Modernliğin Sosyolojisi 2024 Bütünleme Soruları

Giriş

Modernliğin sosyolojisi, toplumsal yapılar ve süreçler üzerindeki etkilerini anlamak için temel bir alandır. Bu disiplin, modern toplumların ortaya çıkışı, gelişimi ve farklı ülkelerdeki işçi hareketlerinin rolü gibi önemli konuları ele alır. Özellikle modernliğin sosyolojisi ile ilgili literatürde, sosyo-politik değişimler ve kurumsal dönüşümler üzerinde durulmaktadır. Bu makale, modernliğin sosyolojisini incelerken, ilgili anahtar kavramları ve tarihsel gelişmeleri ele alacaktır.

İşçi Hareketleri ve Sosyal Değişim

Modern toplumların oluşumunda işçi hareketlerinin oynadığı rol, sosyolojik açıdan büyük önem taşır. Modernliğin sosyolojisi AUZEF çerçevesinde işçi hareketlerinin Almanya, Fransa, Amerika gibi farklı ülkelerdeki gelişimi ve bu hareketlerin toplumsal değişim süreçlerine etkisi detaylı bir şekilde incelenmiştir. Almanya’da işçi hareketleri, özellikle 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, devrimci bir kimlik kazanmış ve siyasal sistemde ciddi şekilde söz sahibi olmuştur. Bu süreç, Paris Komünü’nün doğuşuna zemin hazırlayan Almanya ve Prusya Savaşı gibi olaylarla hız kazanmıştır. Ancak, Amerika’da işçi hareketleri daha çok reformist bir yapıya sahip olmuş, devrimci bir kimlikten ziyade sendikal hak arayışlarına odaklanmıştır.

Parsons’ın İradeci Eylem Kuramı

Modern sosyoloji literatüründe önemli bir yer tutan Parsons’ın iradeci eylem kuramı, bireylerin toplumsal eylemlerini ve bu eylemlerin toplumsal yapılar üzerindeki etkisini analiz eder. Parsons, toplumsal eylemi bireysel irade ve tercihlere dayandıran yaklaşımları reddederek, eylemleri toplumsal normlar ve değerler üzerinden açıklar. Bu yaklaşım, modern sosyolojinin temel taşlarından biri olarak kabul edilir ve modernliğin sosyolojisi alanında önemli bir yer tutar.

Erken Cumhuriyet Döneminde Sosyopolitik Gelişmeler

Türkiye’de erken Cumhuriyet dönemi, modernleşme sürecinin en kritik evrelerinden biridir. Bu dönemde gerçekleştirilen reformlar, modernliğin sosyolojisi AUZEF ders notları kapsamında incelenir. Medeni Kanun’un kabulü, halifeliğin kaldırılması ve Tekke ve Zaviyelerin kapatılması gibi reformlar, modern Türkiye’nin temellerini atmıştır. Ancak, Mecelle’nin ilanı gibi bazı gelişmeler, Osmanlı dönemine aittir ve erken Cumhuriyet dönemiyle doğrudan ilişkili değildir.

Ziya Gökalp ve Muasırlaşma

Modernleşme sürecinde önemli bir figür olan Ziya Gökalp, Türkçülük, Batıcılık ve İslamcılık gibi fikir akımlarını muasırlaşma kavramı etrafında birleştirmiştir. Gökalp, modernliğin sosyolojisi çıkmış sorular arasında sıkça yer alan bu kavramı, toplumun mevcut sorunlarını çözmek ve devleti kurtarmak amacıyla geliştirmiştir. Bu bağlamda, Gökalp’in muasırlaşma anlayışı, modern sosyolojinin temel ilkelerinden biri olarak kabul edilir.

Etnometodoloji ve Harold Garfinkel

Harold Garfinkel, etnometodoloji yaklaşımını geliştirerek, toplumsal gerçekliğin nasıl inşa edildiğini analiz etmiştir. Bu yaklaşım, modern sosyolojinin önemli bir alt dalı olarak kabul edilir ve toplumsal etkileşimlerin mikro düzeyde nasıl işlediğini anlamamıza yardımcı olur. Modernliğin sosyolojisi ders notları bu kavramı derinlemesine ele alır ve öğrencilere Garfinkel’in bu alandaki katkılarını öğretir.

Sonuç

Modernliğin sosyolojisi, toplumsal yapılar ve süreçler üzerindeki etkileri anlamak için vazgeçilmez bir disiplindir. Bu makalede ele alınan konular, modern toplumların oluşumunda işçi hareketlerinin rolünden, Parsons’ın iradeci eylem kuramına, erken Cumhuriyet dönemindeki sosyopolitik gelişmelerden Ziya Gökalp’in muasırlaşma kavramına kadar geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Modernliğin sosyolojisi final soruları ve pdf kaynakları ile desteklenen bu konular, öğrenciler ve araştırmacılar için derinlemesine bir inceleme imkanı sunar.

– Modernliğin sosyolojisi
– AUZEF çıkmış sorular
– İradeci eylem kuramı
– Muasırlaşma
– Erken Cumhuriyet dönemi
– Etnometodoloji

1. İşçi hareketlerinin farklı ülkelerdeki gelişimi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Almanya’da siyasal sistemde ciddi şekilde söz sahibi olmuştur.
B) Almanya ve Prusya Savaşı, Paris Komünü’nün doğuşuna zemin hazırlamıştır.
C) Almanya’da işçi hareketleri devrimci bir kimliğe sahip olmuştur.
D) Amerika’da işçi hareketleri devrimci bir kimliğe sahip olmuştur.
E) Fransa’da işçi hareketleri ikircikli bir konumda kalmıştır.

Cevap : D) Amerika’da işçi hareketleri devrimci bir kimliğe sahip olmuştur.

Açıklama : Amerika’da işçi hareketleri daha çok reformist bir yapıya sahip olmuştur ve devrimci bir kimlikten ziyade sendikal ve hak arayışlarına odaklanmıştır. Bu nedenle, D şıkkı yanlıştır.

2. Parsons’ın iradeci eylem kuramı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Parsons, toplumsal eylemi aktörlerin keyfiyetinden arındırmayı amaçlar.
B) Parsons’a göre pozitivist gelenek bireysel iradeyi dış şartlara indirger.
C) Klasik sosyologlar iradeci bir eylem kuramının doğuşuna öncülük etmişlerdir.
D) Toplumsal eylem, bireysel irade ve tercihlere göre açıklanmalıdır.
E) Parsons’a göre idealist gelenek eylemi rölatif ve süreksiz bir kültürel dünyaya yerleştirir.

Cevap : D) Toplumsal eylem, bireysel irade ve tercihlere göre açıklanmalıdır.

Açıklama : Parsons, toplumsal eylemi bireylerin irade ve tercihlerine dayandıran bir yaklaşımı reddeder. O, daha çok toplumsal normlar ve değerler üzerinden bir eylem kuramı geliştirir.

3. Aşağıdakilerden hangisi erken Cumhuriyet dönemindeki gelişmelerden biri değildir?

A) Tekke ve zaviyelerin kapatılması
B) Medeni Kanun’un kabulü
C) Halifeliğin kaldırılması
D) Mecelle’nin ilan edilmesi
E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun çıkarılması

Cevap : D) Mecelle’nin ilan edilmesi

Açıklama : Mecelle, Osmanlı döneminde ilan edilen bir kanundur ve erken Cumhuriyet döneminde gerçekleşen bir gelişme değildir.

4. ….. göre ….. , mevcut sorunları çözmek ve devleti kurtarmak açısından farklı tarz-ı siyasetleri (Türkçülük, Batıcılık, İslamcılık) takip eden tüm fikri cereyanların ortak gündemini oluşturur. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Namık Kemal’e – ümmetleşme
B) Mümtaz Turhan’a -Türkleşme
C) Niyazi Berkes’e – sosyalizm
D) Hilmi Ziya Ülken’e – liberalizm
E) Ziya Gökalp’e – muasırlaşma

Cevap : E) Ziya Gökalp’e – muasırlaşma

Açıklama : Ziya Gökalp, muasırlaşma kavramını savunmuş ve bunu Türkçülük, Batıcılık ve İslamcılık gibi akımların ortak hedefi olarak görmüştür.

5. Harold Garfinkel aşağıdaki yaklaşımlardan hangisinin kurucusudur?

A) Sembolik etkileşimcilik
B) Etnometodoloji
C) Etiketleme
D) Alışveriş
E) Bakış açısı (standpoint)

Cevap : B) Etnometodoloji

Açıklama : Harold Garfinkel, etnometodoloji akımının kurucusudur ve bu yaklaşım toplumsal gerçekliğin nasıl inşa edildiğini anlamaya çalışır.

6. “Prens (Hükümdar)” kitabı aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir?

A) Platon
B) Niccolo Machiavelli
C) John Locke
D) Aristoteles
E) Adam Smith

Cevap : B) Niccolo Machiavelli

Açıklama : “Prens” kitabı, Niccolo Machiavelli tarafından yazılmış ve siyaset bilimi alanında klasik bir eser olarak kabul edilmiştir.

7. Robert Merton’a göre aşağıdakilerden hangisi bilimsel bilginin doğru şekilde uygulanması için gerekli bir kavram değildir?

A) Komünizm
B) Negatif keşif
C) Evrenselcilik
D) Örgütlü şüphecilik
E) Yansızlık

Cevap : B) Negatif keşif

Açıklama : Negatif keşif, bilimsel bilginin doğru uygulanması için gerekli bir kavram değildir. Merton, bilimin evrensellik, yansızlık ve örgütlü şüphecilik gibi değerlerle yürütülmesi gerektiğini savunur.

8. Aşağıdakilerden hangisi Pierre Bourdieu’nun modern eğitim kurumları hakkındaki görüşlerini yansıtır?

A) Sınavlar aracılığıyla üst sınıfların yaşam tarzını koruyup kurumsallaştırır.
B) Meritokratik bir toplumsal hiyerarşinin kurulmasını gerçekleştirir.
C) Bireyler arasındaki ekonomik, siyasal, kültürel eşitliğe dayanır.
D) Tüm grupların üzerinde uzlaştığı rasyonel standartları işletir.
E) Başarı ölçütü olarak yalnızca bireysel yetenek ve performansı dikkate alır.

Cevap : A) Sınavlar aracılığıyla üst sınıfların yaşam tarzını koruyup kurumsallaştırır.

Açıklama : Pierre Bourdieu, eğitim sisteminin toplumsal eşitsizlikleri yeniden üreten bir mekanizma olduğunu savunur ve sınavların bu sürecin bir parçası olduğunu belirtir.

9. I. Devlet, toplumsal alanı bürokratik mekanizmalarla denetim altında tutar.
II. Nazizm ve New Deal dönemindeki uygulamalar ilk tarihsel örnekleridir.
III. Bireylerin piyasa içindeki serbest rekabetine dayanır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri geç kapitalizm için söylenebilir?

A) Yalnız II
B) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III

Cevap : D) I ve II

Açıklama : Geç kapitalizm, devletin toplumsal alanı bürokratik mekanizmalarla denetlediği ve Nazizm ile New Deal dönemi uygulamalarının bu sürecin erken örnekleri olduğu bir dönemi ifade eder.

10. Etimolojik olarak “skolastik” kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Deney ve gözleme dayanan düşünce
B) Boş zamana sahip kimse
C) Rasyonel akıl sahibi
D) İcat yapan kimse
E) İlahiyat ile ilgilenen kimse

Cevap : B) Boş zamana sahip kimse

Açıklama : “Skolastik” kelimesinin kökeni, boş zamanlarında öğrenim gören veya öğreten kişiyi ifade eder.

11. Aşağıdakilerden hangisi Robert Nisbet’e göre sosyolojik geleneğin dayandığı temel kavramlar arasında yer almaz?

A) Statü
B) Otorite
C) Kutsal
D) Cemaat
E) Rasyonalite

Cevap : E) Rasyonalite

Açıklama : Robert Nisbet’e göre sosyolojik geleneğin dayandığı temel kavramlar arasında rasyonalite yer almaz. Nisbet, daha çok statü, otorite ve cemaat gibi kavramlar üzerinde durmuştur.

12. Kültür endüstrisi kavramı hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sınıfsal ayrımların örtbas edilmesini sağlamıştır.
B) Öznel deneyim ve duyguları standartlaştırılabilir hâle getirir.
C) Bireysel özgünlüğü ve yaratıcılığı esas alır.
D) Kültür, meta üretiminin parçası hâline gelmiştir.
E) Toplumun homojenleşmesine ve tek tipleşmesine neden olur.

Cevap : C) Bireysel özgünlüğü ve yaratıcılığı esas alır.

Açıklama : Kültür endüstrisi kavramı, bireysel özgünlüğü ve yaratıcılığı değil, aksine bu unsurları standartlaştırmayı ve tek tipleştirmeyi hedef alır.

13. Aşağıdakilerden hangisi idealizmle doğrudan ilişkili bir kavram değildir?

A) Zamanın ruhu
B) Bireysel tin
C) Doğa
D) Halk
E) Kolektif tin

Cevap : C) Doğa

Açıklama : İdealizm, doğrudan zihinsel ve manevi kavramlarla ilgilenir. “Doğa” ise daha çok materyalist ve realist yaklaşımlar içinde ele alınır.

14. Aşağıdakilerden hangisi hümanizmi meydana getiren gelişmeler arasında gösterilemez?

A) Fransız Devrimi
B) Aydınlanma düşüncesi
C) Yüzyıl Savaşları
D) Coğrafi keşifler
E) Bilimsel yöntem

Cevap : A) Fransız Devrimi

Açıklama : ?

15. Aşağıdaki ifadelerden hangisi “paradigma” kavramı için söylenemez?

A) Paradigmanın değişimi birikimsel bir yanlışlamacılıkla gerçekleşir.
B) Paradigma içinde bilimsel etkinlikler, bulmaca çözümü olarak tanımlanabilir.
C) Paradigmanın teşekkülü olağan bilim, kriz bilimi, yeni/olağan bilim şeklinde ilerler.
D) Paradigmanın değişimi bilimsel bir devrim yoluyla gerçekleşir.
E) Paradigma, bir bilim adamı cemaatinin ortak algısını yansıtır.

Cevap : A) Paradigmanın değişimi birikimsel bir yanlışlamacılıkla gerçekleşir.

Açıklama : Paradigma değişimi, birikimsel değil, genellikle bir devrimsel sıçrama ile gerçekleşir. Birikimsel yanlışlamacılık, daha çok bilimsel bilginin evrimi için kullanılır.

16. Aşağıdakilerden hangisi “ideal tip” kavramının temel özellikleri arasında yer almaz?

A) Fenomenlerin teorik bir inşa sürecinin ürünü olduğu varsayılır.
B) Fenomenlerin bir özelliğinin abartılmasına dayanır.
C) Fenomenleri bütün yönleri ile açıklayan teorik kurgulardır.
D) Gerçeklik ile gerçeklik tasavvurumuz arasındaki mesafeyi ölçmeye yarar.
E) Gerçekliği açıklayan bir model değildir.

Cevap : C) Fenomenleri bütün yönleri ile açıklayan teorik kurgulardır.

Açıklama : İdeal tip, fenomenlerin bütün yönlerini açıklayan bir kurgu değildir; aksine, belirli özelliklerin teorik olarak abartılmasıdır.

17. Aşağıdakilerden hangisi yeni siyasal hareketlerin oluşmasına etki eden gelişmeler arasında gösterilemez?

A) Burjuva ve proleter arasındaki sömürü ilişkisinin şiddetlenmesi
B) Kitlesel meta üretiminin fiyatları düşürmesi
C) Refah politikaları ile zenginliğin tabana yayılması
D) Orta sınıfın yaygınlaşıp güçlenmesi
E) Entelektüel yetenek ve uzmanlık bilgisine dayanan emek politikası

Cevap : A) Burjuva ve proleter arasındaki sömürü ilişkisinin şiddetlenmesi

Açıklama : Burjuva ve proleter arasındaki sömürü ilişkisi, daha çok eski tip sınıf mücadelesi ve marksist teorilerle ilişkilidir; yeni siyasal hareketler daha çok kimlik, çevre ve toplumsal eşitlik gibi konulara odaklanır.

18. “Ekonomik tablo” kavramı aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir?

A) Karl Marx
B) Joseph Schumpeter
C) Adam Smith
D) Jean Baptiste Colbert
E) François Quesnay

Cevap : E) François Quesnay

Açıklama : “Ekonomik tablo” (Tableau économique) kavramı, Fransız fizyokrat düşünür François Quesnay tarafından geliştirilmiştir ve ekonominin döngüsel işleyişini gösteren bir modeldir.

19. I. İtalya, Almanya ve Japonya’da yaygınlık kazanmıştır.
II. Zorunlu ihtiyaçları karşılayan kitlesel meta üretimine dayanır.
III. Yüksek ücretleri düşürmeyi amaçlar.
Yukarıda verilen maddelerden hangisi veya hangileri post-fordist üretim modeli için geçerlidir?

A) I ve II
B) Yalnız III
C) Yalnız II
D) Yalnız I
E) I ve III

Cevap : E) I ve III

Açıklama : Post-fordist üretim modeli, esnek uzmanlaşmaya dayalı olup yüksek ücretleri düşürmeyi amaçlar. Kitlesel üretimden ziyade daha esnek, taleplere göre ayarlanabilen üretim süreçlerini içerir.

20. Aşağıdakilerden hangisi Max Weber’in ilerleme anlayışı için söylenebilir?

A) İlerleme doğa, tarih ve toplumun mutlak yasalarına erişme sürecidir.
B) İlerleme rasyonel aklın evrensel gelişmesidir.
C) İlerleme, belirli bir dünya görüşü içindeki amaç ve araç ilişkisinin sistematik olarak tayin edilmesidir.
D) İlerleme tüm insanlığın üzerinde uzlaşacağı ortak değerleri yaratma sürecidir.
E) Farklı dünya görüşlerini hiyerarşik olarak sıralamak mümkündür.

Cevap : C) İlerleme, belirli bir dünya görüşü içindeki amaç ve araç ilişkisinin sistematik olarak tayin edilmesidir.

Açıklama : Max Weber’e göre ilerleme, rasyonel bir dünya görüşü içinde amaç ve araçların sistematik olarak belirlenmesiyle ilgilidir.