Kent Sosyolojisi 2023-2024 Vize Soruları

Kent sosyolojisi ayrıca, kentin ortaya çıkışı ve gelişimi üzerine de yoğunlaşır. Kent, modern döneme ait bir oluşum değildir ve tarım devrimiyle düzenleme ve kontrol mekanizmalarına ihtiyaç duyulmuştur. Bu dönüşüm, kentlerin sosyal ve ekonomik yapısında köklü değişikliklere neden olmuştur. Özellikle, rekabet alanları olarak tanımlanan yerleşim yeri kullanımı ve kullanılmayan binaların kullanımı gibi konular, Rex ve Moore’un çalışmalarında öne çıkmaktadır.

Kentlerin giderek üretim süreçlerinin değil, tüketim mekânları haline geldiğini belirten Manuel Castells’e göre, emeğin yeniden üretimi için tüketim gereklidir. Bu bağlamda, kentsel toplumsal hareketler, devletin müdahalesine karşı koyabilecek güce sahiptir ve kentsel mekânda ortak tüketim kavramı merkezi bir rol oynamaktadır.

Gordon Childe’ın kentsel devrim kavramı, artan nüfus büyüklüğü ve yoğunluğu, emeğin uzmanlaşması, sanatların ve bilimlerin gelişimi gibi özelliklerle açıklanır. Ayrıca, Marxçı kent yaklaşımları için temel kavramlar arasında emeğin yeniden üretimi ve ortak tüketim önemli yer tutar. Kentlerin toplumsal örgütlenmesinde ve kültüründe nüfus yoğunlaşmaları belirleyici faktörlerdir.

Kent sosyolojisinin tarihsel gelişimi, 20. yüzyılın başında kent ekolojisi paradigması ile başlar ve 1960 sonrası kent araştırmalarında paradigmatik değişimlerle devam eder. Weberci kent yaklaşımı, kentteki dönüşümlerin kentsel aktörlerin tercihleri doğrultusunda nasıl gerçekleştiğini inceler. Küreselleşme süreciyle birlikte kentler arasındaki ilişkilerin gücü artmış, eşitsiz bölgesel ve kentsel gelişmeler yoğunlaşmış ve sermaye birikim süreçleri yeniden yapılanmaya başlamıştır.

2. Modern kentselliği ve onunla ilgili olan toplumsal yaşam biçimlerini, kapitalist toplumlarda …… nasıl metalaştırıldığını kavrayarak anlamlandırabiliriz. Ancak …… ortaya çıkışıyla, arazi ve binalar pazarda satılıp alınabilen mallar gibi serbestçe devredilebilir hâle gelmiştir.

Yukarıdaki paragrafta yer alan boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) mekânın – tarımın
B) zamanın – tarımın
C) zamanın – yerleşik hayatın
D) mekânın – kapitalizmin
E) zamanın – kapitalizmin

Cevap: D) mekânın – kapitalizmin

Açıklama: Modern kentselliği anlamak için mekânın nasıl metalaştırıldığını ve kapitalizmin ortaya çıkışını incelemek gerekir.

1. I. Kapitalist üretim biçimi
II. Egemenlik yapısı
III. İş bölümü
Kentteki toplumsal ilişkileri, yukarıdaki maddeler üzerinden açıklayan sosyologlar sırasıyla aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) Durkheim – Weber – Marx
B) Weber – Marx – Durkheim
C) Marx – Durkheim – Weber
D) Marx – Weber – Durkheim
E) Weber – Durkheim – Marx

Cevap: D) Marx – Weber – Durkheim

Açıklama: Kentteki toplumsal ilişkileri kapitalist üretim biçimi, egemenlik yapısı ve iş bölümü üzerinden açıklayan sosyologlar sırasıyla Marx, Weber ve Durkheim’dır.

3.

I. Kent modern döneme ait bir oluşum değildir.
II. Tarım devrimiyle düzenleme ve kontrol mekanizmalarına ihtiyaç doğmuştur.
III. Modern kentte en baskın toplumsal güç akrabalığa dayalıdır.

Kentin ortaya çıkışı ve gelişimi ile ilgili yukarıdaki maddelerden hangisi veya hangileri doğrudur?

A) I ve II
B) Yalnız II
C) II ve III
D) Yalnız III
E) Yalnız I

Cevap: A) I ve II

Açıklama: Kent modern döneme ait bir oluşum değildir ve tarım devrimiyle düzenleme ve kontrol mekanizmalarına ihtiyaç doğmuştur.

4.I. Komşular birbirlerini tanıyacak ve iletişim kuracak vakte sahip değildir.
II. Sosyal sermaye ve nezaket duygusu yüksektir.
III. Planlı gelişmiştir, ancak yerel bir kültüre henüz sahip değildir.

Yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri kenar kentlerin özelliklerindendir?

A) Yalnız I
B) I ve III
C) Yalnız III
D) II ve III
E) Yalnız II

Cevap: B) I ve III

Açıklama: Açıklama: Kenar kentlerde komşular birbirlerini tanıyacak vakte sahip değildir ve planlı gelişmiş olmasına rağmen yerel bir kültüre henüz sahip değildir.

3.
Kentsel sorunları Marxçı gelenek içerisindeki toplumsal sınıflar, değişim, mücadele, başkaldırı, çelişki, çatışma ve siyaset konularından yararlanarak ele alan sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Manuel Castells
B) Peter Saunders
C) Henri Lefebvre
D) David Harvey
E) R. E. Park

Cevap: A) Manuel Castells

Açıklama: Manuel Castells, kentsel sorunları Marxçı gelenek içerisinde ele alan sosyologdur.

6. I. Yerleşim yeri kullanımı için rekabet
II. Hâlihazırda sahipleri tarafından kullanılmayan binaların kullanımı için rekabet
III. Burjuva ve işçi sınıfı arasında rekabet
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri Rex ve Moore’un tanımladıkları rekabet alanlarındandır?

A) I, II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
D) Yalnız I
E) II ve III

Cevap: C) I ve II

Açıklama: ?

7. I. 1980’lerde etkisini kaybetmeye başlamıştır.
II. 1950’lerde etkisini kaybetmeye başlamıştır.
III. 20. yüzyılın başat paradigmalarındandır.
Chicago Okulu ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
B) II ve III
C) Yalnız II
D) Yalnız III
E) I ve III

Cevap: B) II ve III

Açıklama: ?

8. “Tarım devrimiyle ortaya çıkan …… dağıtılması sorunu ve nüfus yoğunluğunun …… bir sonucu olarak düzenleme ve kontrol mekanizmalarına ihtiyaç ……. .”

Yukarıdaki ifadede yer alan boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) artı ürünün – artmasının – doğmuştur
B) paranın artmasının – kalmamıştır
C) paranın – azalmasının – doğmuştur
D) artı ürünün – azalmasının – doğmuştur
E) paranın – artmasının – doğmuştur

Cevap: A) artı ürünün – artmasının – doğmuştur

Açıklama: Tarım devrimiyle ortaya çıkan artı ürünün dağıtılması sorunu ve nüfus yoğunluğunun artmasının bir sonucu olarak düzenleme ve kontrol mekanizmalarına ihtiyaç doğmuştur.

9. “…… her bireyi diğerleriyle karşılaştırılamaz hâle getirip vazgeçilmez kılacak, ama aynı zamanda onun başkalarının etkinliklerine daha bağımlı olmasına neden olacaktır.”

Metropol yaşamıyla ilgili, Simmel’e ait olan yukarıdaki ifadede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Uzmanlaşma
B) Homojenlik
C) Cemaat ilişkileri
D) Akılcılaşma
E) Feodalizm

Cevap: A) Uzmanlaşma

Açıklama: Simmel’e göre, uzmanlaşma her bireyi diğerleriyle karşılaştırılamaz hale getirip vazgeçilmez kılar, ancak aynı zamanda başkalarının etkinliklerine daha bağımlı olmasına neden olur.

10. John Rex ve Robert Moore tarafından geliştirilen kent kuramı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüketim sosyolojisi kuramı
B) Kentsel ekoloji kuramı
C) Toplumsal hareketler kuramı
D) Kent yönetimciliği kuramı
E) Konut sınıfları kuramı

Cevap: E) Konut sınıfları kuramı

Açıklama: John Rex ve Robert Moore tarafından geliştirilen kent kuramı, konut sınıfları kuramıdır.

11. I. Charles Darwin
II. Herbert Spencer
III. Karl Marx
IV. Georg Simmel
Yukarıdakilerden hangileri Chicago Okulu’nun çalışmalarını etkileyen isimlerdendir?

A) I, II ve III
B) I, II ve IV
C) I ve IV
D) II, III ve IV
E) I ve II

Cevap: B) I, II ve IV

Açıklama: Chicago Okulu’nun çalışmalarını etkileyen isimler arasında Charles Darwin, Herbert Spencer ve Georg Simmel yer alır.

12. “Kentlerin giderek …… süreçlerinin değil …… mekânları hâline geldiğini belirten Castells’e göre, emeğin yeniden üretimi için ……. gereklidir ve nihayetinde ortak tüketim kentsel mekânda gerçekleşmektedir.”

Yukarıdaki ifadede boş bırakılan yerlere anlam bütünlüğüne göre sırasıyla aşağıdakilerden hangileri gelmelidir?

A) üretim – tüketimin – tüketim
B) üretim – üretimin – üretim
C) üretim – tüketimin – üretim
D) tüketim – tüketimin – tüketim
E) tüketim – üretimin – tüketim

Cevap: A) üretim – tüketimin – tüketim

Açıklama: Castells’e göre kentler giderek üretim süreçlerinin değil, tüketim mekânları hâline gelmektedir ve emeğin yeniden üretimi için tüketim gereklidir.

13. Gordon Childe’ın artan nüfus büyüklüğü ve yoğunluğu, emeğin uzmanlaşması, sanatların ve bilimlerin gelişimi gibi özelliklerle açıkladığı kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kentsel devrim
B) Kentsel aydınlanma
C) Kentsel modernlik
D) Kentsel uyanış
E) Kente çağrı

Cevap: A) Kentsel devrim

Açıklama: Gordon Childe, artan nüfus büyüklüğü ve yoğunluğu, emeğin uzmanlaşması, sanatların ve bilimlerin gelişimi gibi özelliklerle kentsel devrimi açıklar.

14. I. Emeğin yeniden üretimi
II. Kent yöneticileri
III. Ortak tüketim
IV. Yaşam şansı
Yukarıda yer alan kavramlardan hangileri Marxçı kent yaklaşımları için temel kavramlardandır?

A) II ve III
B) I ve IV
C) III ve IV
D) I ve III
E) II ve IV

Cevap: D) I ve III

Açıklama: Emeğin yeniden üretimi ve ortak tüketim, Marxçı kent yaklaşımları için temel kavramlardandır.

15. …… kentleşmenin getirdiği sorunları …… ve kişilik ekseninde ele almış, kentlerdeki toplumsal örgütlenmenin ve kültürün kaynağının nüfus yoğunlaşmaları olduğunu ortaya koymuştur.

A) Durkheim – sınıf mücadelesi
B) Marx – cemiyet ilişkileri
C) Simmel – kentli yaşam tarzı
D) Marx – iş bölümü
E) Simmel – kent yöneticileri

Cevap: C) Simmel – kentli yaşam tarzı

Açıklama: Simmel, kentleşmenin getirdiği sorunları kentli yaşam tarzı ve kişilik ekseninde ele almış ve kentlerdeki toplumsal örgütlenmenin kaynağının nüfus yoğunlaşmaları olduğunu ortaya koymuştur.

16. Castells’in temelde iki amacı gerçekleştirmeye çalıştığı söylenebilir. Bunlardan ilki “ortak tüketim” kavramı aracılığıyla kent mekânının emeğin yeniden üretiminin gerçekleştiği mekân olduğunu göstermektir. İkincisi ise bu yeniden üretim sürecinde devletin müdahalesine karşı koyabilecek gücün, onu dönüştürebilecek olanın kentsel toplumsal hareketler olduğunu ortaya koymaktır.

Yukarıdaki paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Emeğin yeniden üretimi kent mekânında gerçekleşir.
B) Castells tüketim sosyolojisi ile kent sosyolojisini özdeş görür.
C) Kentsel toplumsal hareketler devlete karşı koyma potansiyeli taşır.
D) Ortak tüketim kavramı Castells’in analizinde merkezi bir rol üstlenir.
E) Devlet emeğin yeniden üretimi sürecine müdahil olmaktadır.

Cevap: B) Castells tüketim sosyolojisi ile kent sosyolojisini özdeş görür.

Açıklama: Castells, tüketim sosyolojisi ile kent sosyolojisini özdeş görmez, ancak ortak tüketim kavramı ve kentsel toplumsal hareketlerin rolünü vurgular.

17. Kent araştırmalarının değişimiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?

I. 20. yüzyılın ilk yarısında başat paradigma kent ekolojisidir.
II. 1960 sonrası kent araştırmalarında yeniden alevlenme ve paradigmatik değişimler olmuştur.
III. 21. yüzyılda kent sosyolojisi bağımsız bir disiplin olma özelliğini kaybetmiştir.

A) II ve III
B) I, II ve III
C) Yalnız I
D) I ve II
E) Yalnız III

Cevap: D) I ve II

Açıklama: 20. yüzyılın ilk yarısında başat paradigma kent ekolojisidir ve 1960 sonrası kent araştırmalarında yeniden alevlenme ve paradigmatik değişimler olmuştur.

18. Weberci kent yaklaşımı temelde kentteki dönüşümlerin ……. kararları ve …… doğrultusunda nasıl gerçekleştiğini inceler.

Yukarıdaki ifadede yer alan boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) sermaye sahiplerinin, tercihleri
B) kentsel aktörlerin, mücadeleleri
C) sermaye sahiplerinin, mücadeleleri
D) kentsel aktörlerin, tercihleri
E) sermaye sahiplerinin, mülkleri

Cevap: D) kentsel aktörlerin, tercihleri

Açıklama: ?

19. Uydu kentlerin özellikleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

I. Daha büyük metropol alanlarının dışında gelişmiştir.
II. Kendine yetemediği için komşu kentlere muhtaçtır.
III. Genellikle kentten ayrılan sakinler veya çalışmak için kente giden insanlardan oluşur.
IV. Ayrı bağımsız belediye yönetimine sahiptir.

A) I ve II
B) Yalnız IV
C) III ve IV
D) Yalnız II
E) Yalnız III

Cevap: D) Yalnız II

Açıklama: ?

20. I. Kentler arasındaki ilişkilerin gücü arttı.
II. Eşitsiz bölgesel ve kentsel gelişmeler yoğunlaştı.
III. Tüm kentler küresel bölgelerin parçası hâline geldi.
IV. Sermaye birikim süreçleri ve kentler yeniden yapılanmaya başladı.

Yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri küreselleşmenin kentteki etkilerindendir?

A) I, II ve IV
B) I, II ve III
C) Yalnız I
D) I, III ve IV
E) II, III ve IV

Cevap: A) I, II ve IV

Açıklama: Küreselleşmenin kentteki etkileri arasında kentler arasındaki ilişkilerin gücünün artması, eşitsiz bölgesel ve kentsel gelişmelerin yoğunlaşması ve sermaye birikim süreçlerinin yeniden yapılanmaya başlaması yer alır.