Bilimsel Araştırma Teknikleri 2023-2024 Final Soruları (Sosyoloji)

Literatür Taraması ve Bilimsel Araştırma

Literatür Taramasının Rolü ve Yanılgılar

Literatür taraması, herhangi bir bilimsel araştırmanın temelini oluşturur. Bu süreç, var olan bilgi birikimini anlamak, araştırmanın konusunu daha iyi tanımlamak ve metodolojik yaklaşımları belirlemek için kritik öneme sahiptir. Literatür taraması sırasında yapılan en yaygın yanılgı, rastgele ve plansız bir şekilde bilgi toplamaktır. Oysa literatür taraması, konuyla ilgili önemli çalışmaları ve bulguları sistematik bir şekilde incelemeyi gerektirir. Bu süreçte, araştırmacının kendi çalışmasının özgünlüğünü ve katkısını net bir şekilde ortaya koyabilmesi için, literatürdeki gelişmeleri ve metodolojik yaklaşımları dikkatle takip etmesi gereklidir.

Bilimsel Bilginin Doğası ve Yanlışlanabilirlik

Bilimsel bilgi, sürekli sorgulanan ve test edilen bir yapıdadır. Yanlışlanabilirlik, bilimsel bir teorinin veya hipotezin gerçek bilim dalına ait olmasının temel koşullarından biridir. Örneğin, bir yasanın bilimsel bilgi olarak kabul edilebilmesi için, o yasanın yanlışlanabilecek koşullar içermesi gerekir. Bu, bilimsel bilginin doğasının sürekli bir gelişim ve yenilenme sürecinde olduğunun bir göstergesidir. Yanlışlanabilirlik ilkesi, bilimsel bilginin doğruluğunu test etmek için kullanılan temel bir yöntemdir ve araştırmacıların varsayımlarını ve teorilerini sürekli olarak sorgulamalarını sağlar

Araştırma Metodolojisi

Soru Türleri ve Örnekleme Yöntemleri

Araştırmalarda kullanılan soru tipleri, toplanan verinin niteliğini ve analizlerin doğruluğunu etkiler. Örneğin, dikotom soru türü, genellikle “evet” veya “hayır” şeklinde iki seçenek sunar ve basit, net cevaplar elde etmek için kullanılır. Bu tür, özellikle demografik bilgilerin toplanmasında veya belirli bir önermeye yönelik tutumların ölçülmesinde etkilidir. Örnekleme ise, bir araştırma evreninden, bu evreni temsil edebilecek şekilde belirli bir grup seçme sürecidir. Örnekleme yöntemlerinin doğru belirlenmesi, araştırmanın güvenilirliği ve genelleştirilebilirliği açısından kritik öneme sahiptir. Yanlış bir örnekleme yöntemi, araştırma sonuçlarının geçerliliğini olumsuz etkileyebilir.

Ölçüm ve Veri Türleri

Bilimsel araştırmalarda kullanılan veri türleri, araştırmanın doğasına ve araştırmacının amacına göre değişiklik gösterir. Sürekli nicel veriler, örneğin kişilerin ağırlığı veya boyu gibi, teorik olarak sonsuz sayıda değer alabilir. Bu tür veriler, genellikle sayısal analizler ve istatistiksel testler için uygundur. Öte yandan, nitel veriler, genellikle gözlemler, röportajlar veya anketler yoluyla toplanır ve daha çok betimsel analizlere uygun olabilir. Veri türünün doğru belirlenmesi, araştırmanın yöntemlerinin ve sonuçlarının geçerliliği için önemlidir.

Araştırma Tasarımları: Uzunlamasına ve Enine Kesit Çalışmaları

Araştırma tasarımları, araştırmanın yapısını ve yöntemlerini belirler. Uzunlamasına çalışmalar, zaman içinde değişen olayları veya durumları incelemek için kullanılır. Bu tür çalışmalar, genellikle aynı örneklemin belirli aralıklarla tekrar tekrar incelenmesini içerir. Enine kesit çalışmaları ise, belirli bir anda çeşitli grupları veya örneklemi incelemek için kullanılır. Her iki tasarım türü de, araştırmanın amacına ve konusuna göre seçilmelidir

Veri Kaynakları ve Ölçekler

İkincil ve Birincil Veri Kaynakları

Bilimsel araştırmalarda kullanılan veriler, genellikle birincil veya ikincil kaynaklardan elde edilir. Birincil veri kaynakları, araştırmacı tarafından doğrudan toplanan verileri içerir. Bu veriler, anketler, gözlemler veya deneyler yoluyla elde edilebilir ve araştırmacının spesifik sorularına yönelik özgün bilgiler sağlar. Öte yandan, ikincil veri kaynakları daha önce başka amaçlar için toplanmış verilerdir. Örneğin, OECD’nin sağladığı sağlık verileri gibi. Bu veriler, araştırmacılara zaman ve maliyet tasarrufu sağlar, ancak verilerin araştırmanın özel ihtiyaçlarına ne kadar uygun olduğu dikkatle değerlendirilmelidir.

Ölçek Türleri ve Kullanımları

Ölçekler, araştırma verilerinin toplanması ve analiz edilmesinde kullanılır. Örneğin, grafiksel ölçekler, okuma yazma bilmeyen kişiler veya küçük çocuklar gibi özel gruplarda veri toplama ihtiyacı olduğunda kullanılabilir. Likert tipi ölçekler ise, katılımcıların bir ifadeye olan tutumlarını veya derecelerini ölçmek için yaygın olarak kullanılır. Ölçek türünün seçimi, araştırma sorusuna ve veri toplama yöntemine bağlı olarak değişir ve verilerin doğru ve güvenilir bir şekilde toplanmasını sağlar

Hipotezler, Varsayımlar ve Araştırma Yapısı

Hipotezlerin Rolü ve Test Edilmesi

Hipotezler, bilimsel araştırmanın temel taşlarından biridir. Bir hipotez, araştırmanın yönünü belirleyen ve test edilebilir bir önermedir. Hipotezlerin doğruluğunu test etmek, araştırmanın temel amacıdır ve bu, çeşitli istatistiksel yöntemler kullanılarak yapılır. Örneğin, yeni geliştirilen bir ağrı kesicinin etkinliğini ölçen bir araştırmada, ağrı kesicinin baş ağrısını azaltma yeteneği hipotez olarak test edilebilir. Hipotezin doğru veya yanlış olduğunun belirlenmesi, araştırmanın sonuçlarının yorumlanmasında kritik bir rol oynar.

Araştırmanın Yapısal Unsurları ve Doğru Sıralama

Araştırma yapısının oluşturulmasında belirli adımların takip edilmesi gerekir. Bu adımlar genellikle konu belirleme, odaklanma, gözlem yapma ve kapsam daraltma gibi aşamalardan oluşur. Örneğin, bir araştırmacı ilk olarak genel bir konu belirler, ardından bu konu üzerinde odaklanır ve gözlemler yaparak araştırmasının kapsamını daraltır. Bu süreç, araştırmanın net ve odaklı olmasını sağlar ve verilerin etkili bir şekilde toplanmasına yardımcı olur

Değişkenler ve Güvenilirlik

Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler

Bilimsel araştırmalarda, değişkenler araştırmanın temel bileşenleridir. Bağımsız değişken, araştırmacının manipüle ettiği veya kontrol ettiği değişkendir ve araştırmanın etkisini ölçmek için kullanılır. Örneğin, yeni geliştirilen bir ağrı kesicinin baş ağrısını geçirme etkisini ölçen bir çalışmada, ağrı kesici bağımsız değişken olarak ele alınır. Bağımlı değişken ise, bağımsız değişkenden etkilenen ve araştırmacının sonuç olarak ölçtüğü değişkendir. Bu durumda, baş ağrısının şiddeti bağımlı değişken olacaktır. Doğru değişkenlerin belirlenmesi, araştırmanın sonuçlarının doğruluğunu ve güvenilirliğini artırır.

Güvenilirlik Katsayıları ve Ölçümler

Bir araştırmanın güvenilirliği, toplanan verilerin tutarlılığı ve tekrarlanabilirliği ile ölçülür. Güvenilirlik katsayıları, araştırma ölçümlerinin ne kadar güvenilir olduğunu belirlemek için kullanılır. Örneğin, Omega güvenilirlik katsayısı, bir ölçeğin iç tutarlılığını değerlendirmek için kullanılır. Güvenilirlik, araştırmanın sonuçlarının genel kabul görmesini sağlayan önemli bir faktördür ve araştırma tasarımının tüm aşamalarında dikkate alınmalıdır

Sonuç olarak, bilimsel araştırma, sürekli bir öğrenme ve keşfetme sürecidir. Araştırmacılar için önemli olan, doğru metodolojiyi seçmek, verileri dikkatli bir şekilde analiz etmek ve sonuçları objektif bir şekilde yorumlamaktır. Bu makale, bu süreçteki adımları anlamak ve uygulamak isteyen herkes için bir başlangıç noktası olabilir.

@lolonolo_com

1. Literatür taramasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Araştırmacıya araştırmasında rastgele ifade kullanabileceğini öğretir.
B) Sunulan önerinin özlü olmasını sağlar.
C) Çalışmanın başlangıç noktasını belirlemeye yardımcı olur.
D) Yakın zamanlardaki önemli kalıcı düşünsel ve metodolojik gelişmeleri fark ettirir.
E) Problemlerin nasıl çözülüp iyileştirileceği hakkında bilgi verir.

Cevap : A) Araştırmacıya araştırmasında rastgele ifade kullanabileceğini öğretir.

2. Yanlışlanma olasılığı olmayan gerçek bilgiye verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüzük
B) Yasa
C) Yönetmelik
D) Tez
E) Öneri

Cevap : B) Yasa

3. Sürücü ehliyetiniz var mı?
-Evet
-Hayır
Yukarıdaki soru aşağıdaki soru türlerinden hangisine örnektir?

A) Likert tipi soru
B) Dikotom soru
C) Açıklama sorusu
D) Açık uçlu soru
E) Monotom soru

Cevap : B) Dikotom soru

4. Örnekleme ile ilgili aşağıda yer alan ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Evren içerisinden yanlı bir şekilde seçilmesi tercih edilir.
B) Evrenden belirli kurallara göre seçilir.
C) Evreni temsil edebilmelidir.
D) Evreni oluşturan varlıkların alt parçalarından oluşur.
E) Evreni temsil ettiği varsayılan küçük bir kümedir.

Cevap : A) Evren içerisinden yanlı bir şekilde seçilmesi tercih edilir.

5. Anket formlarının aşağıdakilerden hangisine uygulanması uygun olmaz?

A) Çalışanlara
B) İşsizlere
C) Çocuklara
D) Hane halkına
E) Üniversite öğrencilerine

Cevap : C) Çocuklara

6. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde, bir araştırma tasarımında en az iki ve genellikle daha fazla sayıda gözlem olan, zamana yayılan bir inceleme ifade edilmektedir?

A) Nitel
B) Uzunlamasına
C) Nicel
D) Enine kesit
E) Zamansal

Cevap : B) Uzunlamasına

7. OECD’den (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) alınan “hastanede yatış süresi” verileri aşağıdaki veri kaynaklarından hangisi arasında yer alır?

A) İkincil veri kaynakları
B) Üçüncül veri kaynakları
C) Yargısal veri kaynakları
D) Nitel veri kaynakları
E) Birincil veri kaynakları

Cevap : A) İkincil veri kaynakları

8. Kişilerin ağırlığı aşağıda yer alan hangi veri türüne örnektir?

A) Kesikli nitel veri
B) Süreksiz nitel veri
C) Süreksiz nicel veri
D) Sürekli nitel veri
E) Sürekli nicel veri

Cevap : E) Sürekli nicel veri

9. CATI yönteminin açılımı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilmiştir?

A) Telefon destekli elektronik anket
B) Kamera destekli bilgisayar anketi
C) Bilgisayar destekli telefon görüşmesi
D) Telefon destekli bilgisayar görüşmesi
E) Kamera destekli telefon görüşmesi

Cevap : C) Bilgisayar destekli telefon görüşmesi

10. Yargısal veri türlerinde toplanan veriler bireye ait özelliklerin etkisindedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisinde toplanan veriler yargısal veri türüne girmez?

A) Genelleme
B) Görüş
C) Yetenek
D) Kişilik
E) Düşünce

Cevap : A) Genelleme

11. Varsayımlar ve hipotezlerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Araştırma sonuçlarının geçerliliği varsayımların yanlışlanabilirliğine bağlıdır.
B) Bir araştırmada en az iki varsayım bulunmalıdır.
C) Varsayımlar baştan doğru kabul edilmez ve sınanırlar.
D) Varsayımlar, hipotezleri yanlış olarak kabul eden yargılardır.
E) Hipotezler test edilir.

Cevap : E) Hipotezler test edilir.

12. Özellikle okuma yazma bilmeyenler ve küçük çocuklar üzerinde uygulanan, cevapların kelime hâlinde değil şekiller ve skeçlerle verildiği ölçek türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) 5‘li likert ölçek
B) Kesikli ölçek
C) Oransal ölçek
D) 7’li likert ölçek
E) Grafiksel ölçek

Cevap : E) Grafiksel ölçek

13. Araştırmaya kanıt olması amacıyla toplanan bilgilerin veri olarak kabul edilebilmesi için aşağıdakilerden hangisi gereklidir?

A) Herkes tarafından kabul edilmesi gerekir.
B) Ham bilgi olmaması gereklidir.
C) Anlaşılabilir olması gerekir.
D) Kayıt edilmiş olması gerekir.
E) Şematik olması gerekir.

Cevap : D) Kayıt edilmiş olması gerekir.

14. Bireye ait olan yasalar ve kuralları ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Teorik
B) İdiyografik
C) Nomotetik
D) Probabilistik
E) Ampirik

Cevap : B) İdiyografik

15. I. Heise
II. Omega
III. Guttman
IV. Bohrnstedt
Omega güvenilirlik katsayısı yukarıdakilerden hangisi/hangileri tarafından önerilmiştir?

A) II ve III
B) Yalnız III
C) Yalnız I
D) I ve IV
E) Yalnız II

Cevap : D) I ve IV

16. Yeni geliştirilen bir ağrı kesicinin baş ağrısını geçirmedeki etkisini ölçmek istediğimiz bir araştırma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Bu modelde bağımlı ve bağımsız değişken bulunmamaktadır.
B) Ağrı kesici bağımlı değişkendir.
C) Baş ağrısı bağımsız değişkendir.
D) Ağrı kesici bağımsız değişkendir.
E) Baş ağrısı bağımsız, ağrı kesici bağımlı değişkendir.

Cevap : D) Ağrı kesici bağımsız değişkendir.

17. I. Odaklanma
II. Gözlem yapma
III. Kapsam daraltma
IV. Konu belirleme
Yukarıdaki maddeler dikkate alındığında araştırma yapısının oluşturulmasında doğru sıralama aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) III-II-IV-I
B) IV-I-II-III
C) II-III-IV-I
D) II-III-I-IV
E) IV-III-I-II

Cevap : E) IV-III-I-II

18. Bir araç satın almaya niyetlendiğinizi ve ekonomik bir araç alacağınızı varsayalım. Aracı kullanmak istersiniz  Aracı kullandığınızda gideceğiniz yol, araç hızı, araç ağırlığı, yolun eğimi ve yakıt tüketimi gibi değişkenler aracı satın almanıza sebep olabilir.
Aracın satın alınmasına sebep olabilecek bağımlı değişken aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Araç hızı
B) Gidilen mesafe
C) Yolun eğimi
D) Yakıt tüketimi
E) Araç ağırlığı

Cevap : D) Yakıt tüketimi

19. İki ayrı ölçüm arasında kuramsal olarak sonsuz parçaya bölünebilme özelliği bulunuyorsa bu değişkenin türü aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Ara değişken
B) Kontrol değişkeni
C) Sürekli değişken
D) Nitel değişken
E) Kesikli değişken

Cevap : C) Sürekli değişken

20. Araştırma önerisinde metin içinde verildiğinde akışı engelleyebilecek türden çizelgeler, belgeler vb. bilgilere aşağıdaki hangi bölümde yer verilir?

A) Yöntem
B) İçindekiler
C) Ekler
D) Giriş
E) Kaynakça

Cevap : C) Ekler