Türk Sosyoloji Tarihi 2023-2024 Vize Soruları

1. II. Meşrutiyet’ten sonra sosyoloji alanında yapılan ilk tercümelerden biri olan “Anglo-Saksonların Esbab-1 Faikiyeti Nedir?” başlıklı çalışmanın yazarı -Sabahattin Bey’in düşünce dünyası üzerinde de önemli etkileri olan- Fransız sosyal bilimci aşağıdakilerden hangisidir?

A) Edmond Demolins
B) Henri Tourville
C) Frederic Le Play
D) Auguste Comte
E) Gabriel de Tarde

Cevap: A) Edmond Demolins

2. Gökalp’in toplum modelinde Türkçülük, kültürel normu; İslam da ahlaksal normu oluşturmaktaydı. Muasırlaşma ise Avrupa kapitalizminin bilimsel, teknolojik ve sinai başarılarıyla eş anlamlıydı ve ulusal canlanma programının temelini oluşturmaktaydı. Marksizme ve liberalizme karşıt olarak ortaya çıkan korporatist kapitalizmin bir alt türü olarak dayanışmacı korporatist düşünceleri ise Gökalp’in toplum modelinin karşılığıydı. Ziya Gökalp, içeriği yukarıdaki paragrafta kısaca özetlenen toplum modelini aşağıdaki ifadelerden hangisiyle adlandırmaktadır?

A) İçtimai mefkûrecilik
B) Solidarizm
C) Toplumsal morfoloji
D) Muhafazakârlık
E) Milliyetçilik

Cevap: A) İçtimai mefkûrecilik

3. ‘Türk kalarak Batılılaşma’ siyasetinin yaratabileceği kültürel çelişkileri aşmak için Gökalp’in geliştirdiği kuram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Güneş dil-tarih teorisi
B) Düzen ve ahlak
C) Türk bireyi kuramı
D) Türk medeniyeti kuramı
E) Hars-medeniyet ayrımı

Cevap: E) Hars-medeniyet ayrımı

4. İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun “felsefi hakikat” konusundaki düşüncelerine etki eden Batılı düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Henri Bergson
B) Immanuel Kant
C) Emile Durkheim
D) Frederic Le Play
E) Herbert Spencer

Cevap: A) Henri Bergson

5. Aşağıdakilerden hangisi modern toplumu meydana getiren temel süreçlerden biri değildir?

A) Bilimsel devrim
B) Felsefi devrim
C) Sanayi Devrimi
D) Siyasal devrimler
E) Dinsel devrim

Cevap: E) Dinsel devrim

6. Monografi yöntemini tanıttığı “Memleketi Tanıma Yolu” ve “Osmanlı Tarihinin İlm-i İçtima ile İzahı” isimli çalışmalar aşağıdaki isimlerden hangisine aittir?

A) Mehmet Ali Şevki Bey
B) Hüseyinzade Ali
C) Yusuf Akçura
D) Sabahaddin Bey
E) Ahmet Agayef

Cevap: A) Mehmet Ali Şevki Bey

7. Aşağıdaki kavramlardan hangisi Sabahaddin Bey’in düşüncelerinin merkezinde yer alan kavramlardan biri değildir?

A) Kültür ve uygarlık ayrımı
B) Bireyci toplum – cemaatçi toplum ayrımı
C) Adem-i merkeziyet
D) Eğitim
E) Teşebbüs-i şahsî

Cevap: A) Kültür ve uygarlık ayrımı

8. Üç Hâl Kanunu, aşağıdaki sosyologlardan hangisine aittir?

A) Karl Marx
B) Ferdinand Tönnies
C) Georges Gurvitch
D) Auguste Comte
E) Emile Durkheim

Cevap: D) Auguste Comte

9. Aşağıdaki isimlerden hangisi, sosyolojinin Türkiye’de tanınmaya ve yaygınlaşmaya başladığı akademi öncesi tarihi içerisinde bilinen ve/veya yaygın kullanılan Batılı sosyal bilimcilerden biri değildir?

A) Max Weber
B) Frederic Le Play
C) Rene Worms
D) Emile Durkheim
E) Gabriel de Tarde

Cevap: A) Max Weber

10. Aşağıdaki isimlerden hangisi Le Play sosyolojisini Türkiye’de tanıtan ve yaygınlaştıran isimler arasında sayılamaz?

A) Sabahaddin Bey
B) Ahmet Sanih
C) Mehmet Ali Şevki Bey
D) Abdullah Cevdet
E) İbrahim Rüştü

Cevap: D) Abdullah Cevdet

11. Durkheim’in geliştirdiği kolektif şuur (conscience collective) kavramının Gökalp’teki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Millet şuuru
B) Medeniyet
C) Kültür
D) Hars
E) Türk töresi

Cevap: A) Millet şuuru

12. Toplumun ve toplumsal olayların kesin bilgisini üretme amacına hizmet edecek bilgi disiplini için Saint-Simon’un önerdiği isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Beşerî bilimler
B) Sosyal fizik
C) Sosyal ontoloji
D) Sosyo-biyoloji
E) Biyololoji felsefesi

Cevap: B) Sosyal fizik

13. Frederic Le Play’in sosyolojik düşünceleri, Osmanlı ülkesinin problemlerinin tanımı ve çözümü için ilk kez ………… tarafından kullanılmıştır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Beşir Fuad
B) Sabahaddin Bey
C) Ahmed Riza
D) Ahmed Şuayb
E) Ziya Gökalp

Cevap: B) Sabahaddin Bey

14. Kıraat, eğitim, ilkel toplumlarda din, sosyal darwinizm gibi konularda pek çok telif ve tercüme çalışması olan, kaleme aldığı “Siyasî İçtimaiyyat” (1922) başlıklı eseri siyaset sosyolojisi alanında ilk telif eser olarak değerlendirilen sosyoloğumuz aşağıdakilerden hangisidir?

A) Necmettin Sadık Sadak
B) İsmail Hakkı Baltacıoğlu
C) Mehmet Ali Şevki Sevündük
D) Ziya Gökalp
E) Mehmet İzzet

Cevap: A) Necmettin Sadık Sadak

15. Düşüncelerinde İngiliz pozitivistlerinin bariz etkisinin görüldüğü Osmanlı aydını aşağıdakilerden hangisidir?

A) İbn Haldun
B) Ahmet Cevdet Paşa
C) Said Halim Paşa
D) Rıza Tevfik
E) Filibeli Ahmet Hilmi

Cevap: D) Rıza Tevfik

16. Gökalp sonrasında sosyoloji kürsüsünün yönetimine getirilen, eğitim ve özellikle de kıraat konularında yaptığı çalışmalarla tanınan, aynı zamanda siyasal bir kişiliği de olan sosyal bilimcimiz aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hilmi Ziya Ülken
B) Ahmet Şuayp
C) Necmeddin Sadak
D) Mehmet Ali Şevki Bey
E) Mehmet İzzet

Cevap: C) Necmeddin Sadak

17. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Ahmet Rıza’nın Pierre Laffitte’in şahsında pozitivist çevrelerle yakın ilişki kurmasını etkileyen sebepler arasında sayılamaz?

A) Pozitivistlerin Fransa’nın emperyalist politikalarına duydukları kuvvetli inanç
B) Pierre Laffitte’in İslam’a ve Müslümanlara yönelik Batı dünyasındaki olumsuz algıların ırkçı bir temele dayandığını iddia etmesi
C) Pozitivistlerin İslam’ı dinlerin en gelişmişi’ olarak görmeleri ve İslam dünyasına sempatiyle bakmaları
D) Pozitivistlerin Avrupa’nın sömürgeci politikalarına duydukları tepki
E) Pierre Laffitte’in Avrupa’daki gelişmeleri ‘kör ve sınırsız bir sanayileşme’ çabasının ürünü olarak değerlendirip eleştirmesi

Cevap: A) Pozitivistlerin Fransa’nın emperyalist politikalarına duydukları kuvvetli inanç

Ahmet Rıza’nın Pierre Laffitte’in şahsında pozitivist çevrelerle yakın ilişki kurmasını etkileyen sebepler arasında sayılamayacak ifade:
A) Pozitivistlerin Fransa’nın emperyalist politikalarına duydukları kuvvetli inanç
Pozitivistler genel olarak emperyalist politikalara karşı eleştirel bir tavır sergilerlerdi. Diğer seçenekler, pozitivistlerin İslam’a yönelik olumlu bakış açıları ve Avrupa’nın sanayileşme ve sömürgeci politikalarına yönelik eleştirilerini yansıtır ve bu bağlamda Ahmet Rıza’nın pozitivist çevrelerle yakın ilişki kurmasında etkili olabilir.

18. Aşağıdaki seçeneklerde düşünceleri ve çalışmalarıyla Türk sosyoloji tarihi içerisinde özgün bir yere sahip bazı sosyologlarımıza ve Türk toplumuna dair kimi tespitlerine yer verilmiştir. Seçeneklerde sunulan sosyologların çalışma konuları ve yaklaşımları dikkate alındığında aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

A) Şerif Mardin’e göre; Türkiye’nin sosyal gelişim sürecinde Kemalizm, İslam’ın bireyin dünyasına nüfuz eden bilişsel yapılarına alternatif bir mikro-sosyolojik ilişkiler ağı ve yapısı geliştirmeyi başaramamıştır.
B) Niyazi Berkes, siyasal anlamda, 15. yüzyıldan önceki devirlerinde Avrupa’da görülene benzer bir feodalizmin Osmanlı Devleti’nde de var olduğunu iddia eder.
C) Hilmi Ziya Ülken, medeniyeti sürekli bir yürüyüş olarak tanımlar ve ona göre bu yürüyüşün sürekliliğini sağlayan şey de ‘tercüme’dir.
D) Altınova, Z. F. Fındıkoğlu’nun, sosyolojinin konusunu açıklayabilmek için kurguladığı hayali Türk şehrinin adıdır.
E) Z. F. Fındıkoğlu için ideal bir sosyal yaşantı ancak ‘organik bir cemaat’ içerisinde mümkün olabilir.

Cevap: B) Niyazi Berkes, siyasal anlamda, 15. yüzyıldan önceki devirlerinde Avrupa’da görülene benzer bir feodalizmin Osmanlı Devleti’nde de var olduğunu iddia eder.

19. Gökalp’in sosyolojisinde karşımıza çıkan, toplumu işlevsel bakımdan birbirini tamamlayan parçalardan oluşan organik ve kendi içinde uyumlu bir bütün olarak kavrayan toplum ve ekonomi modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sosyolojizm
B) Korporatizm
C) Anarşizm
D) Osmanlıcılık
E) Merkezsiz bir toplum

Cevap: B) Korporatizm

20. Ahmet Şuayp’ın “Descartes’ten sonra Fransa’nın en büyük mütefekkiri” olarak nitelendirdiği ve düşüncelerinden ciddi biçimde etkilendiği Fransız edebiyat eleştirmeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Edmond Demolins
B) Hyppolite Taine
C) Gustave Flaubert
D) Herbert Spencer
E) Carl Heinrich Becker

Cevap: B) Hyppolite Taine