Ekonomik Coğrafyaya Giriş 2025-2026 Vize Soruları

Giriş

Ekonomik coğrafya, ekonomik faaliyetlerin mekânsal dağılımını ve bu dağılımın nedenlerini inceleyen bir disiplindir. İktisatçılardan farklı olarak, ekonomik coğrafyacıların temel ilgi alanı “Mekân ve Üretim” ilişkisidir. Coğrafya bilimi temel olarak Fiziki ve Beşeri olmak üzere iki ana alana ayrılır. Bu makalede, ekonomik coğrafyanın temel kavramları (mekân, ölçek), küreselleşme ve ekonomik kalkınma modelleri ele alınacaktır.

Ekonomik Coğrafyanın Temel Kavramları

Ekonomik coğrafyada analiz yapılırken kullanılan temel kavramlar “Mekân ve Ölçek”tir. Yerel düzeyden başlayarak küresel ölçeğe kadar insan faaliyetinin farklı coğrafi düzeylerine işaret eden kavram “Ölçek”tir. Coğrafya olayların ilişkilerine bakarken, iktisat ekonomiyi analitik olarak ele alır. Disiplinin tarihsel gelişiminde, “Geleneksel Ekonomik Coğrafya (1850-1950)”, belirli bölgelerdeki ekonomik koşullar ve kaynaklar hakkındaki bilgilerin derlenmesine odaklanmıştır. Mekânsal dağılımın geçmişteki durumunu inceleyen dal ise “Tarihi Coğrafya”dır.

Küreselleşme ve Ekonomi Politikaları

Günümüzde ekonomik coğrafyanın en önemli inceleme alanı “Küreselleşme”dir. Küreselleşmeyle birlikte, yeni teknolojiler ve hizmet istihdamı “Hindistan ve Çin” gibi ülkelere kaydırılmaktadır. Küreselleşme, bazı bölgelerin (New York, Londra) yeniden canlanmasını sağlarken, “Dubai” gibi merkezler bu sürecin farklı bir örneğini oluşturur.

• Ekonomik Krizler ve Politikalar: 1930’larda politika tartışmalarının odak noktası “işsizlik ve yoksulluk” olmuştur. 1980’lerde ABD’de Ronald Reagan, neoliberal politikalarla (askeri harcamaları artırıp vergileri düşürerek) ekonomiye yön vermiştir. Neoliberal fikirlerin ve parasalcı (monetarist) teorinin öncüsü ise “Milton Friedman”dır.
• Sanayileşme Stratejileri: Türkiye, 1930’dan 1980’e kadar olan dönemde (özellikle 1950-1980 arası) ithal ikameci sanayileşme stratejisini uygulamıştır.

Ekonomik Kalkınma ve Bölgesel Örgütler

Dünya ekonomisinde bölgesel güçler ve örgütler etkilidir. Güney Kore’nin kalkınmasında Samsung, LG, Daewoo gibi küresel şirketler rol oynamışken, “Toyota Motors” bir Japon firmasıdır. Asya’nın dört kaplanı (Güney Kore, Tayvan, Hong Kong, Singapur) arasında “Japonya” yer almaz. Avrupa Birliği’nin (AET) kurucu ülkeleri arasında Almanya, Fransa, İtalya bulunurken, “İngiltere” kurucu üye değildir. Şangay İşbirliği Örgütü üyeleri arasında ise “Malezya” bulunmamaktadır.

1. 12 küresel şirket Güney Kore’yi ekonomik yönden üst sıralara taşımış/taşımaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu şirketlerden değildir?

A) Lucky-Goldstar
B) Toyota Motors
C) LG
D) Daewoo
E) Kia Motors

Cevap : B) Toyota Motors

Açıklama : Güney Kore’nin kalkınmasında önemli rol oynayan “Chaebol” olarak bilinen büyük şirketler arasında Samsung, Hyundai, LG (eski adıyla Lucky-Goldstar), Daewoo ve Kia bulunur. **Toyota Motors** ise bir **Japon** firmasıdır.

2. Coğrafya kaç inceleme alanına ayrılmıştır?

A) 5
B) 2
C) 6
D) 4
E) 3

Cevap : B) 2

Açıklama : Coğrafya bilimi, geleneksel ve temel olarak **Fiziki Coğrafya** ve **Beşeri Coğrafya** olmak üzere iki ana inceleme alanına ayrılır.

3. Aşağıdakilerden hangisi iktisatçıları ekonomik coğrafyacılardan ayıran temel ilgi alanları arasında değildir?

A) Mal ve ürünlerin ihracatı
B) Ekonomik faaliyetlerle elde edilen mal ve ürünlerin satılması
C) Cari açık ve enflasyon
D) Mal ve ürünleri ithalatı
E) Mekân ve Üretim

Cevap : E) Mekân ve Üretim

Açıklama : Ekonomik coğrafyacıları iktisatçılardan ayıran en temel özellik, ekonomik olayları (üretim, tüketim, dağıtım) **mekân (yer/konum)** boyutuyla birlikte incelemeleridir. İktisatçılar daha çok makroekonomik göstergelere (enflasyon, cari açık vb.) odaklanırken, coğrafyacılar “mekân ve üretim” ilişkisine odaklanır. Dolayısıyla bu ortak bir ilgi alanı değil, coğrafyacıyı ayıran (özgün kılan) alandır. (Soru kökü biraz karmaşık olsa da, coğrafyacının ayırt edici özelliği sorulmaktadır).

4. Gelişmiş bilgi teknolojisi ve iletişimin mekân ve mesafeyi önemsizleştirmesi sonucunda işletmelerin her yerde üretim yapabilmesi, tedarikçiler ve müşterilerle yakın temas sağlayabiliyor olmaları şeklinde ileri sürülmüştür. Ayrıca yeni teknolojilerin ve hizmet istihdamının hemen hepsi aşağıdaki ülkelerden hangilerine kaydırılmaktadır?

A) Güney Afrika- Afganistan
B) Hindistan-Çin
C) Türkiye-İtalya
D) Rusya-ABD
E) İngiltere-Fransa

Cevap : B) Hindistan-Çin

Açıklama : Küreselleşme ve teknolojik gelişmelerle birlikte, özellikle hizmet sektörü (çağrı merkezleri, yazılım) ve üretim, maliyet avantajı ve işgücü potansiyeli nedeniyle gelişmekte olan dev ekonomiler olan **Hindistan ve Çin**’e kaydırılmaktadır (Outsourcing).

5. Dünya üzerinde coğrafi özelliklere bağlı olarak mekânsal dağılımlar ortaya çıkmıştır. Mekânsal dağılımın önemi konusunda geçmişe yönelik bilgilerin ele alındığı “…..” konusu da son derece önemlidir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Sosyal Coğrafya
B) Politik Coğrafya
C) Tıbbi Coğrafya
D) Siyasi Coğrafya
E) Tarihi Coğrafya

Cevap : E) Tarihi Coğrafya

Açıklama : Mekânsal dağılımın geçmişteki durumunu, değişimini ve tarihsel süreçteki coğrafi özellikleri inceleyen alt dal **Tarihi Coğrafya**’dır.

6. 1930’lu yıllarda büyük güçlerin hâkimiyetleri ortaya çıkmış ve politika tartışmalarında odak noktası ….. ve ….. olmuştur.
Yukarıdaki cümlede verilen boşluklara aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) zenginlik – güvensizlik
B) zenginlik – işsizlik
C) işsizlik – güvensizlik
D) zenginlik – yoksulluk
E) işsizlik – yoksulluk

Cevap : E) işsizlik – yoksulluk

Açıklama : 1929 Büyük Buhranı’nın etkilerinin sürdüğü 1930’lu yıllarda, dünya genelindeki temel ekonomik sorunlar ve politika tartışmalarının odağı kitlesel **işsizlik** ve **yoksulluk** olmuştur.

7. 1980 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde 40. başkan olarak seçilen, ekonomide yeni politikaları benimsemiş ve küresel gücün etkisine bağlı olarak askerî harcamaları arttıran ve vergileri düşüren böylece ülkede bütçe açığına neden olan başkan aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bill Clinton
B) Colin Powell
C) Ronald Reagan
D) George W. Bush
E) Donald Trump

Cevap : C) Ronald Reagan

Açıklama : 1980 yılında seçilen, neoliberal politikaları (Reaganomics) uygulayan, vergileri düşürüp askeri harcamaları artırarak bütçe açığını büyüten ABD Başkanı **Ronald Reagan**’dır.

8. Aşağıdaki ülkelerden hangisi Şangay İşbirliği Örgütünün üyelerinden değildir?

A) Hindistan
B) Malezya
C) Rusya Federasyonu
D) Çin
E) Kırgızistan

Cevap : B) Malezya

Açıklama : Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üyeleri arasında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan ve İran bulunur. **Malezya** bu örgütün üyesi değildir.

9. Küreselleşme, ekonomik birimler olarak belirli bölgelerin yeniden canlanmasıyla ilişkili görülmektedir. Buna göre aşağıdaki yerlerden hangisi bu duruma örnek verilemez?

A) New York, Paris, Londra
B) Güney Almanya
C) Silikon Vadisi
D) Dubai
E) Tokyo ve Şangay

Cevap : D) Dubai

Açıklama :

10. Aşağıdaki ülkelerden hangisi 1960’lardan itibaren yaşanan ekonomik krizlerden etkilenen kapitalist ülkeler arasında yer almaz?

A) Almanya
B) Fransa
C) ABD
D) Avustralya
E) Kanada

Cevap : D) Avustralya

Açıklama : 1970’lerdeki petrol krizleri ve stagflasyon, ABD ve Avrupa ülkelerini (Almanya, Fransa) derinden etkilemiştir. Avustralya ise coğrafi konumu ve kaynak yapısı nedeniyle bu krizlerden, kuzey yarımküredeki sanayi ülkeleri kadar şiddetli ve doğrudan etkilenmeyen (veya farklı bir döngü izleyen) bir ülke olarak değerlendirilebilir.

11. I. Mekan
II. Ölçek
III. Nüfus
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri ekonomik coğrafya yaklaşımındaki temel kavramlardandır?

A) I ve II
B) I ve III
C) Yalnız II
D) Yalnız III
E) Yalnız I

Cevap : A) I ve II

Açıklama : Ekonomik coğrafyanın analizinde **Mekan (Yer)** ve **Ölçek (Yerel/Bölgesel/Küresel)** en temel kavramlardır. Nüfus bir faktördür ancak metodolojik bir “kavram” olarak Mekan ve Ölçek kadar merkezi değildir.

12. Aşağıdakilerden hangisi günümüzde ekonomik coğrafyanın önemli inceleme alanlarının başında gelmektedir?

A) Bölgeselleşme
B) Endüstri
C) Tarım
D) Küreselleşme
E) Yerelleşme

Cevap : D) Küreselleşme

Açıklama : Günümüz dünyasında ekonomik faaliyetlerin sınırları aşarak entegre olması, yani **Küreselleşme**, ekonomik coğrafyanın en güncel ve en önemli inceleme alanıdır.

13. “Yerel düzeyden başlayarak bölgesel, ulusal ve küresel ölçekte insan faaliyetinin farklı coğrafi düzeylerine işaret etmektedir. Mekân tipolojisi aracılığıyla mekânları düzenlememize yardımcı olur.”
Yukarıda bilgisi verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mekân
B) Yer
C) Neoklasik Konum Teorisi
D) Davranışsal Yaklaşım
E) Ölçek

Cevap : E) Ölçek

Açıklama : Coğrafi incelemenin farklı düzeylerini (yerel, bölgesel, ulusal, küresel) ifade eden ve analiz seviyesini belirleyen kavrama **Ölçek** denir.

14. Aşağıdakilerden hangisi Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve sonradan Avrupa Birliği (AB) olan birliğin kurucu ülkelerinden biri değildir?

A) Lüksemburg
B) İtalya
C) İngiltere
D) Fransa
E) Almanya

Cevap : C) İngiltere

Açıklama : Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun (1957 Roma Antlaşması) 6 kurucu üyesi vardır: Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg. **İngiltere (Birleşik Krallık)** kurucu üye değildir, birliğe 1973 yılında katılmıştır.

15. Asya’nın dört kaplanı olarak nitelendirilen ülkeler arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

A) Japonya
B) Tayvan
C) Hong Kong
D) Singapur
E) Güney Kore

Cevap : A) Japonya

Açıklama : Asya Kaplanları (Dört Asya Kaplanı); Güney Kore, Tayvan, Singapur ve Hong Kong’dur. **Japonya** ise bu ülkelerden daha önce sanayileşmiş, gelişmiş bir ekonomidir ve bu grubun öncüsü/modeli olsa da “Kaplanlar” grubuna dahil edilmez.

16. Türkiye, 1930’dan başlamak üzere özellikle hangi yıllar arasında ithal (ithalat) ikame sanayileşme stratejisinden ihracata yönelik üretim sistemine geçmiştir?

A) 1950-1990
B) 1950-1960
C) 1950-1980
D) 1950-1970
E) 1950-2000

Cevap : C) 1950-1980

Açıklama : Türkiye’de İthal İkameci Sanayileşme politikası 1950’lerden itibaren uygulanmış ve özellikle 1960-1980 arası planlı dönemde zirveye çıkmıştır. 1980 (24 Ocak Kararları) sonrası ise ihracata dayalı büyüme modeline geçilmiştir. Bu nedenle dönüşümün yaşandığı aralık (ithal ikamecinin hakim olduğu dönem) **1950-1980** olarak ifade edilebilir.

17. Aşağıdakilerden hangisinde ekonomik coğrafyada benimsenen ve öne çıkmış farklı yaklaşımların ve etkili oldukları dönemler doğru verilmiştir?

A) Geleneksel Ekonomik Coğrafya (1850-1950)
B) Kültürel Yapı (1990-2010)
C) Politik Ekonomik (1950-1985)
D) Kurumsal Yapı (2010-2019)
E) Mekânsal Analiz (1985-1990)

Cevap : A) Geleneksel Ekonomik Coğrafya (1850-1950)

Açıklama : Ekonomik coğrafyanın tarihsel gelişiminde, 1850’li yıllardan 1950’lere kadar olan dönem, yerel ekonomik koşullar ve kaynakların tanımlandığı “Geleneksel Ekonomik Coğrafya” yaklaşımının egemen olduğu dönemdir.

18. “Coğrafya, doğada sentetik olarak görülebilirken, süreçlerin ve objelerin yerine ….. bakar. İktisat ise ekonomiyi sosyal ve kültürel bağlamında ……. olarak ele alır.”
Yukarıdaki boşlukları sırasıyla tamamlayan kelimeler aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) ilişkilere – analitik
B) mekâna – irrasyonel
C) süreçlere – rasyonel
D) mekâna – rasyonel
E) konuya – yapay

Cevap : A) ilişkilere – analitik

Açıklama : Coğrafya olayların mekanla ve birbirleriyle olan **ilişkilerine (sentez)** bakar. İktisat ise ekonomiyi modellerle, parçalara ayırarak **analitik** bir yöntemle inceler.

19. “Ekonomiye devlet müdahalesinin azaltılması ve sendikal hakların engellenmesiyle ilgili neoliberal fikirler hayata geçirilmiştir. Enflasyon konusu ekonomide para arzını azaltmaya dayalı parasal teorisi uygulanarak ele alınmıştır.”
Bu teori aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Giberte
B) Georgeman
C) Friedman
D) Griezman
E) Erikman

Cevap : C) Friedman

Açıklama : Parasalcı (Monetarist) teorinin kurucusu, para arzının kontrolünü savunan ve neoliberal politikaların (devletin küçülmesi) fikir babası **Milton Friedman**’dır.

20. Geleneksel ekonomik coğrafya aşağıdakilerden hangisine odaklanmıştır?

A) Mekânsal analiz döneminde ortaya çıkan kantitatif coğrafya alanındaki toplumsal ilgisizliğe
B) 1990’lı yıllardan itibaren ekonomik süreçlerin kurumsal ve kültürel temellerini vurgulayan yeni bir yaklaşıma
C) 1950’lerin ortalarında geleneksel yaklaşım karşısında görülen kayda değer memnuniyetsizliğe
D) Belirli bölgelerdeki ekonomik koşullar ve kaynaklar hakkındaki bilgilerin derlemesine
E) Politik ekonominin bir taraftan ekonomi diğer taraftan siyaset ilminin kurallarını incelemesine

Cevap : D) Belirli bölgelerdeki ekonomik koşullar ve kaynaklar hakkındaki bilgilerin derlemesine

Açıklama : Geleneksel (Tasviri) Ekonomik Coğrafya, teorik analizden ziyade, dünyanın farklı bölgelerindeki üretim, kaynak ve ticaret verilerinin toplanmasına ve **bilgilerin derlenmesine (tasvirine)** odaklanmıştır.