Aşırı hoşgörülü ve şımartıcı tutum
E) Aşırı koruyucu tutum

Cevap : D) Aşırı hoşgörülü ve şımartıcı tutum

Açıklama : Çocuğa sınırsız haklar ve özgürlükler tanıyan ebeveynler bu kategoriye girer.

19. Odasını temizleyen Ali’yi annesi övmek istemiştir.
Yukarıdaki ifadeye göre aşağıdakilerden hangisi yararlı övgü cümlesidir?

A) “Senin gibi biri her zaman düzenli olur.”
B) “Sen dünyanın en temiz çocuğusun.”
C) “Süpersin Ali, harikasın!”
D) “Sen her zaman en iyisini yaparsın.”
E) “Odanı çok güzel toplamışsın, her şey yerli yerinde.”

Cevap : E) “Odanı çok güzel toplamışsın, her şey yerli yerinde.”

Açıklama : Yararlı övgüler, çocuğun davranışını ve emeğini öne çıkaran cümlelerdir.

20. ….. çocuğun istenmeyen daranışı karşısında yetişkinin memnuniyetsizliğini, doğrudan kızgınlık, ilgiyi kesme ve küsme yolu ile ifade etmesidir.
Yukarıdaki cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Alay ve küçümseme
B) Korkutma ve tehdit
C) Çocuğu sözle hor görme
D) Sevgiyi esirgeme
E) Bağırma ve beddua

Cevap : D) Sevgiyi esirgeme

Açıklama : Sevgiyi esirgeme, çocuğun davranışlarını kontrol etmek için kullanılan zararlı bir yöntemdir.