Sömürgecilik Tarihi 2022-2023 Bütünleme Soruları

Sömürgecilik Tarihi: Güç Mücadeleleri ve Küresel Etkileri

Sömürgecilik, modern tarihin en karmaşık ve etki dolu süreçlerinden biridir. Bu makale, çeşitli sorular üzerinden sömürgecilik tarihini ele alarak, devletlerin bölge hakimiyetleri, diplomatik manevralar ve kültürel etkileşimler üzerindeki etkilerini inceleyecektir.

1. Sömürgeleştirme Araçları

Sömürgecilik sürecinde güçlü devletler, çeşitli araçlar kullanmıştır. Misyonerlik, donanma gücü, diplomasi ve askeri müdahaleler önemli rol oynamıştır. Ancak kamuoyu baskısı, genellikle sömürgeleştirme sürecinde birincil bir araç olarak görülmez. Sömürgecilik, çoğunlukla devletlerin stratejik ve ekonomik hedeflerine ulaşmak için kullandıkları bir yöntemdi.

2. İmparatorluklar Arası Anlaşmalar

1898’deki Faşoda Krizi, İngiltere ve Fransa’nın Afrika’da karşı karşıya geldiği bir noktaydı. Fransa, Madagaskar’ı elde etmek karşılığında Batı Sudan’dan vazgeçti. Bu tür anlaşmalar, sömürgecilik döneminde yaygındı ve Avrupa devletlerinin Afrika üzerindeki nüfuz alanlarını belirlemekte önemliydi.

3. Güney Amerika ve İspanya’nın Sömürge İmparatorluğu

İspanya’nın Güney Amerika’daki sömürgelerini kaybetmesinde Napolyon’un İspanya’yı işgali önemli bir dönüm noktasıydı. Bu işgal, İspanyol İmparatorluğu’nun zayıflamasına ve bağımsızlık hareketlerinin güçlenmesine yol açtı.

4. Yedi Yıl Savaşları ve Sonuçları

1763 Paris Antlaşması ile sona eren Yedi Yıl Savaşları, İngiltere’nin On Üç Koloni’de bazı ticari kısıtlamalar getirmesiyle sonuçlandı. Bu, Amerikan Bağımsızlık Savaşı’na giden yolda önemli bir adımdı.

5. Boxer Ayaklanması

1898’deki Boxer Ayaklanması, Çin’de yabancı düşmanlığının ve Hristiyanlaşma karşıtlığının bir tezahürüydü. Çin Hükümeti, ayaklanmacılara belirli bir noktada destek verdi, bu da uluslararası bir müdahaleyi tetikledi.

6. Afrika’da Misyonerlik ve Sömürgecilik

Afrika’da misyonerlik faaliyetleri ve sömürgecilik sıkı sıkıya iç içe geçmişti. Misyonerler, yerel yöneticilere sömürgecilerin himayesini kabul etme telkininde bulunurken, bazı Afrikalı krallar bu siyasi manevraları anladıklarında sert tepkiler vermiştir.

7. Britanya Afrika Birliği ve Keşif Gezileri

James Bruce gibi seyyahlar, Britanya Afrika Birliği’nin kurucularını, Nijer Nehri ve Tinbüktü şehrinin bulunması için yaptıkları keşif gezileriyle etkilemişlerdir. Bu tür keşifler, sömürgecilik için bilimsel ve coğrafi bilgiler sağlamıştır.

8. Alman Doğu Afrika Şirketi

Carl Peters tarafından kurulan Alman Doğu Afrika Şirketi, kısa sürede Alman Hükümeti’nden imtiyazlar alarak etkin bir sömürgecilik faaliyeti yürüttü. Bu şirketler, Avrupa’nın Afrika’daki nüfuzunun genişlemesinde önemliydi.

9. Hindistan ve İlk Sömürgeciler

Hindistan’a ilk ulaşan ve sömürgecilik faaliyetlerine başlayan devlet Portekiz’di. Bu, Avrupa devletlerinin Asya’daki sömürge rekabetinin başlangıcıydı.

10. Orta Afrika’da Fransız Hakları

Pierre Savorgnan de Brazza’nın keşif seyahati, Fransa’nın Kongo Nehri’nin kuzey yakasında hak elde etmesini sağladı. Bu keşifler, sömürgecilik için stratejik öneme sahip alanların tespitinde kritikti.

11. Afrika’nın Sömürgeleştirilmesi

yüzyıl, Afrika kıtasının en fazla sömürgeleştirildiği dönemdi. Bu dönem, “Afrika’nın Bölünmesi” olarak bilinir ve Avrupa devletlerinin kıtada hızla nüfuz alanlarını genişlettiği bir zamandı.

12. Osmanlı Devleti ve Sömürgecilik

Osmanlı Devleti, Fransızların işgal tehlikesi karşısında 1835’te Trablusgarp’ı doğrudan merkeze bağlamıştır. Bu, Osmanlı İmparatorluğu’nun kendi topraklarını koruma çabasının bir parçasıydı.

13. Fransız Coğrafya Derneği

Fransız Coğrafya Derneği, 1871’de koloni topraklarının genişletilmesi için aktif hale geldi. Bu, Almanya’ya mağlubiyetin yol açtığı maddi kayıpların bir sonucuydu ve Fransa’nın sömürgecilik politikalarını etkiledi.

14. Tinbüktü’nün Gerçek Yüzü

Fransız seyyah René-Auguste Caillié’nin Tinbüktü’ye yaptığı seyahat, şehrin aslında altınlarla dolu müreffeh bir yer olmadığını ortaya çıkardı. Bu, sömürgecilik döneminde Afrika hakkındaki batılı hayaller ve gerçekler arasındaki uçurumu gösteriyor.

15. Sahra Altı Afrika’da Güç Mücadelesi

19. yüzyılda Sahra Altı Afrika’da güç mücadelesine girişen devletler arasında Rusya yer almıyordu. Bu dönemde bölge, özellikle İngiltere, Fransa, Belçika, Almanya gibi Avrupa devletleri arasında paylaşıldı.

16. David Livingstone ve Afrika Keşifleri

David Livingstone’a yardım etmek üzere gönderilen Verney Lovett Cameron, Livingstone’un ölümünün anlaşılmasının ardından Afrika’da bağımsız bir keşif seyahati gerçekleştirdi. Bu tür keşif seferleri, Avrupalıların Afrika hakkındaki bilgilerini artırdı ve sömürgecilik faaliyetlerini etkiledi.

17. Boerler ve İngiliz İdaresi

Boerler, İngiliz idaresini kolayca benimsemediler. Çiftçilik yapan ve Kalvinist mezhebine bağlı olan bu grup, İngiliz sömürge idaresine karşı direniş gösterdi.

18. 1876 Brüksel Coğrafya Konferansı

1876 Brüksel Coğrafya Konferansı 1876’daki Brüksel Coğrafya Konferansı, Afrika’nın keşfi ve sömürgeleştirilmesi konusunda önemli bir adımdı. Katılımcılar arasında Afrika’yı gezmiş kişiler yer alırken, köle ticaretinin sona erdirilmesi ve bölgenin ekonomik potansiyelinin Avrupa devletleri tarafından kullanılması konuları tartışıldı. Konferans, Avrupa güçlerinin Afrika üzerindeki etki alanlarını belirlemelerine ve kıtanın gelecekteki bölünmesine zemin hazırlayan önemli bir olay olarak kabul edilir.

Sömürgecilik Tarihi: Küresel Güçlerin Etkileşimi ve Etkileri

Sömürgecilik, dünya tarihinde kritik bir rol oynamıştır, özellikle 19. ve 20. yüzyıllarda. Bu dönemde, Avrupa güçleri, Asya ve Afrika’nın büyük bölümlerini kontrol altına alarak siyasi ve ekonomik hegemonyalarını pekiştirdiler. Bu süreçte gerçekleşen bazı önemli olaylar ve bu olayların etkileri, sömürgeciliğin karmaşık doğasını ve küresel etkilerini anlamamıza yardımcı olur.

19. II. Leopold’ün Serbest Kongo Devleti ve Siyasi Güçlerle Etkileşimi

II. Leopold’ün 1885’te kurduğu Serbest Kongo Devleti, sömürgecilik tarihinde özellikle acımasız ve sömürücü bir yönetimle öne çıkar. Belçika Kralı II. Leopold, bu bölgeyi kişisel mülkiyeti olarak görüyor ve kauçuk, fildişi gibi doğal kaynakları acımasızca sömürüyordu. Leopold, bölgeyi genişletme çabaları sırasında İngiltere, Portekiz, Mısır ve Fransa gibi o dönemin önemli siyasi güçleriyle etkileşimde bulundu. Ancak, İtalya bu süreçte doğrudan bir rol oynamadı. Bu durum, sömürgecilik tarihinde belli başlı güçlerin kendi aralarında etki alanlarını paylaşırken nasıl stratejik ittifaklar ve rekabetler oluşturduğunu gösteriyor.

20. Çinhindi Yarımadası ve Sömürgeci Güçler Arasındaki Tampon Bölge

yüzyılın sonlarında Çinhindi Yarımadası, İngiltere ve Fransa arasında stratejik bir öneme sahipti. Bu dönemde Tayland (o zamanlar Siam olarak biliniyordu), iki sömürgeci gücün yayılma sahaları arasında bir tampon bölge olarak işlev gördü. Hem İngiltere hem de Fransa, bu bölgede etkili olmak istiyor, ancak birbirlerinin etki alanlarına doğrudan müdahale etmekten kaçınıyordu. Bu durum, Tayland’ın bağımsızlığını korumasına yardımcı oldu. Tayland’ın bu özgünlüğü, sömürgecilik döneminde bağımsızlığını koruyabilen nadir Asya ülkelerinden biri olmasını sağladı. Bu durum, o dönemdeki uluslararası ilişkilerin karmaşıklığını ve sömürge güçlerinin kendi çıkarları doğrultusunda nasıl esnek politikalar izlediğini gösterir.

Genel Değerlendirme

Sömürgecilik tarihi, güç ve kontrol arayışının yanı sıra kültürel ve siyasi çatışmaların da bir hikayesidir. Avrupa güçlerinin küresel etki alanlarını genişletme çabaları, yerel topluluklar üzerinde derin ve kalıcı etkiler bırakmıştır. Bu süreç, günümüzdeki birçok uluslararası ilişki ve çatışmanın temelinde yatmaktadır. Sömürgecilik döneminin mirası, hem geçmişi anlama hem de gelecekte daha adil ve dengeli uluslararası ilişkiler kurma yolunda önemli bir ders olarak kalmaya devam ediyor.

1. Sömürgecilik tarihi göz önünde bulundurulduğunda aşağıdakilerden hangisi güçlü devletler tarafından bir bölgenin sömürgeleştirilmesi sürecinde kullanılan araçlardan değildir?

A) Misyonerlik faaliyetleri
B) Donanma gücü
C) Kamuoyu baskısı
D) Diplomasi
E) Askeri müdahale

Cevap : C) Kamuoyu baskısı

2. 1898’de Faşoda’da İngiltere ile çatışma noktasına gelen Fransa, Batı Sudan’dan aşağıdaki yerlerin hangisi karşılığında vazgeçmiştir?

A) Madagaskar
B) Nijer
C) Orta Afrika
D) Çad
E) Tunus

Cevap : A) Madagaskar

3. İspanya’nın Güney Amerika’daki sömürgelerinin büyük bölümünü kaybetmeye başlamasında etkili olan gelişme aşağıdakilerden hangisidir?

A) ABD ile yaptığı savaşta yenilmesi
B) İngiltere’nin 1588’de İspanyol armadasını yenmesi
C) Portekiz’in 1648’de bağımsızlığını tekrar kazanması
D) Fransa’nın 1659’da İspanya’yı yenmesi
E) Napolyon’un İspanya’yı işgali

Cevap : E) Napolyon’un İspanya’yı işgali

4. Aşağıdakilerden hangisi 1763 tarihli Paris Antlaşmasıyla sona eren Yedi Yıl Savaşlarının sonuçlarından biridir?

A) Büyük bir Protestan nüfus Fransa’nın kontrolü altına girdi.
B) İngiltere On Üç Koloni’de bazı ticari kısıtlamalara gitti.
C) Kuzey Amerika’daki Fransız toprakları iki katına çıktı.
D) Fransa Kuzey Amerika ticaretini ele geçirdi.
E) İngiltere Kuzey Amerika’daki üstünlüğünü kaybetti.

Cevap : B) İngiltere On Üç Koloni’de bazı ticari kısıtlamalara gitti.

5. Çin’de 1898’de başlayan Boxer ayaklanması hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ayaklanmaya katılanlar kendilerine Yihequan yani dürüst ve uyumlu yumruklar adını vermişlerdir.
B) Çin Hükümeti ayaklanmacıları hiçbir şekilde desteklememiştir.
C) Ayaklanmanın çıkmasında Çin’de 19. yüzyılın ortasında görülmeye başlayan yabancı düşmanlığı etkili olmuştur.
D) Ayaklanmanın hedefinde Çin’deki Avrupa ile Japonya nüfuzu ve bununla gelen Hristiyanlaşma bulunuyordu.
E) Avrupalıların ayaklanmacılara verdikleri isim olan Boxer boksçu anlamına gelir.

Cevap : B) Çin Hükümeti ayaklanmacıları hiçbir şekilde desteklememiştir.

6. Afrika kıtasında Hristiyan misyonerlik faaliyetleri ve sömürgecilik arasındaki ilişki düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Misyonerler kimi zaman yerel yöneticilere sömürgecilerin himayesini kabul etme telkininde bulunmuşlardır.
B) Katolik misyonerlerin faaliyetleri bazı bölgelerde krallar tarafından yasaklanmıştır.
C) Afrika misyonerlikle, 19. yüzyılda kıtaya yapılan yoğun keşif seyahatleri esnasında tanışmıştır.
D) Yerel yöneticileri Hristiyanlaştırmanın sömürge faaliyetlerinde bazı kolaylıklar sağlayacağı düşünülmüştür.
E) Hristiyanlığı kabul eden bazı Afrikalı krallar, arka plandaki siyasi hesapları anlayınca sert tepkiler vermiştir.

Cevap : C) Afrika misyonerlikle, 19. yüzyılda kıtaya yapılan yoğun keşif seyahatleri esnasında tanışmıştır.

7. Seyahatleriyle Britanya Afrika Birliği’nin kurucularını, Nijer Nehri’nin ve Tinbüktü şehrinin bulunmasını destekleyen keşif gezileri yapmaları yönünde etkileyen seyyah kimdir?

A) James Bruce
B) Henry Nicholls.
C) Alexander Gordon Laing
D) Simon Lucas
E) Mungo Park

Cevap : A) James Bruce

8. Faaliyetlerine 1885’te başlayan ve kısa süre sonra Alman Hükümetinden imtiyaz almayı başaran Alman Doğu Afrika Şirketinin kurucusu kimdir?

A) Carl Jühlke
B) Frederick Lugard
C) Joseph Thomson
D) John Kirk
E) Carl Peters

Cevap : E) Carl Peters

9. Hindistan’a ilk önce ulaşarak sömürgecilik faaliyetlerine başlayan devlet aşağıdakilerden hangisidir?

A) İngiltere
B) Fransa
C) Portekiz
D) Hollanda
E) İspanya

Cevap : C) Portekiz

10. Fransa adına Orta Afrika’da gerçekleştirdiği keşif seyahati sayesinde bu ülkenin Kongo Nehri’nin kuzey yakasında hak elde etmesini sağlayan İtalyan asıllı kâşif kimdir?

A) Giovanni Miani
B) René-Auguste Caillié
C) Ignatius Knoblecher
D) Don Giovanni Beltrame
E) Pierre Savorgnan de Brazza

Cevap : E) Pierre Savorgnan de Brazza

11. 1418 yılı sonrası Avrupalı keşif seyahatlerinin hedefi hâline gelen Afrika Kıtası oransal olarak en fazla hangi yüzyılda sömürgeleştirilmiştir?

A) 17. yüzyıl
B) 16. yüzyıl
C) 19. yüzyıl
D) 18. yüzyıl
E) 15. yüzyıl

Cevap : C) 19. yüzyıl

12. Osmanlı Devleti aşağıdaki bölgelerden hangisini Fransızlar tarafından işgal edilme tehlikesi karşısında 1835’te doğrudan merkeze bağlamıştır?

A) Fas
B) Trablusgarp
C) Cezayir
D) Tunus
E) Mısır

Cevap : B) Trablusgarp

13. Önceleri sadece bilimsel amaçlar etrafında faaliyet gösteren Fransız Coğrafya Derneğinin 1871’de koloni topraklarının genişletilmesi için harekete geçmesinin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kamuoyunun bu yöndeki şiddetli talebi
B) Dönemin başbakanı Jules Ferry’nin bu yöndeki hırsı
C) İngiltere ile rekabet etmesi
D) Almanya’ya mağlubiyetin yol açtığı maddi kayıpların telafisi
E) Afrika’nın uygarlaştırılmak istenmesi

Cevap : D) Almanya’ya mağlubiyetin yol açtığı maddi kayıpların telafisi

14. Avrupalılarca uzun yıllar altınlarla dolu, müreffeh bir şehir olarak hayal edilen ancak Fransız seyyah René- uguste Caillié’in gerçekleştirdiği seyahat sonucunda şartlarının oldukça kötü olduğu anlaşılan Afrika şehri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tinbüktü
B) Gabon
C) Zanzibar
D) Djenne
E) Hargeisa

Cevap : A) Tinbüktü

15. Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyılda Sahra Afrika’sında güç mücadelesinde bulunan devletlerden biri değildir?

A) Rusya
B) Belçika
C) Almanya
D) Fransa
E) İngiltere

Cevap : A) Rusya

16. İngiliz Kraliyet Coğrafya Derneği tarafından David Livingstone’a yardım etmek üzere gönderilen heyetin başında yer alan ve Livingstone’un hayatını kaybettiği anlaşılınca Derneğin isteği üzerine Afrika’da müstakil bir keşif seyahati gerçekleştiren kâşif aşağıdakilerden hangisidir?

A) Samuel Baker
B) Richard F. Burton
C) John Hanning Speke
D) Verney Lovett Cameron
E) Henry Morton Stanley

Cevap : D) Verney Lovett Cameron

17. Boerler hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Yoğun olarak çiftçilik yapıyorlardı.
B) Tanrının Afrika’daki yerli halkı kendilerinin emrine verdiğine inanıyorlardı.
C) Boer Felemenkçe köylü anlamına gelir.
D) İngiliz idaresini kolayca benimsediler.
E) Kalvinist mezhebine bağlıdırlar.

Cevap : D) İngiliz idaresini kolayca benimsediler.

18. Afrika’ya dair 1876’da Brüksel’de yapılan Coğrafya Konferansı hakkında aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Katılımcılar arasında fiilen Afrika’yı gezmiş kişiler yer almıştır.
B) Afrika içlerine ulaşılmasında yaşanan zorluklar ve çözüm önerileri ele alınmıştır.
C) Afrika’da köle ticaretinin ortadan kaldırılması için Avrupa müdahalesi önerilmiştir.
D) Afrika’nın doğal kaynaklar bakımından zenginliğine dikkat çekilmiştir.
E) Afrikalıların yapılacak bilimsel ve teknik çalışmalara şiddetle karşı çıkacakları savunulmuştur.

Cevap : E) Afrikalıların yapılacak bilimsel ve teknik çalışmalara şiddetle karşı çıkacakları savunulmuştur.

19. Aşağıdaki hangisi II. Leopold’ün 1885’te kurulan Serbest Kongo Devleti’nin sınırlarını genişletme çalışmaları sırasında muhatap olduğu siyasi güçler arasında yer almaz?

A) İngiltere
B) İtalya
C) Portekiz
D) Mısır
E) Fransa

Cevap : B) İtalya

20. 19. yüzyılın sonlarında Çinhindi Yarımadası’nda İngiltere ile Fransa arasında paylaşılmak suretiyle iki sömürgeci gücün yayılma sahaları arasında bir tampon bölge hâline getirilen ülke aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kamboçya
B) Myanmar (Burma)
C) Vietnam
D) Tayland (Siam)
E) Laos

Cevap : D) Tayland (Siam)