Ahlak Felsefesi 2023-2024 Vize Soruları

Ahlak Felsefesi: Varlığın ve İnsanın Ahlaki Yolculuğu

Ahlak felsefesi, insanın dünya içindeki yerini, iyi ve kötü, doğru ve yanlış arasındaki ayrımı, ve bu ayrımların kaynağını sorgulayan bir disiplindir. Bu makalede, ahlak felsefesinin temel kavramları ve bu disiplinin diğer felsefe dallarıyla ilişkisi ele alınacaktır.

Öncelikle, ahlak felsefesi ile varlık felsefesi (ontoloji) arasındaki ilişkiyi incelemek gereklidir. Varlık felsefesi, varlığın ne olduğunu ve insanın evrende nasıl bir yeri olduğunu sorar. Ahlak felsefesi ise bu soruların ışığında insanın varlığının ahlaki boyutunu inceler. Örneğin, insanın varlık evrenindeki yeri onun ahlaki sorumluluklarını da belirler.

Ahlak felsefesinin temel kavramlarından biri “iyi”dir. İyi, ahlaki değerlendirmelerin merkezinde yer alır ve ahlaki eylemlerin temel ölçütüdür. İyi, sadece bireysel düzeyde değil, toplumsal ve evrensel düzeyde de önemlidir.

Ayrıca, ahlak felsefesi, siyaset ve hukuk felsefesi ile yakından ilişkilidir. Bu disiplinlerin ortak noktası “hak” kavramıdır. Haklar, bireylerin toplum içindeki ilişkilerini düzenler ve ahlaki, hukuki ve siyasi düşüncenin temelini oluşturur.

Ahlak felsefesindeki yaklaşımlardan biri nesnelciliktir. Bu yaklaşıma göre, ahlaki ilkeler ve normlar evrensel ve zorunlu gerçekliklerin bir ifadesidir. Bu görüş, ahlaki değerlerin kişisel veya toplumsal öznellikten bağımsız olduğunu savunur.

Özgürlük kavramı da ahlak felsefesinde önemlidir. İnsanın özgürlüğü, onun nesnel gerçekliği bilinçli bir şekilde kavrayabilmesi ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi ile ilişkilidir. Özgürlük, sadece bireysel bir kavram değil, aynı zamanda toplumsal ve etik bir kavramdır.

Sokrates, ahlak felsefesinde önemli bir figürdür. Sokrates’e göre, kendini tanıma ve yaşamı anlamlandırma sürekli bir arayıştır ve bu süreç, kesin çıkarımlara varmaktan ziyade sürekli bir düşünsel sorgulama gerektirir. Sokrates ayrıca, epistemolojik ve etik anlamda zorunlu ve nesnel evrensellerin peşindedir.

Ahlak felsefesinin bir başka önemli konusu pragmatizmdir. Pragmatizme göre, doğru bilgi ve ahlaki iyi, insanlara ve topluma maksimum yarar sağlama temeline dayanır.

Son olarak, ahlak felsefesi, insanın düşünce ve davranışlarını belirleyen faktörleri de inceler. İnsan davranışlarını ve ahlaki gerçekliği, aklın evrensel ve mantıki kurallarıyla bedenin doğal içgüdü ve itkileri belirler.

Bu makale, ahlak felsefesinin temel kavramlarını ve bu disiplinin diğer felsefe dallarıyla olan ilişkisini özetlemektedir. Okuyucuların bu bilgiler ışığında daha geniş bir perspektif kazanmaları ve ahlak felsefesine dair soruları daha iyi anlamaları amaçlanmıştır

1. Varlık felsefesinin (ontoloji) ahlak felsefesi ile ilişkili olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Varlık felsefesinin kişiye doğru düşünmenin kurallarını öğretmesi
B) Varlık felsefesinin bilginin neliği, sınırları ve kapsamıyla ilgilenmesi
C) Varlık felsefesinin güzel olanın nesnel gerçekliğini ortaya koymaya çalışması
D) Varlık felsefesinin varlığı varlık olmak bakımından incelemesi
E) Varlık felsefesinin insanın varlık evreninde nasıl bir yeri olduğunu ele alması

Cevap : E) Varlık felsefesinin insanın varlık evreninde nasıl bir yeri olduğunu ele alması

2. Aşağıdakilerden hangisi ahlak felsefesinin temel kavramıdır?

A) Sonsuz
B) Gerçek
C) Transendental
D) İyi
E) Evrensel

Cevap : D) İyi

3. Aşağıda verilen kavramlardan hangisi ahlak felsefesinin yanı sıra siyaset ve hukuk felsefesinin de önemli kavramlarından biridir?

A) Hak
B) Töz
C) Öz
D) Doğa
E) Sonsuz

Cevap : A) Hak

4. Ahlak felsefesinde nesnelci yaklaşımın görüşü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bireylerin davranışlarını yönetmesi gereken ahlaki ilke ve normlar evrensel ve zorunlu bir gerçekliğin dışavurumudur.
B) Ahlaki değerler kişiden kişiye ve toplumdan topluma değişen özelliklere sahiptir.
C) İyinin ne olduğunu bilmek erdemli davranış için yeterli bir ölçüttür.
D) Ahlaki değerler bireysel ve toplumsal öznelliğin beklentilerinden bağımsızdır.
E) Ahlaki ölçütlerin belirleniminde insan duyarlılığı ve algısı temeldir.

Cevap : A) Bireylerin davranışlarını yönetmesi gereken ahlaki ilke ve normlar evrensel ve zorunlu bir gerçekliğin dışavurumudur.

5. Aşağıda özgürlükle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) İnsan kendisini belirleyen nesnel gerçekliği bilinçli bir akılsallıkla kavradığı oranda özgür olabilir.
B) Özgürlük hem irade hem de sorumluluğun ortak zeminidir.
C) Özgürlük insani özneyi bağlayan ve belirleyen tüm doğal ve toplumsal gerçeklikten bağımsızlıktır.
D) Özgürlük öznenin nesnellik karşısında tümüyle bağımsız olması değildir.
E) İnsan ancak özgür olduğu sürece ve özgür iradesiyle ahlaki bir özne olabilir.

Cevap : C) Özgürlük insani özneyi bağlayan ve belirleyen tüm doğal ve toplumsal gerçeklikten bağımsızlıktır.

6. Sokrates’te ‘kendini tanımak ve yaşamı anlamlandırmak’ konusunda aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Sokrates için kendini tanımak ve yaşamı anlamlı kılmak yalın duygu ve sanıların ötesine uzanmayı gerektirir.
B) Sokrates’in kendini tanıma ve yaşamı anlamlandırma çabası kesin çıkarımlar içermeyen sürekli bir arayıştır.
C) Sokrates’in kendini tanıma ve yaşamı anlamlandırma çabası sonuçta kesin çıkarımlara varılan bir arayıştır.
D) Sokrates için kendini tanıma ve yaşamı anlamlandırmadaki tavır kesintisiz düşünsel sorgulamada bulunma ve derinleşme çabasıdır.
E) Bireysel insanı belirleyen algılar onun kendini tanıması ve yaşamı anlamlı kılması için yeterli değildir.

Cevap : C) Sokrates’in kendini tanıma ve yaşamı anlamlandırma çabası sonuçta kesin çıkarımlara varılan bir arayıştır.

7. Sokrates’e göre filozof epistemolojik ve etik anlamda aşağıdakilerden hangisinin peşindedir?

A) Evrensel ve zorunlu gerçekliklerin olmadığını ortaya koymak
B) Güzelin ne olduğu
C) Bilginin ve ahlaki ilkelerin kaynağının duyusal algı olduğunun kanıtlanması
D) Zorunlu ve nesnel evrenseller
E) Bilgi ve ahlaki ilkelerin göreliliğinin ispatı

Cevap : D) Zorunlu ve nesnel evrenseller

8. Kirene okulunun en önemli temsilcisi ve kurucusu aşağıdaki filozoflardan hangisidir?

A) Antisthenes
B) Epikuros
C) Aristippos
D) Gorgias
E) Zenon

Cevap : C) Aristippos

9. Ahlak felsefesinde pragmatizmin savı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gözlenebilen ve ölçülebilen olgusal gerçekliği aşan tüm varsayımlar hem epistemolojik hem de etik açıdan temelsizdir.
B) Ahlaki ilke ve değerlerin özü insanın anlama yetisine dayanır.
C) Ahlaki değerlerin kaynağı deneyimi aşan evrensel ve zorunlu bir gerçekliğe dayanır.
D) Doğru bilginin ve ahlaki iyinin temeli genel olarak insana ve insan toplumuna verdiği maksimum yarara dayanır.
E) Ahlaki ilke ve değerlerin kaynağı insan türüne özgü formel bir akılsallıkta yatar.

Cevap : D) Doğru bilginin ve ahlaki iyinin temeli genel olarak insana ve insan toplumuna verdiği maksimum yarara dayanır.

10. İnsani özgürlüğün belirleniminde etkin olan iki gerçeklik aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Zorunlu Gerçeklik – Olumsal Gerçeklik
B) Evrensel Gerçeklik – Tekil Gerçeklik
C) Doğal ya da Maddi Gerçeklik – Tinsel Gerçeklik
D) Sonlu Gerçeklik – Sonsuz Gerçeklik
E) Tözsel Gerçeklik – İlineksel Gerçeklik

Cevap : C) Doğal ya da Maddi Gerçeklik – Tinsel Gerçeklik

11. Aşağıdakilerden hangisi ahlak sözcüğünün anlamları arasında yer almaz?

A) Görenek
B) Gelenek
C) Huy
D) Evrensel
E) Karakter

Cevap : D) Evrensel

12. Parmenides’in ahlak görüşüne yönelik aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

A) Öz-denetim ve ölçülülük ahlakın özünü oluşturur.
B) Ahlaki değerlerimiz evrensel ve zorunlu değil, tikel ve görelidir.
C) Hazcılık duyusal algıyı temel alan yanlış bir bakış açısının sonucudur.
D) Erdemli davranışın kaynağı duyu bilgisidir.
E) Ancak aklımızın yol göstericiliğinde davrandığımız sürece erdemli bir yaşam sürebiliriz.

Cevap : E) Ancak aklımızın yol göstericiliğinde davrandığımız sürece erdemli bir yaşam sürebiliriz.

13. Mutluluk ile haz arasında ayrım yapan Sokrates öncesi filozof aşağıdakilerden hangisidir?

A) Demokritos
B) Descartes
C) Thales
D) Anaksimenes
E) Herakleitos

Cevap : A) Demokritos

14. Kinizmin ahlak anlayışı hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Kişi aile, topluluk ve devlet ilişkilerinden kendini özgürleştiremediği sürece, gerçek iyilik ve mutluluğa göre değil başkalarına göre davranacaktır.
B) Kinizm için önemli olan şey en azla yetinip toplumsal ilişkilerden bağımsız kalabilmektir.
C) Toplumsal ilişkilerden bağımsızlık bireysel öznenin erdemli ve mutlu bir yaşam için gereksinim duyduğu en önemli şeydir.
D) Kinikler için önemli olan sade bir yaşam ve insanı köleleştiren bencil tutkulara hakimiyettir.
E) Kinizm için en yüksek iyi hazdır ve kişi bu hazlara ulaşmak için gerekirse toplumla iyi geçinmesini bilmelidir.

Cevap : E) Kinizm için en yüksek iyi hazdır ve kişi bu hazlara ulaşmak için gerekirse toplumla iyi geçinmesini bilmelidir.

15. Aşağıdakilerden hangisi ahlak felsefesinin ilişkili olduğu felsefe disiplinlerinden biri değildir?

A) Ontoloji
B) Mutlak idealizm
C) Epistemoloji
D) Estetik
E) Siyaset felsefesi

Cevap : B) Mutlak idealizm

16. Aşağıda verilen kavram çiftlerinden hangisi ahlak felsefesindeki yaklaşımlardan biridir?

A) Göreli – Evrensel
B) Entellektüalist – Volontarist
C) Olumsal – Zorunlu
D) Transendent – Transendental
E) Sonlu – Sonsuz

Cevap : B) Entellektüalist – Volontarist

17. Ahlak felsefesi için aşağıda yapılan tanımlamalardan hangisi doğrudur?

A) Ahlak felsefesi düşünmenin yasalarını ortaya koyarak doğru akıl yürütmeyi sağlayan felsefe disiplinidir.
B) Ahlak felsefesi varlık olarak varlığın ne olduğunu araştıran felsefe disiplinidir.
C) Ahlak felsefesi insanın bilgisinin sadece öznel olabileceğinin kanıtlamasını yapan felsefe disiplinidir.
D) Ahlak felsefesi toplumlar arasındaki ilişkilerin doğasını anlamayı amaç edinen felsefe disiplinidir.
E) Ahlak felsefesi kişiliği ve davranışları belirleyen toplumsal olgu olarak ahlakı ele alan felsefe disiplinidir.

Cevap : E) Ahlak felsefesi kişiliği ve davranışları belirleyen toplumsal olgu olarak ahlakı ele alan felsefe disiplinidir.

18. Sofistler için epistemolojik ve etik açıdan temel olan şey aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bireysel öznenin varlığı
B) Doğruluk ve buna uygun olarak erdemli davranışın zemininin nesnelliği
C) İnsanın iyiyi bildiği sürece kötülük yapamayacağı görüşü
D) Bilgi ve ahlak açısından göreli olmayan evrensel ve zorunlu ilkelerin olduğunun ortaya konulması
E) Doğaya içkin yasaların ortaya çıkarılması ve doğaya uygun yaşanması

Cevap : A) Bireysel öznenin varlığı

19. Sokrates’in ahlak felsefesine ilişkin aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Sokrates’e göre bilgiyle erdem içsel bir birlikteliğe işaret eder.
B) Sokrates’e göre tüm felsefi çaba hazza ulaşmayı amaç edinmelidir.
C) Sokrates’in bilgi erdemdir anlayışı, bilginin öğretilebileceği anlayışıyla desteklenir.
D) Sokrates evrensel, zorunlu ve ussal açıdan bağlayıcı bir etik arayışına yönelir.
E) Sokrates’de epistemolojiyle etiğin ve bilgiyle iradenin iç içe geçtiği bir felsefi anlayışla karşılaşılır.

Cevap : B) Sokrates’e göre tüm felsefi çaba hazza ulaşmayı amaç edinmelidir.

20. İnsan davranışlarını ve ahlaki gerçekliği belirleyen ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsanın soyutlama, dil ve düşünme yetisine sahip olması onun davranışlarını ve ahlaki gerçekliğini belirler.
B) İnsan davranışlarını ve ahlaki gerçekliği aklın evrensel ve mantıki kurallarıyla, bedenin doğal içgüdü ve itkileri belirler.
C) İnsanın biyolojik yani bedensel varlığı onun davranışlarını ve ahlaki gerçekliği belirler.
D) İnsan davranışları ve ahlaki gerçekliği belirleyen şey anlama yetisidir.
E) İnsanın davranışlarını ve ahlaki gerçekliği belirleyen şey karşıtların birliği yasasıdır.

Cevap : B) İnsan davranışlarını ve ahlaki gerçekliği aklın evrensel ve mantıki kurallarıyla, bedenin doğal içgüdü ve itkileri belirler.