Ekonomik Coğrafyaya Giriş 2023-2024 Vize Soruları

Ekonomik Coğrafya: Mekân, Devlet ve Küreselleşme

Ekonomik coğrafya, insanların ekonomik faaliyetlerini, kaynak kullanımını ve üretimi mekânsal bir perspektifle inceleyen disiplinler arası bir alan olarak karşımıza çıkar. Bu alandaki teorik yaklaşımlar zaman içinde evrim geçirmiş ve farklı dönemlerde öne çıkmıştır.

Geleneksel Ekonomik Coğrafya (1850-1950) döneminde, ekonomik coğrafya genellikle bölgesel ölçekte incelenmiş ve yerel ekonomik yapılar üzerine odaklanmıştır. Ancak, zamanla mekânsal analizlerin önemi artmış ve küresel ölçekteki ekonomik ilişkilerin anlaşılması daha fazla vurgulanmıştır.

Devlet, ekonomik coğrafyanın önemli bir aktörüdür. Vatandaşlar, ticaret örgütleri, çok uluslu şirketler ve finansal kurumlar gibi farklı unsurlarla etkileşim içinde olan devlet, ekonominin düzenlenmesi ve yönlendirilmesinde kritik bir rol oynar. Ancak, devletin politika oluşturma süreçlerinde vatandaşlarla çatışma içine girmemesi beklenir.

Üçüncü yol politikaları, serbest piyasa kapitalizmi ile devlet sosyalizmi arasında denge arayan liderlerin girişimlerini ifade eder. Bu politikaları benimsemeyen Kofi Annan gibi liderler, bu denge arayışının dışında kalmışlardır.

Küreselleşme, ekonomik birimlerin belirli bölgelerde yeniden canlanmasını tetikleyebilir. Ancak, küreselleşmenin etkileri her zaman eşit olmaz. Örneğin, Dubai’nin ekonomik canlanması, diğer bölgelerdeki benzer girişimlerle örtüşmez.

Sanayi Devrimi’nden sonra ortaya çıkan kapitalizm, günümüzde hemen hemen tüm dünyayı kapsayan bir üretim şekli olarak karşımıza çıkar. Bu sistem, modern sömürge yöntemlerinin devamı olarak değerlendirilebilir.

Niteliksel devlet anlayışı, küreselleşme ve neoliberal reform süreçlerinde devletin değişen rollerine odaklanır. Ancak, bu anlayış devletin her zaman daha güçlü güçler tarafından yönlendirildiğini varsaymaz.

Devletin ekonomi üzerindeki etkisi geniş bir perspektifi kapsar. Ekonomik büyümeyi teşvik etmek, çeşitli kuralları formüle etmek, işletmelerin koşullarını oluşturmak ve düzensiz kalkınma süreçleriyle ilgilenmek devletin rolünü şekillendiren unsurlardan sadece birkaçıdır.

Ekonomik coğrafyacılar, mekânsal boyut-ölçek eşleştirmesi konusunda farklı ölçekleri inceleyerek araştırmalar yaparlar. Bu ölçekler arasında makro bölgesel, bölgesel, ulusal ve yerel ölçekler bulunur.

Mekân kavramı, makro bölgesel ölçekten yerel ölçeğe kadar bir dizi unsuru içerir. Buna örnek olarak bölge ve biçim, mekândaki akışlar ve gereksiz yere düzensiz alan kavramı gösterilebilir.

Ekonomi, zenginliğin üretilip dağıtıldığı bir süreci ifade eder. Bu süreç, üretim, dolaşım, değişim ve tüketim gibi birbirine bağlı unsurları içerir.

Küreselleşme günümüzde ekonomik coğrafyanın önemli bir inceleme alanını oluşturur. Uluslararası ticaret, sermaye akışları, teknolojik gelişmeler ve kültürel etkileşim gibi faktörler, ekonomik coğrafyanın gündemini şekillendirir.

Coğrafya, genel olarak fiziki coğrafya ve beşeri coğrafya olarak iki ana inceleme alanına ayrılır. Fiziki coğrafya, atmosfer, hidrosfer, litosfer gibi doğal unsurları incelerken, ekonomik coğrafya beşeri coğrafyanın bir alt dalı olarak, insanların ekonomik faaliyetleri ve mekânsal düzenlemelerini ele alır.

Washington Konsensüsü, finansal liberalizasyon, mülkiyet haklarının korunması, ticaretin serbestleştirilmesi gibi politikaları içerir. Ancak, vergi oranlarının yükseltilmesi ve teşviklerin güçlendirilmesi gibi unsurlar bu konsensüsün dışında kalır.

Sonuç olarak, ekonomik coğrafya, mekân, devlet ve küreselleşme gibi kavramlar etrafında şekillenen geniş bir disiplindir. Bu alan, tarih içinde farklı teorik yaklaşımlarla evrim geçirmiş ve günümüzde de ekonomik ilişkilerin mekânsal boyutunu anlamak adına önemli bir rol oynamaktadır

1. Aşağıdakilerden hangisinde ekonomik coğrafyada benimsenen ve öne çıkmış farklı yaklaşımlar ile egemen oldukları dönemler doğru verilmiştir?

A) Kültürel Yapı (1990-2010)
B) Politik Ekonomik (1950-1985)
C) Mekânsal Analiz (1985-1990)
D) Geleneksel Ekonomik Coğrafya (1850-1950)
E) Kurumsal Yapı (2010-2019)

Cevap : D) Geleneksel Ekonomik Coğrafya (1850-1950)

2. Devlet, aşağıdaki unsurlardan hangisiyle çatışma içerisine girmez?

A) Sendikalar
B) Vatandaşlar
C) Ticaret örgütleri
D) Çok uluslu şirketler
E) Finansal kurumlar

Cevap : B) Vatandaşlar

3. Aşağıdakilerden hangisi üçüncü yol politikalarını bilgilendirerek serbest piyasa kapitalizmi ile devlet sosyalizmi arasında çatışan aşırı yanlılıklar arasında yeni bir yol bulmayı amaçlayan liderler arasında yer almaz?

A) Tony Blair
B) Bill Clinton
C) John Major
D) Kofi Annan
E) Helmut Kohl

Cevap : D) Kofi Annan

4. Küreselleşme, ekonomik birimler olarak belirli bölgelerin yeniden canlanmasıyla ilişkili görülmektedir. Buna göre aşağıdaki yerlerden hangisi bu duruma örnek verilemez?

A) New York, Paris, Londra
B) Silikon Vadisi
C) Dubai
D) Güney Almanya
E) Tokyo ve Şangay

Cevap : C) Dubai

5. 1930’lu yıllarda büyük güçlerin hâkimiyetleri ortaya çıkmış ve politika tartışmalarında odak noktası … ve….. olmuştur.
Yukarıdaki cümlede verilen boşluklara aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) zenginlik – yoksulluk
B) zenginlik – güvensizlik
C) zenginlik – işsizlik
D) işsizlik – güvensizlik
E) işsizlik – yoksulluk

Cevap : E) işsizlik – yoksulluk

6. ……, günümüzde neredeyse tüm dünyayı kapsayacak şekilde modern Avrupa’daki köklerinden yani ….. yüzyılın başında özellikle de ortasında, Sanayi Devrimi’nden sonra ortaya çıkan bir üretim şeklidir ve günümüzde de modern sömürge yöntemidir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Kapitalizm – 18
B) Sosyalizm – 17.
C) Sosyalizm – 16.
D) Kapitalizm – 15.
E) Kapitalizm – 17.

Cevap : A) Kapitalizm – 18

7. Niteliksel devlet anlayışıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Küreselleşmenin ve neoliberal reformun birbiriyle İlişkili süreçlerinde devletin değişen biçim ve İşlevlerine odaklanmaya yardımcı olur.
B) Devletin kendisinin küreselleşme ve ekonomiyi yeniden yapılandırma süreçlerinde bir aktör olarak önemini vurgular.
C) Çağdaş devleti yeniden yapılandırma süreçlerinin analizinde bilgi sağlamak için kullanılabilir.
D) Devletin kendisinin her zaman çok uluslu şirketler ve finansal piyasalar gibi daha güçlü güçler tarafından hareket ettirildiğini varsayar.
E) Avustralyalı ekonomik coğrafyacı Philip O’Neill nitel devlet kavramı üzerinde durmuştur.

Cevap : D) Devletin kendisinin her zaman çok uluslu şirketler ve finansal piyasalar gibi daha güçlü güçler tarafından hareket ettirildiğini varsayar.

8. Devletin ekonomi üzerindeki etkisiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Devletin ekonomideki rolü genel olarak ekonomik büyümenin teşvik edilmesine yöneliktir.
B) Devlet, vergiler, politikalar, istihdam standartları ve finansal piyasalar gibi konuları kapsayan çok çeşitli kuralları ve kanunları formüle etmekte önemli bir rol oynar.
C) Devlet, işletmelerin kârlarını ve istihdam koşullarını oluşturur.
D) Devlet, farklı mekanizmaları harekete geçirir ve koordine eder.
E) Devletler düzensiz kalkınmanın daha geniş süreçleriyle ilgilenirler.

Cevap : E) Devletler düzensiz kalkınmanın daha geniş süreçleriyle ilgilenirler.

9. Aşağıdakilerden hangisinde ekonomik coğrafyacılar tarafından sıkça kullanılan mekânsal boyut-ölçek eşleştirmesi yanlış verilmiştir?

A) Makro bölgesel ölçek – Afrika
B) Bölgesel ölçek – İngiltere’nin güneydoğusu
C) Yaşanılan yerler – İş yerleri
D) Ulusal ölçek – ABD
E) Yerel ölçek – Silikon Vadisi

Cevap : A) Makro bölgesel ölçek – Afrika

10. Aşağıdakilerden hangisi mekân kavramının birbiriyle ilişkili ögelerinden biri değildir?

A) Makro bölgesel ölçek
B) Bölge ve biçim
C) Mekândaki akışlar
D) Gereksiz yere düzensiz alan kavramı
E) Yer

Cevap : A) Makro bölgesel ölçek

11. Zenginliğin ortaya çıkarıldığı, birbiriyle ilişkili üretim, dolaşım, değişim ve tüketim süreçlerini ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sermaye
B) Arazi
C) Para
D) Ekonomi
E) Siyaset

Cevap : D) Ekonomi

12. Aşağıdakilerden hangisi günümüzde ekonomik coğrafyanın önemli inceleme alanlarının başında gelmektedir?

A) Tarım
B) Küreselleşme
C) Bölgeselleşme
D) Yerelleşme
E) Endüstri

Cevap : B) Küreselleşme

13. Coğrafya kaç inceleme alanına ayrılmıştır?

A) 5
B) 3
C) 6
D) 4
E) 2

Cevap : E) 2

14. Mekânsal analiz araştırma programı, endüstriyel konum ve arazi kullanım modelleri, kentleşme ve merkezi konum teorisi, ulaşım ağları, ticaret ve sosyal etkileşimin coğrafi dinamikleri konularına odaklanmıştır. Bu dönemde yeni bilimsel coğrafya Amerika Birleşik Devletleri’nden başka alanlara yayılmıştır. Böyle bir ilerleme coğrafyanın ruhunun ve amacının kökten dönüşümü olarak tanımlanırken Burton 1963 yılında bunu …. olarak ifade etmiştir.
Yukarıdaki cümlede verilen boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Turuncu Devrim
B) Rus Devrimi
C) Kantitatif Devrim
D) Yeşil Devrim
E) Şubat Devrimi

Cevap : C) Kantitatif Devrim

15. Türkçesi Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması olan General Agreement on Tariffsand Trade (GATT) ….. ülkenin katılımıyla …..yılının Ekim ayında imzalanmıştır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) 23-1947
B) 26 1950
C) 27-1951
D) 25-1949
E) 24-1948

Cevap : A) 23-1947

16. Keynesyen politikalar özellikle ….. yılları arasında başarılı olmuştur.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) 1990-2010
B) 1950-1970
C) 1970-1990
D) 1910-1930
E) 1930-1950

Cevap : B) 1950-1970

17. …. yılında General Pinochet tarafından gerçekleştirilen askerî darbeden sonra Şili’de neoliberal ekonomi politikaları uygulamalarına geçilmiştir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) 1974
B) 1970
C) 1973
D) 1972
E) 1971

Cevap : C) 1973

18. Ekonomik coğrafyada dört temel teorik bakış açılarından biri olarak kabul edilen neoklasik konum teorisi hangi yıllarda başlamıştır?

A) 1960
B) 1990
C) 1970
D) 1980
E) 1950

Cevap : E) 1950

19. Aşağıdakilerden hangisi fiziki coğrafyanın araştırdığı konulardan biri değildir?

A) Atmosfer
B) Ekonomik coğrafya
C) Biyocoğrafya
D) Hidrosfer
E) Litosfer

Cevap : B) Ekonomik coğrafya

20. Washington Konsensüsü’nün politikaları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Finansal liberalizasyonda faiz oranlarında serbestlik sağlanması
B) Mülkiyet haklarının korunması ve güvencenin yaşanması
C) Vergi reformuyla vergi oranlarının yükseltilmesi ve teşviklerin güçlendirilmesi
D) Ticaretin serbestleştirilmesiyle beraber ithalat kısıtlamalarının ortadan kaldırılması
E) Mali disiplin kapsamında hükümetlerin bütçe açıklarının en aza indirgenmesi

Cevap : C) Vergi reformuyla vergi oranlarının yükseltilmesi ve teşviklerin güçlendirilmesi