Gündelik Hayatın Sosyolojisi 2022-2023 Final Soruları

Sosyoloji, toplumun yapılarını, işleyişini ve bireyler arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Günlük hayatın sosyolojisi ise bu geniş kapsamlı bilimin, bireylerin günlük yaşamlarındaki eylemlerini ve etkileşimlerini nasıl anlamlandırdığını ele alır. Bu makalede, gündelik hayatın sosyolojisiyle ilgili önemli teoriler ve kavramlar üzerinden bir yolculuğa çıkacağız. Ayrıca, belirli sosyologların bu konudaki katkılarını inceleyerek, gündelik hayatın nasıl yapılandığını ve bireylerin toplumsal düzeni nasıl ürettiklerini keşfedeceğiz.

Sosyolog ve Propagandacı Arasındaki İnce Çizgi

Sosyolog olmak, sadece gözlemci olmak ya da belirli bir ideolojiyi yaymak anlamına gelmez. Peter L. Berger’in de belirttiği gibi, sosyolog, toplumun işleyişini anlamaya çalışırken tarafsız ve nesnel olmalıdır. Berger, sosyologun rolünü, hem bireylerin hem de toplumsal yapıların etkileşimlerini analiz eden bir bilim insanı olarak tanımlar. Bu, sosyologun hem bireysel hem de toplumsal düzeydeki dinamikleri anlamaya çalışırken, kendi ön yargılarından arınmış bir şekilde hareket etmesini gerektirir.

Sembolik Etkileşimcilik Teorisi

Sembolik etkileşimcilik teorisi, bireylerin toplumsal dünyalarını nasıl inşa ettiklerini ve bu dünyanın içindeki rollerini nasıl anlamlandırdıklarını açıklamaya çalışır. Bu teoriye göre, bireyler toplumun bir üyesi haline gelirken karmaşık etkileşimler ve anlamlar aracılığıyla kendilerini ve diğerlerini tanımlarlar. Bu süreçte semboller ve dil, bireylerin toplumsal dünyalarını yapılandırmalarında kritik bir rol oynar. Sembolik etkileşimcilik, bireyin topluma nasıl uyum sağladığını ve bu süreçte kendi kimliğini nasıl oluşturduğunu anlamak için temel bir araçtır.

Dramaturji ve Erving Goffman

Erving Goffman, günlük yaşamın dramatik bir performans olarak görülebileceğini savunan dramaturji yaklaşımının öncüsüdür. Goffman’a göre, bireyler sosyal etkileşimlerinde sürekli olarak “sahnede” rol yaparlar. Bu süreçte, insanlar belirli bir izlenim yaratmak için çeşitli stratejiler kullanır ve toplumsal normlara uygun davranarak “rol”lerini yerine getirirler. Goffman’ın çalışmaları, bireylerin sosyal etkileşimlerindeki stratejik davranışlarını ve bu davranışların toplumsal düzeni nasıl yapılandırdığını anlamamıza yardımcı olur.

Frankfurt Okulu ve Rasyonelleşme Eleştirisi

Frankfurt Okulu teorisyenleri, aydınlanma ve rasyonelleşme süreçlerinin eleştirisini yaparken Max Weber’in rasyonelleşme analizine büyük ölçüde başvurmuşlardır. Weber, modern toplumların giderek daha fazla bürokratik ve rasyonel hale geldiğini ve bu süreçte bireylerin özgürlüklerinin kısıtlandığını belirtir. Frankfurt Okulu, Weber’in bu analizini kullanarak, modern toplumların eleştirel bir şekilde incelenmesi gerektiğini ve bireylerin bu rasyonel yapılar içinde nasıl yabancılaştıklarını anlamamızı sağlar.

Habermas ve Eleştirel Teori

Jürgen Habermas, eleştirel teoriyi yeniden inşa ederek, modern toplumların iletişim ve bilgi teorileri üzerine odaklanmıştır. Habermas’a göre, modern toplumlarda akıl, güç ilişkileriyle araçsallaştırılmaktadır ve bu durum, bireylerin özgür iletişimini engellemektedir. Habermas, hem pozitivizmin hem de bilim ve teknolojinin araçsal kullanımlarının eleştirisini yaparak, toplumsal dönüşümün ancak eleştirel ve rasyonel iletişim yoluyla mümkün olduğunu savunur.

Baudrillard ve Postmodernite

Jean Baudrillard, postmodern toplumları anlamak için “simülasyon” kavramını kullanmıştır. Baudrillard’a göre, modern toplumlar, gerçeklik ve simülasyon arasındaki sınırların bulanıklaştığı bir evreye girmiştir. Bu süreçte, bireyler gerçeklikten koparak, medyanın ve tüketim kültürünün yarattığı simülasyonlarla yaşamaktadır. Baudrillard’ın analizleri, postmodern toplumların yapısını ve bireylerin bu yapı içinde nasıl konumlandığını anlamamıza yardımcı olur.

Medya ve İletişim

Medya, günümüzde bireylerin bilgiye erişimlerini ve toplumsal etkileşimlerini şekillendiren önemli bir araçtır. Yazılı basın, radyo ve televizyon gibi iletişim araçları, büyük ölçekli organizasyonlar tarafından kullanılarak geniş kitlelere ulaşır. Medya, toplumsal normların ve değerlerin yayılmasında kritik bir rol oynar ve bireylerin gündelik yaşamlarını anlamlandırmalarında önemli bir etkendir.

Modernleşme ve Cumhuriyet Dönemi

Cumhuriyet döneminde Türkiye’de modernleşme hareketleri, Batı uygarlığını hedef alarak gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte, Batılılaşmak bir lüks değil, bir hayat tarzı ve gelişim ilkesi olarak kabul edilmiştir. Modernleşme tezleri, toplumun her alanda Batı’dan istifade etmesini ve geleneksel değerlerin yerine modern değerlerin benimsenmesini amaçlamıştır. Bu bağlamda, eğitim, hukuk ve kültürel alanlarda yapılan reformlar, toplumsal yapının dönüşümünde önemli bir rol oynamıştır.

Sonuç

Gündelik hayatın sosyolojisi, bireylerin toplumsal dünyalarını nasıl inşa ettiklerini ve bu dünyada nasıl etkileşimde bulunduklarını anlamamıza yardımcı olur. Peter L. Berger’in tarafsız gözlemci tanımından Erving Goffman’ın dramaturji teorisine, Frankfurt Okulu’nun rasyonelleşme eleştirisinden Jürgen Habermas’ın eleştirel teorisine kadar birçok sosyolog, bu alana önemli katkılarda bulunmuştur. Jean Baudrillard’ın postmodern toplum analizleri ve medya teorileri ise, günümüz toplumsal yapılarının anlaşılmasında kritik bir öneme sahiptir. Gündelik hayatın sosyolojisi, bireylerin ve toplumun karşılıklı etkileşimlerini derinlemesine inceleyerek, toplumsal düzenin nasıl kurulduğunu ve sürdürüldüğünü anlamamızı sağlar.

1) “Sosyolog olmak ne kalpsiz bir gözlemci ne de propagandacı olmak anlamına gelir.” İfadesi aşağıdaki sosyologlardan hangisine aittir?

a) John Dewey
b) George H. Mead
c) Micheal de Certeau
d) Peter L. Berger
e) Robert A. Park

Cevap : d) Peter L. Berger

2) Sembolik etkileşimci teori temel olarak hangi konuyu açıklamaya çalışır?

a) İnsanların temel ihtiyaçları ve bu ihtiyaçların nasıl karşılanacağı sorunuyla uğraşmaktadır.
b) Bireyin, toplum dediğimiz bu örgütlenmenin bir üyesi haline nasıl geldiği, karmaşık sorunuyla uğraşmaktadır.
c) Toplum denilen örgütlenmenin bireyin davranışlarını nasıl belirledğini ortaya koymaya çalışmaktadır.
d) Dünyada gelir dağılımındaki adaletsizliğin nedenlerini açıklamaya çalışmaktadır.
e) Toplumsal yapı ile bireyin biribirinden ayrı olduğunu ortaya koymaya çalışmaktadır.

Cevap : b) Bireyin, toplum dediğimiz bu örgütlenmenin bir üyesi haline nasıl geldiği, karmaşık sorunuyla uğraşmaktadır.

3) Aşağıdaki sosyologlardan hangisi dramaturjinin temsilcisi olarak kabul edilmektedir?

a) Herbert Blumer
b) Max Weber
c) Erving Goffman
d) Charles Horton Cooley
e) George Herbert Mead

Cevap : c) Erving Goffman

4) Frankfurt Okulu teorisyenleri, aydınlanma ve rasyonelleşme eleştirilerinde hangi klasik dönem sosyoloğunun rasyonelleşme analizine büyük ölçüde başvurmuşlardır?

a) Max Weber
b) George Simmel
c) Emile Durkheim
d) Ferdinand Tönnies
e) Herbert Spencer

Cevap : a) Max Weber

5) Temel tezi İçinde yetişmiş olduğumuz geleneksel müspet bilim kavramını genel bilim kavramıyla karıştıran asırlık geleneklerden kurtulmamız gerektiğini düşünen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

a) Luis Althusser
b) Mark Abrahamson
c) Lewis A. Coser
d) Edmund Husserl
e) Richard Emerson

Cevap : d) Edmund Husserl

6) Aşağıdakilerden hangisi Jürgen Habermas’ın çalışmalarının ana temalarından biri değildir?

a) Aklın, güç ilişkileriyle araçsallaşması
b) Yeni bir bilgi ve iletişim teorisinin geliştirilmesi
c) Hem pozitivizmin, hem de bilim ve teknolojinin araçsal kullanımlarının eleştirisi
d) Eleştirel teorinin yeniden inşası ve güncelleştirilmesi,
e) Marksizm’in yeniden inşası, özellikle tarihsel materyalizmin, ekonominin devlet tarafından kontrolü ve ideolojik gücün günümüzdeki önemi bağlamında, yeniden değerlendirilmesi

Cevap : a) Aklın, güç ilişkileriyle araçsallaşması

7) Her ulustan milyonlarca yasal kullanıcının matematiksel kavramları öğrenen çocukların her gün yaşadığı ve Gibson’un, anlaşmalı halüsinasyon olarak tanımladığı kavram aşağıdakilerden hangisidir?

a) Sanal cemaatler
b) Sanal camia
c) Siber uzay
d) Sanal âlem
e) İnteraktif toplum

Cevap : c) Siber uzay

8) Baudrillard’ ın postmodern toplum yapısını tanımlamak için kullandığı kavram aşağıdakilerden hangisidir?

a) Similasyon
b) İllüzyon
c) Kriz
d) Depresyon
e) Halüsinasyon

Cevap : a) Similasyon

9) Yazılı basın, radyo ya da televizyon gibi iletişim araçları olarak tanımlanırken, bu teknolojilerden bir veya daha fazlasını büyük sayıda insanla iletişim kurmak üzere kullanılan geniş ölçekli organizasyonlar toplamı biçiminde de ifade edilebilir.
Yukarıdaki tanımı yapılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

a) Sinema
b) Haber
c) İletişim
d) Medium
e) Medya

Cevap : e) Medya

10) Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet döneminde ortaya konan modernleşme tezlerinden biri değildir?

a) Batı uygarlığının ilkelerini muhafazakâr bir kitleye karşı savunmak, onu zorla yerleştirmek, halka aykırı bir yöneliştir.
b) Batı uygarlığı ulaşılması gereken hedeftir.
c) Batı uygarlığı yalnız Hristiyan topluma ait bir değer olmamalıdır.
d) Bu hedefe ulaşmak için Batılılaşmak lüks değil, bir hayat tarzı ve gelişim ilkesidir.
e) Toplumumuzda ahlaki ilke olarak kalmış kurumsallaşmamış değerler Batı’dan alınmalıdır.

Cevap : a) Batı uygarlığının ilkelerini muhafazakâr bir kitleye karşı savunmak, onu zorla yerleştirmek, halka aykırı bir yöneliştir.

11) Günümüzde hemen hemen her konuda insanların anında iletişim kurup ilgileri, hobileri ve fikirlerini birilerine aktarmalarını sağlayan web sitelerine anında ulaşmayı sağlayan World – Wide Web (www) diye de bilinen dünya çapındaki bilgisayar ağını tanımlamak için kullanılan bir kavramdır.”
Yukarıda tanımı yapılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

a) Simülasyon
b) İntermedya
c) Medya
d) İnternet
e) Sosyal Medya

Cevap : d) İnternet

12) Aşağıdakilerden hangisi insanların tüketim eylemlerini etkileyen kültürel unsurlardan biri değildir?

a) Referans grubu
b) Sosyal gruplar ve normlar
c) Aile
d) Cinsiyet
e) İnanç ve dinî-ahlâkî değerler

Cevap : d) Cinsiyet

13) Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet döneminde ortaya konan modernleşme tezi içinde yer almaz?

a) Batı uygarlığı yalnız Hıristiyan topluma ait bir değerdir.
b) Batılılaşmak lüks değil, bir hayat tarzı ve gelişim ilkesidir.
c) Batı uygarlığı ulaşılması gereken hedeftir ve Batı’dan her alanda istifade edilmelidir.
d) Toplumumuzda ahlaki ilke olarak kalmış, kurumsallaşamamış değerler, Batı’dan alınmalıdır.
e) Batı uygarlığının ilkelerini muhafazakâr bir kitleye karşı savunmak, onu zorla yerleştirmek, halka aykırı bir yöneliş değildir.

Cevap : a) Batı uygarlığı yalnız Hıristiyan topluma ait bir değerdir.

14) Aşağıdaki ifadelerden hangisi Jean Baudrillard’ın tüketimle ilgili görüşünü yansıtmamaktadır?

a) Tüketmekle bireyler aslında göstergeleri, sembolleri, sınıfsal konumları tüketirler.
b) Modern toplumda tüketim gerçek anlamını yitirmiştir.
c) Bireylerin ya da toplumsal kesimlerin kendini ifade etme, sunma, gerçekleşme, yeniden kurma beklentilerine karşılık olmak üzere metaların değişim değerinin tüketilmesi söz konusudur.
d) Günümüz toplumu bir tüketim toplumudur.
e) Günümüzde tüketmek için yaşayan toplumların yerini yaşamak için tüketen toplumlar almıştır.

Cevap : e) Günümüzde tüketmek için yaşayan toplumların yerini yaşamak için tüketen toplumlar almıştır.

15) Aşağıdaki sosyologlardan hangisi dramaturjinin temsilcisi olarak kabul edilmektedir?

a) Herbert Blumer
b) Max Weber
c) Erving Goffman
d) Charles Horton Cooley
e) George Herbert Mead

Cevap : c) Erving Goffman

16) Frankfurt Okulu teorisyenleri, aydınlanma ve rasyonelleşme eleştirilerinde hangi klasik dönem sosyoloğunun rasyonelleşme analizine büyük ölçüde başvurmuşlardır?

a) Max Weber
b) George Simmel
c) Emile Durkheim
d) Ferdinand Tönnies
e) Herbert Spencer

Cevap : a) Max Weber

17) Bürokrasinin “çelik sağlamlığındaki kafesi” kavramı aşağıdaki sosyologlardan hangisine aittir?

a) Max weber
b) Robert K. Merton
c) Vilfredo Pareto
d) Talcott Parsons
e) Karl Marx

Cevap : a) Max weber

18) Postmoderniteyi moderniteden bir kopuş ve dolayısıyla da kapitalizmden farklı bir dönem olarak gören sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

a) Herbert Spencer
b) Talcott Parsons
c) Georg Simmel
d) Emile Durkheim
e) Jean- François Lyotard

Cevap : e) Jean- François Lyotard

19) Medyanın oluşum dönemi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Cevap : Elektronik ve makine endüstrisindeki gelişmelere bağlı olarak 1860 – 1930 yılları arasındaki dönem

20) Cumhuriyetin ilan edilmesiyle hayata geçirilen modernleşme hareketinin fikri alt yapısını aşağıdakilerden hangisinde aramak gerekir?

Cevap : Lale Devri’yle başlayan ve Cumhuriyetin ilanına kadar devam eden süreçte gerçekleşen modernleşme tartışmalarında aramak gerekir.

21) Makinenin insana özgürlüğünü bahşeden bir tanrı olduğunu, onu zor ve yıkıcı çalışma koşullarından uzaklaştırdığını, özgürlük ve serbest zaman olanağı sunduğunu söyleyen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap : Paul Lafargue

22) Kökleri fenomonolojide olan, insanların sıradan gündelik hayatta kullandıkları bazı yöntemlerle toplumsal düzeni ürettikleri varsayımına dayanan ve bu yöntemleri inceleyerek hem gündelik hayatın ilk anda görünmeyen kurallarını hem de insanların toplumsal düzeni nasıl anlamlandırıp ürettiklerini ortaya çıkarmaya çalışan teori aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap : Etnometodoloji

23) Cumhuriyeti kuran seçkinlerin ve bu dönemin aydınlarının eğitim süreçlerinde ve buna bağlı olarak dünyaya bakışlarında en etkili olan düşünce kuşkusuz ……… .
Yukarıdaki ifadede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Cevap : pozitivizmdir.

24) Postmoderniteyi moderniteden bir kopuş ve dolayısıyla da kapitalizmden farklı bir dönem olarak gören sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap : Jean-François Lyotard

25) Aşağıda verilen son dönem Osmanlı aydını ile erken dönem Cumhuriyet aydını karşılaştırmalarından hangisi doğrudur?

Cevap : Hem son dönem Osmanlı aydını hem de erken dönem Cumhuriyet aydını devlete dayanmıştır.