Bilimsel Araştırma Teknikleri (YB) 2023-2024 Bütünleme Soruları

1- Aşağıdaki kalitatif (nitel) ve kantitatif (nicel) araştırma yöntemlerinin karşılaştırmasına yönelik verilen ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Çıktılar açısından; kalitatif araştırmalar eylemin son aşamasını öneren, kantitatif araştırmalarda ise ilk giriş anlayışını geliştiren yapıdadır.
B) Veri toplama açısından; kalitatif araştırmalar yapılandırılmıştır, kantitatif araştırmalar ise yapılandırılmamıştır.
C) Veri özelliği açısından; kalitatif araştırmalarda sayısal olarak ifade edilebilen yanıtlar, kantitatif araştırmalarda ise detaylı görsel ve sözel kayıtlar kullanılır.
D) Veri analizi açısından; kalitatif araştırmalar istatistiksel değil, kantitatif araştırmalar ise istatistikseldir.
E) Örnek büyüklüğü açısından; kalitatif araştırmalarda çok sayıda temsil edilen vakalar, kantitatif araştırmalarda ise az sayıda temsil edilmeyen vakalar kullanılır.

Cevap: D) Veri analizi açısından; kalitatif araştırmalar istatistiksel değil, kantitatif araştırmalar ise istatistikseldir.

Açıklama: Kalitatif araştırmalar, derinlemesine bilgi elde etmeye yönelik olup, sayısal veri yerine metin, görüntü gibi veriler üzerinden analiz yapılırken; kantitatif araştırmalar sayısal veriler üzerinden istatistiksel analizleri tercih eder.

2- Veri girişi safhasında eksik cevapların (kayıp gözlemlerin) düzeltilmesinde, cevaplayıcının diğer cevapları incelenerek, eksik cevabı için uygun bir cevabın hesaplanmasına ne ad verilir?

A) Emsal cevap verme
B) Çoklu silme
C) Örneği silme
D) Nötr değer verme
E) İkili silme

Cevap: A) Emsal cevap verme

Açıklama: Eksik verilerin doldurulmasında, benzer özelliklere sahip diğer cevaplar dikkate alınarak ’emsal cevap verme’ yöntemi kullanılır. Bu yöntemle eksik veriler tahmin edilerek tamamlanır.

3- Aşağıdakilerden hangisi bir araştırma raporunun metin kısmında yer alan bölümlerden biridir?

A) Ekler
B) Kaynakça
C) Giriş
D) Kısaltmalar
E) Dizin

Cevap: C) Giriş

Açıklama: Araştırma raporunun metin kısmı genellikle Giriş, Metodoloji, Bulgular ve Tartışma bölümlerini içerir. Giriş bölümü, araştırmanın konusunu ve amacını açıklar.

4- I. X ve Y’deki değişmeler arasında bir ilgi olmalıdır.
II. X’deki değişme Y’deki değişmeden zaman içinde daha önce meydana gelmelidir.
III. Y’ye etki etmesi muhtemel diğer faktörlerin tümü elenmelidir.
IV. X’in Y’ye etki ettiğini saptayan ilgili bir teori bulunmamalıdır.
Nedensel araştırmalar için X’in Y’ye neden olduğunu söyleyebilmek gerekmektedir. Bunun için gerekli ve yeterli koşullar ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) I, II ve III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, III ve IV

Cevap: A) I, II ve III

Açıklama: Nedensel ilişki kurmak için arasında doğrudan ilişki bulunan X ve Y değişkenleri arasında, X’in Y’den önce gelmesi ve diğer etkileyici faktörlerin kontrol altına alınması gerekir.

5- I. Soru gerekli mi?
II. Cevaplayıcı soruyu anlıyor mu?
III. Soru talep edilen bilgiyi ortaya çıkarmada yeterli olacak mı?
IV. Soru ile elde edilen veri kolay biçimde analiz edilebilecek mi?
Yukarıdakilerden hangileri anketteki soruların içeriğine bakarken sorulması gereken sorular arasında yer alır?

A) I, II ve III
B) II ve III
C) II, III ve IV
D) I, III ve IV
E) I, II ve IV

Cevap: A) I, II ve III

6- Sayısal hâle dönüştürülmüş değişkenlerin incelenmesine, ilişkilerin ve neden­sonuçların ortaya konmasına dayanan araştırmalara ne ad verilir?

A) Kuramsal araştırma
B) Sözel araştırma
C) Kantitatif araştırma
D) Kalitatif araştırma
E) Nominal araştırma

Cevap: C) Kantitatif araştırma

Açıklama: Kantitatif araştırma, sayısal veriler üzerinden yapılan ve çeşitli istatistiksel teknikler kullanılarak ilişkilerin ve neden-sonuç bağlantılarının incelendiği araştırma türüdür.

7-  I. Kolayda örnekleme
II. Kasıtlı örnekleme
III. Kota örnekleme
IV. Kümelere göre örnekleme
V. Sistematik örnekleme
Yukarıda verilen örnekleme tekniklerinden hangileri tesadüfi olmayan örnekleme teknikleri arasında yer alır?

A) I, II ve III
B) IV ve V
C) II ve V
D) I ve V
E) I ve IV

Cevap: A) I, II ve III

Açıklama: Kolayda, kasıtlı ve kota örnekleme, örneklemelerin belirli bir plan dahilinde veya araştırmacının özel kriterlerine göre seçildiği tesadüfi olmayan yöntemlerdir.

8- Bir yazarın intihalden kaçınmak için gerekli becerilere sahip olmamasına veya başkasına ait olan fikirleri iyice özümseyerek kendisine aitmiş gibi zannetmesine bağlı olarak yapılmış olan intihale ne ad verilir?

A) Kasti aşırma
B) Benzetme
C) Kendinden intihal
D) Özümseme
E) Bilinçsiz intihal

Cevap: E) Bilinçsiz intihal

Açıklama: Bilinçsiz intihal, yazarın başkalarına ait fikirleri özümseyip bunları farkında olmadan kendi fikirleriymiş gibi sunması durumudur.

9- Anketin konuya uygunluğu ve dili ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Soruların anlatım biçimlerinde belirsizlik ve anlaşılmazlıktan uzak durulmalıdır.
B) “-ecek,-acak” ve “-e bilir, -a bilir” gibi eklerden oluşan sorulardan kaçınılmalıdır. Çünkü bu ekler kişileri tahminde bulunmaya teşvik eder.
C) Tahminleme veya genelleştirme için sorulan sorular sonuca yönelik doğru tahminler elde edilmesine imkan verir.
D) Cümleleri kısa tutmak her zaman için soruların daha rahat anlaşılmasını sağlar.
E) Deneğin katılıp katılmadığının sorulduğu negatif tasarımlı sorular şaşırtıcı olabilir.

Cevap: C) Tahminleme veya genelleştirme için sorulan sorular sonuca yönelik doğru tahminler elde edilmesine imkan verir

Açıklama: Bu ifade yanıltıcıdır çünkü tahminleme veya genelleştirme soruları, genellikle belirsiz ve subjektif yanıtlar üretir, doğru tahminler sağlaması zorunlu değildir.

10- Temel ölçüm seviyelerinin en zayıfı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sıralama
B) Oransal
C) Metrik
D) Eşit aralıklı
E) Sınıflandırma

Cevap: E) Sınıflandırma

Açıklama: Sınıflandırma, en temel ölçüm düzeyidir ve veriler yalnızca kategorilere ayrılır; sayısal bir değerlendirme veya sıralama içermez.

11- Araştırmanın planlaması aşamasında aşağıdaki başlıklardan hangisi yer almaz?

A) Araştırma hipotezlerinin belirlenmesi
B) Araştırma raporunun yazılması
C) Araştırma probleminin ve sorularının belirlenmesi
D) Araştırmanın amacının, içeriği ve kısıtlarının belirlenmesi
E) Araştırma konusunun belirlenmesi

Cevap: B) Araştırma raporunun yazılması

Açıklama: Araştırma planlaması aşamasında rapor yazımı yer almaz; bu, araştırmanın tamamlanmasından sonra gerçekleşir.

12- Araştırma etiği ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Çoğu zaman kasıtlı veya kasıtsız olarak fırsatlardan yararlanarak etik olmayan faaliyetleri yerine getiren araştırmacılar mevcuttur.
B) Dürüst araştırmacılar bile bazı durumlarda etik açıdan şüpheli ya da etik olmayan uygulamalarda bulunabilmektedirler.
C) Araştırmacılar, yanlış bir inanç oluşturmak amacıyla doğru olmayan, yanıltıcı veya tamamlanmamış bilgileri katılımcılara sundukları zaman aldatma meydana gelir.
D) Araştırma yapılacak konunun derinlemesine cevaplayıcıya anlatılması objektif bir araştırmanın açıklık ilkesine aykırıdır.
E) Cevaplar üzerinde oynamak ve verilen cevapları değiştirmek etik olarak yanlıştır.

Cevap: D) Araştırma yapılacak konunun derinlemesine cevaplayıcıya anlatılması objektif bir araştırmanın açıklık ilkesine aykırıdır

Açıklama: Bu ifade yanlıştır çünkü araştırma yapılacak konunun katılımcılara açık ve anlaşılır şekilde anlatılması, araştırma etiğinin temel bir ilkesidir ve şeffaflık sağlar.

13- Araştırmaya katılan bireylerde araştırma süresince meydana gelen değişiklikler sonucu oluşan geçersizlik kaynağına ne ad verilir?

A) Geçmişin etkisi
B) Araç etkisi
C) Test etkisi
D) Seçim etkisi
E) Olgunlaşma etkisi

Cevap: E) Olgunlaşma etkisi

Açıklama: Olgunlaşma etkisi, araştırma süresince katılımcılarda doğal olarak meydana gelen değişiklikleri ifade eder ve bu değişiklikler araştırma sonuçlarını etkileyebilir.

14- “Geçerlikte yapılan işlem amaca ne kadar uygun olursa geçerlik o kadar ….. , amaçtan ne kadar uzak olursa geçerlik o kadar ….. olur.”
Yukarıdaki boşluğa uygun olan seçenek sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) az / çok
B) yüksek / düşük
C) değersiz / değerli
D) kötü / iyi
E) düşük / yüksek

Cevap: B) yüksek / düşük

Açıklama: Geçerlik, araştırma işlemlerinin amaca ne kadar uygun yapıldığını ifade eder. İşlemler amaçla uyumlu olduğunda geçerlik yüksek, amaçtan uzaklaştıkça düşük olur.

15- Yanıtlayıcıdan, anketörden, yanıtlayıcı-anketör etkileşiminden ve anket formundan kaynaklanan hatalar nedeniyle araştırmacı gerçek değer yerine kaydedilen değeri elde edebilmektedir. Gerçek değer ile kaydedilen değer arasındaki farka verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kapsam hatası
B) Örnekleme dışı hata
C) Seçim hatası
D) Sistematik hata
E) Sabit hata

Cevap: B) Örnekleme dışı hata

16- Nesnelerin sadece gruplandırıldığı bir ölçme seviyesidir. En kısıtlı ve en güçsüz ölçektir. Yukarıda bahsedilen ölçek türü/ölçüm seviyesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sıralama
B) Sınıflandırma
C) Oransal
D) Mukayeseli
E) Eşit aralıklı

Cevap: B) Sınıflandırma

Açıklama: Sınıflandırma ölçeği, en temel ölçüm düzeyidir ve nesneleri sadece kategorilere ayırır, aralarında niceliksel bir ilişki kurulmaz.

17- Araştırma sonuçlarının yorumlanması ile ilgili yanlış bir bilgidir?

A) Nihai karar alınmasından araştırmacıya yardımcı olur.
B) Bu bölüm araştırmanın amacının gerçekleştirildiği bölümdür.
C) Bu aşamadan sonra araştırmacı kolaylıkla önerilerde bulunabilir.
D) Verilerin çözümlenmesinden sonraki aşamadır ve verileri çözümleriyle bütünleştirir.
E) Bu aşamada elde edilen bilgiler genellenebilir olmak zorunda değildir.

Cevap: E) Bu aşamada elde edilen bilgiler genellenebilir olmak zorunda değildir

Açıklama: Araştırma sonuçlarının yorumlanması sırasında elde edilen bilgilerin genellenebilirliği, araştırmanın kapsamı ve yöntemine bağlıdır ve her zaman genellenebilir olması gerekmez.

18- Türkiye’de yazılmış olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin bulunduğu ve kullanıcıların erişimine açık olan Ulusal Tez Merkezi hangi kuruluş bünyesinde hizmet vermektedir?

A) ULAKBİM
B) TÜBİTAK
C) MEB
D) YÖK
E) ÖSYM

Cevap: D) YÖK

19- Varyansın karekökü olan ve gruptaki dağılımın ne kadar tutarlı olduğunu belirlemek için kullanılan tanımlayıcı istatistik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Medyan
B) Mod
C) Harmonik ortalama
D) Standart sapma
E) Geometrik ortalama

Cevap: D) Standart sapma

Açıklama: Standart sapma, varyansın kareköküdür ve veri setindeki değerlerin ortalamadan ne kadar sapma gösterdiğini, yani dağılımın ne kadar tutarlı olduğunu gösterir.

20- Cronbach Alpha (α) değeri araştırmalarda aşağıdakilerden hangisi için kullanılır?

A) Geçerliliği belirlemek için
B) Objektifliği sağlamak için
C) Güvenirliliği belirlemek için
D) Bilimsel olmak için
E) Sistematikliği sağlamak için

Cevap: C) Güvenirliliği belirlemek için

Açıklama: Cronbach Alpha (α) değeri, bir ölçüm aracının iç tutarlılığını ve dolayısıyla güvenilirliğini ölçmek için kullanılır.