Sağlık Politikaları 2023-2024 Bütünleme Soruları

1. Giriş

Sağlık politikaları, bir ülkenin sağlık sisteminin yapılandırılması ve işleyişini belirleyen kurallar bütünüdür. Bu politikalar, toplumun sağlık ihtiyaçlarına cevap vermek üzere tasarlanmış olup, her ülkenin sosyal, ekonomik ve politik yapısına göre farklılık gösterir. Bu makalede, Türkiye’deki sağlık politikalarının tarihsel gelişimi, küresel sağlık politikalarının etkisi ve bu politikaların toplum sağlığı üzerindeki yansımaları incelenecektir.

2. Türkiye’de Sağlık Politikalarının Tarihsel Gelişimi

Türkiye’deki sağlık politikalarının temelleri, Cumhuriyet’in ilanından itibaren atılmıştır. Cumhuriyet dönemi sağlık politikaları, 1920-1937 yılları arasında sağlık hizmetlerinin devlet tarafından sunulması ve denetlenmesi üzerine kurulmuştur. Sağlık hizmetlerinin devlet eliyle sunulması, özellikle 1961’de yürürlüğe giren Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesine Dair Kanun ile pekiştirilmiştir. Bu kanun, sağlık hizmetlerinin sosyal adalete uygun bir şekilde sunulmasını amaçlamıştır.

Behçet Uz dönemi sağlık politikaları ise bu sürecin önemli bir parçasıdır. Behçet Uz, Türkiye’de sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve toplum sağlığının geliştirilmesi amacıyla çeşitli reformlar gerçekleştirmiştir. 1980’li yıllarda ise Türkiye, dünya genelinde esen neo-liberal politikaların etkisi altına girmiştir. Bu dönem, sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi ve devletin sağlık sektöründeki rolünün azaltılması yönünde politikaların uygulandığı bir süreç olarak dikkat çekmiştir.

3. Küresel Sağlık Politikalarının Etkisi

Küresel sağlık politikaları, uluslararası kuruluşlar ve ülkeler arasında sağlık alanında iş birliğini teşvik eden yaklaşımlar geliştirmiştir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi kuruluşlar, küresel sağlık politikalarının oluşturulmasında önemli bir rol oynamaktadır. DSÖ’nün belirlediği sağlık harcaması oranları, ülkeler arası karşılaştırmalarda ve sağlık politikalarının etkinliğinin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

Küresel sağlık politikaları, ayrıca Avrupa Birliği sağlık politikaları çerçevesinde de kendini göstermektedir. AB ülkeleri arasında sağlık hizmetlerinin standardizasyonu ve sağlık alanında ortak politikaların geliştirilmesi amacıyla çeşitli programlar uygulanmaktadır. Bu politikaların Türkiye gibi AB adayı ülkeler üzerindeki etkisi de göz ardı edilemez.

4. Türkiye Sağlık Politikaları Enstitüsü ve Sağlıkta Dönüşüm Programı

Türkiye’de sağlık politikalarının oluşturulması ve uygulanmasında önemli bir rol oynayan kurumlardan biri de Türkiye Sağlık Politikaları Enstitüsüdür. Bu enstitü, sağlık politikalarının geliştirilmesi ve toplum sağlığının iyileştirilmesi için araştırmalar yapmaktadır. Ayrıca, Türkiye’de 2000’li yıllardan itibaren uygulamaya konulan Sağlıkta Dönüşüm Programı, sağlık hizmetlerinin sunumunda ve finansmanında önemli değişikliklere yol açmıştır. Bu program, sağlık hizmetlerinde rekabetin artırılması, performansa dayalı ek ödeme sistemlerinin geliştirilmesi ve genel sağlık sigortası gibi uygulamalarla dikkat çekmektedir.

5. Sonuç

Türkiye’nin sağlık politikaları, tarihsel süreçte değişen ve gelişen bir yapıya sahiptir. Bu politikalar, ulusal ihtiyaçlara cevap vermek üzere tasarlanmış ve küresel etkilerden de beslenmiştir. Türkiye’deki sağlık sisteminin yapılandırılmasında ve gelişiminde Cumhuriyet döneminden itibaren atılan adımlar, günümüzde de sağlık hizmetlerinin etkin bir şekilde sunulmasına katkı sağlamaktadır. Bununla birlikte, küresel sağlık politikaları ve uluslararası iş birliği, Türkiye’nin sağlık politikalarının şekillenmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Gelecekte de bu politikaların, toplum sağlığını iyileştirmek ve sağlık hizmetlerinin kalitesini artırmak amacıyla sürekli olarak güncellenmesi ve geliştirilmesi gerekmektedir

1. Örgütsel yapılanmasında merkez, il ve belediye olan, merkezden planlanan, tek parçalı, tümüyle kamu tarafından finanse edilen ve yönetilen, istisnai bir biçimde toplumla güçlü etkileşim içerisinde olan kamu sağlık sistemi ile sağlık hizmetlerinin sunulduğu ülke hangisidir?

A) Türkiye
B) Küba
C) Almanya
D) ABD
E) İngiltere

Cevap: B) Küba

Açıklama: Küba, merkezi planlama ile yürütülen ve tamamen kamu finansmanı ile desteklenen bir sağlık sistemi sunmaktadır. Bu sistemde toplumla güçlü bir etkileşim vardır.

2. Dünyada başlayan “neo-liberal” politikaların rüzgârı hızla Türkiye’yi de içine almıştır. Bu politikalar; sağlığı alınan, satılan bir meta olarak görür ve bu bakış açısına göre sağlığı bir insan hakkı olarak gören sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi sistemi, ortadan kaldırılması gereken bir sistemdir.
Yukarıda bahsedilen dönem Türkiye’de hangi yıllar arasında hissedilmeye başlanmıştır?

A) 1980-2000
B) 1920-1938
C) 1938-1960
D) 1961-1980
E) 2001-2016

Cevap: A) 1980-2000

Açıklama: 1980’li yıllarda başlayan neo-liberal politikalar, Türkiye’de de etkisini göstermeye başlamış ve sağlık hizmetlerinde köklü değişikliklere yol açmıştır.

3. Türkiye’de sağlık hizmetlerini finanse etmekle sorumlu en önemli kurum aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sosyal Güvenlik Kurumu
B) SUT Müdürlüğü
C) Sayıştay
D) Özel Hastaneler Birliği
E) Eczaneler

Cevap: A) Sosyal Güvenlik Kurumu

Açıklama: Türkiye’de sağlık hizmetlerinin finansmanından sorumlu olan en önemli kurum Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) olup, bu kurum sağlık harcamalarının büyük bir kısmını karşılar.

4. Bu dönemde, sağlık ile ilgili hizmetlerin tümü asli bir devlet görevi ve sorumluluğu olarak algılanmış; fakat bu görevler il özel idareleri ve belediyeler gibi yerel yönetim birimleri tarafından üstlenilmiştir. Sağlık hizmetlerinin ve personelinin denetimi ve sağlık personeli atama yetkisi Sağlık Bakanlığında toplanmış böylelikle sağlık hizmetlerinin sunumu tek merkezde toplanmıştı.
Yukarıda bahsedilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1961-1980
B) 1938-1960
C) 1920-1937
D) 1981-2000
E) 2001-2017

Cevap: C) 1920-1937

5. Sağlıktaki iyileştirmeleri, bu iyileştirmelerin maliyeti ile dengelemektir. Diğer bir deyişle, sağlık hizmetlerinin maliyetleri ve faydaları arasında “en iyi” nokta bulunduğu anlamındadır. Yukarıda verilen tanım aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Hakkaniyet
B) Etkenlik
C) Etkililik
D) Verimlilik
E) Optimallik

Cevap: E) Optimallik

Açıklama: Optimallik, sağlık hizmetlerinde maliyet ve fayda arasında en iyi dengenin kurulduğu noktayı ifade eder.

6. Sağlık hizmet sunumunun tekel olmaktan çıkarılıp belli standartlara uygun farklı hizmet sunucularının yarışmasının sağlanması ilkesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sürekli kalite gelişimi
B) Güçler ayrılığı
C) Hizmette rekabet
D) İnsan odaklılık
E) Katılımcılık

Cevap: C) Hizmette rekabet

Açıklama: Hizmette rekabet, sağlık hizmetlerinin tekelden çıkarılarak farklı hizmet sunucularının standartlara uygun bir şekilde rekabet etmesini sağlar.

7. Tarım ve tüketicinin korunması, balıkçılık, ormancılık, doğal kaynaklar, teknik iş birliği ile ekonomik ve sosyal işler bölümleri çerçevesinde faaliyetlerini yürüten kuruluş, taşradaki çalışmalarını halen 80 tam donanımlı ülke ofisi, beş bölge ofisi, dokuz alt bölge ofisi ve beş irtibat ofisi aracılığıyla gerçekleştirmektedir.
Yukarıda özellikleri verilen kuruluş aşağıdakilerden hangisidir?

A) FDA
B) UNESCO
C) DSÖ
D) UNICEF
E) FAO

Cevap: E) FAO

Açıklama: FAO (Gıda ve Tarım Örgütü), tarım, balıkçılık ve doğal kaynaklar gibi alanlarda faaliyet gösteren ve geniş bir ofis ağına sahip uluslararası bir kuruluştur.

8. Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) aşağıdaki ülkelerden hangisinin kuruluşudur?

A) Küba
B) İngiltere
C) İspanya
D) Almanya
E) ABD

Cevap: B) İngiltere

Açıklama: Ulusal Sağlık Sistemi (NHS), İngiltere’de faaliyet gösteren ve kamu tarafından finanse edilen bir sağlık sistemidir.

9. İşleri çabuk ve doğru olarak yapma kalitenin hangi özelliğini ifade eder?

A) Kalite verimliliktir.
B) Kalite bir süreçtir.
C) Kalite müşterinin tatminidir.
D) Kalite etkili olmaktır.
E) Kalite bir programa uymaktır.

Cevap: D) Kalite etkili olmaktır.

10. Almanya Sağlık Bakanlığına sağlığın desteklenmesi ve korunması konularında danışmanlık hizmetleri vermekte olan birimin adı nedir?

A) Eyalet Sağlık Bakanlığı
B) Eyalet Merkezî Teşkilatı
C) Federal Sağlık Konseyi
D) Koruyucu Hizmetler Müdürlüğü
E) Sağlık Daire Başkanlığı

Cevap: C) Federal Sağlık Konseyi

Açıklama: Federal Sağlık Konseyi, Almanya Sağlık Bakanlığına sağlığın desteklenmesi ve korunması konularında danışmanlık hizmeti veren birimdir.

11. Kâr amacıyla çalışmayan özel sigorta şirketleridir. Diğer özel sigorta şirketlerinden farkları, birbirleriyle rekabet etmeden çalışmalarıdır. Hastane ve hekim masraflarını sigorta eden fondur. Yukarıda bahsi geçen ve ABD’de kullanılan sağlık finansmanı kaynağı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bağımsız sigorta planları
B) Özel sağlık sigortaları
C) Mavi Haç ve Mavi Kalkan
D) Kamu sigortaları
E) Kâr amaçlı özel sigorta şirketleri

Cevap: C) Mavi Haç ve Mavi Kalkan

Açıklama: Mavi Haç ve Mavi Kalkan, ABD’de kâr amacı gütmeyen özel sigorta kuruluşlarıdır ve hastane ile hekim masraflarını karşılarlar.

12. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde bir hak olarak tanınan sağlık hizmetlerinden faydalanmanın sosyal adalete uygun bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak, tıp ve sağlık hizmetlerini belli bir program çerçevesinde sosyalleştirmek için çıkartılan 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesine Dair Kanun hangi yıl yürürlüğe girmiştir?

A) 1961
B) 1962
C) 1960
D) 1959
E) 1958

Cevap: A) 1961

Açıklama: 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesine Dair Kanun, 1961 yılında yürürlüğe girmiştir ve sağlık hizmetlerinin sosyal adalete uygun bir şekilde sunulmasını amaçlamaktadır.

13. Dünya Sağlık Örgütüne göre sağlık harcaması oranları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Toplam özel sağlık harcamaları içinde cepten harcamaların payı
B) Toplam özel sağlık harcamaları içinde önceden ödenmiş planların payı
C) Genel kamu harcamaları için sağlık sosyal güvenlik harcamalarının payı
D) Toplam sağlık harcamaları içinde cepten harcamaların payı
E) Kişi başı sağlık harcamasının toplam sağlık harcamalarına oranı

Cevap: E) Kişi başı sağlık harcamasının toplam sağlık harcamalarına oranı

14. Aşağıdakilerden hangisi Sağlıkta Dönüşüm Programının finansmanına, örgütlenmesine ve yönetimine yönelik uygulamalar arasında yer almaz?

A) Kamu hastane birlikleri
B) Ulusal sağlık bilgi sistemi
C) Planlayıcı ve denetleyici bir Sağlık Bakanlığı
D) Herkesi tek çatı altında toplayan genel sağlık sigortası
E) Performansa dayalı ek ödeme sistemi

Cevap: B) Ulusal sağlık bilgi sistemi

15. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı temelde merkez ve taşra teşkilatından oluşmaktadır. Hangisi taşra teşkilatını oluşturan birimler arasında yer alır?

A) İl Sağlık Müdürlükleri
B) Tıbbi Cihaz Kurumu
C) Üniversite hastaneleri
D) Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü
E) Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Cevap: A) İl Sağlık Müdürlükleri

Açıklama: İl Sağlık Müdürlükleri, Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın taşra teşkilatını oluşturan temel birimlerden biridir.

16. Kamu sağlık göstergeleri pek çok amaçla kullanılmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu amaçlardan birisi değildir?

A) Sağlık statüsünün zaman içinde gösterdiği değişimi gözleme
B) Karlılık analizlerini raporlama
C) Ülkeler ve bölgeler arası karşılaştırma yapma
D) Toplumun sağlığını tanımlama ve sağlığın değişik özelliklere göre değişimini belirleme
E) Sağlık sisteminin etkinliğini görebilme

Cevap: B) Karlılık analizlerini raporlama

Açıklama: Kamu sağlık göstergeleri, toplum sağlığını değerlendirme ve sağlık sisteminin etkinliğini ölçme gibi amaçlarla kullanılır; karlılık analizleri genellikle bu kapsamda yer almaz.

17. Zorunlu ya da isteğe bağlı sosyal sigortalar aracılığıyla önceden belirlenmiş kişilerin belli oranda fiyat ödemek suretiyle sigortalandığı sistem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özel amaçlı vergiler ile finansman
B) Vergi yoluyla finansman
C) Global bütçe ile finansman
D) Prim yoluyla finansman
E) Sosyal desteklerle finansman

Cevap: D) Prim yoluyla finansman

Açıklama: Prim yoluyla finansman, zorunlu veya isteğe bağlı sosyal sigortalar aracılığıyla sağlanan ve sigorta primi ödenerek finanse edilen bir sistemdir.

18. Aşağıdakilerden hangisi sağlık politikasının temel paydaşları arasında yer almaz?

A) Girişimciler
B) Karar vericiler- Devlet
C) Hizmet kullananlar- Halk
D) Bankalar
E) Hizmet sunanlar

Cevap: D) Bankalar

Açıklama: Bankalar, sağlık politikasının temel paydaşları arasında yer almaz. Temel paydaşlar arasında girişimciler, karar vericiler, hizmet kullananlar ve hizmet sunanlar bulunur.

19. Devletin rolünü esas alarak Roemer’in 1993 yılında yapmış olduğu ülkelerin sağlık sistemleri sınıflandırmasına göre Türkiye sağlık sistemi hangi grupta yer almaktadır?

A) Sosyalist tip sağlık sistemleri
B) Serbest piyasa tipi sağlık sistemleri
C) İlkel yapıda sağlık sistemleri
D) Refah yönelimli tip sağlık sistemleri
E) Kapsayıcı tip sağlık sistemleri

Cevap: D) Refah yönelimli tip sağlık sistemleri

Açıklama: Türkiye, Roemer’in sınıflandırmasına göre refah yönelimli tip sağlık sistemleri arasında yer almaktadır.

20. Bir ülkede sağlık sektörünün dönemsel olarak ihtiyaçlara göre düzenlenmesi ve planlanması hangi kavram ile ifade edilmektedir?

A) Sağlık organizasyonu
B) Sağlıkta dönüşüm
C) Sağlık yapılanması
D) Sağlık ekonomisi
E) Sağlık politikası

Cevap: E) Sağlık politikası

Açıklama: Sağlık politikası, bir ülkede sağlık sektörünün ihtiyaçlara göre düzenlenmesi ve planlanması sürecini ifade eder.