Uygarlık Tarihi 2023-2024 Final Soruları (Bahar)

Giriş

Uygarlık tarihi, insanlığın gelişimini, toplumların kuruluşunu ve kültürel, ekonomik ve siyasi yapıların evrimini anlamamıza yardımcı olan geniş bir alanı kapsar. Bu makalede, Yunan, Mısır, Hitit, Roma gibi büyük uygarlıkların sürdürülebilirlikleri, kriz dönemlerinde verdikleri tepkiler ve bu süreçlerin sonuçları incelenecektir.

Yunan Uygarlığı: Kriz ve Felsefi Arayış

Yunan uygarlığı, siyasi ve toplumsal krizler nedeniyle sürekli bir düşünsel arayış içinde olmuştur. Bu krizler, Yunan toplumu için sürdürülebilir bir yapı oluşturamamış olsa da, felsefi düşüncenin doğuşuna ve gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Siyasi ve iktisadi krizler, Yunan düşünürlerini sorgulamaya, araştırmaya ve yeni fikirler geliştirmeye yönlendirmiştir. Bu dönemde, Sokrates, Platon ve Aristoteles gibi büyük filozoflar ortaya çıkmış ve batı düşünce sisteminin temellerini atmışlardır.

Feodal Toplum: Yapısı ve Krizler

Feodal toplum, Orta Çağ’da Avrupa’nın büyük bir kısmında hakim olan bir yapıdır. Feodalizm, kralın mutlak gücü, toprağa dayalı mübadele sistemi ve endüstriye dayanmayan üretim gibi özelliklerle tanımlanır. Bu dönemde, toplum genellikle dua edenler, savaşanlar ve üretenler olarak üç ana sınıfa ayrılmıştır. Haçlı Seferleri, feodal toplumun din ve kültür anlamında belirli bir ortaklık oluşturduğunu gösterir. Ancak bu seferler, aynı zamanda feodal yapının bütünlükten yoksun olduğunu ve birçok siyasi ve toplumsal krize yol açtığını da ortaya koyar.

Mısır Uygarlığı: Ticaret ve Kültürel Etkileşimler

Mısır uygarlığı, Neolitik Dönem’den çöküşüne kadar birçok uygarlıkla etkileşim içinde olmuştur. Ancak Orta Asya uygarlıkları ile doğrudan bir ilişki kurmamıştır. Mısır’ın güçlü siyasi yapıları ve zengin kültürel mirası, Yakın Doğu, Mezopotamya, Suriye ve Akdeniz ile olan ticari ve kültürel ilişkileri ile şekillenmiştir. Yeni Krallık dönemi, mimarlık, heykel, resim ve süsleme sanatlarında büyük ilerlemeler kaydedilen bir dönem olarak bilinir.

Hitit Uygarlığı: Güçlü Temeller ve Ticaret Yolları

Anadolu’da varlık gösteren Hititler, çok dilli, çok kültürlü ve çok dinli bir imparatorluk olarak bilinir. Hitit uygarlığının güçlü temellerinden biri, ham madde kaynakları üzerindeki denetimi ve ticaret yollarının kontrolü olmuştur. Bu denetim ve kontrol, Hititlerin ekonomik ve siyasi gücünü sağlamıştır. Ayrıca, Fenikelilerle olan ilişkileri, Hititlerin ticaret ve kültürel etkileşimlerini genişletmiştir.

Roma Uygarlığı: Yeniden Örgütlenme ve İmparatorluk

Roma İmparatorluğu, MÖ. I. asırda Augustus tarafından yeniden örgütlenmiş ve güçlü bir imparatorluk haline getirilmiştir. Roma’nın bu dönemdeki başarısı, güçlü siyasi yapısı ve askeri stratejileri ile ilişkilidir. Roma, birçok farklı kültür ve dilin bir araya geldiği bir imparatorluk olarak, geniş bir coğrafyada hakimiyet kurmuştur.

Orta Çağ ve Rönesans: Yeniden Doğuş ve İlerleme

Orta Çağ’da, özellikle 1300 ile 1500 yılları arasında, İtalyan coğrafyasında yaşanan iktisadi, siyasi ve düşünsel canlanma Rönesans olarak adlandırılır. Bu dönem, bilim, sanat, edebiyat ve felsefe alanlarında büyük ilerlemelerin kaydedildiği bir dönemdir. Rönesans, Avrupa’nın kültürel ve entelektüel tarihinde önemli bir yer tutar ve modern dünyanın temellerinin atıldığı bir dönem olarak kabul edilir.

Sonuç

Uygarlık tarihi, insanlık tarihinin en önemli dönemlerini ve bu dönemlerde yaşanan gelişmeleri anlamamıza yardımcı olur. Yunanistan’ın felsefi arayışları, feodal toplumun krizleri, Mısır’ın ticaret ilişkileri, Hititlerin güçlü temelleri ve Roma’nın imparatorluk yapısı, uygarlık tarihinin önemli konuları arasında yer alır. Orta Çağ’dan Rönesans’a kadar uzanan süreçte, insanlık büyük ilerlemeler kaydetmiş ve modern dünyayı şekillendiren önemli adımlar atmıştır.

1- Yunan uygarlığı sürdürülebilirlik ve uzun ömürlülük anlamında bir uygarlık kapasitesi yaratamamıştır. Siyasi ve toplumsal krizler Eski Çağ’da Yunanistan’ı sürekli olarak düşünsel arayış, sorgulama ve araştırmalara yöneltmiştir. Yukarıda verilen bilgiye göre siyasi ve iktisadi alanda yaşanan krizler Yunan uygarlığını hangi alana yöneltmiştir?

A) Ticaret
B) Tarım
C) Hukuk
D) Sanat
E) Felsefe

Cevap: E) Felsefe

Açıklama: Yunan uygarlığı, siyasi ve iktisadi krizler nedeniyle düşünsel arayış, sorgulama ve araştırmalara yönelmiştir, bu nedenle felsefe alanında önemli katkılar yapmışlardır.

2- I. Kralın mutlak gücünün bulunması
II. Mübadelenin temelini toprağın oluşturması
III. Üretimin endüstriye dayanması
IV. Politik olarak bütünlüğün olmaması
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri feodal toplumun özelliklerinden değildir?

A) I ve IV
B) Yalnız III
C) II ve III
D) I ve II
E) Yalnız II

Cevap: B) Yalnız III

Açıklama: Feodal toplumda üretim endüstriye dayanmaz, bu nedenle III. madde feodal toplumun bir özelliği değildir.

3- Neolitik Dönem’den çöküşüne kadar Mısır uygarlığı aşağıdaki uygarlıklardan hangisi ile ilişki içinde olmamıştır?

A) Yakın Doğu
B) Orta Asya
C) Mezopotamya
D) Suriye
E) Akdeniz

Cevap: B) Orta Asya

Açıklama: Mısır uygarlığı Orta Asya uygarlıkları ile doğrudan ilişki içinde olmamıştır.

4- Feodal toplumun mevcudiyeti içinde meydana gelen Haçlı Seferleri aşağıdakilerden hangisini desteklemektedir?

A) Avrupa’nın güçlü oluşunu
B) Din ve kültür anlamında belirli bir ortaklığın varlığını
C) Toplumun dua edenler, savaşanlar ve üretenler olarak temel sınıflara bölündüğünü
D) Bütünlüklü bir siyasi yapının varlığını
E) Otorite açısından kralların, kilise babalarından güçlü olduğunu

Cevap: B) Din ve kültür anlamında belirli bir ortaklığın varlığını

Açıklama: Haçlı Seferleri, din ve kültür anlamında belirli bir ortaklığın varlığını göstermektedir.

5- I. Çok dilli bir imparatorluktur.
II. Çok kültürlü bir imparatorluktur.
III. Çok dinli bir imparatorluktur.
IV. Birden fazla yazı dilini kullanan bir imparatorluktur.
V. Anadolu’da varlık göstermiştir.
Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki uygarlıklardan hangisine aittir?

A) Roma
B) Mısır
C) İnka
D) Sümer
E) Hitit

Cevap: E) Hitit

Açıklama: Hititler, çok dilli, çok kültürlü ve çok dinli bir imparatorluk olup Anadolu’da varlık göstermiştir.

6- Orta Çağ döneminde, 1300 ile 1500 tarihleri arasında bugünkü İtalyan coğrafyasında yaşanan iktisadi, siyasi ve düşünsel canlanma aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilir?

A) Kültür endüstrisi
B) Aydınlanma
C) Reform
D) Siyasi birliğin kurulması
E) Rönesans

Cevap: E) Rönesans

Açıklama: Bu dönemde İtalyan coğrafyasında yaşanan canlanma Rönesans olarak adlandırılır.

7- Bu dönemde, mimarlık, heykel, resim, süsleme sanatları, edebiyat, musiki, dans ve seyir sanatlarında büyük ilerlemeler olmuş, sanat her dalda altın çağını yaşamış, yazı kuralları yerleşmiş ve yaygınlaşmıştır. Mısır uygarlığının yukarıda özellikleri anlatılan siyasi dönemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Orta Krallık
B) Yeni Krallık
C) Eski Krallık
D) I. Ara Dönem
E) II. Ara Dönem

Cevap: A) Orta Krallık

Açıklama: ?

8- MÖ. I. asırda Roma’yı yeniden örgütlenerek imparatorluk haline getiren önder aşağıdakilerden hangisidir?

A) Jül Sezar
B) Tiberius
C) Augustus
D) Gaius Octavius
E) Marcus Antonius

Cevap: C) Augustus

Açıklama: MÖ. I. asırda Roma’yı yeniden örgütleyerek imparatorluk haline getiren önder Augustus’tur.

9- Aşağıdakilerden hangisi uygarlıkların genel özelliklerinden biri değildir?

A) Monarşi ile yönetilmek
B) Tarihsel bir süreçte ortaya çıkmış olmak
C) Kendine özgü toplumsal, ekonomik ve siyasi örgütlenme modelleri geliştirmek
D) Toplumu aşan üst birimler olmak
E) Belirli bir zenginlik üretme kapasitesi yaratmak

Cevap: A) Monarşi ile yönetilmek

Açıklama: Uygarlıkların genel özellikleri arasında monarşi ile yönetilmek zorunlu bir özellik değildir.

10- Kadim iki uygarlık çevresi olan doğu ve batı uygarlıkları arasında eski zamanlardan beri süregelen çekişmelerin Osmanlı’nın Akdeniz’deki hâkimiyetiyle neticelenmesine ve yeni bir evreye girmesine sebep olan hadise aşağıdakilerden hangisidir?

A) Coğrafi keşifler
B) Aydınlanma
C) Rönesans
D) İstanbul’un Fethi
E) Yüzyıl Savaşları

Cevap: D) İstanbul’un Fethi

Açıklama: İstanbul’un Fethi, Osmanlı’nın Akdeniz’deki hâkimiyetinin artmasına ve yeni bir evreye girmesine neden olmuştur.

11- Ekonomide yeni tekniklerin kullanımı ve ekonomik faaliyet alanlarının gelişmesi ile üretimin büyük ölçüde büyümesini ifade eden gelişme aşağıdakilerden hangisidir?

A) Köylü isyanları
B) Rönesans
C) Mutlak monarşi
D) Sanayi Devrimi
E) Reform

Cevap: D) Sanayi Devrimi

Açıklama: Ekonomide yeni tekniklerin kullanımı ve ekonomik faaliyetlerin gelişmesi ile üretimin büyük ölçüde büyümesi Sanayi Devrimi olarak ifade edilir.

12- I. Vikingler-Saksonlar
II. Bizans-Sasani
III. Haçlı Seferleri
IV. Roma-Vizigotlar
V. Pers-Yunan
Yukarıdaki mücadelelerden hangileri Anadolu coğrafyasında meydana gelmemiştir?

A) I ve IV
B) IV ve V
C) I ve II
D) III ve IV
E) II ve IV

Cevap: A) I ve IV

Açıklama: Vikingler-Saksonlar ve Roma-Vizigotlar mücadeleleri Anadolu coğrafyasında meydana gelmemiştir.

13- Modern uygarlıkla birlikte aşağıdakilerden hangisi yok olmaya yüz tutarken daha sonra şehirlerde ortaya çıkacak olan yeni üretim düzeninin ihtiyaç duyduğu emek kaynağı hâline gelmiştir?

A) Burjuvazi
B) Serflik
C) Aristokrasi
D) Ruhbanlık
E) Kölelik

Cevap: B) Serflik

Açıklama: Modern uygarlıkla birlikte serflik yok olmaya yüz tutmuş ve şehirlerde ortaya çıkan yeni üretim düzeninin ihtiyaç duyduğu emek kaynağı haline gelmiştir.

14- Yeni Çağ, yeni yapılaşmaların uçlarının ortaya çıktığı bir dönemdir. Eski toplumsal yapının aktörü aristokrasi güç kaybı yaşarken yeni dönemde meydana gelen denizaşırı ticaretin beslediği burjuva sınıfı ortaya çıkmaya başlamıştır. Serflik çözülerek yok olmaya yüz tutarken biraz sonra şehirlerde ortaya çıkacak olan yeni üretim düzeninin ihtiyaç duyduğu emek kaynağı hâline gelecektir. Küçük ölçekli yerleşim birimleri olan köyler terk edilirken birer ticaret ve üretim alanı olarak ortaya çıkan şehirlerin yaygınlaşmaya başladığı görülmektedir. Kilise, bölünmeleri yaşamakta, maddi gücünü ve manevi otoritesini kaybettiği gibi toplumsal alanda görünür etkinliğini yitirme sürecine girmektedir. Yeni Çağ ile birlikte feodal birimlerin yönetiminden daha geniş bir coğrafyadaki insan kaynakları ve toplumsal enerjinin yönetilmesi anlamında, daha merkezî ve mutlak yönetimlere geçiş yaşanmıştır. Yukarıda Yeni Çağ’a ilişkin verilen bilgilerden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Şehirlerin yaygınlaşması
B) Üretimde ve yönetimde merkezîleşme
C) Kilisenin güç kaybetmesi
D) Feodal düzenin parçalanması
E) Demokrasiye geçiş

Cevap: E) Demokrasiye geçiş

Açıklama: Yeni Çağ’da feodal düzenin parçalanması, şehirlerin yaygınlaşması ve üretimde merkezîleşme gibi değişimler yaşanmış, ancak demokrasiye geçiş bu dönemde gerçekleşmemiştir.

15- Arnold Toynbee’nin Yahudi topluluğunun serüveninden hareketle geliştirdiği, coğrafi bakımdan dağılmış ve yabancı toplumların hayatıyla kısmen kaynaşmış, fakat ortak bir kültürel geleneğe bağlı kalarak kendi manevi birliklerini ve başkalarından farklılıklarını sürdürebilen toplumları ifade etmek için kullandığı kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Uydu uygarlıklar
B) Akraba uygarlıklar
C) Evrensel devlet
D) Diaspora
E) Mimesis

Cevap: D) Diaspora

Açıklama: Diaspora, coğrafi bakımdan dağılmış ve yabancı toplumlarla kısmen kaynaşmış toplulukları ifade eder.

16- I. Hitit uygarlığının güçlü temellerinden biri ham madde kaynakları üzerinde kurduğu denetimdir.
II. Ticaret yollarının kontrolü Hitit uygarlığı için hayati öneme sahiptir.
III. Hitit uygarlığının ekonomik temelini tarımsal faaliyetler oluşturmaktadır.
IV. Hitit uygarlığı Fenikelilerle ilişki içinde ortaya çıkmıştır.
Yukarıda verilen bilgilerden hangileri Hitit uygarlığı için doğrudur?

A) I ve IV
B) I ve III
C) I ve II
D) III ve IV
E) II ve IV

Cevap: C) I ve II

Açıklama: Hitit uygarlığı, ham madde kaynakları üzerinde denetim kurmuş ve ticaret yollarının kontrolü hayati önem taşımıştır.

17- Aşağıdakilerden hangisi Birinci Sanayi Devrimi’nin (1786-1890) ortaya çıktığı coğrafyalardan biri değildir?

A) Fransa
B) İngiltere
C) Ren Havzası
D) Rusya
E) Belçika

Cevap: D) Rusya

Açıklama: Birinci Sanayi Devrimi, Rusya’da değil, Fransa, İngiltere, Ren Havzası ve Belçika’da ortaya çıkmıştır.

18- Yeni iktisadi ve toplumsal tarihin odaklandığı devrevi salınımın egemen olduğu zaman aşağıdakilerden hangisidir?

A) Devrevi zaman
B) Kısa zaman
C) Mimesis
D) Yapı
E) Uzun zaman

Cevap: A) Devrevi zaman

Açıklama: ?

19- Aşağıdakilerden hangisi tarih boyunca coğrafi mevkii itibarıyla kıtalar arasında yer alışı, su ve karayolları kavşağında bulunuşu dolayısıyla toplumlar arası ilişkilerin gerçekleştiği merkezî bir coğrafya olmuştur?

A) Afrika
B) Hazar Bölgesi
C) Anadolu
D) Arap Yarımadası
E) Avrupa

Cevap: C) Anadolu

Açıklama: Anadolu, kıtalar arasında yer alışı ve su ve karayolları kavşağında bulunuşu dolayısıyla tarih boyunca toplumlar arası ilişkilerin gerçekleştiği merkezî bir coğrafya olmuştur.

20- Sümer uygarlığının uygarlık tarihine bıraktığı en önemli miras aşağıdakilerden hangisidir?

A) Saat
B) Pusula
C) Yazı
D) Para
E) Takvim

Cevap: C) Yazı

Açıklama: Sümer uygarlığının uygarlık tarihine bıraktığı en önemli miras yazıdır.