Gündelik Hayatın Sosyolojisi 2024 Bütünleme Soruları

Giriş

Gündelik hayatın sosyolojisi, bireylerin ve toplumların günlük yaşamlarındaki etkileşimleri, alışkanlıkları, ritüelleri ve sosyal yapıları inceleyen bir alandır. Bu sosyolojik perspektif, insanların rutin eylemlerinin ardındaki toplumsal dinamikleri ve güç ilişkilerini anlamamıza yardımcı olur. Gündelik hayatın sosyolojisi, modernleşme sürecinin ve kapitalist toplum yapısının bireyler üzerindeki etkilerini de kapsamlı bir şekilde ele alır.

Cumhuriyet Dönemi ve Aydınların Halktan Kopukluğu

Cumhuriyet Dönemi’nde aydınlar ile halk arasında yaşanan kopukluğun başlıca nedeni, aydınların iktidar içinde kalarak değişim ve ilerlemenin havariliğine soyunmuş olmalarıdır. Bu durum, halkın taleplerinden ve ihtiyaçlarından uzaklaşmalarına neden olmuştur. Aydınların seküler yapısı ve halkın dindar karakteri arasındaki uyumsuzluk da bu kopukluğu pekiştirmiştir. Modernleşme hareketinin fikrî altyapısı ise Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde, özellikle Lale Devri’nden itibaren başlayan Batı’ya yönelik reform hareketleri ile şekillenmiştir. Bu süreçte Batı medeniyetinin değerleri ve düşünce sistemleri, Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte Türk toplumunun modernleşme çabalarına yön vermiştir.

Sosyal Medyanın Yükselişi ve Teknolojik Etkiler

Günümüzde sosyal medyanın insanların hayatında önemli bir yer tutmaya başlamasının nedenlerinden biri, bilgisayar ve akıllı telefon kullanımının yaygınlaşmasıdır. İnternetin tüm dünyada artan kullanımı, sosyal medyanın gücünü artırmış ve onu küresel bir fenomen haline getirmiştir. Ancak, sosyal medya ile ilgili yasal düzenlemeler, bu yaygınlaşmanın bir nedeni değil, bir sonucudur. Sosyal medya platformları, insanların günlük etkileşimlerinin bir parçası haline gelirken, bu platformların toplumsal yapılar üzerindeki etkileri de sosyolojik bir incelemeye tabi tutulmaktadır.

Kapitalist Toplum ve Egemen İdeoloji

Kapitalist toplum yapısının kendini yeniden üretebilmesi, çoğunluğun egemen ideolojiye rıza göstermesiyle mümkün olmaktadır. Bu rıza, toplumun ekonomik, politik ve kültürel yapısının devamını sağlar. Kapitalizmin toplumsal etkileri, bireylerin tüketim alışkanlıkları ve günlük yaşam pratikleri üzerinden gözlemlenebilir. Jean-François Lyotard’ın “postmodern durum” olarak tanımladığı süreçte, modernizmin büyük ideallerinin anlamını yitirdiği bir dünya ortaya çıkmıştır. Bu durum, kapitalist toplumun bireyler üzerindeki etkilerini daha belirgin hale getirmektedir.

Gündelik Hayatın Sosyolojisinde Dinsel ve Bilimsel Otorite

Uygarlığa geçiş sürecinde, rahiplerin yazıyı bilmeleri ve astronomi ile astrolojiden anlamaları, onların toplumdaki saygınlıklarını artırmıştır. Bu bilgi birikimi, rahiplerin toplumsal otoritesini pekiştirmiştir. Aynı şekilde, Pierre Bourdieu’nun sosyolojik teorilerinde yer alan kavramlar da gündelik hayatın sosyolojik incelemelerinde önemli bir yer tutar. Bourdieu’nun geliştirdiği “habitus” ve “alan” gibi kavramlar, bireylerin toplumsal yapılar içindeki yerini ve bu yapılarla etkileşimlerini anlamamıza yardımcı olur.

Sonuç

Gündelik hayatın sosyolojisi, bireylerin ve toplumların günlük yaşamlarındaki dinamikleri anlamamıza olanak tanıyan bir perspektiftir. Modernleşme süreci, kapitalist ideolojinin toplumsal yapılar üzerindeki etkileri ve bireylerin gündelik yaşam pratikleri, bu sosyolojik incelemelerin merkezinde yer alır. Gündelik hayatın sosyolojisi açısından suç ve suç korkusu, bireylerin günlük yaşamında önemli bir rol oynar ve bu konular da sosyolojik tartışmaların bir parçası olarak ele alınmalıdır.

Bu makale, gündelik hayat sosyolojisi temalarına odaklanarak, bireylerin günlük yaşamlarındaki toplumsal etkileşimleri ve modernleşme süreçlerini incelemektedir. Gündelik hayat sosyolojisi PDF ve ders notları gibi kaynaklar, bu alanla ilgili daha derinlemesine bilgi edinmek isteyenler için yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

– Gündelik hayat sosyolojisi temalar
– Modernleşme süreci
– Kapitalist toplum yapısı
– Sosyal medya ve teknoloji
– Gündelik hayatın sosyolojisi açısından suç ve suç korkusu

1- Cumhuriyet Dönemi aydınının halktan kopuk olmasının başlıca nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Aydınların, dinin ilerlemeye engel olmadığını savunmalarıdır.
B) Halkın seküler, aydınların ise genelde dindar olmasıdır.
C) İktidarla sürekli mücadele etmek zorunda kalmasıdır.
D) Halkın okuma-yazma oranının çok düşük olmasıdır.
E) İktidar içinde kalarak değişim ve ilerlemenin havariliğine soyunmuşlardır.

Cevap : E) İktidar içinde kalarak değişim ve ilerlemenin havariliğine soyunmuşlardır.

Açıklama : ?

2- Cumhuriyetin ilan edilmesiyle hayata geçirilen modernleşme hareketinin fikrî alt yapısını aşağıdakilerin hangisinde aramak gerekir?

A) Türklerin Müslüman olmadan önceki dönemlerinde aramak gerekir.
B) Antik Yunan ve Mısır medeniyetlerinde aramak gerekir.
C) Cumhuriyet’in ilanından sonraki dönemdeki Batılılaşma çabalarında aramak gerekir.
D) Batı’nın Osmanlı Devleti’ni demokratikleştirme çabalarında aramak gerekir.
E) Lale Devri ile başlayan ve Cumhuriyet’in ilanına kadar devam eden süreçte gerçekleşen modernleşme tartışmalarında aramak gerekir.

Cevap : E) Lale Devri ile başlayan ve Cumhuriyet’in ilanına kadar devam eden süreçte gerçekleşen modernleşme tartışmalarında aramak gerekir.

Açıklama : Modernleşme hareketinin fikrî alt yapısı, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde özellikle Lale Devri’nden itibaren başlayan Batı’ya yönelik modernleşme tartışmaları ve reform hareketleri ile şekillenmiştir. Cumhuriyet’in ilanı bu sürecin devamı olarak görülmelidir.

3- Aşağıdakilerden hangisi sosyal medyanın insanların hayatında önemli bir yer tutmaya başlamasının nedenlerinden değildir?

A) Bilgisayar kullanımının yaygınlaşması
B) Sosyal medya ile ilgili yasal düzenlemelerin yapılması
C) Gelişen yeni teknolojilere yabancılık çekmeyen nesillerin giderek dünya nüfusunda daha fazla pay alması
D) İnternet kullanımının tüm dünyada artması
E) Akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması

Cevap : B) Sosyal medya ile ilgili yasal düzenlemelerin yapılması

Açıklama : Sosyal medya, teknolojik gelişmeler ve internet kullanımının artmasıyla insanların hayatında büyük bir yer tutmaya başlamıştır. Ancak yasal düzenlemeler sosyal medyanın yaygınlaşmasının bir nedeni değil, bir sonucudur.

4- Kapitalist toplum yapısının kendini yeniden üretebilmesi aşağıdakilerden hangisiyle mümkün olabilmektedir?

A) İhtiyaç temelli tüketimin yaygınlaşmasıyla
B) Çoğunluğun egemen ideolojiye rıza göstermesiyle
C) Tüketimin sınırlı hâle getirilmesiyle
D) Tamir sektörünün güçlenmesi ve yaygınlaşmasıyla
E) Çoğunluğun egemen ideolojiye yön vermesiyle

Cevap : B) Çoğunluğun egemen ideolojiye rıza göstermesiyle

Açıklama : Kapitalist toplum yapısının sürdürülebilmesi, çoğunluğun egemen ideolojiye rıza göstermesiyle mümkün olur. Bu rıza, toplumun ekonomik, politik ve kültürel yapısının devamını sağlar.

5- Jean-François Lyotard modernizmin totalleştirici kuramlarının ve özgürlük, eşitlik, adalet, evrim, rasyonalizasyon, devrim gibi büyük ideallerin anlamını yitirdiği bir durumu nasıl tanımlar?

A) Postmodern durum
B) Aydınlanma
C) Modern durum
D) Kapitalizm
E) İdeal durum

Cevap : A) Postmodern durum

Açıklama : Jean-François Lyotard, modernizmin büyük anlatılarını ve ideallerini sorgulayan ve onların anlamını yitirdiğini ifade eden durumu “postmodern durum” olarak tanımlar. Bu kavram, modernizmin tümelci kuramlarının geçerliliğini kaybettiği bir dünya görüşünü ifade eder.

6- Uygarlığa geçiş aşamasında rahiplerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi onların, toplumun saygısını kazanmalarını sağlamıştır?

A) Kutsal metinleri insanlara en iyi onların açıklaması
B) Tanrısal bir vergi olarak nitelendirilen yazıyı bilmeleri, astronomi ve astrolojiden anlamaları
C) Rahiplerin insanları cehennemle tehdit etmesi
D) Kiliseye bağlı olanlardan az vergi alınması
E) Rahiplerin insanların günahlarını bağışlamaları

Cevap : B) Tanrısal bir vergi olarak nitelendirilen yazıyı bilmeleri, astronomi ve astrolojiden anlamaları

Açıklama : Uygarlığa geçiş aşamasında rahipler, yazıyı bilmeleri ve bilimsel bilgiye, özellikle astronomi ve astrolojiye hakim olmaları nedeniyle toplumda saygı görmüşlerdir. Bu bilgi birikimi, onların toplumdaki ayrıcalıklı konumunu sağlamıştır.

7- Aşağıdakilerden hangisi Pierre Bourdieu’nun sosyolojiye kazandırdığı kavramlardan biri değildir?

A) Tortular
B) Alan
C) Sembolik şiddet
D) Sermaye
E) Habitus

Cevap : A) Tortular

Açıklama : Pierre Bourdieu’nun sosyolojiye kazandırdığı kavramlar arasında alan, sembolik şiddet, sermaye ve habitus yer alır. Ancak “tortular” Bourdieu’nun geliştirdiği bir kavram değildir.

8- Erving Goffman’a göre toplumsal yapıyı anlayabilmek için aşağıdakilerden hangisinin yapılması gerekmektedir?

A) Dinamik toplumsal grupların incelenmesi gerekmektedir.
B) Dinî grupların incelenmesi gerekmektedir.
C) Aile kurumunun incelenmesi gerekmektedir.
D) Azınlık grupların incelenmesi gerekmektedir.
E) Statik toplumsal grupların incelenmesi gerekmektedir.

Cevap : A) Dinamik toplumsal grupların incelenmesi gerekmektedir.

Açıklama : Erving Goffman, toplumsal yapıyı anlayabilmek için toplumdaki dinamik grupların etkileşim ve ilişkilerinin incelenmesi gerektiğini savunur. Toplumsal yapılar, bu dinamiklerin analiz edilmesiyle anlaşılabilir.

9- Aşağıdakilerden hangisi kazanılmış statüye örnek değildir?

A) Hemşire olmak
B) Sosyolog olmak
C) Kız olmak
D) Mühendis olmak
E) Müslüman olmak

Cevap : C) Kız olmak

Açıklama : Kazanılmış statü, bireyin çabasıyla elde ettiği bir statüdür. Kız olmak ise doğuştan gelen, kazanılmamış bir statüdür. Bu yüzden kız olmak kazanılmış statüye örnek teşkil etmez.

10- Serbest zaman faaliyetleri, hayatımızın rasyonalitesinden kaçmaya hizmet etmekle birlikte aslında bu kaçışın rotasının yine rasyonel, bürokratik ve fast food restoranlarda geçerli prensiplerin olduğu bir dünyaya doğru olduğunu ve bu yüzden kaçışın yöneldiği noktaların da tutulmuş olduğunu savunan sosyologlar aşağıdakilerden hangileridir?

A) Michel Foucault – Anthony Giddens
B) Manuel Castells – Thomas Kuhn
C) Emmanuel Levinas – Gilles Deleuze
D) Jürgen Habermas – Zygmunt Bauman
E) George Ritzer – Chris Rojek

Cevap : E) George Ritzer – Chris Rojek

Açıklama : George Ritzer ve Chris Rojek, modern toplumdaki serbest zaman faaliyetlerinin aslında insanların kaçmaya çalıştıkları rasyonel ve bürokratik yapıların içinde kalarak gerçekleştiğini savunurlar. Bu nedenle serbest zaman faaliyetleri de bu yapıların bir parçası olarak görülür.

11- Aşağıdakilerden hangisi Türk modernleşmesinin öncü girişimlerinden biri olarak değerlendirilemez?

A) Islahat Fermanı
B) Tanzimat Fermanı
C) İkinci Meşrutiyet
D) Patrona Ayaklanması
E) Birinci Meşrutiyet

Cevap : D) Patrona Ayaklanması

Açıklama : Patrona Ayaklanması, Türk modernleşmesi sürecinde bir geri adım olarak değerlendirilebilir, bu yüzden modernleşme girişimleri arasında yer almaz.

12- Aşağıdakilerden hangisi Frankfurt Okulu’nun (Kritik Teori) üzerinde durduğu temel konulardan biridir?

A) Saf aklın kritiği
B) Evrim teorisinin kritiği
C) Marksist teorinin kritiği
D) Hümanizmin kritiği
E) Evrensel ahlakın kritiği

Cevap : C) Marksist teorinin kritiği

Açıklama : Frankfurt Okulu, Marksist teoriye eleştirel bir yaklaşım geliştirmiş ve bu eleştiriler, okulu “Kritik Teori” olarak tanınır hale getirmiştir.

13- Neil Postman’ın elektronik ve görsel medyanın, okuryazarlığın ve anlamanın artmasıyla geleneksel eğitimin temellerinin yok olma sürecine girdiğini iddia ettiği eserinin adı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bal Tuzağı
B) Öldüren Eğlence
C) Deniz Tuzu
D) Zehirli Bal
E) Eğlenceyi Öldürmek

Cevap : B) Öldüren Eğlence

Açıklama : Neil Postman, “Öldüren Eğlence” adlı eserinde, elektronik ve görsel medyanın okuryazarlık ve anlamayı zayıflatarak geleneksel eğitimi tehdit ettiğini savunur.

14- Sosyolog ideal olarak sosyal dünyayı, onun temel kabullerini, kültürü ve tipleştirmelerini diğer insanların algıladıkları gibi algılamak için kendini bu sosyal dünyadan uzak tutmayıp bizzat ona katılmalıdır. Yukarıdaki cümlede ifade edilen görüş aşağıdaki gruplardan hangisine uygundur?

A) Fenomenologlar
B) Çatışmacılar
C) Pozitivistler
D) Tarihselciler
E) İdealistler

Cevap : A) Fenomenologlar

Açıklama : Fenomenologlar, sosyal dünyayı anlamak için araştırmacının bu dünyaya katılmasını ve onu bizzat deneyimlemesini savunurlar. Bu görüş, fenomenolojik yaklaşımın temel prensiplerinden biridir.

15- Michel Foucault’un toplumda güç ve denetleme hakkındaki düşüncelerinde çok önemli bir yere sahip olan ve belli bir nesne hakkında ortak sayıltılar tarafından bir araya getirilmiş konuşma ve düşünme yollarına göndermede bulunmak için kullandığı kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Delilik
B) Eylem
C) İletişim
D) Söylem
E) Aydınlanma

Cevap : D) Söylem

Açıklama : Michel Foucault, güç ve denetim mekanizmalarının toplumsal yapı ve bireyler üzerindeki etkisini açıklamak için “söylem” kavramını kullanır. Söylem, belirli bir nesne hakkında düşünce ve konuşma yollarını şekillendirir.

16- Daha fazla üretim yapmak için daha fazla çalışmanın gerektiğini ve sanayi toplumunda insanların daha fazla çalışması için çalışma dışı yaşamın gereksiz bir yaşam olduğunu savunan etik yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Natüralist etik
B) Kapitalist etik
C) Hümanist etik
D) Katolik etik
E) Püriten etik

Cevap : E) Püriten etik

Açıklama : Püriten etik, iş ahlakına ve çalışmanın erdemine vurgu yapar. Bu etik anlayışa göre, sanayi toplumunda çalışmanın önemi ve üretim, toplumsal değerlerin merkezindedir.

17- “Sosyal statü” kavramı ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Statü, sosyal kimliğin bir parçasıdır ve başkalarıyla olan ilişkilerimizi belirlemeye yardım eder.
B) Sonradan kazanılan statü, bir kimsenin iradesiyle seçtiği veya elde ettiği kişisel yetenek ve çabayı yansıtan sosyal konuma işaret eder.
C) Doğuştan kazanılan statüler genellikle seçeneğin çok az olduğu veya hiç olmadığı durumlardır.
D) İnsanların doğuştan kazanılan statüleri, sonradan kazanılan statülerini etkilemez.
E) Bir kimsenin belli bir anda sahip olduğu statülerin toplamı “statü seti” şeklinde ifade edilir.

Cevap : D) İnsanların doğuştan kazanılan statüleri, sonradan kazanılan statülerini etkilemez.

Açıklama : Doğuştan kazanılan statüler, bireyin sonradan kazanılan statülerini etkileyebilir. Örneğin, cinsiyet veya etnik köken, kişinin kariyer veya eğitim olanaklarını etkileyebilir.

18- Aşağıdakilerden hangisi Sembolik Etkileşim Teorisi’ne yöneltilen eleştirilerden biri değildir?

A) Siyaset ve iktisat gibi makro faktörleri hesaba katmadıkları için sosyal değişim sürecini açıklayamamaktadır.
B) Toplum felsefesi yapmaktadır.
C) Teorik temelleri zayıftır.
D) İnsanın hisleri, güdüleri ve bilinçaltına aşırı vurgu yapmaktadır.
E) İnsanı sırf zihinden ibaret kabul edip hisleri, güdüleri, bilinçaltını ihmal etmektedir.

Cevap : D) İnsanın hisleri, güdüleri ve bilinçaltına aşırı vurgu yapmaktadır.

Açıklama : Sembolik Etkileşim Teorisi, toplumsal etkileşimlerin mikro düzeyde nasıl şekillendiğini açıklamaya odaklanır. Eleştiriler, teorinin makro faktörleri göz ardı ettiğini ve bu nedenle sosyal değişim süreçlerini yeterince açıklayamadığını ileri sürer.

19- Aşağıdakilerden hangisi sanal cemaatler için söylenemez?

A) Tümüyle fiziki yaşamdaki ilişkilere bir alternatif oluşturamamaktadır.
B) Sanal cemaatlerde yüz yüze ilişkilerin getirdiği duygular yoktur.
C) Sanal cemaatlerde yüz yüze ilişkiler son derece gelişmiştir.
D) Samimiyet konusunda ciddi kuşkular vardır.
E) Sosyal kontrol ve sorumluluk duygusu son derece zayıftır.

Cevap : C) Sanal cemaatlerde yüz yüze ilişkiler son derece gelişmiştir.

Açıklama : Sanal cemaatler, yüz yüze ilişkilerin yerine geçse de, bu ilişkiler genellikle yüz yüze etkileşimlerin getirdiği duygusal derinliği sağlayamaz. Bu nedenle sanal cemaatlerde yüz yüze ilişkilerin geliştiği söylenemez.

20- “Gündelik Hayatın Keşfi” adlı eseriyle gündelik hayatın sosyolojisine önemli katkılar yapmış olan sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Michel Foucault
B) Peter Berger
C) Michel De Certeau
D) Zygmunt Bauman
E) Alan Swingewood

Cevap : C) Michel De Certeau

Açıklama : Michel De Certeau, “Gündelik Hayatın Keşfi” adlı eseriyle gündelik hayatın sosyolojisine önemli katkılar yapmış ve bu alanın önemli isimlerinden biri olmuştur.