Osmanlı İktisat Tarihi 2022-2023 Final Soruları

Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik Yapısı ve Tarihi

Osmanlı İmparatorluğu, tarihin en uzun süre var olmuş imparatorluklarından biridir ve ekonomisi, geniş coğrafyası ve zaman içindeki değişimlerle birlikte oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. İmparatorluk, iç ve dış ticaret, vergilendirme sistemleri ve parasal düzenlemelerle şekillenen zengin bir ekonomik tarihe sahiptir.

Ticaret ve Pazar Yerleri

Osmanlı ekonomisinin temel taşlarından biri, meydanlar, çarşılar, pazarlar, hanlar ve kapanlar gibi çeşitli ticaret ve pazar yerleridir. Bu alanlar, çeşitli malların alım satımının yapıldığı ve ekonominin can damarlarından biri olarak hizmet etmiştir. Ancak, meydanlar doğrudan ticaret yapılan yerlerden ziyade, toplumsal ve politik etkinliklerin merkezi olarak işlev görmüştür.

Mali Yönetim ve Vergilendirme

Osmanlı mali sistemi, mukataalar (vergi toplama hakkı), tımarlar (toprak üzerinden sağlanan gelir) ve çeşitli gümrük vergileri gibi unsurlarla karakterize edilir. Sipahiler, tımar sistemi aracılığıyla arazilerden gelir elde ederken, şehirlerde ve ticaret yollarında kurulan gümrük noktaları, imparatorluğun gelir kaynaklarından biri haline gelmiştir. Özellikle “emanetle idare” sistemi, mukataaların yönetiminde önemli bir rol oynamıştır.

Paranın Dolaşımı ve Ekonomik Politikalar

III. Mustafa döneminde alınan, paranın sadece İstanbul Darphanesi’nde basılması kararı, Osmanlı para politikasının merkeziyetçi bir yöne evrilmesinin bir göstergesidir. Ayrıca, Osmanlı ekonomisinde gelenekçilik ilkesi, ekonomik dengelerin korunmasına ve radikal değişikliklerden kaçınılmasına yönelik bir yaklaşımı temsil eder.

Modernleşme Çabaları ve Ekonomik Yapılanmalar

yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu için ekonomik ve idari modernleşme çabalarının yoğunlaştığı bir dönemdir. İrad-ı Cedid Hazinesi’nin kuruluşu, yeni nizamlı ordunun ihtiyaçlarının finansmanı için atılan önemli bir adımdır. Benzer şekilde, 1840 yılında Maliye Nezareti’nin kurulması ve Mahreç Nizamnamesi gibi düzenlemeler, ekonomik yönetimdeki modernleşme çabalarını yansıtır.

Sonuç

Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik tarihi, karmaşık ve çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Ticaretten vergilendirmeye, para politikasından idari düzenlemelere kadar geniş bir yelpazede incelenmesi gereken bir konudur. Bu tarihi anlamak, sadece geçmişin ekonomik yapılarını değil, aynı zamanda bugünkü ekonomik sistemlerin kökenlerini ve gelişimlerini de kavramamıza yardımcı olur.

1. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde iç ticaretin yapıldığı yerlerden biri değildir?

A) Meydanlar
B) Çarşılar
C) Pazarlar
D) Hanlar
E) Kapanlar

Cevap : A) Meydanlar

2. “Emanetle idare” tabirinin doğru açıklama şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mukataanın devlet memuruyla idaresi
B) Devlet tesisinin özelleştirilmesi
C) Kayd-ı hayat tarzıyla idare
D) Mukataanın tımara verilmesi
E) Emin güvenilir kişilerin idaresi

Cevap : A) Mukataanın devlet memuruyla idaresi

3. Osmanlı Devletinde küçük gümrükler genellikle yakınındaki büyük gümrüklere bağlanır ve bir ferman gönderilmesi yahut iltizama verilmesi gibi durumlarda yalnız büyük gümrüğün adı yazılır, diğerleri için ….. denmekle yetinilirdi.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Sahil Gümrükleri
B) Deniz Gümrükleri
C) Kara Gümrükleri
D) Tevabii Gümrükler
E) Sınır Gümrükleri

Cevap : D) Tevabii Gümrükler

4. Osmanlı Devletinde hangi padişah devrinden itibaren bazı istisnalar dışında paranın sadece İstanbul Darphanesi’nde darp edilmesi kararı alınmıştır?

A) III. Selim
B) II. Mahmud
C) III. Mustafa
D) I. Mahmud
E) I. Abdülhamid

Cevap : C) III. Mustafa

5. Sipahilerin kendilerinin ve ailelerinin işlettikleri arazilere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hassa Çiftliği
B) Timar Arazisi
C) Miri Arazi
D) Sipahi Çiftliği
E) Çiftlik-i Hümayun

Cevap : A) Hassa Çiftliği

6. Tersane Hazinesi ve Defterdarlığı’nın resmen kuruluş tarihi aşağıdakilerden hangisidir?

A) 7 Haziran 1806
B) 6 Şubat 1805
C) 12 Nisan 1822
D) 18 Mart 1805
E) 22 Ekim 1795

Cevap : B) 6 Şubat 1805

7. Sipahilerin tımarları dâhilindeki reayanın kızlarının evlenmeleri sırasında damattan aldıkları vergi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zemin
B) Bive
C) Arus
D) İspenç
E) Haraç

Cevap : C) Arus

8. Rusya’ya Karadeniz’de kendi bandıraları ile ticaret yapma hakkı hangi tarihte verilmiştir?

A) 1802
B) 1781
C) 1739
D) 1640
E) 1774

Cevap : E) 1774

9. Aşağıdakilerden hangisi Darphane-i Amire’de uygulanan para basma usullerinden değildir?

A) Çekiçle dövme
B) Makina presi
C) Pres
D) Ağırtma
E) Balansiye / Sarkaç

Cevap : D) Ağırtma

10. Aşağıdakilerden hangisi Maliye Hazinesi’nden verilen tahsisat-ı seniyye ile karşılanacak masraflardan değildir?

A) Matbah-ı Amire giderleri
B) Sarayın onarım masrafları
C) Istabl-ı Amire harcamaları
D) Padişaha ait giderler
E) Askerî alandaki harcamalar

Cevap : E) Askerî alandaki harcamalar

11. İrad-ı Cedid Hazinesi’nin kuruluş amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zahire temininin düzenli hale getirilmesi
B) Devletin bütçe açıklarının kapatılması
C) Yeni nizamlı ordunun ihtiyaçlarının karşılanması
D) Tersane masraflarını karşılanması
E) Padişahın şahsî masraflarının karşılanması

Cevap : C) Yeni nizamlı ordunun ihtiyaçlarının karşılanması

12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı toplumunda yaşayan müslümanlardan alınan bir vergi değildir?

A) Bennak
B) Mücerred
C) Duhan Resmi
D) Çift
E) İspenç

Cevap : E) İspenç

13. Aşağıdakilerden hangisi bir tımar çeşidi değildir?

A) Eşkinci
B) Mustahfız
C) Tahsis
D) Mensuhat
E) Hizmet

Cevap : C) Tahsis

14. İktisadî ilişkilerde oluşan dengeleri, eğilimleri muhafaza etme ve değişme eğilimlerini engelleyerek eski dengeye dönme iradesinin hâkim olduğu Osmanlı iktisadî ilkesine verilen ad hangisidir?

A) Gelenekçilik
B) Fiskalizm
C) Kapitalizm
D) İaşe
E) Provizyonizm

Cevap : A) Gelenekçilik

15. II. Mahmud döneminde ödediği berat harcı karşılığında aldığı imtiyazla dış ticaret yapma hakkına sahip olan müslüman tüccara verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Avrupalı Tüccar
B) Yerli Tüccar
C) Avrupa Tüccarı
D) Müstemen Tüccar
E) Hayriye Tüccarı

Cevap : E) Hayriye Tüccarı

16. Osmanlı Devleti’nde malın ilk çıktığı gümrükte vergisinin ödenmesi prensibini getiren Mahreç Nizamnamesi hangi yılda düzenlenmiştir?

A) 1842
B) 1861
C) 1839
D) 1857
E) 1858

Cevap : D) 1857

17. Defterdarlığın ortadan kalkıp Maliye Nezareti’nin kurulma tarihi aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1837
B) 1840
C) 1839
D) 1834
E) 1844

Cevap : B) 1840

18. Osmanlı Devletinde iç gümrük resimlerine 1590 yılında zarar-ı kassâbiyye adıyla %1 oranında yapılan zammın sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) İstanbul halkının et ihtiyacı
B) Kasapların vergilerinin azaltılması
C) Yabancı tüccarın hammadde talebi
D) Kapıkullarının et masrafları
E) Konar-göçerlerin vergiden muafiyeti

Cevap : D) Kapıkullarının et masrafları

19. Hazinenin gelirlerinin ve harcamalarının günlük olarak kayıtlarının tutulduğu büroya verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mukataa
B) Büyük Ruznamçe
C) Küçük Ruznamçe
D) Mukabele
E) Salyane

Cevap : B) Büyük Ruznamçe

20. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Saraylarının buz ihtiyacını sağlayan idaredir?

A) Erzak Anbarı
B) Karhane İdaresi
C) Matbah-ı Amire
D) Hububat Anbarı
E) Istabl-ı Amire

Cevap : B) Karhane İdaresi