Maliyet Muhasebesi 2023-2024 Final Soruları (Bahar)

Giriş

Maliyet muhasebesi, işletmelerin maliyetlerini belirleme, kontrol etme ve yönetme sürecidir. Bu çalışma, maliyet muhasebesinin temel kavramlarını ve uygulamalarını ele alarak, üretim yönetimiyle olan ilişkisini incelemektedir. Çalışmada, maliyetlerin dağıtımı, maliyetleme yöntemleri ve üretim süreçlerinin maliyet üzerindeki etkileri tartışılmaktadır.

1. Genel Üretim Maliyetlerinin Dağıtımı

Genel üretim maliyetlerinin dağıtımı, üretim süreçlerinde doğru maliyet bilgisine ulaşmak için kritik öneme sahiptir. Makine saatlerine dayalı maliyet dağıtımı, işletmelerin üretim maliyetlerini hesaplamak için sıkça kullandıkları bir yöntemdir. Bu yöntemde, planlanan ve fiili makine saatleri kullanılarak maliyetler dağıtılır. Örneğin, bir işletme gelecek dönem için 12.000 makine saati ve 93.000 TL genel üretim maliyeti planlamışsa, fiili olarak 16.000 makine saati çalışıldığında maliyet 124.000 TL olarak hesaplanır.

2. Üretim Süreçlerinde Maliyet Hesaplama

Üretim süreçlerinde maliyet hesaplamaları, dönem başı ve sonu yarı mamuller ile toplam birim sayısının belirlenmesiyle yapılır. Üretimi tamamlanan ve transfer edilen birim sayısı, toplam birim sayısından dönem sonu yarı mamuller çıkarılarak bulunur. Bu hesaplama, üretim süreçlerinin etkinliğini ve maliyetlerin doğru bir şekilde belirlenmesini sağlar.

3. Destek Bölümlerinin Maliyet Dağıtımı

Destek bölümlerinin maliyet dağıtımı, üretim maliyetlerinin doğru bir şekilde hesaplanması için önemlidir. Kademeli dağıtım yöntemi, bu süreçte kullanılan bir yöntemdir. Örneğin, tamir bakım bölümünden kalıp bölümüne maliyet dağıtımı, tamir bakım saatlerine göre yapılır ve bu maliyet 240.000 TL olarak belirlenir.

4. Safha Maliyetleme Sistemi

Safha maliyetleme sistemi, seri üretim yapan işletmelerde uygulanır. Bu sistemde, her üretim aşaması için ayrı maliyet hesaplamaları yapılır. Cep telefonu üreticisi gibi seri üretim yapan işletmeler, bu sistemi kullanarak üretim maliyetlerini doğru bir şekilde belirleyebilir.

5. Değişken Maliyet Hesaplama

Değişken maliyetler, toplam maliyetlerin üretim hacmine göre değişen kısmıdır. Makine saati başına değişken maliyet, maliyet artışının toplam makine saatlerindeki artışa oranı ile hesaplanır. Örneğin, 8.000 makine saatinde 10.000 TL maliyet, 20.000 makine saatinde 16.000 TL maliyet varsa, makine saati başına değişken maliyet 0,50 TL/saat olarak bulunur.

6. Eşdeğer Birim Sayısı ve Maliyet Hesaplama

Eşdeğer birim sayısı, tamamlanan birimler ile dönem sonu yarı mamullerin eşdeğer birimlerinin toplamıdır. Bu hesaplama, üretim süreçlerinde dönem sonu yarı mamullerin maliyetinin belirlenmesinde kullanılır. Örneğin, tamamlanan birimler ve %50 oranında tamamlanmış yarı mamuller hesaplanarak toplam eşdeğer birim sayısı bulunur.

7. Sipariş Bazında Faaliyetler

Sipariş bazında faaliyetler, her bir sipariş için ayrı ayrı yapılan faaliyetlerdir. Teslimat için müşterilerin aranması gibi faaliyetler, sipariş bazında maliyetlerin belirlenmesinde dikkate alınır. Bu faaliyetlerin maliyet hesaplamaları, sipariş bazında doğru maliyet bilgisi sağlar.

8. Birim Bazında Faaliyet Ölçüleri

Birim bazında faaliyet ölçüleri, her bir birim için yapılan faaliyetleri ifade eder. Örneğin, her bir pakete etiket yapıştırılması gibi faaliyetler, birim bazında maliyet hesaplamalarında kullanılır. Bu ölçüler, üretim süreçlerinde maliyetlerin doğru bir şekilde belirlenmesini sağlar.

9. Net Satış Değeri Yöntemi

Net satış değeri yöntemi, birleşik maliyetlerin ürünlere dağıtılmasında kullanılır. Bu yöntemde, her bir ürünün net satış değeri dikkate alınarak maliyetler dağıtılır. Örneğin, A ve B ürünlerinin net satış değerlerine göre birleşik maliyetlerin dağıtılması, her bir ürünün maliyetinin doğru bir şekilde belirlenmesini sağlar.

10. Hareketli Ağırlıklı Stok Değerleme Yöntemi

Hareketli ağırlıklı stok değerleme yöntemi, her alış sonrası yeni birim maliyet hesaplanarak stokların maliyetinin belirlenmesini sağlar. Bu yöntem, sürekli envanter yöntemini kullanan işletmelerde stok maliyetlerinin doğru bir şekilde hesaplanmasına olanak tanır.

Sonuç

Maliyet muhasebesi ve üretim yönetimi, işletmelerin maliyetlerini doğru bir şekilde belirlemeleri ve yönetmeleri için kritik öneme sahiptir. Bu çalışma, genel üretim maliyetlerinin dağıtımı, üretim süreçlerinde maliyet hesaplama, destek bölümlerinin maliyet dağıtımı ve diğer maliyetleme yöntemleri gibi konuları ele alarak, maliyet muhasebesinin temel kavramlarını ve uygulamalarını tartışmıştır. İşletmelerin bu kavram ve yöntemleri doğru bir şekilde kullanmaları, maliyetlerini etkin bir şekilde yönetmelerine ve rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olacaktır.

1- İstanbul İşletmesi bilgisayar üretmektedir ve genel üretim maliyetlerini makine saatlerini esas alarak ürünlere dağıtmaktadır. İşletme gelecek dönem için 12.000 makine saati çalışmayı ve 93.000 TL tutarında genel üretim maliyetine atlanmayı planlamıştır. Dönem içerisinde fiili olarak 16.000 makine saati çalışılmıştır. Dönem içerisinde yüklenen genel üretim maliyeti tutarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 93.000 TL
B) 220.000 TL
C) 83.000 TL
D) 73.000 TL
E) 124.000 TL

Cevap : E) 124.000 TL

Açıklama : Dönem içinde fiili makine saatlerine göre genel üretim maliyetinin yüklenmesi gerekmektedir. Planlanan maliyet 93.000 TL olup, fiili makine saatleri 16.000 olduğundan, 16.000/12.000 * 93.000 TL = 124.000 TL olarak hesaplanır.

2-  Dönem başı yarı mamüller 2.000 birim, dönem sonu yarı mamüller 1.000 birim ve hesabı yapılacak toplam birim sayısı 5.000 birimdir.

Üretimi tamamlanan ve transfer edilen birim sayısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1.000
B) 4.000
C) 7.000
D) 6.000
E) 2.000

Cevap : B) 4.000

Açıklama : Üretimi tamamlanan ve transfer edilen birim sayısı toplam birim sayısından dönem sonu yarı mamüller çıkarılarak bulunur: 5.000 – 1.000 = 4.000 birim.

3- Maraş İşletmesinde kalıp ve montaj olmak üzere iki adet esas üretim bölümü, yemekhane ve tamir bakım olmak üzere iki tane de destek bölümü bulunmaktadır. Yemekhane ile ilgili faaliyet ölçüsü çalışan sayısı, tamir bakım bölümü ile ilgili faaliyet ölçüsü tamir bakım saatleridir. Aşağıdaki veriler Maraş İşletmesine aittir.

Kademeli dağıtım yöntemi kullanıldığında tamir bakım bölümünden kalıp bölümüne dağıtılacak maliyet tutarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 312.000 TL
B) 78.000 TL
C) 336.000 TL
D) 240.000 TL
E) 390.000 TL

Cevap : A) 312.000 TL

Açıklama : Tamir bakım bölümünün maliyeti, toplam tamir bakım saatlerine göre orantılı olarak dağıtılır: (16.000 / (16.000 + 4.000)) * 300.000 TL = 240.000 TL, ve bu tutar kalıp bölümüne dağıtılır.

4- Aşağıdaki işletmelerden hangisinde safha maliyetleme sisteminin uygulanması beklenir?

A) Mimarlık Ofisi
B) Düğün Davet Organizasyon Şirketi
C) Finansal Danışmanlık Şİrketi
D) Gelinlik Atölyesi
E) Cep Telefonu Üreticisi

Cevap : E) Cep Telefonu Üreticisi

Açıklama : Safha maliyetleme sistemi, seri üretim yapan işletmelerde kullanılır ve cep telefonu üretimi seri üretim kapsamında olduğundan bu sistem uygulanır.

5- Bir işletmenin toplam maliyetine ilişkin veriler aşağıda sunulmuştur. Makine saati başına değişken maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?

A) 2,50 TL
B) 5,00 TL
C) 1,25 TL
D) 0,80 TL
E) 0,50 TL

Cevap : E) 0,50 TL

Açıklama : Değişken maliyet, toplam maliyet artışının toplam makine saatlerindeki artışa oranı ile bulunur: (16.000 TL – 10.000 TL) / (20.000 saat – 8.000 saat) = 0,50 TL/saat.

6- Haziran ayında Kesme bölümünde 4.600 birim mamul tamamlanarak bir sonraki safhaya transfer edilmiştir. Kesme bölümünde dönem sonu yarı mamul olarak %50 oranında tamamlanmış 1.000 birim kalmıştır. Kesme bölümünde dönem başı yarı mamul bulunmamakta ise Haziran ayı çıktılarının toplam eşdeğer birim sayısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 5.600
B) 5.100
C) 1.000
D) 500
E) 4.600

Cevap :B) 5.100

Açıklama : Toplam eşdeğer birim sayısı, tamamlanan birimler ile dönem sonu yarı mamullerin eşdeğer birimlerinin toplamıdır: 4.600 + (1.000 * 0,5) = 5.100 birim.

7- Aşağıdakilerden hangisi sipariş bazında bir faaliyet olarak sınıflandırılabilir?

A) Üretimde kullanılacak malzemelerin sipariş edilmesi
B) Yıllık bütçenin hazırlanması
C) Ürünlere barkod yapıştırılması
D) Ürünlerin tasarlanması
E) Teslimat için müşterilerin aranması

Cevap : E) Teslimat için müşterilerin aranması

Açıklama : Teslimat için müşterilerin aranması, her bir sipariş için ayrı ayrı yapılan bir faaliyettir, bu nedenle sipariş bazında bir faaliyet olarak sınıflandırılır.

8- Aşağıdakilerden hangisi birim bazında bir faaliyet ölçüsüdür?

A) Malzemelerin sipariş edilmesi
B) Depo çalışanlarının eğitilmesi
C) Müşterilerle satış görüşmesi yapılması
D) Her bir pakete etiketin yapıştırılması
E) Yıllık bütçenin hazırlanması

Cevap : D) Her bir pakete etiketin yapıştırılması

Açıklama : Her bir pakete etiketin yapıştırılması, her bir birim için ayrı ayrı yapılan bir faaliyettir, bu nedenle birim bazında bir faaliyet ölçüsüdür.

9- Mikro İşletmesi birleşik bir imalat süreci sonunda A ve B olmak üzere iki farklı ürün ortaya çıkarmaktadır. 2023 yılı Temmuz ayı için işletme aşağıdaki bilgileri raporlamıştır. Maliyetlerin dağıtılmasında Net Satış Değeri yöntemi kullanıldığında B ürününe ilişkin toplam maliyet aşağıdakilerden hangisidir?

A) 269.780 TL
B) 256.660 TL
C) 676.120 TL
D) 156.280 TL
E) 59.220 TL

Cevap : D) 156.280 TL

Açıklama : Net Satış Değeri yöntemi, her bir ürünün satış değerine göre maliyetlerin dağıtılmasını sağlar. B ürünü için net satış değeri 5.900 * 26 TL = 153.400 TL’dir. Toplam maliyet 329.000 TL, B ürününe düşen maliyet (153.400 / (13.000 * 51 + 5.900 * 26)) * 329.000 TL olarak hesaplanır ve bu da 156.280 TL’dir.

10-Bir üretim işletmesinde direkt malzeme imalata sürecin sonunda ilave edilmektedir. Ağustos ayı 2021 yılına ilişkin veriler aşağıda sunulmuştur. Direkt malzeme maliyetine ilişkin eşdeğer birim sayısı toplamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 401.000
B) 0
C) 653.000
D) 202.000
E) 353.400

Cevap : A) 401.000

Açıklama : Direkt malzeme maliyetine ilişkin eşdeğer birim sayısı, tamamlanan birimler üzerinden hesaplanır. Tamamlanan birim sayısı 401.000 birimdir.

11- İstanbul İşletmesi bilgisayar üretmektedir ve genel üretim maliyetlerini makine saatlerini esas alarak ürünlere ağıtmaktadır. İşletme gelecek dönem için 24.000 makine saati çalışmayı ve 372.000 TL tutarında genel üretim maliyetine atlanmayı planlamıştır. Dönem içerisinde fiili olarak 32.000 makine saati çalışılmıştır ve aşağıdaki fiili maliyetlere katlanılmıştır.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) 84.000 TL tutarında fazla yükleme yapılmıştır.
B) 164.000 TL tutarında fazla yükleme yapılmıştır.
C) 56.000 TL tutarında eksik yükleme yapılmıştır.
D) 164.000 TL tutarında eksik yükleme yapılmıştır.
E) 56.000 TL tutarında fazla yükleme yapılmıştır.

Cevap : B) 164.000 TL tutarında fazla yükleme yapılmıştır.

Açıklama : Fiili genel üretim maliyeti, toplam makine saatlerine göre hesaplanır: 372.000 TL / 24.000 saat = 15,5 TL/saat. Fiili makine saatlerinde bu maliyet 15,5 * 32.000 = 496.000 TL olmalıdır. Gerçekleşen maliyetler toplamı 332.000 TL olduğundan, 496.000 TL – 332.000 TL = 164.000 TL fazla yükleme yapılmıştır.

12- Paris İşletmesi tablet üretmektedir ve genel üretim maliyetlerini makine saatlerini esas alarak ürünlere dağıtmaktadır. İşletme gelecek dönem için 12.000 makine saati, 24.000 işçilik saati çalışmayı ve 186.000 TL tutarında genel üretim maliyetine katlanmayı planlamıştır. Dönem içerisinde fiili olarak 14.000 makine saati çalışılmıştır.

İşletmenin genel üretim maliyeti yükleme haddi aşağıdakilerden hangisidir?

A) 7,75 TL/makine saati
B) 186.000 TL
C) 15,5 TL/makine saati
D) 13,28 TL/ makine saati
E) 217.000 TL

Cevap : C) 15,5 TL/makine saati

Açıklama : Genel üretim maliyeti yükleme haddi, planlanan maliyetin planlanan makine saatlerine bölünmesiyle bulunur: 186.000 TL / 12.000 makine saati = 15,5 TL/makine saati.

13-Yozgat İşletmesi Vasat ve Kaliteli olmak üzere iki ürün üretmektedir. Ürünlere ilişkin bilgiler aşağıda sunulmuştur. Faaliyet tabanlı maliyetleme kullanıldığında bir birim Kaliteli ürünün toplam üretim maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?

A) 155 TL
B) 224 TL
C) 49 TL
D) 204 TL
E) 174 TL

Cevap : D) 204 TL

Açıklama : Birim kaliteli ürünün toplam üretim maliyeti, direkt malzeme, direkt işçilik ve faaliyet tabanlı maliyetlerin toplamıdır. Direkt maliyetler 125 TL + 30 TL = 155 TL. Faaliyet tabanlı maliyetler, makine ve taşıma/depoma maliyetlerinin ürün başına düşen kısmı eklenerek hesaplanır: (840.000 TL / 60.000 saat) * 1 saat + (510.000 TL / 1.000 parti) * 1 parti = 14 TL + 35 TL = 49 TL. Toplam üretim maliyeti 155 TL + 49 TL = 204 TL.

14- Bir üretim işletmesinde direkt malzeme imalata sürecin sonunda ilave edilmektedir. Ağustos ayı 2021 yılına ilişkin veriler aşağıda sunulmuştur. Önceki safha maliyetine ilişkin eşdeğer birim sayısı toplamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 653.200
B) 401.000
C) 603.000
D) 353,400
E) 202.000

Cevap : C) 603.000

Açıklama : Önceki safha maliyetine ilişkin eşdeğer birim sayısı, tamamlanan ve dönemin başında yarı mamul olarak devredilen birimler toplamıdır: 451.200 + 151.400 = 603.000 birim.

15- Sürekli Envanter yöntemi kullanan Almanya İşletmesinin Ocak ayı başında toplam maliyeti 324 TL olan 18 adet ABC hammaddesi bulunmaktaydı. Ocak ayında aşağıdaki alış ve satışlar gerçekleşmiştir.

Hareketli ağırlıklı stok değerleme yöntemine göre 14 Ocak tarihinde yapılan satışın maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?

A) 679 TL
B) 582 TL
C) 824 TL
D) 1.079 TL
E) 756 TL

Cevap : A) 679 TL

Açıklama : Hareketli ağırlıklı ortalama maliyet yöntemiyle, her alış sonrası yeni birim maliyet hesaplanır ve bu maliyete göre satış maliyeti belirlenir. (324 + 42*20) / (18 + 42) = 14,70 TL/birim. 35 birim satıldığında 14,70 * 35 = 514,5 TL. 22 Ocak’ta yeni alış yapılır: (514,5 + 25*22,6) / (25 + 35 – 35) = 19,41 TL/birim. 27 Ocak’taki satış 42 birim: 19,41 * 42 = 679 TL.

16- Aşağıdaki tabloda 101, 102 ve 103 nolu siparişlere ilişkin Ocak ve Şubat aylarında gerçekleşen maliyetler sunulmuştur. 101 nolu sipariş ocak ayı sonunda tamamlanmış, Şubat ayında satılmıştır. 102 nolu sipariş Şubat ayında tamamlanmıştır fakat henüz satılmamıştır. 103 nolu sipariş ise Şubat ayı sonu itibariyle tamamlanmamıştır.

Şubat ayı sonu itibariyle mamuller hesabının bakiyesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1.790 TL
B) 2.390 TL
C) 590 TL
D) 1.040 TL
E) 1.000 TL

Cevap : A) 1.790 TL

Açıklama : Mamuller hesabının bakiyesi, tamamlanmış ve henüz satılmamış mamullerin maliyetlerinin toplamıdır: 102 nolu siparişin maliyeti 150 TL (Ocak) + 450 TL (Şubat) = 600 TL, 103 nolu siparişin maliyeti ise 900 TL (Ocak) + 140 TL (Şubat) = 1.040 TL. Toplam: 600 TL + 1.040 TL = 1.790 TL.

17- Trabzon İşletmesi dönem içerisinde aşağıdaki maliyetlere katlanmıştır. İşletme dönem içerisinde 5.000 adet üretmiş ve 4.000 adet satmıştır.

Birim satış fiyatı 80 TL ise brüt kâr tutarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 102.000 TL
B) 62.000 TL
C) 152.000 TL
D) 122.000 TL
E) 172.000 TL

Cevap : C) 152.000 TL

Açıklama : ?

18- Aşağıdakilerden hangisi üretim hacmi temelli bir maliyet etkenidir?

A) Müşteri ziyareti sayısı
B) Sipariş hazırlama sayısı
C) Makine saatleri
D) Tasarım sayısı
E) Kalıp değiştirme adedi

Cevap : C) Makine saatleri

Açıklama : Üretim hacmi temelli maliyet etkenleri, üretim sürecinin hacmine bağlı olarak değişen maliyetlerdir ve makine saatleri üretim hacmine doğrudan bağlıdır.

19- Bir mağazada A ve B olmak üzere iki adet yardımcı maliyet merkezi, C ve D olmak üzere iki adet esas maliyet merkezi bulunmaktadır. Mağazada 2023 yılı Ocak ayında gerçekleşen 640.000 TL tutarındaki elektrik maliyetinin maliyet yerlerine dağıtılması gerekmektedir. Elektrik maliyeti maliyet yerlerine yüzölçümü ile orantılı olarak dağıtılmaktadır. Aşağıda maliyet merkezlerinin yüzölçümleri verilmiştir. 1. dağıtım sonucunda A bölümüne dağıtılacak olan elektrik maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?

A) 280.000 TL
B) 32.000 TL
C) 320.000 TL
D) 8.000 TL
E) 64.000 TL

Cevap : B) 32.000 TL

Açıklama : Elektrik maliyeti, yüzölçümü oranına göre dağıtılır: (400 / 8.000) * 640.000 TL = 32.000 TL.

20- Ocak ayında karıştırma safhasında 92.000 TL tutarında üretim maliyeti gerçekleşmiştir. Dönem içerisinde safha açısından 2.300 birimin üretimi tamamlanmış ve dönem sonu yarı mamul olarak %40 oranında tamamlanmış 500 birim kalmıştır. Karıştırma safhasında Ocak ayı başında yarı mamul bulunmamaktadır.
Dönem sonu yarı mamullerin toplam maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?

A) 11.740 TL
B) 20.000 TL
C) 6.572 TL
D) 7.360 TL
E) 18.400 TL

Cevap : D) 7.360 TL