Üstün Zekâlı Ve Yetenekli Çocuklar Ve Eğitimleri 2023-2024 Final Soruları

Cevap : E) İlişkiler

Sternberg ve Lubart’ın (1991) yaratıcılığın yatırım modelinde bahsedilen altı faktör arasında, “E) İlişkiler” bu faktörlerden biri değildir. Sternberg ve Lubart’ın modeli, yaratıcılığın altı temel bileşenini şu şekilde sıralar:

Bilgi: Yaratıcılığın temeli olarak bilgi birikimi.
Düşünme Tarzı: Problemlere yenilikçi ve yaratıcı bir şekilde yaklaşma becerisi.
Çevresel Faktörler: Yaratıcılığı etkileyen sosyal ve fiziksel çevre koşulları.
Motivasyon: İçsel motivasyonun, yaratıcı çabaları desteklemedeki önemi.
Kişilik Özellikleri: Yaratıcılıkla ilişkili kişisel özellikler ve tutumlar.
Bu modelde “ilişkiler” yaratıcılık üzerinde doğrudan bir etki faktörü olarak ele alınmamaktadır, bu nedenle “E) İlişkiler” seçeneği bu modeldeki faktörlerden biri değildir.

E) Zihin yetersizliği

Aşağıdaki yetersizlik durumlarından, üstün zekâ ve yetenek bir arada bulunmayan durum “E) Zihin yetersizliği”dir. Zihin yetersizliği, bilişsel işlevlerde genel bir eksiklik olarak tanımlanır ve bu durumda üstün zekâ veya yeteneklerin varlığı beklenmez. Diğer durumlar – konuşma güçlüğü, işitme yetersizliği, otizm spektrum bozukluğu ve okuma güçlüğü – bireylerde üstün zekâ veya yeteneklerle birlikte bulunabilir. Bu tür “çift özel ihtiyaç” durumları, bireylerin belirli alanlarda olağanüstü yeteneklere sahip olabileceğini, ancak aynı zamanda belirli zorluklarla da karşılaşabileceklerini gösterir.

Cevap : E) İnsan bir “tabula rasa” (boş levha) olarak dünyaya gelir.

Eğer eğitim, “potansiyeli açığa çıkarmak” olarak kabul edilirse, bu durumda “E) İnsan bir ‘tabula rasa’ (boş levha) olarak dünyaya gelir” çıkarımı yapılamaz. “Tabula rasa” kavramı, insanların herhangi bir önceden belirlenmiş bilgi veya yetenek olmaksızın dünyaya geldiklerini ve tüm bilgi ve yeteneklerin deneyimler yoluyla kazanıldığını öne süren bir fikirdir. Ancak, eğitim potansiyeli açığa çıkarmak olarak görülüyorsa, bu, insanların belirli yetenekler veya potansiyellerle dünyaya geldiği ve eğitimin bu potansiyelleri geliştirip ortaya çıkarmak için olduğu anlamına gelir, bu da “tabula rasa” kavramıyla çelişir.

Cevap : D) Tamamı 2 yaş civarı yetişkin düzeyde konuşmaya başlar.

Ruf’un (2005) üstün zekâlı çocuklarla ilgili beş düzeyli modelinde, beşinci düzey en yüksek düzeydir ve bu düzeydeki çocuklar nadiren görülen, olağanüstü yetenekler sergileyebilirler. Bu seçenekler içinde, beşinci düzeydeki çocukların gösterebileceği en nadir davranışları temsil eden seçenek “D) Tamamı 2 yaş civarı yetişkin düzeyde konuşmaya başlar.”dır.

Bu seviyedeki çocuklar, dil gelişimi açısından olağanüstü yetenekler gösterir ve genellikle çok erken yaşlarda, hatta bazen 2 yaş civarında, yetişkinlerinkine yakın bir düzeyde konuşmaya başlarlar. Bu, sadece kelime dağarcığı ve dil kullanımı açısından değil, aynı zamanda dilin karmaşık yapılarını ve nüanslarını anlama ve kullanma becerisi açısından da gözlemlenir. Bu tür erken ve gelişmiş dil becerileri, Ruf’un modelindeki beşinci düzeydeki üstün zekâlı çocukların karakteristik özelliklerinden biridir.

Cevap : D) Gözlemsel etkenler

Üstün zekalı çocukların dil gelişimini etkileyen etmenler arasında “D) Gözlemsel etkenler” seçeneği, bu bağlamda genellikle doğrudan bir etmen olarak kabul edilmez. Dil gelişimi, daha çok aile yapısı, cinsiyet, iki dillilik ve sosyoekonomik etkenler gibi faktörler tarafından etkilenir. Gözlemsel etkenler, dil gelişimi üzerinde doğrudan bir etkisi olan bir faktör olarak genellikle tanımlanmaz, ancak bu etkenler, çocuğun genel gelişimine ve öğrenme ortamlarına etki edebilir. Bununla birlikte, dil gelişimini etkileyen diğer faktörler arasında ailedeki dil kullanımı, ebeveynlerin eğitim düzeyi ve çocuğa sunulan dil zenginliği gibi unsurlar yer alır.

Cevap : B) Uyaranlara karşı tepkisizlik

Üstün zekalı çocukların bebeklik dönemlerinde gösterdikleri özellikler arasında “B) Uyaranlara karşı tepkisizlik” seçeneği, genellikle bu çocuklar için tipik olarak gözlemlenen bir özellik değildir. Üstün zekalı çocuklar, bebeklik döneminde genellikle çevresel uyaranlara karşı oldukça duyarlı ve tepkili olurlar. Diğer seçenekler olan kitaplara olağanüstü ilgi, uzun dikkat süresi, hızlı dil gelişimi ve hızlı öğrenme, üstün zekalı çocukların bebeklik dönemlerinde sıkça gözlemlenen özelliklerdir. Bu çocuklar, erken yaşlardan itibaren çevrelerine karşı artan bir merak ve etkileşim gösterirler ve genellikle öğrenme süreçlerinde hızlı ilerleme kaydederler.

Cevap : B) I. Tür Zenginleştirme

Renzulli’nin Okul Geneli Zenginleştirme Modeli’nde tanımlanan zenginleştirme türleri arasında, bireyi mümkün olduğunca çok konu ile tanıştırmayı ve birçok konu hakkında fikir edinmeyi amaçlayan yaklaşım, “B) I. Tür Zenginleştirme”dir.

I. Tür Zenginleştirme, öğrencilere geniş bir yelpazede konular sunarak genel bilgi ve farkındalıklarını artırmayı hedefler. Bu yaklaşım, öğrencilerin çeşitli alanlarda ilgilerini keşfetmelerine ve kendilerine uygun alanları bulmalarına yardımcı olur. Aynı zamanda, öğrencilerin farklı konular hakkında bilgi sahibi olmalarını teşvik ederek, onların daha geniş bir perspektiften düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlar

Cevap : A) Bilgisayarın icadı

Endüstri 4.0 ile kişilerin hayatına giren teknolojik gelişmeler arasında, “A) Bilgisayarın icadı” seçeneği bu dönemle ilişkilendirilemez. Bilgisayarın icadı, Endüstri 4.0’dan çok daha önce gerçekleşmiş bir gelişmedir ve genellikle Endüstri 3.0 veya daha erken bir döneme ait olarak kabul edilir. Endüstri 4.0, özellikle internetin ve dijital teknolojilerin yaygınlaşmasıyla karakterize edilen bir dönemdir ve bu dönemde artırılmış gerçeklik, veri madenciliği, yapay zeka teknolojileri ve nöroteknoloji gibi yenilikler ön plana çıkmaktadır.

Cevap : D) Görselleştirme

Hayal kurma, nesneleri, fikirleri, olayları vb. aklın gözünden görme ve zihinsel olarak imge ve fikirleri yönlendirme becerisi, “D) Görselleştirme” yeteneğinin bir göstergesidir. Görselleştirme yeteneği, bireylerin zihinlerinde canlı ve ayrıntılı görsel imgeler oluşturabilmelerini, bu imgelerle oynamalarını ve onları yeni ve yaratıcı yollarla yeniden düzenleyebilmelerini ifade eder. Bu yetenek, yaratıcı düşünme süreçlerinde ve problem çözmede önemli bir rol oynar, çünkü bireylerin henüz var olmayan şeyleri hayal etmelerine ve bunları gerçekleştirebilecek yolları düşünmelerine olanak tanır.

Cevap : C) Görsel-uzamsal

Gardner’ın Çoklu Zekâ Teorisine göre yön duygusu kuvvetli olan veya hareket ve kumanda kabiliyeti yüksek olan bir kişinin “A) Bedensel-kinestetik” zekâsı ileri düzeyde olabilir. Bedensel-kinestetik zekâ, beden hareketlerini ve fiziksel aktiviteleri etkili bir şekilde kullanma yeteneğini ifade eder. Bu zeka türüne sahip bireyler, genellikle spor, dans, tiyatro ve el işlerinde yeteneklidirler ve bedensel hareketleri hızlı ve etkili bir şekilde öğrenip uygulayabilirler.

Cevap : B) 2-6 yaş

Müzikal üstün yetenekli bir çocuk en erken “B) 2-6 yaş” aralığında gözlemlenebilir. Bu yaşlar, çocukların müzikle ilgili özel yeteneklerini, ilgilerini ve becerilerini göstermeye başladıkları dönemdir. Örneğin, bu yaşlardaki çocuklar belirli bir müzikal ritmi veya melodi takip edebilir, müzik aletlerine olağanüstü ilgi gösterebilir veya müzikle ilgili olağandışı bir hafıza veya duyarlılık sergileyebilirler. Bu erken yaşlardaki gözlemler, ebeveynlerin ve eğitimcilerin müzikal yeteneklerin daha ileri gelişimi için müdahalelerde bulunmalarına yardımcı olabilir.

Cevap : D) 3

Renzulli’nin Okul Geneli Zenginleştirme Modeli, “D) 3” tip zenginleştirme etkinliğine dayanmaktadır. Bu modeldeki üç tip zenginleştirme şunlardır:

Tip I Zenginleştirme: Genel keşifsel faaliyetler sunar ve öğrencilerin ilgilerini, farkındalıklarını ve motivasyonlarını artırmayı amaçlar. Bu tip, genellikle konuk konuşmacılar, geziler ve keşifsel projeler içerir.

Tip II Zenginleştirme: Öğrencilere problem çözme, yaratıcı düşünme ve araştırma becerileri gibi belirli öğrenme ve düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlar.

Tip III Zenginleştirme: Öğrencilerin ilgi alanlarına dayalı bireysel veya küçük grup projeleri içerir. Bu tip, öğrencilerin bağımsız olarak araştırma yapmalarını, gerçek dünya sorunları üzerinde çalışmalarını ve orijinal çözümler üretmelerini teşvik eder.

Cevap : C) Konservatuarlar

Bu soruda belirtilen eğitim kurumları arasında, lise düzeyini başarıyla bitiren öğrencilerin mezun oldukları okulun bağlı olduğu üniversitenin ilgili lisans bölümüne doğrudan geçiş yapabilme hakkına sahip olan kurum “C) Konservatuarlar”dır.

Konservatuarlar, genellikle müzik, dans ve performans sanatları gibi alanlarda özel yetenek gerektiren eğitimler sunarlar. Bu kurumların mezunları, sıklıkla ilgili sanat dalında üniversite düzeyinde eğitime devam etme imkanına sahiptirler. Diğer seçeneklerde belirtilen kurumlar – Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri, Bilim Sanat Merkezleri, Fen Liseleri ve Spor Liseleri – genel olarak doğrudan üniversite programlarına geçiş hakkı sunmazlar, bu öğrencilerin üniversiteye girişleri için genellikle merkezi sınavlar veya özel yetenek sınavları gibi standart prosedürler gereklidir

Cevap : A) Betss ve Knapp

Otonom Öğrenenler Modeli, “A) Betts ve Knapp” tarafından geliştirilmiştir. George Betts ve Jolene Knapp, üstün ve yetenekli öğrencilerin eğitimi için bu modeli geliştirmişlerdir. Model, öğrencilerin kendi öğrenmelerini yönlendirmelerine olanak tanıyan, öğrenci merkezli bir yaklaşım sunar ve özellikle üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmıştır. Bu model, öğrencilerin bağımsızlık, öz-motivasyon, ilgi alanlarına göre öğrenme ve kendini keşfetme gibi unsurları kapsar.

Cevap : E) Güçlü okul aile iş birliği

Üstün zekâlı bir çocuğu yetiştirmeyi zorlaştıran unsurlar arasında, “E) Güçlü okul aile iş birliği” seçeneği, bu durumu zorlaştıran bir unsur olmadığını belirtir. Aksine, güçlü okul-aile iş birliği, üstün zekâlı çocukların eğitimi ve genel gelişimi için oldukça önemlidir. Bu iş birliği, çocuğun eğitim sürecini destekler, onların akademik ve sosyal ihtiyaçlarının daha iyi anlaşılmasını ve karşılanmasını sağlar. Diğer seçenekler (kısıtlı finansal kaynaklar, alanla ilgili kaynakların azlığı, uyum güçlüğüne yönelik inanışlar ve eğitimin gereksiz olduğuna dair inanışlar), üstün zekâlı çocukların eğitimini ve gelişimini olumsuz etkileyebilecek faktörler olarak görülebilir.

Cevap : B) Şans önemli bir faktördür.

Thurstone’ın Grup Faktörleri Kuramı, zihinsel yeteneklerin bir dizi ayrı faktörden oluştuğunu öne sürer. Bu teori, zihinsel yeteneklerin birbirinden bağımsız olduğunu ve farklı alanlarda farklı yetenek türlerini temsil ettiğini belirtir. Bu çerçevede, “B) Şans önemli bir faktördür.” seçeneği, Thurstone’ın Grup Faktörleri Kuramının bir özelliği değildir. Thurstone, zihinsel yetenekleri analiz ederken, şans faktörünü bir zihinsel yetenek olarak değerlendirmez. Onun modeli, sözlü anlama, sayısal yetenek, hafıza, vb. gibi çeşitli zihinsel yetenekleri kapsar.

Cevap : C) Tam gün karma sınıflar

Bu soru, devlet okullarında sunulan sınıf yapısının üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitiminde hangi gruplama türüne örnek teşkil ettiğini sormaktadır. Seçenekler arasında en uygunu “C) Tam gün karma sınıflar” olacaktır.

Tam gün karma sınıflar, farklı yetenek ve zeka seviyelerine sahip öğrencilerin bir arada eğitim gördüğü sınıflardır. Bu tür bir yapı, genellikle devlet okullarında yaygındır. Üstün zekâlı ve yetenekli öğrenciler, bu sınıflarda hem yaşıtlarıyla sosyal etkileşim kurabilir hem de bireysel yetenek ve ihtiyaçlarına uygun olarak desteklenebilir. Bu durum, öğrencilere çeşitli öğrenme deneyimleri sunarak gelişimlerine katkıda bulunur.

Cevap : A) Yüksek IQ sahibi ve resim alanında üstün yetenekli

İki kere farklı” çocuklar, genellikle hem üstün yetenekli veya yüksek zekâya sahip olmaları hem de özel öğrenme zorlukları veya gelişimsel farklılıkları bulunması nedeniyle bu şekilde tanımlanırlar. Bu bağlamda, “A) Yüksek IQ sahibi ve resim alanında üstün yetenekli” seçeneği, “iki kere farklı” tanımına uymaz, çünkü bu durum, yüksek yetenek veya zekâ ile birlikte herhangi bir öğrenme güçlüğü veya gelişimsel farklılık içermemektedir. A seçeneği, sadece çok yönlü yeteneklere sahip bir çocuğu temsil eder, ancak özel öğrenme zorlukları veya gelişimsel farklılıklar açısından herhangi bir bilgi vermez.

Özetlemek gerekirse, “A) Yüksek IQ sahibi ve resim alanında üstün yetenekli” seçeneği, “iki kere farklı” bir çocuğu tanımlamaz. Bu seçenek, çocuğun hem yüksek zekâya (yüksek IQ) hem de belirli bir alanda (resim) üstün yeteneğe sahip olduğunu gösterir, ancak bu durum, özel öğrenme zorlukları veya gelişimsel farklılıklarla ilgili bir durum ifade etmez. “İki kere farklı” çocuklar, hem üstün yetenekli veya yüksek zekâya sahip olmalarının yanı sıra, aynı zamanda özel öğrenme zorlukları veya gelişimsel farklılıkları da yaşayan çocuklardır. Bu tanımlama, genellikle özel eğitim ihtiyaçları olan ve bu yüzden ek destek gerektiren çocuklar için kullanılır.

Cevap : A) Yalnızca erkek çocukların beyninde etki yaratır.

Anne karnında yüksek düzeyde testosterona maruz kalmanın “A) Yalnızca erkek çocukların beyninde etki yaratır.” şeklinde bir sonuca yol açması beklenmez. Testosteron, hem erkek hem de dişi fetüsler üzerinde etkilidir ve cinsiyetten bağımsız olarak fetüsün gelişimini etkileyebilir. Diğer seçenekler – empati becerilerinin azalması, görsel-uzamsal beceriler üzerindeki etkisi, sol hemisfer işlevlerinin baskılanması ve sözel dil gelişiminin olumsuz etkilenmesi – yüksek düzeyde prenatal testosterona maruz kalmanın potansiyel etkileri olarak araştırmalarda incelenmiş ve tartışılmış konulardır.

Cevap : C) Ortalamanın üzerinde yetenek, yaratıcılık ve görev taahhüdü

Joseph Renzulli, üstün zekâyı “C) Ortalamanın üzerinde yetenek, yaratıcılık ve görev taahhüdü” olarak tanımlamaktadır. Bu tanım, Renzulli’nin Üç Halkalı Zeka Modeli’nde yer alır ve üstün zekânın sadece yüksek bilişsel yeteneklerden ibaret olmadığını, aynı zamanda yaratıcılık ve bir konuya derinlemesine bağlılık veya taahhüt gibi unsurları da içerdiğini vurgular. Bu model, üstün zekâlı bireylerin tanımlanmasında ve eğitim programlarının geliştirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.