Yaşlılarda Fiziksel Sağlık Sorunları ve Rehabilitasyon 2024-2025 Final Soruları

Giriş

Yaşlılık döneminde fiziksel sağlık sorunları, kas-iskelet sisteminden solunum sistemine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Bu dönemde ortaya çıkan **”Avülsiyon kırıkları”**, kemik parçasının bağ veya tendonla birlikte kopmasıyla oluşur. Osteoartrit gibi dejeneratif eklem hastalıkları ise yaygındır; 75 yaş üzerindeki popülasyonda görülme sıklığı **yüzde 95**’e kadar çıkabilir. “Azalmış kemik kitlesi” ve kırık riskinin arttığı durum ise **Osteoporoz** olarak tanımlanır.

Kas-İskelet ve Romatizmal Hastalıklar

Yaşlılarda sık görülen romatizmal hastalıklar; eklemlerde ani ağrı ve şişlikle belirginleşen **”Gut Hastalığı”** (Padişah Hastalığı), Romatoid Artrit ve Ailevi Akdeniz Ateşidir; **Brusella** ise enfeksiyon kaynaklıdır. Dirsekte görülen ve tendon iltihabı olan **”Lateral epikondilit”**, halk arasında **”Tenisçi dirseği”** olarak bilinir. Eklem hareketleriyle artan ağrılara **”Mekanik ağrı”** denir.

Solunum ve Dolaşım Sistemi

Solunumun normalden hızlı olmasına **”Taşipne”** denir. Akciğerlerin işlevsel birimi **”Hava kesecikleri”** (alveoller)dir. İmmobilizasyon (hareketsizlik), solunum sisteminde **”öksürme mekanizmasında bozulmaya”** yol açabilir.

Dolaşım sisteminde, kalpten çıkan temiz kanın vücuda dağılması **”Büyük kan dolaşımı”**dır. Vücuttan dönen kirli kan ise kalbe **”Sağ kulakçık”**tan giriş yapar. Yetişkinlerde normal nabız **60-80** (veya 100) iken, çocuklarda bu sayı daha yüksektir. Yatağa bağımlı hastalarda kardiyovasküler komplikasyonlar arasında emboli ve hipotansiyon yer alırken, **”Atrofi”** (kas erimesi) kas-iskelet sistemine aittir.

Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uygulamaları

Tedavi yöntemleri arasında su içi egzersizler ve balneoterapi (kaplıca) önemlidir. Balneoterapide suyun basıncıyla **”santral venöz basınç artar”**. Su içi egzersizler için **”Geç dönem rehabilitasyonu”** bir engel (kontrendikasyon) değildir. Isı tedavisinde, temas yoluyla iletime **”Kondüksiyon”** denir. İnsülin hormonu ise kan şekerini düşürür, **”kanda glukoz düştüğünde salgılanmaz”** (yükseldiğinde salgılanır).

1. Kemiğin bir bölümünden bir miktar kemik parçasının kopup ayrıldığı kırıklara verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kısmi kırıklar
B) Kemik dokusunda oluşan bükülmeli kırıklar
C) Kemiğin uzunlamasına dik açıda oluşan kırıklar
D) Avülsiyon kırıklar
E) Kemik ufalanmasının olmadığı kırıklar

Cevap : D) Avülsiyon kırıklar

Açıklama : **Avülsiyon kırığı**, genellikle bir tendonun veya bağın kemiğe bağlandığı yerden kemik dokusunun bir parçasını koparması sonucu oluşan bir kırık türüdür.

2. “Eklemlerde aniden gelişen ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle kendini belli eden bu hastalık, bir çeşit eklem iltihabıdır. Halk arasında ‘Padişah Hastalığı’ olarak bilinen iltihaplı romatizma hastalığının gelişmesinde, çok fazla et tüketiminde alınan protein önemli bir rol üstlenir.”
Yukarıda tanımı yapılan romatizmal hastalığın adı nedir?

A) Gut Hastalığı
B) Ankilozan Spondilit (AS)
C) Fibromiyalji Sendromu
D) Romatoid Artrit (RA)
E) Brusella

Cevap : A) Gut Hastalığı

Açıklama : Eklemlerde ani ağrı, şişlik ve kızarıklıkla seyreden, vücutta ürik asit birikimine (yüksek protein/et tüketimi) bağlı gelişen eklem iltihabı hastalığı **Gut Hastalığı**’dır (Padişah Hastalığı).

3. Balneoterapinin kardiyovasküler sistem üzerine etkileri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Sıcak sularda ise kalp hızı azalır.
B) Pulmoner kan akımı azalır.
C) Santral venöz basınç artar.
D) Kardiyak atım hacmi azalır.
E) Boyun venlerinde dolgunluk azalır.

Cevap : C) Santral venöz basınç artar.

Açıklama : Balneoterapi (termal su/banyo tedavisi) sırasında vücut suya girdiğinde, hidrostatik basınç ve suyun ısısı nedeniyle kan merkezi damarlara doğru itilir, bu da **Santral Venöz Basıncı (merkezi toplardamar basıncını) artırır**.

4. Alveollere verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Karaciğer
B) Hava kesecikleri
C) Dalak
D) Böbrek taşı
E) Alyuvar

Cevap : B) Hava kesecikleri

Açıklama : Akciğerlerde gaz değişiminin (oksijen-karbondioksit) gerçekleştiği, küçük, üzüm salkımı benzeri yapılara **Alveol (Hava Kesecikleri)** denir.

5. “Kalp atımı yetişkin bir insanda dakikada ………… arasındadır. Çocuklarda bu sayı dakikada…. arasındadır.”
Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) 60-80, 90-140
B) 40-50, 70-85
C) 100-120, 140-160
D) 80-100, 90-100
E) 50-60, 60-80

Cevap : A) 60-80, 90-140

Açıklama : Yetişkin bir insanda normal kalp atım hızı (nabız) dakikada **60-100** aralığındadır (şıklara göre 60-80 en uygun normal aralıktır). Çocuklarda ise metabolizma hızının yüksek olması nedeniyle bu sayı dakikada **90-140** arasında daha yüksektir.

6. İnsüline dair aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Vücutta enerji dengesini kontrol eden bir hormondur.
B) Görevi kandaki şekerin hücre içine girmesini sağlamaktır.
C) Pankreastan salgılanır.
D) Kanda şekerin yükselmesini önler.
E) Kanda glukoz düştüğünde salgılanır.

Cevap : E) Kanda glukoz düştüğünde salgılanır.

Açıklama : İnsülin, görevi **kandaki glukozu hücre içine alarak kan şekerini düşürmek** olan bir hormondur. Dolayısıyla **kanda glukoz yükseldiğinde** salgılanır, düştüğünde (Hipoglisemi) salgılanmaz.

7. Eklemin hareketi ile ortaya çıkan ve istirahatte geçen ağrılara verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mekanik ağrı
B) İltihabi ağrılar
C) Radikülopati ağrı
D) Kronik ağrı
E) İdiopatik ağrı

Cevap : A) Mekanik ağrı

Açıklama : **Mekanik ağrı**, eklem veya kasların hareketiyle (mekanik stresle) artan ve dinlenme ile azalan ağrı türüdür. **İltihabi ağrılar** ise istirahatte ve özellikle sabahları daha şiddetlidir.

8. Aşağıdakilerden hangisi su içi egzersiz kontrendikasyonlarından biri değildir?

A) Cerrahi sonrası erken dönem
B) Geç dönem rehabilitasyonu
C) Epileptik nöbetler
D) Açık yara
E) Bulaşıcı cilt lezyonları

Cevap : B) Geç dönem rehabilitasyonu

Açıklama : **Geç dönem rehabilitasyonu**, su içi egzersizlerin (hidroterapi) sıklıkla kullanıldığı ve kontrendikasyon (sakınca) oluşturmayan bir durumdur. Diğer şıklar, enfeksiyon, güvenlik veya dolaşım riski nedeniyle kontrendikasyon oluşturur.

9. I. Termal tedavi havuzu
II. Soğuk duşlar
III. Tedavi duşları
IV. Egzersiz havuzu
Yukarıdakilerden hangileri kaplıca banyosu uygulama birimlerindendir?

A) I ve IV
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve IV
E) I ve III

Cevap : D) I, II ve IV

Açıklama :

10. Solunumun hızının normalin üzerinde olması aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilmektedir?

A) Bradipne
B) Apne
C) Dispne
D) Taşipne
E) Hiperventilasyon

Cevap : D) Taşipne

Açıklama : Solunum sayısının normalden fazla olmasına **Taşipne** denir (Hızlı solunum). **Bradipne** yavaş, **Apne** durmuş, **Dispne** ise zorlu solunumdur. **Hiperventilasyon**, hızlı ve derin solunumdur.

11. “Osteoartrit toplumda en yaygın rastlanan dejeneratif eklem hastalığıdır. Hastalığa ait radyolojik bulguların yaşlandıkça arttığı ve kadınlarda biraz daha sık görüldüğü bilinmektedir. 60 yaşın üzerindeki populasyonda görülme sıklığı yüzde…… 75 yaşın üzerinde ise yüzde…..dir.”
Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) 20, 40
B) 30, 50
C) 60, 70
D) 60, 80
E) 50, 95

Cevap : E) 50, 95

Açıklama :

12. Kondüksiyon yolu ile ısı iletimine verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sadece yansıtma yolu ile iletim
B) Hareket hâlinde dokunmadan iletim
C) Sıcak su kitlelerinin yer değiştirmesi, uzun mesafede büyük sayılarda moleküllerin kütlesel hareketi ile iletim
D) Yayılma ve yer değiştirme yolu ile iletim
E) Kısa mesafe içinde moleküler çarpışma yoluyla ısı iletimi ve temas yolu ile iletim

Cevap : E) Kısa mesafe içinde moleküler çarpışma yoluyla ısı iletimi ve temas yolu ile iletim

Açıklama : **Kondüksiyon**, iki cisim birbiriyle doğrudan temas halindeyken (katıdan katıya) moleküler çarpışma yoluyla ısı transferi demektir. Tanım, bu fiziksel olayı doğru şekilde açıklamaktadır.

13. Özellikle lokomotor sistemde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlanması yapan ve bazen iç organlarda da bozukluklara neden olan, vücuttaki doku ve organların çoğunu tutan sistemik hastalıklara verilen genel isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Üriner sistem hastalıkları
B) Zührevi hastalıklar
C) Cilt hastalıkları
D) Kalp hastalıkları
E) Romatizmal hastalıklar

Cevap : E) Romatizmal hastalıklar

Açıklama : Kas-iskelet sistemi (**lokomotor sistem**) dahil olmak üzere birçok organ ve dokuyu tutabilen, ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olan sistemik hastalıklara **Romatizmal hastalıklar** denir.

14. I. Boyun (servikal) bölgesinde yedi omur bulunur.
II. Göğüs (torasik) omurları on iki adettir.
III. Bel (lumbal) omurları beş adettir.
IV. Kuyruk sokumu kemiği lumbal omurların ve arasındaki disklerin kemikleşip birleşmesiyle oluşmuştur.
V. Kuyruk omurları çocuklarda kemik hâlindedir.
Omur ile ilgili olarak yukarıda verilen ifadelerden hangileri yanlıştır?

A) I ve III
B) IV ve V
C) II ve IV
D) II ve III
E) I ve II

Cevap : B) IV ve V

Açıklama : **IV. İfade yanlıştır**: Kuyruk sokumu kemiği (**sakrum**), lumbal omurların değil, 5 adet sakral omurun birleşmesiyle oluşmuştur. **V. İfade yanlıştır**: Kuyruk (koksiks) omurları çocuklukta ayrıdır, yetişkinlikte birleşir; dolayısıyla **çocuklarda kemik hâlinde değil, kıkırdak/ayrı haldedir**.

15. I. Brusella
II. Romatoid Artrit
III. Gut hastalığı
IV. Ailevi Akdeniz ateşi
Yukarıdakilerden hangileri sık görülen romatizmal hastalıklardır?

A) I, II ve III
B) II, III ve IV
C) I ve II
D) III ve IV
E) I, III ve IV

Cevap : B) II, III ve IV

Açıklama : **Romatoid Artrit (RA)**, **Gut Hastalığı** ve **Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF)**, toplumda ve romatoloji kliniklerinde sıkça karşılaşılan romatizmal hastalıklardır. **Brusella** ise bakteriyel bir enfeksiyon hastalığı olup, eklem tutulumuna neden olsa da öncelikle romatizmal hastalıklar arasında sayılmaz.

16. Lateral epikondilit’in açılımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Lomber disk herni
B) Facial paralizi
C) Spinal stenoz
D) Tenisçi dirseği
E) Servical disk herni

Cevap : D) Tenisçi dirseği

Açıklama : **Lateral epikondilit**, dirseğin dış kısmında ağrıya neden olan bir tendon iltihabıdır ve halk arasında yaygın olarak **Tenisçi Dirseği** olarak bilinir.

17. Vücuttan toplardamarlarla gelen kan kalbe aşağıdakilerden hangisinden giriş yapar?

A) Sağ karıncık
B) Aort
C) Sağ kulakçık
D) Sol kulakçık
E) Sol karıncık

Cevap : C) Sağ kulakçık

Açıklama : Kirli kan (oksijeni azalmış kan), vücuttan büyük toplardamarlar (vena kava) aracılığıyla kalbin ilk odacığı olan **Sağ Kulakçığa** giriş yapar.

18. “Azalmış kemik kitlesi ve kemik dokusundaki yapısal bozulma ile bağlantılı olarak kemik kırılganlığında artış ve kırık riskine yatkınlık” olarak tanımlanan iskelet sistemi hastalığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Osteoproz
B) Boyun fıtığı
C) Skolyoz
D) Parkinson
E) Bel fıtığı

Cevap : A) Osteoproz

Açıklama : Bu tanım, kemik yoğunluğunun azalması ve kemik yapısının bozulması sonucu kırık riskinin arttığı yaygın iskelet sistemi hastalığı olan **Osteoporoz**’u ifade eder.

19. Aşağıdakilerden hangisi immobilizasyon sonucu solunum sisteminde ortaya çıkan klinik tablolardan biridir?

A) Koordinasyon zayıflığı
B) Konstipasyon
C) Öksürme mekanizmasında bozulma
D) Deride atrofi
E) Bası yaraları gelişimi

Cevap : C) Öksürme mekanizmasında bozulma

Açıklama : Uzun süreli yatak istirahati (**immobilizasyon**), solunum kaslarının gücünü ve solunum derinliğini azaltır; bu da sekresyonların atılmasını sağlayan **Öksürme mekanizmasında bozulmaya** yol açar.

20. Aşağıdakilerden hangisi yatağa bağımlı hastalarda kardiyovasküler sistem komplikasyonlarından değildir?

A) Ortostatik hipotansiyon
B) Taşikardi
C) Atrofi
D) Sistemik veya pulmoner emboli
E) Trombüs oluşumu

Cevap : C) Atrofi

Açıklama : **Atrofi** (kasların erimesi), immobilizasyonun kas-iskelet sistemi komplikasyonudur. Diğerleri (Ortostatik hipotansiyon, Taşikardi, Emboli, Trombüs) ise kan dolaşım sisteminde görülen **kardiyovasküler** komplikasyonlardır.