Sosyoloji Tarihi-2 2023-2024 Vize Soruları

Giriş

Sosyoloji tarihi, toplumsal yapıların, süreçlerin ve ilişkilerin anlaşılmasında önemli bir yere sahiptir. Sosyoloji Tarihi II dersinde, sosyolojinin gelişiminde önemli katkılarda bulunmuş düşünürlerin kavramları ve teorileri ele alınmaktadır. Bu makalede, Emile Durkheim, Max Weber, Vilfredo Pareto gibi sosyologların çalışmalarına odaklanılarak, toplumsal olgular, anomi, ideal tip ve organik dayanışma gibi anahtar kavramlar incelenecektir.

Emile Durkheim ve Toplumsal Olgular

Durkheim, sosyolojiyi bağımsız bir bilim dalı olarak tanımlamış ve toplumsal olguların bireyler üzerinde dışsal bir baskı yaratan, genel ve kendine özgü varlıklar olduğunu belirtmiştir. Durkheim’a göre, toplumsal olgular bireysel bilinçlerin toplamından bağımsızdır ve toplumun kolektif bilincini yansıtır. Bu bağlamda, suçun göreceli bir olgu olduğunu ve toplumsal normlara bağlı olarak değişebileceğini savunmuştur.

Anomi ve İntihar

Durkheim’ın en bilinen kavramlarından biri olan “anomi”, toplumsal düzenin bozulduğu, normların zayıfladığı ve bireylerin ahlaki rehberlikten yoksun kaldığı durumları ifade eder. Anomi, özellikle hızlı toplumsal değişim süreçlerinde ortaya çıkar ve bireylerde normsuzluk hissi yaratır. Durkheim, intihar üzerine yaptığı çalışmalarda, anomik intihar oranlarının toplumsal düzenleme derecesini ölçmek için önemli bir gösterge olduğunu belirtmiştir.

Max Weber ve İdeal Tip

Weber, sosyolojik analizde “ideal tip” kavramını geliştirmiştir. İdeal tip, gerçekte var olan olguların analizini kolaylaştırmak amacıyla oluşturulan soyut ve teorik modellerdir. Weber’in bu yaklaşımı, toplumsal gerçekliklerin anlaşılmasında önemli bir araçtır. Weber ayrıca, ekonomi ve toplum arasındaki ilişkileri inceleyerek, toplumsal eylemlerin anlamlı bir şekilde anlaşılmasını sağlamıştır.

Organik Dayanışma ve İş Bölümü

Durkheim, modern toplumların iş bölümü ile karakterize edildiğini ve bu iş bölümünün organik dayanışmayı ortaya çıkardığını belirtmiştir. Organik dayanışma, farklı uzmanlık alanlarının ve işlerin bir araya gelerek toplumun bütünlüğünü sağlamasıdır. Bu dayanışma türü, bireylerin birbirlerine bağımlı olduğu karmaşık toplumlarda görülür ve mekanik dayanışmadan farklıdır. Mekanik dayanışma ise, bireylerin benzer işlere sahip olduğu ve kolektif bilincin güçlü olduğu geleneksel toplumlarda görülür.

Vilfredo Pareto ve Seçkinler Teorisi

Pareto, sosyolojide seçkinler teorisi ile tanınır. Seçkinler, toplumun en yüksek göstergelerine sahip bireylerdir ve Pareto, bu kesimi yönetici ve yönetici olmayan seçkinler olarak ikiye ayırır. Pareto’nun denge kavramı, mühendislik eğitiminden etkilenmiş olup, toplumsal dengeyi sağlamak için ekonomik ve sosyal değişkenlerin uyumlu olması gerektiğini savunur. Ayrıca, Pareto’ya göre, toplumda her zaman bir seçkinler döngüsü bulunur; yani eski seçkinler yerini yeni seçkinlere bırakır.

Sonuç

Sosyoloji tarihi, toplumların yapısını ve işleyişini anlamak için önemli teorik ve metodolojik araçlar sunar. Durkheim, Weber ve Pareto gibi düşünürler, sosyolojinin temel kavramlarını ve yaklaşımlarını geliştirerek, toplumsal olguların, anominin, ideal tiplerin ve organik dayanışmanın anlaşılmasına katkıda bulunmuşlardır. Bu teoriler ve kavramlar, sosyolojik analizlerde ve toplumsal sorunların çözümünde hala büyük önem taşımaktadır.

1- Durkheim’a göre birey üzerinde dış bir baskı icra etmeye muktedir olan, ayrıca bireysel tezahürlerinden bağımsız, kendine özgü bir varlığı olup belirli bir toplum çerçevesinde genellik taşıyan sabit veya sabit olmayan her yapma tarzı _ _ _ _ olgudur.

A) psikolojik
B) mekanik
C) toplumsal
D) dinsel
E) organik

Cevap: C) toplumsal

Açıklama: Durkheim’a göre toplumsal olgular, birey üzerinde dış bir baskı icra eden ve bireysel tezahürlerinden bağımsız kendine özgü varlıkları olan yapma tarzlarıdır.

2- I. Weber
II. Durkheim
III. Pareto
a. Ekonomi ve Toplum
b. Genel Sosyoloji Üzerine İnceleme
c. Sosyolojik Yöntemin Kuralları
Yukarıda verilen yazarlar ve eserlerinin doğru eşleştirildiği seçenek aşağıdakilerden hangisidir?

A) I-b / II-c / III-a
B) I-b / II-a / III-c
C) I-c / II-a / III-b
D) I-a / II-c / III-b
E) I-a / II-b / III-c

Cevap: D) I-a / II-c / III-b

Açıklama: Weber’in “Ekonomi ve Toplum”, Durkheim’ın “Sosyolojik Yöntemin Kuralları”, Pareto’nun “Genel Sosyoloji Üzerine İnceleme” adlı eserleri bulunmaktadır.

3- “Organik dayanışma” aşağıdakilerden hangisinde ortaya çıkan bir artışın neticesidir?

A) Anomi
B) İş bölümü
C) Bütünleşme
D) Düzenleme
E) Dindarlaşma

Cevap: B) İş bölümü

Açıklama: Durkheim’a göre organik dayanışma, iş bölümü ve uzmanlaşmanın artışıyla ortaya çıkar.

4- Durkheim’ın entelektüel yöneliminde, Fransa’da hangi dönemin toplumsal sorunları belirleyici olmuştur?

A) Birinci Cumhuriyet
B) İkinci Cumhuriyet
C) Dördüncü Cumhuriyet
D) Beşinci Cumhuriyet
E) Üçüncü Cumhuriyet

Cevap: E) Üçüncü Cumhuriyet

Açıklama: Durkheim’ın entelektüel yöneliminde, Fransa’da Üçüncü Cumhuriyet dönemi toplumsal sorunları belirleyici olmuştur.

5- Bir davranış, belirli bir toplum için suç iken diğer bir toplum için suç olmayabilir ya da zamanla suç olmaktan çıkabilir. Yukarıdaki açıklamadan hareketle aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir?

A) Suç göreceli bir olgudur.
B) Suç bireyseldir.
C) Suç toplumsal olarak normaldir.
D) Suç nesnel olarak tanımlanabilir.
E) Suç toplumsal bir sapmadır.

Cevap: A) Suç göreceli bir olgudur.

Açıklama: Suçun toplumdan topluma ve zamanla değişebilmesi, onun göreceli bir olgu olduğunu gösterir.

6- Durkheim hakkında aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Alman sosyologdur.
B) Felsefe tahsili yapmıştır.
C) Agnostiktir.
D) Seküler bir ahlak sisteminin bilimsel temellerini atmaya çalışmıştır.
E) İlk akademik sosyologlardandır.

Cevap: A) Alman sosyologdur.

Açıklama: Durkheim, Fransız bir sosyologdur, Alman değildir.

7- Pareto’nun mühendislik mezuniyet tezinin konusu olan ve sosyolojik çalışmalarına da temel teşkil eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Denge
B) Statik
C) Mekanik
D) Çekim
E) Kutuplanma

Cevap: A) Denge

Açıklama: Pareto’nun mühendislik mezuniyet tezinin konusu denge kavramıdır ve bu, sosyolojik çalışmalarına temel teşkil etmiştir.

8- “Anomi” kavramına dair aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Bireylerin, ahlaki rehberlikten yoksun olduğu bir durumdur.
B) Özellikle toplumsal değişim süreçlerinde, toplumun tümünde veya bazı kısımlarında ortaya çıkar.
C) Hiçbir toplumda mutlak bir anomi söz konusu olamaz.
D) Toplumsal düzensizlikten ileri gelen görece kuralsızlığı ifade eder.
E) Sosyal olmaktan ziyade salt psikolojik bir durumdur.

Cevap: E) Sosyal olmaktan ziyade salt psikolojik bir durumdur.

Açıklama: Anomi, sosyal bir durum olup bireylerin toplumsal normlara uyum sağlayamaması sonucu ortaya çıkar.

9- Aşağıdakilerden hangisi, Fransa’da sosyolojinin bilimsel meşruiyet kazanma sürecinde öne çıkan rakip düşünürlerden biri değildir?

A) Émile Durkheim
B) Gabriel Tarde
C) Frédéric Le Play
D) Alfred Dreyfus
E) René Worms

Cevap: D) Alfred Dreyfus

Açıklama: Alfred Dreyfus, Fransa’da bir asker olup Dreyfus Davası ile bilinir, sosyoloji alanında bir düşünür değildir.

10- “İdeal tip” kavramını sosyal bilimlere kazandıran sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vilfredo Pareto
B) Montesquieu
C) Emile Durkheim
D) Ferdinand Tönnies
E) Max Weber

Cevap: E) Max Weber

Açıklama: Max Weber, “ideal tip” kavramını sosyal bilimlere kazandıran sosyologdur.

11- Durkheim’a göre “suç”un tanımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumsal iş bölümünün ruhuna aykırı davranış
B) Kolektif bilinci inciten davranış
C) Anomiye yol açan davranış
D) Yasalara aykırı davranış
E) Siyasi ve ekonomik istikrara zarar veren davranış

Cevap: B) Kolektif bilinci inciten davranış

Açıklama: Durkheim’a göre suç, kolektif bilinci inciten davranıştır.

12- Aşağıdaki “yazar-kavram” eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) Tarde – Taklit
B) Durkheim – Toplumsal Dayanışma
C) Comte – Üç Hal Kanunu
D) Le Play – Cemaat ve Cemiyet
E) Saint-Simon – Endüstri

Cevap: D) Le Play – Cemaat ve Cemiyet

Açıklama: “Cemaat ve Cemiyet” kavramları Ferdinand Tönnies’e aittir, Le Play’e değil.

13- “Araştırmalarımın temel amacı, doğa bilimlerinde parlak sonuçlar veren deneysel yöntemi sosyal bilimlere uygulamaktır.” Yukarıdaki ifadesiyle Pareto, toplumbilimsel yaklaşımının hangi karakteristik özelliğini vurgulamaktadır?

A) İdealist
B) Seçkinci
C) İlerlemeci
D) Materyalist
E) Pozitivist

Cevap: E) Pozitivist

Açıklama: Pareto, sosyal bilimlerde deneysel yöntemi kullanarak pozitivist bir yaklaşımı vurgulamaktadır.

14- Aşağıdakilerden hangisi Durkheim’ın eserlerinden biri değildir?

A) Dinî Hayatın İlkel Biçimleri
B) Taklidin Yasaları
C) Toplumsal İşbölümü
D) İntihar
E) Sosyolojik Yöntemin Kuralları

Cevap: B) Taklidin Yasaları

Açıklama: “Taklidin Yasaları” Gabriel Tarde’nin eseridir, Durkheim’ın değil.

15- Sosyolojinin olduğu kadar matematiksel iktisadın da klasiklerinden kabul edilen düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Spencer
B) Durkheim
C) Pareto
D) Weber
E) Marx

Cevap: C) Pareto

Açıklama: Vilfredo Pareto, sosyolojinin yanı sıra matematiksel iktisadın da klasiklerinden kabul edilir.

16- Pareto, seçkinleri hangi iki başlık altında sınıflandırır?

A) Erdem sahibi seçkinler – Ahlaki değerleri gözetmeyen seçkinler
B) İdealist seçkinler – Demagoji yapan seçkinler
C) Ekonomik seçkinler – Siyasal seçkinler
D) Toplumcu seçkinler – Kişisel çıkar peşinde koşan seçkinler
E) Yönetici seçkinler – Yönetici olmayan seçkinler

Cevap: E) Yönetici seçkinler – Yönetici olmayan seçkinler

Açıklama: Pareto, seçkinleri yönetici seçkinler ve yönetici olmayan seçkinler olarak sınıflandırır.

17- Durkheim’a göre anomik intihar oranları, toplumsal ….. derecesini ölçmek için son derece uygun bir göstergedir. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) yozlaşma
B) değişme
C) kutuplaşma
D) gelişme
E) düzenleme

Cevap: E) düzenleme

Açıklama: Durkheim’a göre anomik intihar oranları, toplumsal düzenleme derecesini ölçmek için son derece uygun bir göstergedir.

18- Pareto “seçkinler” olarak adlandırdığı toplumsal kesimi nasıl tanımlar?

A) Ülkeye ekonomik bakımdan en fazla katkı sağlayan, varsıllardan oluşan sınıf
B) Hükûmet politikalarına sadece entelektüel düzeyde katkı sağlayan bireylerden oluşan sınıf
C) Etkinlik kollarında en yüksek göstergelere sahip bireylerden oluşan toplumsal sınıf
D) Erdemli, kültürlü ve ince zevk sahibi bireylerden oluşan toplumsal sınıf
E) Devlet yönetiminde doğrudan görev alan, iktidar sahibi bireylerden oluşan sınıf

Cevap: C) Etkinlik kollarında en yüksek göstergelere sahip bireylerden oluşan toplumsal sınıf

Açıklama: Pareto, seçkinler olarak adlandırdığı toplumsal kesimi etkinlik kollarında en yüksek göstergelere sahip bireylerden oluşan sınıf olarak tanımlar.

19- Aşağıdaki eserlerden hangisi Pareto’ya aittir?

A) Genel Sosyoloji Üzerine İnceleme
B) İntihar
C) Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu
D) Taklidin Yasaları
E) Para Felsefesi

Cevap: A) Genel Sosyoloji Üzerine İnceleme

Açıklama: “Genel Sosyoloji Üzerine İnceleme” eseri Pareto’ya aittir.

20- Emile Durkheim’ın takip ettiği düşünce geleneği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Neoliberalizm
B) Pozitivizm
C) Marksizm
D) Pragmatizm
E) Romantizm

Cevap: B) Pozitivizm

Açıklama: Emile Durkheim, pozitivist düşünce geleneğini takip etmiştir.