Edebiyat, Sanat ve Toplum 2024 Bütünleme Soruları

Edebiyat, sanat ve toplum arasındaki ilişki, yüzyıllar boyunca çeşitli açılardan ele alınmış ve farklı bakış açıları ile incelenmiştir. Bu makalede, edebiyat ve sanat akımlarının toplum üzerindeki etkisi, sanat ve edebiyatın toplumla ilişkisi, ve toplumun gelişmesinde sanatın rolü gibi konulara değinilecektir.

Edebiyatın Sanat Akımları ve Toplumla İlişkisi

Edebiyatın sanat akımları ile ilişkisi, bir toplumun kültürel ve sosyal yapısını anlamada önemli bir anahtardır. Özellikle Rönesans dönemi edebiyatı, toplumun bilim ve sanatta yeniden doğuşunu temsil ederken, Floransa gibi şehirlerde ticaretin gelişmesiyle birlikte edebiyatta da yeni temaların ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bununla birlikte, Giovanni Boccaccio’nun “Decameron” eseri, kilise eleştirisi, veba salgını ve aklın yüceltilmesi gibi temaları işlerken, kıtlık gibi bazı toplumsal sorunlara değinmemektedir.

Ütopya ve Toplum İlişkisi

Thomas More’un “Ütopya” eseri, sanat ve edebiyatın toplumla ilişkisini ele alan önemli bir eserdir. Bu eserde, ütopyacı bir toplumun ideal yapısı üzerinde durulurken, özel mülkiyetin olmadığı, her evin çevresinde bahçelerin bulunduğu ve günlük çalışma süresinin altı saatle sınırlandığı bir toplum tasviri yapılır. Ancak, eserde teokratik bir yönetimin varlığına dair bir ifade bulunmamaktadır. Ütopya’nın bu tür idealize edilmiş toplum tasviri, toplumsal eleştiriyi güçlendiren bir edebi araç olarak kullanılmıştır.

Sanat ve Toplum Üzerindeki Etkisi

Sanatçılığın zanaatçılıktan ayrışması, sanatçının toplumsal statüsünde önemli değişikliklere yol açmıştır. Bu ayrışma, sanatçının kendini ifade etme şansını artırmış, çalışma şeklini değiştirmiş ve sanatçının eserlerini siparişle üretme devrini sona erdirmiştir. Ancak, sanatçılığın sosyal güvencesinin artması bu ayrışmanın doğrudan bir sonucu olarak görülemez.

Natüralizm ve Toplum

Doğalcılık, XIX. yüzyılın ikinci yarısında edebiyatta gelişen bir akımdır. Natüralizm olarak da bilinen bu akım, toplumun birey üzerindeki etkisini, bilimsel gerçekliklerle birlikte ele alır. Natüralizm, özellikle toplumun alt sınıflarının yaşam koşullarını realist bir bakış açısıyla betimleyerek, sanatın toplum üzerindeki etkisini gözler önüne serer.

Türk Edebiyatında Sosyal İçerikler

Türk edebiyatında, ilk romanların didaktik bir yapıya sahip olduğu ve okuyucuya öğüt verme amacı taşıdığı görülmektedir. Bu romanlar, toplumsal olayları ve siyasi durumları ele alırken, okurları eğlendirmekten çok eğitmeyi hedeflemiştir. XIX. yüzyılda Fransa’da sanayinin gelişmesiyle birlikte, romanların gazetelerde tefrika edilmesi de edebiyatın kitlelere ulaşmasını sağlamıştır.

Edebiyat Sosyolojisi ve Toplum

Robert Escarpit’in “Edebiyat Sosyolojisi” adlı eseri, edebiyatın üretim ve tüketim boyutlarını inceleyen önemli bir çalışmadır. Bu çalışmada, okuyucu, edebiyatın tüketim boyutunda yer alan en önemli unsurlardan biri olarak tanımlanır. Okuyucunun edebi eseri nasıl tükettiği, eserin toplum üzerindeki etkisini anlamada kilit bir rol oynar.

Sonuç

Edebiyat ve sanat, toplumla derin bir ilişkiye sahiptir. Toplumun kültürel, sosyal ve ekonomik yapısı, sanat ve edebiyatı şekillendirirken, sanat ve edebiyat da toplumun gelişimine yön vermektedir. Bu makalede ele alınan konular, edebiyatın sanat akımları ve toplumla ilişkisini, sanattan edebiyata toplum üzerindeki etkileri ve toplumun gelişmesinde sanatın rolünü ortaya koymaktadır.

1. Aşağıdakilerden hangisi Decameron’da ele alınan temalardan biri değildir?

A) Kilise eleştirisi
B) Veba salgını
C) Aklın yüceltilmesi
D) Kıtlık
E) Floransa’da gelişen ticaret

Cevap : D) Kıtlık

Açıklama : ?

2. Ütopya adası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Ütopya adasında teokratik bir yönetim vardır.
B) Ütopya adasında günlük çalışma süresi 6 saattir.
C) Ütopya adasında özel mülkiyet yoktur.
D) Ütopya adasında suç işleyenlere verilen ceza köleliktir.
E) Ütopya adasında her evin çevresinde bahçe vardır.

Cevap : A) Ütopya adasında teokratik bir yönetim vardır.

Açıklama : Ütopya adasında teokratik bir yönetim bulunmamaktadır, bu ifade yanlıştır.

3. 1830 tarihli “Kızıl ile Kara” ve 1839 tarihli “Parma Manastırı” adlı romanlarının yazarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) H. de Balzac
B) Stendhal
C) E. Sue
D) A. Dumas
E) V. Hugo

Cevap : B) Stendhal

Açıklama : “Kızıl ile Kara” ve “Parma Manastırı” Stendhal’in en bilinen eserlerindendir.

4. Aşağıdakilerden hangisi C. Dickens’ın romanlarından biri değildir?

A) Zor Zamanlar/Hard Times
B) Büyük Umutlar/Great Expectations
C) Oliver Twist
D) Germinal
E) David Copperfield

Cevap : D) Germinal

Açıklama : Germinal, Emile Zola’nın eseridir, Charles Dickens’a ait değildir.

5. J. Swift’in Güliver’in Gezileri adlı kitabı yazmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Denize meraklı bir doktor olarak mesleğini uzak coğrafyalarda yapmak istemesi
B) Denize meraklı, macera ve heyecan düşkünü bir insan olması
C) Babasının o daha doğmadan ölmesi ve amcası tarafından büyütülmesi
D) Dar gelirli olan annesinin, oğlunu bırakarak İngiltere’ye gitmesi
E) Bir İrlandalı olarak İngiltere’deki parti, din kavgaları ve toplumdaki çürümeyi gözlemlemiş olması

Cevap : E) Bir İrlandalı olarak İngiltere’deki parti, din kavgaları ve toplumdaki çürümeyi gözlemlemiş olması

Açıklama : Swift’in Güliver’in Gezileri’ni yazmasının arkasında İngiltere’deki sosyo-politik çürümeyi gözlemlemesi yatmaktadır.

6. Kurtuluş Kayalı, Kemal Tahir’in romanlarında sosyolog ve tarihçi olarak yer almasının nedenini nasıl açıklamaktadır?

A) XIX. yüzyıl Fransız romanından etkilendiği için bu konulara yönelmiştir.
B) Sosyolojiye ve tarihe olan ilgisinden kaynaklanmaktadır.
C) 1960’lı yıllarda okuyucu tarihsel romanlara ilgi duymaktadır.
D) Aslında tarihçi veya sosyolog olmak istemiştir.
E) Tarihsel gerçekler saptırıldığı ve sosyolojik tahliller ihmal edildiği için böyle bir eğilim içine girmiştir.

Cevap : E) Tarihsel gerçekler saptırıldığı ve sosyolojik tahliller ihmal edildiği için böyle bir eğilim içine girmiştir.

Açıklama : Kurtuluş Kayalı’ya göre, Kemal Tahir’in bu eğilimi tarihsel gerçeklerin saptırılması ve sosyolojik analizlerin ihmal edilmesi nedeniyle oluşmuştur.

7. Fransa’da XIX. yüzyıl yazarları arasında en yüksek gelir elde eden edebiyatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) H. de Balzac
B) E. Sue
C) Stendhal
D) V. Hugo
E) A. Dumas

Cevap : E) A. Dumas

Açıklama : ?

8. ATÜT konusu ile ilgilenen romancı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Orhan Pamuk
B) Orhan Kemal
C) Yaşar Kemal
D) Mehmet Seyda
E) Kemal Tahir

Cevap : E) Kemal Tahir

Açıklama : ATÜT (Asya Tipi Üretim Tarzı) konusunu ele alan yazar Kemal Tahir’dir.

9. Aşağıdakilerden hangisi sanatçılık ile zanaatçılığın ayrışmasının sonuçlarından biri değildir?

A) Sanatçının sosyal güvencesi artmıştır.
B) Sanatçının kendini ifade etme şansı gelişmiştir.
C) Sanatçının toplumsal statüsü değişmiştir.
D) Sanatçının çalışma şekli değişmiştir.
E) Sanatçının eserlerini siparişle üretme devri kapanmıştır.

Cevap : A) Sanatçının sosyal güvencesi artmıştır.

Açıklama : Sanatçılıkla zanaatçılığın ayrışması sosyal güvencenin artmasıyla ilişkilendirilemez.

10. Edebiyatta doğalcılık/natüralizm akımı ne zaman gelişmiştir?

A) XVIII. yüzyılın ilk yarısında
B) XX. yüzyılın ilk yarısında
C) XIX. yüzyılın ikinci yarısında
D) XVIII. yüzyılın ikinci yarısında
E) XIX. yüzyılın ilk yarısında

Cevap : C) XIX. yüzyılın ikinci yarısında

Açıklama : Natüralizm akımı, XIX. yüzyılın ikinci yarısında gelişmiştir.

11. İlk Türk romanlarının en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) İlk romanların konuları, ilk çevrilen romanların konularını taklit etmiştir.
B) İlk romanlar okurları eğlendirmek amacıyla yazılmıştır.
C) İlk romanlarda siyasi olaylar dikkati çekmektedir.
D) İlk romanlar öğüt vermek amacıyla yazılmıştır.
E) İlk romanlar şaşırtıcı derecede yetkin örneklerdir.

Cevap : D) İlk romanlar öğüt vermek amacıyla yazılmıştır.

Açıklama : İlk Türk romanları genellikle didaktik bir yapıya sahiptir ve okuyucuya öğüt vermek amacı taşır.

12. XIX. yüzyılda Fransa’da sanayi alanında buhardan yararlanmak kadar devrimci sayılması gereken olay aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yazarların politika ile ilgilenmesi
B) Yazarların gazetecilik yapması
C) Romanların gazetelerde tefrika edilmesi
D) Kafelerde gazete okuyabilme imkânının doğması
E) Dergilerin yayımlanmaya başlaması

Cevap : C) Romanların gazetelerde tefrika edilmesi

Açıklama : Romanların gazetelerde tefrika edilmesi, sanayi devrimi ile paralel olarak edebiyatta önemli bir yenilik olarak kabul edilir.

13. Stendhal ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) İspanya’da yaşamış ve İspanyol sanatını konu alan kitaplar yazmıştır.
B) Duygusal, kırılgan, çekingen ve merhametli bir insandır.
C) Din ve politika ile ilgili görüşlerinde radikaldir.
D) Babası kralcı ve dindar olduğu için kendisi cumhuriyetçi ve kilise düşmanıdır.
E) Bir süre orduya katılmıştır.

Cevap : A) İspanya’da yaşamış ve İspanyol sanatını konu alan kitaplar yazmıştır.

Açıklama : ?

14. Arnold Hauser’ın verdiği bilgilere göre İngiltere’de XVIII. yüzyılda okuyucu sayısının artmasında aşağıdakilerden hangisi etkili olmuştur?

A) Soyluların edebiyattaki koruyuculuk görevleri
B) Eğitim seferberliğinin başlatılmış olması
C) Whig’ler ve Tory’ler arasındaki siyasi kavgalar
D) Dergi yayıncılığının artması
E) Bu dönemde siyasi partilerin yazarlara ihtiyaç duymaması

Cevap : D) Dergi yayıncılığının artması

Açıklama : XVIII. yüzyılda İngiltere’de okuyucu sayısının artmasında dergi yayıncılığının yaygınlaşması etkili olmuştur.

15. Orhan Pamuk, roman okuyan bir kişinin zihninin gerçek ile anlatı arasında gidip gelmesini neye benzetmektedir?

A) Hayal
B) Rüya
C) Sinema
D) Yolculuk
E) Ayna

Cevap : B) Rüya

Açıklama : Orhan Pamuk, roman okuyan kişinin zihninin rüya ile gerçeklik arasında gidip gelmesini bir rüyaya benzetmektedir.

16. Robert Escarpit tarafından 1958 yılında yazılan “Edebiyat Sosyolojisi” adlı kitapta, edebiyatın üretim ve tüketim olmak üzere iki boyutunun olduğu belirtilmektedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi edebiyatın tüketim boyutunda yer alır?

A) Yayıncı
B) Okuyucu
C) Dağıtımcı
D) Ajans
E) Kitapçı

Cevap : B) Okuyucu

Açıklama : Edebiyatın tüketim boyutunda okuyucu yer alır, çünkü eserler okuyucu tarafından tüketilir.

17. Don Kişot, roman öncesi olarak tanımladığımız anlatı örneklerinden birçok bakımdan farklılaşmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu çerçevede sayılamaz?

A) Anlatılan öyküler ve karakterler birbirinden bağımsızdır.
B) Don Kişot’ta yer alan karakterlerin toplumsal statüleri de okuyucuya sunulmaktadır.
C) Anlatıda okuyucunun takip etmesi gereken çok sayıda oyun iç içe geçmiştir.
D) Romanda çok sayıda karakter vardır.
E) Yazar, okuyucuyu aktif bir şekilde eserin içine sokmaktadır.

Cevap : A) Anlatılan öyküler ve karakterler birbirinden bağımsızdır.

Açıklama : Don Kişot’ta yer alan öyküler ve karakterler birbirinden bağımsız değildir; eserde bir bütünlük arz ederler.

18. “Saf ve Düşünceli Romancı” adlı kitabında Orhan Pamuk, romanların en önemli gücünün aşağıdakilerden hangisi olduğunu ileri sürmektedir?

A) Romanın, okuyucunun genel manzarayı seyretmesine izin vermesi
B) Romanın, yalnızca okuyan kişi için yazıldığı duygusunu vermesi
C) Romanın, hayatın anlamına dair bir bilgi, bir sezgi, bir ipucu verebilmesi
D) Romancının kelime seçiminin, benzetmelerinin, hayal ve anlatım gücünün okuyucuya zevk vermesi
E) Romanın, okuyanın kafasında kelimeleri resimlere çevirmesine izin vermesi

Cevap : C) Romanın, hayatın anlamına dair bir bilgi, bir sezgi, bir ipucu verebilmesi

Açıklama : Orhan Pamuk’a göre bir romanın en büyük gücü, hayatın anlamına dair bir bilgi veya sezgi sunabilmesidir.

19. Berna Moran aşağıdaki romancılardan hangisinin tulumbacılar, mahalle karıları, dadılar, paşa babalar, kalem efendileri, züppeler gibi toplumdan manzaraları, İstanbul’u büyük bir canlılık ve sıcaklıkla aktarmasını Türk romanına önemli bir katkı olarak görür?

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
B) Halide Edip Adıvar
C) Hüseyin Rahmi Gürpınar
D) Recaizade Mahmut Ekrem
E) Reşat Nuri Güntekin

Cevap : C) Hüseyin Rahmi Gürpınar

Açıklama : Berna Moran, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın eserlerinde İstanbul’un toplumunu canlı ve gerçekçi bir şekilde aktarmasının Türk romanına büyük katkı sağladığını belirtmiştir.

20. Robinson Crusoe adlı kitabın konusu ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Robinson Crusoe, kölesine Cuma adını verir ve ona İngilizce öğretir.
B) Robinson Crusoe, 10 yıl kaldığı adayı sömürgesi hâline getirdikten sonra ülkesine döner.
C) Robinson Crusoe, ıssız adayı ziyaret eden vahşilerin elinden bir tutsağı kurtararak onu köleleştirir.
D) Adaya sonradan düşen gemiciler Robinson’un kurallarına uyarak çalışmayı kabul ettikleri için ada sömürge hâline gelir.
E) Robinson Crusoe yıllar içinde çok sayıda gemiciyi kurtararak onları adaya yerleştirir.

Cevap : B) Robinson Crusoe, 10 yıl kaldığı adayı sömürgesi hâline getirdikten sonra ülkesine döner.

Açıklama : Robinson Crusoe, adada uzun yıllar kalmış ancak ülkesine dönmemiştir. Bu ifade yanlıştır.