Gelişim Psikolojisi 2023-2024 Final Soruları

Gelişim Psikolojisi Üzerine Bir İnceleme

Gelişim psikolojisi, bireylerin yaşam boyu süren gelişim süreçlerini inceleyen bir alandır. Bu makalede, Gelişim Psikolojisi 2023-2024 Final Soruları ışığında bazı temel kavramlar ve teoriler ele alınacaktır.

Mutizm ve Psikopatolojiler

Mutizm, özellikle seçici mutizm, çocukların belirli ortamlarda konuşamaması durumu olup genellikle kaygı bozukluğu kapsamında değerlendirilir. Kaygı bozuklukları, bireylerin normal yaşam aktivitelerini olumsuz etkileyen aşırı endişe ve korku durumlarını içerir. Bu bozukluk, sosyal ortamlarda ya da stresli durumlarda kendini gösterebilir ve çocukların gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Oyun ve Sınıflandırmaları

Oyun, çocuk gelişiminin önemli bir parçasıdır ve çeşitli sınıflandırmalara ayrılır. Sembolik oyun, çocukların bir nesneye veya oyuncağa kişilik vererek oynamasıdır. Keşfedici oyun ise çocukların etraflarındaki nesneleri gözlemleyerek onların işlevlerini öğrenmelerini sağlar. Duyu hareket oyunu, çocukların nesneleri ağızlarına götürerek ya da düşürerek deneyim kazanmalarını içerir. Fonksiyonel-geleneksel oyun ise çocukların nesneleri tipik kullanımları dışında kullanmalarını değil, geleneksel işlevleriyle kullanmalarını ifade eder.

Zihin Kuramı

Zihin Kuramı, bireylerin başkalarının inançlarını, arzularını ve niyetlerini anlama yeteneğidir. Bu kuram, zihinsel durumların davranışları nasıl yönlendirdiğini anlamayı içerir. Zihin Kuramı, çocukların sosyal dünyalarını anlamalarına ve bu dünyada etkili bir şekilde iletişim kurmalarına yardımcı olur.

Yıkıcı Çatışmalar ve Aile Dinamikleri

Yıkıcı çatışmalar, ebeveynler arasında yaşanan ve çözüme ulaşmayan tartışmalar olarak tanımlanır. Bu tür çatışmalar, çocukların duygusal güvenliğini tehdit eder ve ebeveynlerin çocuklarına karşı duyarlılıklarını olumsuz etkileyebilir. Çocukların bu tür çatışmalara müdahale etmesi, genellikle yıkıcı bir deneyim olarak değerlendirilir.

Ahlaki Gelişim: Piaget ve Kohlberg

Piaget ve Kohlberg, ahlaki gelişim teorileriyle tanınan iki önemli kuramcıdır. Her iki teorisyen de bilişsel gelişimin ahlaki yargıların oluşumunda önemli bir rol oynadığını savunur. Ancak, ahlaki gelişimde duyguların ve ebeveynlerin rolü bu teorilerde ön planda değildir.

Arkadaşlık İlişkileri ve Sosyal Beceriler

Arkadaşlık ilişkileri, çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerinde kritik bir rol oynar. Karşılık sağlama, birlikte eğlenebilme ve empati gibi beceriler, sağlıklı arkadaşlık ilişkilerinin temel özellikleridir. Michael Tomasello’nun çalışmalarına göre, insanın işbirlikçi faaliyetleri koordine edebilme yeteneği, ortak niyetlilik ve bizlik bilinci gibi sosyal becerilerin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.

Çocuk Gelişimi ve Normlar

XX. yüzyılın başlarında Amerika’da yapılan norm çalışmaları, çocuk gelişimi alanında önemli yaşa bağlı normların oluşturulmasına öncülük etmiştir. Bu çalışmalar, özellikle büyüme ve motor gelişim alanlarında standartların belirlenmesine katkıda bulunmuştur.

Emekleme Refleksi ve Bebek Gelişimi

Emekleme refleksi, bebeklerin motor gelişiminin bir parçasıdır ve genellikle 3-4 aylıkken kaybolmaya başlar. Bu refleksin kaybolması, bebeklerin motor becerilerinin gelişiminin bir göstergesidir.

Öğrenme Sürecinde Alışma ve Duyarlılaşma

Alışma, aynı uyaranla tekrar karşılaşıldığında davranışın azalmasıdır. Duyarlılaşma ise belirli bir uyaranla karşılaşıldığında tepkilerin artmasıdır. Bu iki süreç, öğrenme ve davranış değişikliklerinde önemli rol oynar.

Duygu Düzenleme ve Bilişsel Gelişim

Duygu düzenleme becerisi, çocukların sosyal ve duygusal gelişimlerinde kritik bir öneme sahiptir. Bu beceri, çocukların akran iletişimlerine ve özerkleşmelerine katkı sağlar. Bilişsel gelişim, duygu düzenleme becerisinin gelişiminde önemli bir rol oynar ve bu iki alan birbirine bağımlıdır.

Evlilik Çatışmaları ve Ebeveynlik

Evlilik çatışmaları, ebeveynlerin çocuklarına yönelik davranışlarını olumsuz etkileyebilir. Yıkıcı çatışma davranışında bulunan ebeveynler, çocuklarına karşı psikolojik kontrol uygulama eğilimindedir. Bu tür çatışmalar, çocukların duygusal güvenliğini ve ebeveynleriyle olan ilişkilerini zedeleyebilir.

Empati ve Prososyal Davranışlar

Empati, çocukların sosyal ilişkilerinde önemli bir rol oynar. Prososyal davranışlar, başkalarının duygularını anlama ve onlara yardımcı olma eğilimini içerir. Bu beceriler, çocukların sağlıklı sosyal ilişkiler geliştirmelerinde kritik öneme sahiptir.

Psikopatolojinin Normları

Psikopatolojinin tarif edilmesinde çeşitli normlar kullanılır. Gelişimsel, toplumsal, istatistiksel ve kültürel normlar, psikolojik bozuklukların değerlendirilmesinde yaygın olarak kullanılan kriterlerdir. Ancak, biyolojik normlar bu değerlendirmede kullanılmaz.

1. Mutizm aşağıdaki psikopatolojilerden hangisi kapsamına giren bir bozukluktur?

A) Davranım bozukluğu
B) Gelişim geriliği
C) Dikkat eksikliği ve hiperaktivite
D) Kaygı bozukluğu
E) Otizm

Cevap: D) Kaygı bozukluğu

Açıklama: Mutizm, özellikle seçici mutizm, çocukların belirli ortamlarda konuşamaması durumu olup, genellikle kaygı bozukluğu kapsamında değerlendirilir.

2. Aşağıda oyuna ilişkin farklı sınıflandırmalar ve açıklamaları yer almaktadır. Hangi sınıflandırma ile açıklaması doğru eşleşmemiştir?

A) Bir nesneye veya oyuncağa kişiliği varmış gibi davranma ve o objeye bir karakter yansıtma / Sembolik oyun
B) Etraftaki nesneleri gözlemleyerek nitelikleri ve işlevleri hakkında bilgi edinme / Keşfedici oyun
C) Bir karakterin rolünü canlandırarak oynama ve o karakteri taklit etme / Sembolik oyun
D) Nesneleri ağıza götürme ya da düşürme / Duyu hareket oyunu
E) Nesneleri tipik kullanımları dışında kullanma, ve yalnızca birbirlerine temas ettirme ya da bir araya koyma / Fonksiyonel-geleneksel oyun

Cevap: E) Nesneleri tipik kullanımları dışında kullanma, ve yalnızca birbirlerine temas ettirme ya da bir araya koyma / Fonksiyonel-geleneksel oyun

Açıklama: Fonksiyonel-geleneksel oyun, nesneleri tipik kullanımları dışında kullanmayı içermez. Bu, sembolik oyunun bir özelliğidir.

3. Aşağıdakilerden hangisi Zihin Kuramının tanımı çerçevesinde değerlendirilebilir?

A) İnsanların düşüncelerini ve duygularını tamamen göz ardı ederek davranışları yorumlamak için kullanılır.
B) Kendini düzenleme, problem çözme gibi beynin prefrontal bölgesini ilgilendiren üst düzey işlevler olarak tanımlanmaktadır.
C) Akranlarla zorbalık olmadan etkileşime girmek olarak tanımlanır.
D) Gerçek nesneleri başka bir nesne ile temsil etmek olarak tanımlanır.
E) Zihinsel durumların davranışlara yön veren nedensel tarafının anlaşılmasıdır.

Cevap: E) Zihinsel durumların davranışlara yön veren nedensel tarafının anlaşılmasıdır.

Açıklama: Zihin Kuramı, başkalarının inançlarını, arzularını ve niyetlerini anlama yeteneğidir ve bu zihinsel durumların davranışları nasıl yönlendirdiğini anlamayı içerir.

4. Aşağıdaki yıkıcı çatışma özelliklerinden hangisi yanlıştır?

A) Yıkıcı çatışma yaşanan ortamda ebeveynlerin çocuklarına dair duyarlılıkları bozulmaz.
B) Yıkıcı çatışma çocuğun ebeveyniyle olan güvenli ilişkisini bozarak duygusal güvenlik hissini tehdit eder.
C) Çocuğun müdahalesiyle sona eren çatışmalar birer yıkıcı çatışma deneyimidir.
D) Çatışmanın yıkıcı olması çocuklarda üzüntü, stres, öfke gibi negatif duyguları teşvik eder.
E) Çözüme ulaşmayan çatışmalar birer yıkıcı çatışma deneyimidir.

Cevap: A) Yıkıcı çatışma yaşanan ortamda ebeveynlerin çocuklarına dair duyarlılıkları bozulmaz.

Açıklama: Yıkıcı çatışmalar, ebeveynlerin çocuklarına karşı duyarlılıklarını ve duygusal ulaşılabilirliklerini olumsuz etkileyebilir, bu da çocukların duygusal güvenliğini tehdit eder.

5. I. Bilişsel gelişim, ahlaki gelişimde önemli rol oynar.
II. Çocukların ahlaki ikilemlerde hissettikleri duygulara odaklanılır.
III. Ahlaki gelişimde esas olan bireylerin yargıda bulunma sürecidir.
IV. Ebeveynler, ahlak gelişiminde önemli rol oynar.

Yukarıdakilerden hangileri hem Piaget’nin hem de Kohlberg’in ahlaki gelişim yaklaşımına uygun düşmez?

A) I ve III
B) II ve III
C) II ve IV
D) I ve II
E) III ve IV

Cevap: C) II ve IV

Açıklama: Piaget ve Kohlberg, ahlaki gelişimde bireylerin yargılama sürecine ve bilişsel gelişime odaklanır. Duygulara ve ebeveynlerin rolüne odaklanmak bu kuramların temelinde yer almaz.

6. Aşağıdakilerden hangisi arkadaşlık ilişkilerinin özelliklerindendir?

A) Kıskançlık
B) Birlikte eğlenebilme
C) Karşılık sağlama
D) Kişiler arası çatışma
E) Vurdumduymazlık

Cevap: C) Karşılık sağlama

7. Eski zamanlarda, insanların yemek elde etmek ve hayatta kalabilmek için işbirliği içinde hareket etmeleri gerekmiştir. Eski zamanlarda insanlar işbirlikçi faaliyetleri koordine edebilmek için, ortak niyetlilik becerilerini geliştirmek durumunda kalmışlardır. Eski zamanlarda insanlar ortak güven, saygı ve sorumluluk duygusuna dayalı olarak, “bizlik” bilinciyle davranmışlardır. Yukarıdaki görüşün savunucusu olan araştırmacı kimdir?

A) Martin Hoffman
B) Elliot Turiel
C) Michael Tomasello
D) Nancy Eisenberg
E) Carol Gilligan

Cevap: C) Michael Tomasello

Açıklama: Michael Tomasello, insanların işbirlikçi faaliyetlerde ortak niyetlilik ve bizlik bilinci geliştirdiğini savunan bir araştırmacıdır.

8. XX. asrın başlarında Amerika’da çocuk gelişimi üzerine yapılan norm çalışmaları, hangi alanlarda yaşa bağlı normlar oluşturulmasına öncülük etmiştir?

A) Fiziksel ve sosyal özellikler
B) Büyüme ve motor gelişim
C) Dil ve iletişim becerileri
D) Zihinsel ve duygusal gelişim
E) Ahlaki ve etik değerler

Cevap: B) Büyüme ve motor gelişim

Açıklama: XX. asrın başlarında Amerika’da çocuk gelişimi üzerine yapılan çalışmalar, özellikle büyüme ve motor gelişim alanlarında yaşa bağlı normların oluşturulmasına öncülük etmiştir.

9. Emekleme refleksi hangi aylarda kaybolmaya başlar?

A) 12-13 ay
B) 6-7 ay
C) 3-4 ay
D) 15-16 ay
E) 9-10 ay

Cevap: C) 3-4 ay

Açıklama: Emekleme refleksi genellikle 3-4 aylıkken kaybolmaya başlar.

10. Öğrenme sürecinde alışma ve duyarlılaşmayla ilgili hangisi doğrudur?

A) Duyarlılaşma, aynı uyaranla ilk kez karşılaşıldığında davranışın azalmasıdır.
B) Alışma, aynı uyaranla tekrar karşılaşıldığında davranışın azalmasıdır.
C) Duyarlılaşma, aynı uyaranla tekrar karşılaşıldığında davranışın azalmasıdır.
D) Alışma, aynı uyaranla tekrar karşılaşıldığında davranışın artmasıdır.
E) Alışma ve duyarlılaşma, davranışın değişmemesi durumudur.

Cevap: B) Alışma, aynı uyaranla tekrar karşılaşıldığında davranışın azalmasıdır.

Açıklama: Alışma, aynı uyaranla tekrar karşılaşıldığında davranışın azalmasıdır, duyarlılaşma ise belirli bir uyaranla karşılaşıldığında tepkilerin artmasıdır.

11. Duygu düzenleme becerisi için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Çocuklar takriben 4 yaşlarından itibaren içsel olarak duygularını düzenlemeye başlarlar.
B) Duygu düzenleme becerisi çocukların özerkleşmesine katkı sağlar.
C) Dil gelişimi duygu düzenleme becerisinin gelişimine katkı sağlar.
D) Bilişsel gelişim ile duygu düzenleme birbirinden bağımsız iki gelişim alanıdır.
E) Duygu düzenleme becerisi çocukların akran iletişimlerine ve yetişkin desteği olmaksızın sosyalleşebilmelerine katkı sağlar.

Cevap: D) Bilişsel gelişim ile duygu düzenleme birbirinden bağımsız iki gelişim alanıdır.

12. Yalnızca gündüz ve/veya uyanık olduğu zamanlarda altını ıslatma olarak tanımlanan alt ıslatma tipinin ismi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Noktürnal Enürezis
B) Diürnal Enürezis
C) Selektif Enürezis
D) Diürnal Enkoprezis
E) Noktürnal Enkoprezis

Cevap: B) Diürnal Enürezis

Açıklama: Diürnal enürezis, çocukların sadece gündüz ve uyanık olduklarında altını ıslatma durumudur.

13. Telgrafik konuşma evresinde çocuklar nasıl cümleler oluşturabilirler?

A) Jest ve hareketlerle iletişim kuran cümleler
B) Tek kelimeden oluşan cümleler
C) Karmaşık yapıya sahip cümleler
D) İki veya üç kelimeden oluşan basit cümleler
E) Anlamlı dilbilgisi kurallarına uyan cümleler

Cevap: D) İki veya üç kelimeden oluşan basit cümleler

Açıklama: Telgrafik konuşma evresinde çocuklar, genellikle iki veya üç kelimeden oluşan basit cümleler kullanır.

14. Piaget ve Vygotsky’nin sembolik oyuna dair görüşlerinde farklılaştıkları noktalar vardır. İki kuramcının görüşleri doğrultusunda aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Piaget, kişilerarası ilişki dinamiklerinin oyunda kullanılan temsiller ve detayların karmaşıklaşmasını sağladığını vurgular. Vygotsky’e göre, sembolik oyunun kuralları ve sınırları içinde bulunduğu sosyokültürel bağlam tarafından belirlenir.
B) Piaget, bireysel ya da kültürel düzeyde varyasyon üretmede çevrenin rolünü dikkate almamış, fakat Vygotsky oyunun kültürel olarak düzenlendiğini ve farklılık gösterebileceğini belirtmiştir.
C) Piaget oyunun gelişimsel kökenine, Vygotsky gelişimsel sonuçlarına vurgu yapmaktadır. Vygotsky, oyunu gelişimin göstergesi olarak değil, öncüsü olarak görür.
D) Piaget sembolik oyunu, bireyin kendisinden kaynaklı bilişsel değişiklikler sebebiyle gelişen bireysel bir çocuk davranışı olarak yorumlamıştır. Vygotsky ise, sembolik oyunu bireysel bir etkinlik olarak nitelendirmek yerine oyunun öznelerarası bağlamına dikkat çekmiştir.
E) Vygotsky kuramında genel bir çocuk tanımına odaklandığı için oyunda olabilecek varyasyona ilişkin çıkarımda bulunmaz iken, Piaget bulunmuştur.

Cevap: E) Vygotsky kuramında genel bir çocuk tanımına odaklandığı için oyunda olabilecek varyasyona ilişkin çıkarımda bulunmaz iken, Piaget bulunmuştur.

Açıklama: Vygotsky, çocukların sosyokültürel bağlamda farklı şekillerde oyun oynayabileceğini belirtmiştir. Piaget ise genel çocuk gelişimine odaklanmıştır.

15. Evlilik çatışmasının ebeveynliğe etkileriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Çatışmadan doğan stres nedeniyle çocuklar için ebeveynlerin duygusal ulaşılabilirliği azalmaz.
B) Çiftler arası yaşanan tartışma uygun ebeveyn davranışını engellemez.
C) Çatışmada yıkıcı davranış kullanan ebeveynlerin çocuklarıyla ilişkilerinde daha sıcak ve destekleyici oldukları görülmüştür.
D) Yıkıcı çatışma davranışında bulunan ebeveynler çocuklarına psikolojik kontrol uygulamaya eğilimlidir.
E) Eşiyle çatışma yaşayan ebeveynlerin çocuklarıyla yakınlaşmaları çatışmanın olumsuz sonuçlarından biridir.

Cevap: D) Yıkıcı çatışma davranışında bulunan ebeveynler çocuklarına psikolojik kontrol uygulamaya eğilimlidir.

Açıklama: Yıkıcı çatışma davranışları, ebeveynlerin çocuklarına karşı psikolojik kontrol uygulama eğilimini artırabilir.

16. “Emre, arkadaşı Ahmet’in oyuncak arabası kırıldığı için ağladığını görür. Emre, Ahmet’in üzgün olduğunu anlar ve kendisi de üzülür. Ahmet’in daha fazla üzülmemesi için kendi oyuncaklarını göstererek onları paylaşmayı teklif eder.” Yukarıdaki senaryoda Emre’nin arkadaşlık ilişkilerinde hangi sosyal becerileri kullandığı söylenebilir?

A) Dikkat – Sohbet
B) Dikkat – Empati
C) Dilekleri anlama – Yardım
D) Sohbet – Yardım
E) Empati – Prososyal davranış

Cevap: E) Empati – Prososyal davranış

Açıklama: Emre, Ahmet’in duygularını anlamış ve ona yardımcı olmayı teklif etmiştir. Bu davranışlar empati ve prososyal davranışları gösterir.

17. Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisi evlilik çatışmasının ebeveynliğe etkilerini ele almaz?

A) Yayılma Hipotezi
B) Bilişsel-Bağlamsal Teori
C) Aile Sistemleri Teorisi
D) Telafi Hipotezi
E) Duygusal Güvenlik Teorisi

Cevap: B) Bilişsel-Bağlamsal Teori

Açıklama: Bilişsel-Bağlamsal Teori, evlilik çatışmasının ebeveynliğe etkilerini ele almaz. Diğer seçenekler ise bu etkileri inceleyen yaklaşımlardır.

18. Sena sınıfta öğretmeninin sorduğu bir soruyu cevaplamak için istekle parmak kaldırır. Soruyu yanlış anlayan Sena yanlış cevap verir. Başarısız olduğunu düşünen Sena bu başarısızlığın benliğinin kalıcı ve değişmesi mümkün olmayan özelliklerinden kaynaklandığı düşünmektedir. Sena’nın deneyimlediği öz bilinç duygusu ….. duygusudur. Bu duyguyu hisseden Sena yüksek ihtimalle ….. . Yukarıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere gelmesi gereken ifadeler sırasıyla aşağıdakilerden hangileridir?

A) utanç – bir daha sorulan sorulara parmak kaldırmayacaktır.
B) utanç – yanlış cevaptan ötürü özür dileyecektir.
C) suçluluk – ertesi gün okula gitmeyecektir.
D) suçluluk – yanlış cevaptan ötürü özür dileyecektir.
E) üzüntü – ağlayacaktır.

Cevap: A) utanç – bir daha sorulan sorulara parmak kaldırmayacaktır.

Açıklama: Sena, yanlış cevabından dolayı utanç duyar ve muhtemelen bir daha sorulara cevap vermek için parmak kaldırmayacaktır.

19. Baddeley tarafından öne sürülen çalışma belleği modelinde aşağıdaki kavramlardan hangisi bulunmaz?

A) Dikkat
B) Merkezi yönetici
C) Episodik arabellek
D) Fonolojik döngü
E) Görsel-mekansal kopyalama

Cevap: A) Dikkat

Açıklama: Baddeley’in çalışma belleği modelinde dikkat, merkezi yönetici, episodik arabellek, fonolojik döngü ve görsel-mekansal kopyalama kavramları yer alır. Dikkat ise doğrudan bu modelde tanımlanan bir bileşen değildir.

20. Aşağıdakilerden hangisi psikopatolojinin tarif edilmesinde kullanılan normlardan değildir?

A) Biyolojik normlar
B) Gelişimsel normlar
C) Toplumsal normlar
D) İstatistiksel normlar
E) Kültürel normlar

Cevap: A) Biyolojik normlar

Açıklama: Psikopatolojinin tarif edilmesinde biyolojik normlar kullanılmaz. Gelişimsel, toplumsal, istatistiksel ve kültürel normlar ise yaygın olarak kullanılır.