Bilişsel ve Dil Gelişimi 2024 Bütünleme Soruları

Bilişsel ve dil gelişimi, çocukların öğrenme süreçlerinde hayati bir rol oynar. Bu iki gelişim alanı, çocukların dünyayı anlamlandırma, iletişim kurma ve problem çözme becerilerinin temelini oluşturur. Bilişsel gelişim, çocukların düşünme, öğrenme ve problem çözme yeteneklerinin gelişimi anlamına gelirken, dil gelişimi, çocukların anadilini edinme ve kullanma becerilerini ifade eder. Bu makalede, bilişsel ve dil gelişimiyle ilgili önemli kavramlar, teoriler ve bunların eğitimdeki yansımaları incelenecektir.

Ses Bozuklukları ve İletişim

Ses bozuklukları, çocukların seslerinin şiddeti, perdesi ve tonunda beklenenden farklılık göstermesiyle karakterize edilir. Yaş, cinsiyet ve çeşitli çevresel faktörler, bu bozuklukların ortaya çıkmasına neden olabilir. Ses bozuklukları, çocuğun iletişim becerilerini olumsuz etkileyebilir ve sosyal etkileşimlerinde zorluklara yol açabilir. Bu tür bozukluklar, genellikle erken müdahale ile tedavi edilebilir ve çocuğun iletişim yetenekleri geliştirilebilir.

İki Dillilik ve Eğitim

İki dillilik, çocukların birden fazla dili öğrenme yeteneğini ifade eder. Bu durum, özellikle göçmen ailelerde yaygındır. İki dillilik türleri arasında dengeli iki dillilik, baskın iki dillilik ve baskın olmayan ev dili gibi türler bulunmaktadır. Eğitimde, iki dilliliğin desteklenmesi, çocukların bilişsel esnekliğini artırabilir ve onların akademik başarılarına olumlu katkılar sağlayabilir. Ancak, bazı durumlarda, iki dillilik süreci zorlayıcı olabilir ve çocukların dil öğrenme süreçlerini etkileyebilir.

Piaget ve Kavram Gelişimi

Piaget’in bilişsel gelişim teorisi, çocukların kavramları nasıl öğrendiklerini ve nasıl anlamlandırdıklarını açıklayan önemli bir yaklaşımdır. Piaget’e göre, çocuklar 2-7 yaş aralığında kavram gelişimini başlatırlar. Bu dönemde çocuklar, sembolik oyunlar oynar, hayal gücünü kullanır ve çevrelerindeki dünyayı anlamaya çalışırlar. Bu süreçte, çocukların dil becerileri de gelişir ve dil, bilişsel gelişimlerinin bir parçası olarak önemli bir rol oynar.

Alıcı Dil ve Dil Gelişimi

Alıcı dil, çocukların söylenenleri anlama yeteneğidir. Bu beceri, dil gelişiminin erken dönemlerinde gelişir ve çocukların sosyal etkileşimlerde başarılı olabilmesi için kritiktir. Alıcı dil becerisi, çocukların basit yönergeleri anlamasıyla başlar ve zamanla daha karmaşık dil yapılarını kavrayabilme yeteneği geliştirir. Eğitimde, alıcı dil becerilerinin desteklenmesi, çocukların akademik başarıları üzerinde de olumlu bir etkiye sahip olabilir.

Erken Gelişen Okuryazarlık

Okuryazarlık, çocukların erken yaşlarda yazılı dili anlama ve kullanma yeteneğidir. Erken gelişen okuryazarlık, çocukların harfleri ve kelimeleri tanıma, sesleri ayırt etme ve basit yazma becerilerini geliştirme süreçlerini kapsar. Bu süreç, çocukların ilerleyen dönemlerde okuma ve yazma becerilerini etkiler ve akademik başarıları üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir.

Sonuç

Bilişsel ve dil gelişimi, çocukların öğrenme ve gelişim süreçlerinin temelini oluşturur. Bu gelişim alanlarında yaşanan herhangi bir sorun, çocukların sosyal, duygusal ve akademik yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, bilişsel ve dil gelişimi süreçlerinin desteklenmesi, erken müdahale ve uygun eğitim yaklaşımlarıyla sağlanmalıdır. Eğitimciler ve ebeveynler, çocukların bu gelişim alanlarında sağlıklı bir şekilde ilerlemeleri için gerekli desteği sağlamalıdır.

1- Sesin şiddetinde, perdesinde ve tonunda, yaş ve cinsiyet gibi unsurlara bağlı olarak beklenenden süreklilik gösterecek bir şekilde belirgin farklılıklar göstermesi, ayrıca iletişimi etkileyecek farklılıkların olması aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ritim bozuklukları
B) Ses bozuklukları
C) Şekil bozuklukları
D) Eklemleme (söyleyiş) bozuklukları
E) Gecikmiş dil ve afazi

Cevap : B) Ses bozuklukları

Açıklama : Ses bozuklukları, sesin şiddeti, perdesi ve tonundaki normalden sapmalar olarak tanımlanır. Yaş, cinsiyet gibi faktörler bu sapmalara katkıda bulunabilir ve iletişimi olumsuz etkileyebilir.

2- Öğrenme kavramına ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Anadil edinimine, öğrenme katkı sağlar.
B) Anadil haricinde farklı olan bir dil öğrenilir, anadil ise edinilir.
C) Planlanmış ortamlar gereklidir.
D) Bilinçli bir şekilde gerçekleşir.
E) Formel (biçimsel) bir ilerlemedir.

Cevap : A) Anadil edinimine, öğrenme katkı sağlar.

Açıklama : ?

3- Aşağıdakilerden hangisi iki dillilik türleri arasında yer almaz?

A) Yerli olan ebeveynler
B) Yerli olmayan ebeveynler
C) Baskın olmayan ev dili
D) Dengeli iki dillilik
E) Baskın iki dillilik

Cevap : A) Yerli olan ebeveynler

Açıklama : İki dillilik türleri genellikle dil kullanımı ve öğrenme ile ilgilidir, ebeveynlerin yerli olup olmaması iki dillilik türleri arasında sayılmaz.

4- 5 yaşındaki Ahmet’ “oyuncak” kelimesini sadece kendi oyuncakları için kullanmaktadır. Başka yerdeki gördükleri oyuncaklar için bu kelimeyi kullanmamaktadır. Bu durum aşağıdakilerden hangisine örnek verilebilir?

A) Benmerkezci dil
B) Alıcı dil
C) Oyun dili
D) Eksik kurallaştırma
E) Aşırı kurallaştırma

Cevap : A) Benmerkezci dil

Açıklama : ?

5- Piaget’e göre kaç yaş aralığındaki çocuklarda kavram gelişimi oluşmaya başlar?

A) 2-7 yaş
B) 5-7 yaş
C) 3-5 yaş
D) 0-1 yaş
E) 2-4 yaş

Cevap : A) 2-7 yaş

Açıklama : Piaget’in bilişsel gelişim teorisine göre, çocuklar 2-7 yaş aralığında kavramları anlamaya başlarlar. Bu döneme “işlem öncesi dönem” denir.

6- “Bireylerin kendi özelliklerini iyi tanımasıdır. Kendilerinin güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olmasıdır.” Yukarıda verilen özellikler hangi zekâ alanına aittir?

A) Sözel/dilsel zekâ alanı
B) Öze dönük/içsel zekâ alanı
C) Bedensel/kinestetik zekâ alanı
D) Matematiksel/mantıksal zekâ alanı
E) Sosyal zekâ alanı

Cevap : B) Öze dönük/içsel zekâ alanı

Açıklama : İçsel zekâ, bireylerin kendi duygularını ve düşüncelerini tanıması, farkında olması anlamına gelir ve bu da öze dönük zekâ ile ilgilidir.

7- Aşağıdakilerden hangisi çocukların dil gelişimlerini desteklemede kuklalardan yararlanmanın avantajlarından biri değildir?

A) Çocukların hayal güçlerini geliştirir.
B) Çocukların kuklalara tepkisi her zaman olumlu olmayabilir.
C) Çocukları konuşmaya teşvik eder.
D) Kuklalar çocuklar için eğlencelidir.
E) Kuklalar öğrenme için olanak sağlar.

Cevap : B) Çocukların kuklalara tepkisi her zaman olumlu olmayabilir.

Açıklama : Kuklalar genellikle çocukların dil gelişimini destekler, ancak bazı çocuklar kuklalara olumsuz tepki verebilir, bu durum bir avantaj olarak görülmez.

8- Erken çocukluk dönemine “-mış gibi” oyunları gözlemlemek mümkündür. “-mış gibi” oyunların en yaygın olarak gözlendiği yaşlar hangileridir?

A) 5-6 yaş
B) 3-4 yaş
C) 6-7 yaş
D) 1,5-2 yaş
E) 0-1 yaş

Cevap : B) 3-4 yaş

Açıklama : “-mış gibi” oyunlar, çocukların hayal güçlerini kullanarak gerçek olmayan durumları canlandırdığı oyunlardır ve en yaygın olarak 3-4 yaşlarında görülür.

9- Dil gelişimine yönelik farklı kuram ve görüşlerin öncelikli olarak açıklamak istedikleri konu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocukların nasıl olgunlaştıkları
B) Çocukların dil öğrenirken zorlanmaları
C) Çocukların dil becerilerinin altında yatan genetik faktörler
D) Çocukların nasıl bir gelişim gösterdikleri
E) Çocukların dili nasıl öğrendikleri

Cevap : E) Çocukların dili nasıl öğrendikleri

Açıklama : Dil gelişimi kuramları, çocukların dili nasıl öğrendiklerini açıklamaya çalışır. Bu, dil gelişimi ile ilgili en temel sorulardan biridir.

10- Ebeveynlerin çocukları ile sağlıklı ve etkili bir iletişim kurabilmeleri açısından aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Çocuklarının duygu ve düşüncelerini paylaşabilmelidirler.
B) Çocuklarının sorunlarına karşı duyarlı olmalıdırlar.
C) Ailelerin aşırı otoriter ve kontrolcü olmaları tavsiye edilir.
D) Çocuklarına kabul edici bir tutum içinde olmalıdırlar.
E) Aileler kendilerine ve çocuklarına karşı saygılı olmalıdır.

Cevap : C) Ailelerin aşırı otoriter ve kontrolcü olmaları tavsiye edilir.

Açıklama : Ebeveynlerin çocuklarıyla sağlıklı iletişim kurabilmeleri için aşırı otoriter ve kontrolcü olmaları değil, kabul edici ve saygılı olmaları tavsiye edilir.

11- Aşağıdakilerden hangisi konuşma öncesi dönemin evreleri arasında yer almaz?

A) Mırıldanmanın tekrarı dönemi
B) Gığıldama dönemi
C) Mırıldanma dönemi
D) Tek sözcük dönemi
E) Başkalarının seslerini taklit dönemi

Cevap : D) Tek sözcük dönemi

Açıklama : Tek sözcük dönemi, konuşma öncesi değil, konuşmanın başladığı bir dönemi ifade eder.

12- Sedef bebek ilk kez “anana”, “nananan”, “baba bab” ve “adada” gibi ses üretimlerinde bulunmaya başlamıştır. Buna göre Sedef bebeğin hangi dil gelişim evresinde olduğu söylenir?

A) Tek sözcük dönemi
B) Mırıldanma dönemi
C) Başkalarının seslerini taklit dönemi
D) Gığıldama dönemi
E) Mırıldanmanın tekrarı dönemi

Cevap : E) Mırıldanmanın tekrarı dönemi

Açıklama : Sedef bebeğin “anana”, “nananan”, “baba bab” gibi sesler çıkarması, mırıldanmanın tekrarı evresinde olduğunu gösterir.

13- Aşağıdakilerden hangisi çocuklara müzik kutusu seçerken dikkat edilmesi gerekenler arasında yer almaz?

A) Müziğin karmaşık ritimlerden oluşmaması
B) Müziğin tekrar eden ifadelerden oluşması
C) Müziğin hareketli olması
D) Müziğin basit ritimlerden oluşması
E) Müziğin tekrar eden seslerden oluşması

Cevap : C) Müziğin hareketli olması

Açıklama : Müzik kutusu seçiminde ritimlerin basit ve tekrar eden yapıda olması önemlidir, ancak müziğin hareketli olup olmaması bir kriter değildir.

14- Bebeklerde nesne devamlılığının aylara göre gelişimine ilişkin aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) 3 aydan küçük bebekler önlerinde hareket ettirilen nesneyi takip ederler.
B) 5-8 aylık bebekler düşen bir oyuncağa ya da nesneye yalnızca bakarlar.
C) Bebek, 12. aydan sonra oyuncağını en son gördüğü yerde aramaya başlar.
D) 8 aydan büyük bebekler nesneyi ilk saklandığı yerde ararlar.
E) 10-15. aylar arasında nesne devamlılığı tam olarak kazanılmaktadır.

Cevap : E) 10-15. aylar arasında nesne devamlılığı tam olarak kazanılmaktadır.

Açıklama : ?

15- Dilin öğrenilmesinde çocukların doğuştan özel bir mekanizmayla doğduklarını savunan kuram/yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Davranışçı kuram
B) Sosyal öğrenme kuramı
C) Doğuştancı kuram
D) Bilişsel yaklaşım
E) Pragmatik yaklaşım

Cevap : C) Doğuştancı kuram

Açıklama : Doğuştancı kurama göre, çocuklar dili öğrenmek için doğuştan gelen bir mekanizmaya sahiptirler. Bu, dil gelişimini açıklayan en önemli yaklaşımlardan biridir.

16- Aşağıdaki dil ve konuşma bozukluklarından hangisi “fonksiyonel bozukluklar” arasında yer almaz?

A) Aile içi problemler
B) Ailede yöresel dilin kullanılması
C) Duyu organlarındaki bozukluklar
D) Ciddi duygusal sorunu olan çocuklar
E) Çocuğun yaşadığı çevre

Cevap : C) Duyu organlarındaki bozukluklar

Açıklama : Duyu organlarındaki bozukluklar, fonksiyonel değil, organik bozukluklar arasında yer alır.

17- Aşağıdakilerden hangisi somut işlem yapma becerileri bakımından yanlıştır?

A) Çocuklar gördükleri, dokundukları, hissettikleri nesneleri içselleştirirler.
B) İşlemlere önem verilir.
C) Çocuk ben merkezci bir düşünceye sahiptir.
D) Çocuklar somut mantık kullanmaktadırlar.
E) Bu dönemde çocuklar nesnelere yönelik soyut mantık kullanmaktadırlar.

Cevap : E) Bu dönemde çocuklar nesnelere yönelik soyut mantık kullanmaktadırlar.

Açıklama : Somut işlemler dönemi, Piaget’in bilişsel gelişim teorisinde soyut değil, somut mantığın kullanıldığı bir dönem olarak tanımlanır.

18- Can, henüz okul öncesi eğitime başlamamıştır. Okuma yazmaya ilişkin karalama ve çizimler yaparak beceriler elde etmektedir. Buna göre Can, okuryazarlık aşamalarından hangisindedir?

A) Akıcı okuma ve yazma öncesi dönem
B) Gelişen okuryazarlık
C) Akıcı okuma ve yazma
D) Erken gelişen okuryazarlık
E) Okuma ve yazmaya başlama

Cevap : D) Erken gelişen okuryazarlık

Açıklama : Erken gelişen okuryazarlık aşamasında çocuklar okuma yazma becerilerine yönelik farkındalık ve ön beceriler geliştirirler.

19- Bebeklerin içinde bulundukları duruma özgü olarak kendilerini birebir ifade edemeseler de “Oyuncak ayı nerde?”, “Annene çıngırağını ver” gibi basit yönergeleri anlayabilirler. Bu durum aşağıdakilerden hangisine örnektir?

A) Eksik kurallaştırma
B) Oyun dili
C) Aşırı kurallaştırma
D) Alıcı dil
E) Benmerkezci dil

Cevap : D) Alıcı dil

Açıklama : Alıcı dil, çocukların söylenenleri anlamasıdır. Basit yönergeleri anlama, alıcı dilin gelişimiyle ilgilidir.

20- Sevda, konuşmalarında geometrik şekillerin isimlerini ve çevresinde gördüğü harflerin isimlerini artık daha rahat kullanmaktadır. İçinde bulunduğu süreçte bir kelimeyi ya da harfi tanımak gibi yazı ile ilgili kavramların geliştiği görülmektedir. Buna göre Sevda, okuryazarlık aşamalarından hangisindedir?

A) Okuma ve yazmaya başlama
B) Akıcı okuma ve yazma
C) Erken gelişen okuryazarlık
D) Gelişen okuryazarlık
E) Akıcı okuma ve yazma öncesi dönem

Cevap : D) Gelişen okuryazarlık

Açıklama : ?