Siyaset Sosyolojisi 2022-2023 Vize soruları

1. Hangisi Charles Tilly’nin Moore modeline yönelik eleştirilerinin dayanakları arasında değildir?

a) Rejimleri sadece otoriter ve demokratik olarak bölmenin analitik açıdan yetersiz olması
b) Ulus-Devlet oluşumu savaşlar ve bunlar için toplanan vergiler arasındaki ilişkinin ihmal edilmesi
c) Ulus-Devlet oluşumu savaşlar ve bunlar için toplanan vergiler arasındaki ilişkiye fazla vurgu yapılması
d) Mali yapılandırmalar ile askeri düzenlemeler arasındaki ilişkinin ihmal edilmesi
e) Devlet şiddet ilişkilerinin gözardı edilmiş olması

Cevap : c) Ulus-Devlet oluşumu savaşlar ve bunlar için toplanan vergiler arasındaki ilişkiye fazla vurgu yapılması

Charles Tilly, Barrington Moore’un modellerini eleştirirken özellikle ulus-devletlerin oluşumunda ve farklı siyasal rejimlerin ortaya çıkmasında savaşın ve buna bağlı vergi toplama faaliyetlerinin önemini vurgular. Tilly, Moore’un analizlerinin bu unsurları yeterince ele almadığını belirtmiştir. Eleştirilerinde özellikle şunlara vurgu yapar:
Ulus-devletlerin oluşumunda savaşlar ve buna bağlı olarak vergi toplama faaliyetlerinin kritik rolü,
Mali yapılandırmalar ve askeri düzenlemeler arasındaki ilişkinin önemi,
Devletin şiddet kullanma kapasitesinin ve bunun devlet yapılarının oluşumundaki etkisinin gözardı edilmemesi.
Ancak, Tilly’nin Moore’un analizlerine ilişkin eleştirilerinde ulus-devlet oluşumu, savaşlar ve bunlar için toplanan vergiler arasındaki ilişkiye fazla vurgu yapıldığına dair bir iddia yer almaz. Bu nedenle doğru cevap c) Ulus-Devlet oluşumu savaşlar ve bunlar için toplanan vergiler arasındaki ilişkiye fazla vurgu yapılması olacaktır.

2. Durkheim’in tanımına göre organik dayanışma devletin rolü, merkezi sinir sisteminde olduğu gibi topluluğun bütünü için geçerli temsiller üretmekle görevli özel bir organa sahiptir. Bu açıdan bakıldığında devlet için aşağıdakileden hangisi söylenebilir?

a) Devletin rolü organik dayanışmada azalır.
b) Devletin ürettiği temsiller, toplumun bütün kesimlerine hitap etmek zorunda değildir.
c) Devletin ürettiği temsiller, fikirler diğer kurumların ürettiklerinden farklı değildir.
d) Devletin ürettiği temsiller, fikirler ve yorumlar farklıdır. Çünkü daha üst bir mülahaza düzeyini temsil eder.
e) Devletin ürettiği temsiller, fikirler ve yorumlar toplum için çok şey ifade etmez

Cevap : d) Devletin ürettiği temsiller, fikirler ve yorumlar farklıdır. Çünkü daha üst bir mülahaza düzeyini temsil eder.

3. Weber’in otorite üzerine yaptığı çözümlemelerle ilgili hangi ifade yanlıştır?

a) Geleneksel otorite tipinin görüldüğü durumlarda yönetenler ve yönetilenler arasında bir tabiiyet ilişkisi vardır.
b) Karizmatik otorite tipinde hükümdarın olağanüstü özellikleri söz konudur.
c) Akılcı otorite yazılı kurallar aracılığıyla meşru olur.
d) Geleneksel ve karizmatik otorite modern sanayi toplumlarında kalıcı olamaz.
e) Modern toplumlarda yalnızca akıllı otorite tipine rastlanır.

Cevap : e) Modern toplumlarda yalnızca akıllı otorite tipine rastlanır.

4. Jean Jacques Rousseau, o güne değin bir bağımlılık olarak tanımlanan toplumsal sözleşmeyi, hangi siyasal kavram aracılığıyla toplumun çıkarını gözeten bir uzlaşma biçimi olarak yeniden tanımlar? 3.ünite

a) Doğa durumu
b) Halk egemenliği
c) Bireysel irade
d) Genel irade
e) Doğal hukuk

Cevap : d) Genel irade

5. Aşağıdakilerden hangisi akılcı seçim teorilerini açıklamaktadır?

a) İnsan davranışları makro ölçekli açıklamalarla anlaşılabilir.
b) Kurumlar aktörlerin daha kolay yoldan bilgi edinmelerini ve kararlarında çıkar hesapları yapabilmelerini sağlamaktadır.
c) Kurumlara nesne olarak yaklaşılır ve her kurum bir süreç aracılığıyla nesneleştirilir.
d) Aktörlerin eylemleri onların bilinçli kararlarına bağlı değildir.
e) Devrimler bir siyasi irade ve eylem meselesi değildir.

Cevap : b) Kurumlar aktörlerin daha kolay yoldan bilgi edinmelerini ve kararlarında çıkar hesapları yapabilmelerini sağlamaktadır.

6. Pierre Bourdieu ‘’ Meşru simgesel şiddet’’ kavramıyla neyi ifade etmektedir?

a) Bireylerim toplumsal hiyerarşiyi içselleştirmemek için direnmesi
b) Tahakküm altında bulunanların toplumsal hiyerarşiyi meşru görmelerine neden olan bir tür itaat süreci
c) Şiddetin az ve önemsiz olması
d) Siyasal simgelerin bir grubu dışlamak için kullanılması
e) Tahakküm altında bulunanların toplumsal hiyerarşiyi reddetmeleri

Cevap : b) Tahakküm altında bulunanların toplumsal hiyerarşiyi meşru görmelerine neden olan bir tür itaat süreci

7. Tarihsel kurumsalcı ekolün önemli bir temsilcisi olan Theda Skocpol’un akılcı seçim teorilerine yönelttiği temel eleştiri hangisidir?

a) Kurumları temel alması
b) Makro ölçekli açıklamalarla ilgilenmesi
c) Siyasal eyleyicilerin eylemliliğini ihmal etmesi
d) Bireysel unsurları göz ardı etmesi
e) Devrimci durumları yaratan yapısal unsurları gözden kaçırması

Cevap : e) Devrimci durumları yaratan yapısal unsurları gözden kaçırması

8. Aşağıdakilerden hangisi Moore modelinde Çin ve Rusya’nın ayırt edici ortak özelliğidir?

a) İki ülkede de devrim dış güçlerin etkisiyle gerçekleşmiştir.
b) İki ülkede de devrim geniş tabanlı, örgütlü bir işçi sınıfı hareketiyle mümkün olabilmiştir.
c) İki ülkede de devrim, geniş tabanlı, örgütlü bir işçi sınıfı hareketinden ziyade zor durumdaki köylülerin ayaklanmalarıyla mümkün olabilmiştir.
d) İki ülkede de devrim ekonomik koşullardaki ani değişim nedeniyle gerçekleşmiştir.
e) İki ülkede de devrim sendikal hareketin güçlülüğü sayesinde mümkün olabilmiştir.

Cevap : c) İki ülkede de devrim, geniş tabanlı, örgütlü bir işçi sınıfı hareketinden ziyade zor durumdaki köylülerin ayaklanmalarıyla mümkün olabilmiştir.

9. Aşağıdakilerden hangisi reform sonrasında kabul görmeye başlamış bir olgudur?

a) Kilisenin mutlak otoritesinin kabul görmesi
b) Devlet içinde ilahi yetkinin papaya değil hükümrana ait olması
c) Yönetimin babadan oğula geçmesi
d) Papanın devlet işlerine karışma hakkı olması
e) Devletlerin toprak bütünlüğünü koruma hakkının olması

Cevap : b) Devlet içinde ilahi yetkinin papaya değil hükümrana ait olması

10. ’Doğal ya da özden gelen bir siyasi oldu yoktur’’ ifadesinin açıklaması hangisi değildir?

a) Geçmişte özel alana bağlı birimler günümüzde siyasal alanı olluşturan birimler olarak kabul görebilmektedir.
b) Özü itibarıyla birbirinden çok farklı olan olgular, tarihsel ve toplumsal koşullar itibarıyla siyasi nitelik kazanabilirler.
c) Siyasetin alanı yer değiştirebilmektedir.
d) Doğallık sadece insan yapısı olmayan olgular için kullanabilecek bir nitelemedir.
e) Herhangi bir olgu siyasal bir karakter kazanabilir?

Cevap : d) Doğallık sadece insan yapısı olmayan olgular için kullanabilecek bir nitelemedir.

“Doğal ya da özden gelen bir siyasi oldu yoktur” ifadesi, siyasetin tarihsel ve toplumsal koşullara bağlı olarak değişken olduğunu ve sabit, doğal ya da özsel bir siyasal alanın var olmadığını ifade eder. Bu ifade, siyasetin tanımının ve kapsamının zaman içinde ve topluma göre değişebileceğini belirtir.
Bu kapsamda ifadelerden:
a) Geçmişte özel alanda sayılan bazı olguların günümüzde siyasi alan içinde kabul edilebilmesi, siyasetin değişken doğasını yansıtır.
b) Farklı olguların, tarihsel ve toplumsal koşullara göre siyasal nitelik kazanabileceği belirtilir.
c) Siyasetin alanının yer değiştirebilmesi, farklı zaman ve toplumlarda siyasetin kapsamının değişebileceğini gösterir.
e) Herhangi bir olgunun siyasal bir karakter kazanabilmesi, siyasetin tanımının ve kapsamının değişebileceğini ifade eder.
Ancak, d) Doğallık sadece insan yapısı olmayan olgular için kullanabilecek bir nitelemedir ifadesi, doğallığı insan yapısı olmayan unsurlarla sınırlayarak siyasal alanın kapsamının değişkenliğiyle doğrudan ilgili değildir.
Bu nedenle doğru cevap d) Doğallık sadece insan yapısı olmayan olgular için kullanabilecek bir nitelemedir olacaktır.

11. Sekülerleşme aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanabilir?

a) Kilisenin gücünün artması
b) Dünyanın din dışı olgularla açıklanıp kavranması
c) Kırsal yaşamın derebeylerin hâkimiyetine geçmesi
d) Ekonomik büyüme sonucu refahın artması
e) Devleti yöneten kişinin kutsal niteliklerle tanımlanması

Cevap : b) Dünyanın din dışı olgularla açıklanıp kavranması

12. Siyaset antropoloğu Marc Abeles’e göre Grotius ve Pufendorf kaynağını tanrıda değil sözleşmede bulan bir iktidar kavramını ne şekilde geliştirmiştir?

a) Katolik kilisesinin yetkisini dayanak göstererek
b) Egemenliğin sınırsız olduğunu öne sürerek
c) Egemenliği doğuştan gelen özelliklere dayandırarak
d) Sivil iktidarın insani bir kurum olduğunu öne sürerek
e) Egemenliğin Tanrının yeryüzündeki temsilcisinde olduğunu iddia ederek

Cevap : d) Sivil iktidarın insani bir kurum olduğunu öne sürerek

13. Max Weber’in tanımına göre hiyerokratik topluluk ne anlama gelir?

a) İktidarını fiziksel güç üzerine kuran gruplaşma
b) İktidarını kutsallık üzerine kuran gruplaşma
c) İktidarını ekonomik güç üzerine kuran gruplaşma
d) İktidarını sembolik güç üzerine kuran gruplaşma
e) İktidarını siyasi güç üzerine kuran gruplaşma

Cevap : b) İktidarını kutsallık üzerine kuran gruplaşma

Siyaset Sosyolojisi 2022-2023 Vize soruları

14. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Durkheim’in devlet ve toplum hakkındaki düşüncelerini yansıtmaz?

a) Organik dayanışmanın olduğu toplumlarda her bir grup vazgeçilmez farklı işlevleri yerine getirir.
b) Devlet toplumsal iş bölümünün bir ürünüdür.
c) Devlet topluluğun bütünü için geçerli temsiller üretmekle görevli toplumsal bir organdır.
d) Devlet fiziksel şiddet kullanımının tek meşru kaynağıdır
e) Devlet bireyleri aşsan dışsal toplumsal bir gerçekliktir.

Cevap : d) Devlet fiziksel şiddet kullanımının tek meşru kaynağıdır

Emile Durkheim, sosyolojide özellikle toplumsal dayanışma ve iş bölümü konularında öncülük etmiştir. Onun toplumsal dayanışma kuramında organik dayanışmanın olduğu toplumlarda her bir grup farklı ve vazgeçilmez işlevler üstlenir. Ayrıca, Durkheim devletin toplumsal iş bölümünün bir ürünü olduğunu ve topluluğun bütünü için geçerli temsiller üretmekle görevli toplumsal bir organ olduğunu savunur. Devletin bireyleri aşan ve dışsal bir toplumsal gerçeklik olduğunu da belirtir.
Ancak, “devlet fiziksel şiddet kullanımının tek meşru kaynağıdır” görüşü, daha çok Max Weber’in devlet tanımıyla ilişkilendirilir. Weber’e göre devlet, fiziksel şiddet tekelini elinde bulunduran ve bunu meşru olarak kullanabilen kurumdur. Bu nedenle, bu ifadeler arasında Durkheim’in devlet ve toplum hakkındaki düşüncelerini yansıtmayan ifade:
d) Devlet fiziksel şiddet kullanımının tek meşru kaynağıdır

15. Pareto’nun “elitlerin dolaşımı” olarak tanımladığı olgu hangisidir?

a) Seçkinlerin dünya ölçeğinde istedikleri gibi hareket ediyor olması
b) İktidardaki seçkinler grubunun yerini almak için mücadele eden diğer bir seçkinler grubunun başarılı olamaması
c) İktidardaki seçkinler grubunun yerini almak için mücadele eden diğer seçkinler grubunun iktidara gelmesi ve bir süre sonra da yerini bir seçkinler grubuna bırakması
d) Yeni seçkinler grubunun meşruiyetini eski seçkinler grubundan alması
e) İktidardaki seçkinler grubunun hiçbir şekilde değişmemesi

Cevap : c) İktidardaki seçkinler grubunun yerini almak için mücadele eden diğer seçkinler grubunun iktidara gelmesi ve bir süre sonra da yerini bir seçkinler grubuna bırakması

16. Aşağıdakilerden hangisi siyasal rejim sınıflandırmaları içinde otoriter rejimlerin özelliklerinden değildir?

a) Bilgiye erişim sınırlandırılır, açık ya da gizli sansür vardır.
b) Düzen, zor ve kaba kuvvetle korunur.
c) Seçimler gibi el değiştirme mekanizmaları ortadan kaldırılmıştır.
d) Otoriter rejimlerin ortak yönü iktidarın var olan yönetimin tekeline alınmasıdır.

Cevap : d) Otoriter rejimlerin ortak yönü iktidarın var olan yönetimin tekeline alınmasıdır.

17. Siyaset sosyolojinin siyaset biliminden ayrıldığı nokta aşağıdakilerden hangisidir?

a) Devlet ve iktidar alanlarını incelemesi
b) Siyaseti bütünlüklü bir biçimde elele alması
c) Siyaset sosyolojisinin yönetim aygıtları ve mekanizmalarına ağırlık verilmesi
d) Diğer bazı disiplinlerin beslenmesi
e) Siyaseti toplumsal yapılar ve kültür arasında ilişki bağlamında incelemesi

Cevap : c) Siyaset sosyolojisinin yönetim aygıtları ve mekanizmalarına ağırlık verilmesi

18. Fransa kralı XIV. Louis’in “Devlet benim” ( L’Etat ,Cest moi) sözünün siyasal anlamı hangisidir?

a) Katolik kilisesinin itibarını kaybetmeye başlaması
b) Merkantalist ekonomi politikalarının benimsenmesi
c) Feodal unsurların önem kazanması
d) Siyasal meşruiyetin bir i lahi otoriteye dayandırılması
e) Mutlakiyetçi monarşilerin güçlenmesi

Cevap : e) Mutlakiyetçi monarşilerin güçlenmesi

Fransa Kralı XIV. Louis’nin “Devlet benim” (L’État, c’est moi) sözü, hükümetteki tüm yetkinin kralın elinde olduğu ve kralın devleti kişisel olarak temsil ettiği anlamına gelir. Bu ifade, mutlakiyetçi monarşilerin güçlendiği bir dönemde kralın devlet üzerindeki tam otoritesini ve egemenliğini vurgular.
Bu nedenle doğru cevap e) Mutlakiyetçi monarşilerin güçlenmesi olacaktır.

19. Robert Michels’ın “oligarşinin demirden yasası” adını verdiği ilkeye göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Örgütsel demokrasinin bir oksimoron (birbirine taban tabana zıt iki kavramıbir araya getiren ifade olduğu söylenebilir.
b) Örgüt oligarşisi: uzman liderlik, merkezi otorite ve profesyonel bir bürokraside iş bölümü gibi gerekler karşısında ortaya çıkar.
c) Bir örgüt içinde bilgisi, becerileri ve statüsü diğerlerinden üstün olan bir liderler kastının oluşması kaçınılmazdır.
d) Yalnızca sosyalist partiler elit bir azınlığın hakimiyetine girmezler
e) Oligarşinin demir yasası, siyasi partilerin ve sendikaların incelenmesinde kullanılır.

Cevap : b) Örgüt oligarşisi: uzman liderlik, merkezi otorite ve profesyonel bir bürokraside iş bölümü gibi gerekler karşısında ortaya çıkar.

20. Toplumsal devrim kavramını, devrim kavramından ayıran nedir?

a) İktidarın el değiştirmesi
b) Radikal ve ani dönüşümün gerçekleşmesi
c) Geniş kitlelerin bu toplumsal harekete katılımı
d) İdeolojik bir alternatifin ortaya çıkması
e) Devlet kurumlarının yanında toplumsal yapıları da değiştiren bir dönüşüm olması.

Cevap : e) Devlet kurumlarının yanında toplumsal yapıları da değiştiren bir dönüşüm olması.

21. Toplumsal sözleşme teorilerinin insan doğası hakkında ortaya koyduğu en önemli yenilik hangisidir?

a) İnsan doğası gereği dizginlenemez sonsuz isteklere sahiptir.
b) İnsan edimlerinin temeli başkasını taklide dayanır.
c) Herkes doğuştan eşit ve özgürdür.
d) İnsanlar güvenlik arayışı içerisindedir.

Cevap : c) Herkes doğuştan eşit ve özgürdür.

Toplumsal sözleşme teorileri, genellikle insanların doğal durumdan (yani bir devlet veya hükümet olmadan) organize olmuş bir toplum ya da hükümet oluşturmak için bir sözleşme yaptıklarını varsayar. Bu teorilerin çoğu, insanların doğal olarak eşit ve özgür olduğunu savunur. Thomas Hobbes, John Locke ve Jean-Jacques Rousseau gibi teorisyenler, insanların doğal durumdan çıkıp bir toplum oluşturmak için bir anlaşmaya vardıklarını belirtirler.
Özellikle John Locke ve Jean-Jacques Rousseau, doğal durumda herkesin doğuştan eşit ve özgür olduğunu savunmuştur. Bu nedenle, toplumsal sözleşme teorilerinin insan doğası hakkında ortaya koyduğu en önemli yenilik, herkesin doğuştan eşit ve özgür olduğudur. Bu durum, devletin ve toplumsal düzenin meşruiyetini bireylerin rızasına dayandırır.
Doğru cevap: c) Herkes doğuştan eşit ve özgürdür.

22. Aşağıdakilerden hangisi Max Weber’e göre yasal hakimiyeti temsil eden bürokratik iradenin etkili ve adil olmasının ölçülerinden biri değildir?

a) Nesnel kıstaslarla düzenlenmesi
b) Bürokratik işlevlerin kesin ve sistematik bir şekilde tanımlanması
c) Göreneklere ve güç kullanmaya değil uzmanlığa dayanması
d) Yönetimin etkililiği için belli bir yönetici kadronun gerekliliği
e) Önceden belirlenmiş gayrişahsi düzenlemelere göre hareket edilmesi

Cevap : d) Yönetimin etkililiği için belli bir yönetici kadronun gerekliliği

Max Weber’e göre yasal otorite, bürokratik irade ile temsil edilir ve bu otoritenin etkili ve adil olmasının belirli ölçüleri vardır. Bu ölçüler arasında:
Nesnel kıstaslarla düzenlenmesi: Bürokratik yapının kurallara dayalı olması.
Bürokratik işlevlerin kesin ve sistematik bir şekilde tanımlanması: Bürokratik rollerin ve işlevlerin net olarak tanımlanmış olması.
Göreneklere ve güç kullanmaya değil uzmanlığa dayanması: Bürokratik yapının uzmanlığa ve yeteneklere dayalı olması.
Önceden belirlenmiş gayrişahsi düzenlemelere göre hareket edilmesi: Kurumların ve bireylerin kişisel çıkarlarından bağımsız olarak, önceden belirlenmiş kurallara uyması.
Ancak, d) Yönetimin etkililiği için belli bir yönetici kadronun gerekliliği doğrudan Weber’in bürokratik yönetim anlayışında yasal hakimiyetin bir ölçüsü olarak yer almaz. Bürokrasi, kurallara ve prosedürlere bağlı olan bir sistemdir ve belli bir yönetici kadronun varlığından ziyade sistemin kurallarının varlığı önemlidir. Dolayısıyla doğru cevap d) Yönetimin etkililiği için belli bir yönetici kadronun gerekliliği olacaktır.

23. Alman düşünür Kant, Fransız Devrimi için ‘’Çağımızın olayı ‘’ ifadesini kullanırken esas olarak ne demek istemiştir?

a) Olayın dünya tarihindeki önemini maddi etkileridir.
b) Olayın ekonomik boyutları siyasal boyutları aşmıştır.
c) Olayın gerçekliği kadar sonrasında üzerine yapılan tartışma ve üretilen düşünceler de insanlık tarihini etkilemiştir.
d) Tarihteki en büyük siyasi olaydır.
e) Tarihteki en nemli toplumsal dönüşümdür.

Cevap : c) Olayın gerçekliği kadar sonrasında üzerine yapılan tartışma ve üretilen düşünceler de insanlık tarihini etkilemiştir.

Kant, Fransız Devrimi hakkında “çağımızın olayı” ifadesini kullanarak sadece olayın kendisinin değil, aynı zamanda onun etkilerinin ve üzerine yapılan tartışmaların, üretilen düşüncelerin insanlık tarihini önemli ölçüde etkilediğini belirtmiştir. Bu devrim, modern dünyada özgürlük, eşitlik ve adalet gibi kavramların yeniden değerlendirilmesine ve tartışılmasına zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda, doğru cevap c) Olayın gerçekliği kadar sonrasında üzerine yapılan tartışma ve üretilen düşünceler de insanlık tarihini etkilemiştir.