Küreselleşen Dünyada Toplumsal Meseleler 2024 Bütünleme Soruları

Giriş

Küreselleşme, modern dünyanın en karmaşık ve çok yönlü süreçlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu süreç, yalnızca ekonomik boyutlarıyla değil, aynı zamanda toplumsal, kültürel ve siyasal alanlarda da derin etkiler yaratmaktadır. Küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan toplumsal meseleler, dünya genelinde farklı toplumların, kültürlerin ve ekonomik sistemlerin birbirleriyle etkileşime girmesiyle şekillenmektedir. Bu makalede, küreselleşen dünyada toplumsal meselelerin çeşitli boyutları ele alınacak ve bu süreçlerin uluslararası ilişkiler, ekonomik yapı ve sosyal dinamikler üzerindeki etkileri incelenecektir.

1929 Büyük Buhranı ve IMF’nin Kuruluşu

Küreselleşmenin ekonomik boyutlarının en kritik anlarından biri, 1929’da patlak veren Büyük Buhran olmuştur. Bu büyük ekonomik kriz, dünya çapında ekonomik istikrarsızlığa yol açmış ve uluslararası ekonomik düzenin yeniden yapılandırılmasını zorunlu kılmıştır. Büyük Buhran’ın etkileri, küresel düzeyde bir iş birliği gereksinimi doğurmuş ve bu durum, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) kurulmasına zemin hazırlamıştır. IMF, küresel ekonomik istikrarı sağlama amacıyla, ülkeler arasında ekonomik politikaların koordinasyonunu ve mali yardımların düzenlenmesini hedeflemiştir. Bu bağlamda, IMF’nin kuruluşu, küreselleşen dünyada ekonomik meselelerin yönetimi için önemli bir dönüm noktası olmuştur.

Modern Toplumların Yapısal Dönüşümü

Modern toplumların yapısal dönüşümleri, küreselleşmenin getirdiği en önemli toplumsal meselelerden biridir. Geleneksel toplumların yerini alan modern toplumlar, laiklik, ulusal birlik ve bilimsel paradigma gibi unsurlarla tanımlanır. Modern toplumlarda, ümmet kavramı yerine daha çok ulusal kimlik ve laiklik temelli bir yapı öne çıkmaktadır. Bu yapı, toplumların rasyonel eylemi ve ulusal devlete olan inançları doğrultusunda şekillenmiştir. Küreselleşmenin etkisiyle birlikte, modern toplumların bu özellikleri daha da belirgin hale gelmiş, ulusal kimlik ve sosyal sadakatler küresel düzeyde yeniden tanımlanmıştır.

Gümrük Birliği ve Ekonomik Entegrasyon

Küreselleşme, ekonomik entegrasyon süreçlerini de beraberinde getirmiştir. Gümrük birliği, bu entegrasyonun en önemli mekanizmalarından biridir. Gümrük birlikleri, üye devletler arasında ticaret engellerini ortadan kaldırarak, dış dünyaya karşı ortak gümrük tarifeleri uygulayan yapılar olarak tanımlanır. Bu yapı, üye ülkeler arasında ekonomik iş birliğini artırırken, küresel rekabet ortamında da önemli bir avantaj sağlar. Ancak, gümrük birliği aynı zamanda ulusal egemenlik konusunda tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Ülkeler, ekonomik çıkarlarını koruma amacıyla gümrük birliği gibi yapılar içinde yer alırken, ulusal çıkarlarını da koruma gerekliliği hissetmişlerdir.

Enformasyon Teknolojileri ve Ulus Devletlerin Dönüşümü

Küreselleşme sürecinde enformasyon teknolojilerindeki gelişmeler, ulus devletlerin yapısını derinden etkilemiştir. Bu teknolojik dönüşüm, bilgiye erişimi daha demokratik hale getirirken, merkezi otoritelerin gücünü de zayıflatmıştır. Enformasyon teknolojilerinin yükselişi, gücün merkezden kaymasına ve daha dağıtık bir yönetim anlayışının benimsenmesine yol açmıştır. Bu durum, ulus devletlerin merkeziyetçi yapısını zayıflatmış ve yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının ve bireylerin küresel arenada daha etkin roller üstlenmesine imkan tanımıştır.

Uygarlıklar Arası Çatışma ve Huntington Teorisi

Samuel Huntington, küreselleşen dünyada uygarlıklar arasındaki çatışmaların daha belirgin hale geleceğini öne sürmüştür. Huntington’a göre, dünya uygarlıklar temelinde sınıflandırılmalı ve bu uygarlıklar arasındaki farklılıklar, küresel çatışmaların ana kaynağı olarak kabul edilmelidir. Küreselleşme süreci, uygarlıklar arasındaki bu farklılıkları daha da belirginleştirmiş ve kültürel çatışmaların önünü açmıştır. Bu teorik çerçevede, küreselleşme, sadece ekonomik ve teknolojik bir süreç olarak değil, aynı zamanda kültürel ve toplumsal farklılıkları derinleştiren bir olgu olarak değerlendirilmelidir.

Sonuç

Küreselleşen dünyada toplumsal meseleler, ekonomik, kültürel ve sosyal boyutlarıyla derinlemesine incelenmesi gereken konulardır. IMF’nin kuruluşundan modern toplumların dönüşümüne, gümrük birliği ve ekonomik entegrasyondan enformasyon teknolojilerinin etkilerine kadar pek çok mesele, küreselleşmenin dünya üzerinde yarattığı etkilerin bir yansımasıdır. Bu süreç, ulus devletlerin yapısını değiştirmiş, toplumların kimliklerini yeniden tanımlamış ve küresel çapta yeni çatışma alanları yaratmıştır. Dolayısıyla, küreselleşme sürecinin toplumsal meseleleri, dünya genelinde geleceği şekillendirecek kritik dinamiklerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır

1- IMF’nin kurulmasına sebep olan en önemli olay aşağıdakilerden hangisidir?

A) Enformasyon toplumuna geçiş
B) 1970’lerin başlarında yaşanan petrol krizi
C) İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi
D) Küreselleşmeyi desteklemek
E) 1929’da başlayan Büyük Buhran

Cevap: E) 1929’da başlayan Büyük Buhran

Açıklama: 1929’daki Büyük Buhran, IMF’nin kurulmasına sebep olan en önemli olaydır çünkü bu durum uluslararası ekonomik istikrarı sağlama gereksinimini doğurmuştur.

2- Aşağıdakilerden hangisi modern toplumların özelliklerinden biri **değildir?**

A) Rasyonel eylemi esas alır.
B) Ulus devlete doğru bir ilerlemeye inanır.
C) Bilim paradigmasını esas alır.
D) İnsanlar ümmet kavramının etrafında bir araya gelirler.
E) İnsanlar toplumsal sadakatlerini daha laik ve ulusal birlikle tanımlamaya başlar.

Cevap: D) İnsanlar ümmet kavramının etrafında bir araya gelirler.

Açıklama: Modern toplumlar ümmet kavramı yerine daha çok ulusal birlik ve laiklik temelli bir yapıya sahiptir.

3- Aşağıdakilerden hangisi gümrük birliğinin işleyiş mantığını ortaya koymaktadır?

A) Taraflar birbirlerinin ticaretleri üzerindeki engelleri kaldırırlar ancak dış dünyaya karşı ortak bir gümrük tarifesi uygulamazlar.
B) Taraflar birbirlerine karşı olan ticaretleri üzerindeki engelleri korurlar.
C) Taraflar birbirlerinin ticaretleri üzerindeki engelleri kaldırmanın yanında üçüncü ülkelere karşı da ortak gümrük tarifeleri uygularlar.
D) Sadece malların serbest dolaşımı değil, üye ülkeler arasında, üretim faktörlerinin de serbest dolaşımını sağlarlar.
E) Taraflar sadece kendi çıkarlarını koruma peşindedirler.

Cevap: C) Taraflar birbirlerinin ticaretleri üzerindeki engelleri kaldırmanın yanında üçüncü ülkelere karşı da ortak gümrük tarifeleri uygularlar.

Açıklama: Gümrük birliği, üyeler arasında ticaret engellerinin kaldırılmasını ve dış dünyaya karşı ortak bir gümrük tarifesi uygulanmasını içerir.

4- Enformasyon teknolojilerindeki yükseliş ulus devletlerde nasıl bir sonuca yol açmıştır?

A) Gücün merkezin elinden kaymasına sebep olmuştur.
B) Merkezi yönetimi güçlendirmiştir.
C) Gücün tek elde toplanmasına yardımcı olmuştur.
D) Halkın haber alma özgürlüğünü sınırlamıştır.
E) Devleti halka karşı güçlendirmiştir.

Cevap: A) Gücün merkezin elinden kaymasına sebep olmuştur.

Açıklama: Enformasyon teknolojileri, merkezi otoritelerin gücünü zayıflatmış ve bilgiye erişimi daha demokratik hale getirmiştir.

5- Huntington günümüzde dünyayı aşağıdakilerden hangisine göre sınıflandırmanın daha anlamlı olduğunu iddia etmektedir?

A) Uygarlıklara
B) Gelişmişlik düzeylerine
C) Ekonomik sistemlere
D) Siyasi sistemlere
E) Ülkelerin sahip oldukları yer altı kaynaklarına

Cevap: A) Uygarlıklara

Açıklama: Huntington, dünyayı uygarlıklar temelinde sınıflandırmanın daha anlamlı olduğunu iddia eder çünkü farklı uygarlıkların farklı değer sistemleri, inançları ve kültürel normları vardır.

6- Sosyal teoride ulus devletin gelişimi aşağıdaki unsurlardan hangisinin bir sonucu olarak değerlendirilir?

A) İmparatorluklar
B) Postmodernite
C) Post-endüstriyel toplumun yükselişi
D) Modernite
E) Pre-endüstriyel toplumun uygulamaları

Cevap: D) Modernite

Açıklama: Ulus devletin gelişimi, modernite ile birlikte ortaya çıkan bir olgudur ve bu süreç, sanayileşme ve ulusal kimlik oluşumu ile ilişkilidir.

7- Aşağıdakilerden hangisi küreselleşmenin en çok tartışılan sonuçlarından biri olarak gösterilebilir?

A) Gelir düzeyi düşük grupların mutluluğu
B) Dünya meselelerinin belirgin, kurallı ve yönetilebilir doğası
C) Gelişmiş ülkelerin rekabet gücü
D) Kontrol masasının artan etkisi
E) Ortaya çıkan güvensizlik zemini

Cevap: E) Ortaya çıkan güvensizlik zemini

Açıklama: Küreselleşme, güvenlik sorunlarını ve belirsizlikleri artırarak toplumlarda güvensizlik duygusunu pekiştirmiştir.

8- Weber’in “Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu” eserinde de iddia ettiği şekilde püriten kültür/kişilik aşağıdakilerden hangisine vurgu yapmamaktadır?

A) Hedonizme
B) Çileciliğe
C) Sorumluluğa
D) Anti-hedonizme
E) Çok çalışmaya

Cevap: A) Hedonizme

Açıklama: Weber’in eseri, Protestan ahlakının kapitalizmin gelişimindeki rolüne vurgu yapar, ancak hedonizme değil, çalışkanlık ve çileciliğe vurgu yapar.

9- Birleşmiş Milletler Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun 1987 yılında yayınladığı raporun sürdürülebilir kalkınma ile ilgili tanımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekonomik kalkınma ilk öncelikli kalkınma biçimidir.
B) Gelecek nesillerin ihtiyaçları düşünülerek bugünün ihtiyaçlarından vazgeçilemez.
C) Yoksul ülkelerin çevreye olan duyarsızlıkları isteksizliklerinden kaynaklanmaktadır.
D) Günümüzün ihtiyaçlarından her ne sebeple olursa olsun taviz verilemez.
E) Bugünün ihtiyaçlarını gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından taviz vermeksizin karşılayan kalkınmadır.

Cevap: E) Bugünün ihtiyaçlarını gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından taviz vermeksizin karşılayan kalkınmadır.

Açıklama: Sürdürülebilir kalkınma, geleceğin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde mevcut kaynakların kullanılmasını öngörür.

10- 1972 yılında “sürdürülebilir kalkınma” kavramına temel oluşturan ilk küresel toplantı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı (Unche)
B) Avustralya Sürdürülebilir Kalkınma Toplantısı
C) Brezilya Sürdürülebilir Kalkınma Toplantısı
D) Rio Konferansı
E) Rio+20

Cevap: A) Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı (Unche)

Açıklama: 1972’de düzenlenen Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı, sürdürülebilir kalkınma kavramının temelini atan ilk büyük uluslararası konferanstır.

11- Aşağıdaki tezlerden hangisine göre dünya küreselleştikçe farklı kültürler birbirlerinden daha çok uzaklaşacak ve kendi aralarında çatışma riski artacaktır?

A) Melezleşme
B) Kültürel homojenleşme
C) Kültürel farkçılık
D) Kültürel yakınlaşma
E) Kültürel benzeşme

Cevap: C) Kültürel farkçılık

Açıklama: Kültürel farkçılık tezine göre, küreselleşme süreçleri kültürler arasındaki farkları daha belirgin hale getirecek ve bu da çatışma riskini artıracaktır.

12- İyi, kötü, güzel, çirkin, ahlaki, gayriahlaki veya arzu edilen ve edilmeyen şeyler hakkında ölçütler sunan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kimlik
B) Zümreler
C) Değerler
D) Sınıf
E) Statü

Cevap: C) Değerler

Açıklama: Değerler, toplumda neyin doğru neyin yanlış olduğunu belirleyen normatif ölçütlerdir.

13- Aşağıdakilerden hangisi Friedman’a göre serbest piyasa kapitalizminin uygulandığı bir ülkede benimsenen kurallardan biri **değildir?**

A) Kamusal yolsuzlukları, sübvansiyonları ve rüşveti olabildiğince azaltmak
B) Ülke içindeki rekabeti olabildiğince artırmak üzere ekonomiyi devlet düzenlemelerinden arındırmak
C) Tahvil piyasalarını doğrudan yabancı mülkiyete ve yatırıma açmak
D) Bankacılık ve telekomünikasyon sistemlerini özel mülkiyete ve rekabete açmak
E) Devletin ekonomi üzerindeki yön vericiliğini artırmak

Cevap: E) Devletin ekonomi üzerindeki yön vericiliğini artırmak

Açıklama: Friedman’ın serbest piyasa kapitalizmi teorisi, devlet müdahalesinin en aza indirilmesini savunur. Devletin ekonomi üzerindeki yön vericiliğini artırmak, serbest piyasa kapitalizmi ile çelişir.

14- Beyin göçünün gündeme gelişi aşağıdaki gelişmelerden hangisi ile aynı zamana denk gelmektedir?

A) Ulus devletlerin güç kazanması
B) Kitle üretiminin artması
C) Endüstri toplumunun gelişimi
D) Bilgi temelli ekonominin yükselişi
E) Post endüstriyel toplumun gerilemesi

Cevap: D) Bilgi temelli ekonominin yükselişi

Açıklama: Beyin göçü, bilgi temelli ekonominin yükselişiyle birlikte önem kazanmıştır. Bilgi ve teknoloji yoğun sektörlerde çalışan nitelikli iş gücüne olan talep artmıştır.

15- Jefry Sach’a göre aşağıdaki gelişmelerden hangisi vasıfsız işçilerin konumunu olumsuz etkilemiştir?

A) Yeterince rekabetin olmaması
B) Endüstriyel gelişmeler
C) Kitle üretimi
D) Enformasyon teknolojileri alanındaki gelişmeler
E) Sanayileşmenin artması

Cevap: D) Enformasyon teknolojileri alanındaki gelişmeler

Açıklama: ?

16- Avrupa’nın kültürel kimliği bağlamında bizim açımızdan en çok tartışılan faktör aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hukuk
B) Bürokrasi
C) Din
D) Eğitim
E) Siyaset

Cevap: C) Din

Açıklama: Avrupa’nın kültürel kimliği bağlamında din, en çok tartışılan ve farklı bakış açılarına sahip olunan bir konudur.

17- Hardt ve Negri, ‘Çokluk’ adlı eserlerinde küresel çağda ortaya çıkan yeni egemenlik şeklini aşağıdakilerden hangisi ile tanımlamaktadır?

A) Çatışma-Ayrılma
B) Ağ-İktidar
C) İktidar-Güç
D) Yokluk-Varlık
E) Parçalanma-Dışlanma

Cevap: B) Ağ-İktidar

Açıklama: Hardt ve Negri’nin ‘Çokluk’ adlı eserlerinde, küresel çağda ortaya çıkan yeni egemenlik şekli “Ağ-İktidar” olarak tanımlanmaktadır. Bu kavram, küresel güçlerin çok merkezli ve çok düzeyli bir yapıya sahip olduğunu ifade eder.

18- Aşağıdaki ülkelerden hangisi dışarıda çalışan vatandaşlarından en çok para transferi alan ülkedir?

A) Türkiye
B) Hindistan
C) Kanada
D) Çin
E) Mısır

Cevap: B) Hindistan

Açıklama: Hindistan, dışarıda çalışan vatandaşlarından en çok para transferi alan ülkedir. Bu durum, Hindistan diasporasının genişliği ve dünya genelindeki Hintli işçilerin sayısının fazlalığından kaynaklanmaktadır.

19- Avrupalıların Hristiyanlık bayrağı altında ilk kez birleşmeleri aşağıdaki olaylardan hangisinde gerçekleşmiştir?

A) 1. Dünya Savaşı
B) Haçlı Seferleri
C) Akdeniz’in bir Türk gölü hâline dönüşmesi
D) Endüstri toplumuna geçiş
E) Roma İmparatorluğunun yıkılması

Cevap: B) Haçlı Seferleri

Açıklama: Haçlı Seferleri, Avrupalıların Hristiyanlık bayrağı altında birleşerek Ortadoğu’daki Müslümanlara karşı gerçekleştirdikleri askerî seferlerdir.

20- Aşağıdakilerden hangisi bir tür “devletler birliği” olan konfederasyonun özelliklerinden biridir?

A) Üyeler kendi ulusal egemenliklerinden vazgeçerler.
B) Üyeler ulusal egemenliklerini muhafaza ederler.
C) Birlik içinde kararlar oy çokluğu ile alınır.
D) Ayrı devletler, kolektif bir devlet hâlinde bir araya gelmektedir.
E) Birliğin otoriter bir yönetim şekli vardır.

Cevap: B) Üyeler ulusal egemenliklerini muhafaza ederler.

Açıklama: Konfederasyon, üye devletlerin kendi egemenliklerini koruduğu ve genellikle belirli alanlarda işbirliği yaptığı gevşek bir birliktir.