LGS 2024 T.C. İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Soruları

Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve Eğitimde Reformlar

Cumhuriyet Dönemi’nde çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Türkiye’de eğitim sistemini kökten değiştirmiştir. Yabancı okulların Millî Eğitim Bakanlığına bağlanması, Türkiye’nin tam bağımsızlık ilkesini ne denli ciddiye aldığını göstermektedir. Bu adım, Türkiye’nin iç işlerine müdahale edilmesine izin vermeyeceğinin bir göstergesidir. Fransa gibi ülkeler bu duruma itiraz etmiş, ancak Türkiye, belirlediği kurallara uymayan okulları kapatarak kararlılığını ortaya koymuştur.

Moskova Antlaşması ve Sınır Düzenlemeleri

Moskova Antlaşması ile Türkiye’nin doğu sınırları yeniden belirlenmiş, ancak Batum, Misak-ı Milli sınırları içinde yer almamıştır. Bu durum, sınırların belirlenmesinde dış politikadaki kararlılığı ve hedeflerin gerçekleştirilmesinde esnekliği gözler önüne sermektedir. LGS İnkılap Tarihi soruları kapsamında bu konu sıkça ele alınmakta, öğrenciler tarafından detaylı bir şekilde incelenmektedir.

Manda ve Himaye Kavramı

Birinci Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan manda ve himaye kavramı, zayıf devletlerin vesayet altına alınması gerektiği düşüncesini savunmuştur. Bu durum, Paris Barış Konferansı’nda alınan kararlarla desteklenmiştir. Manda ve himaye, o dönemin en tartışmalı konularından biri olmuş, Türkiye bu kavrama şiddetle karşı çıkmıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün bağımsızlık mücadelesi, bu tür vesayetçi yaklaşımlara karşı verilen en büyük tepki olmuştur.

Sakarya Zaferi ve Ankara Antlaşması

Sakarya Zaferi sonrası imzalanan Ankara Antlaşması, İtilaf Devletleri arasında ciddi görüş ayrılıklarına yol açmıştır. Bu antlaşma, Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinde önemli bir dönüm noktası olmuş, Fransa ile ilişkilerin yeniden şekillenmesine neden olmuştur. İnkılap Tarihi LGS soruları içinde bu konuya sıkça yer verilmekte, öğrencilerin bu önemli gelişmeyi kavraması amaçlanmaktadır.

Atatürkçü Düşünce Sistemi ve Eğitim

Atatürk’ün inkılapçılık anlayışı, sürekli bir değişim ve gelişimi öngörmektedir. Eğitim ve kültür alanında yapılan çalışmalar, Türkiye’nin geleceği için hayati önem taşımaktadır. Atatürk, “Eğitim ve kültür alanında yapılacak çalışmalar, bu vatanı hür ve mesut hâle getirecektir” diyerek, bu alanlara verdiği önemi açıkça ifade etmiştir. Eğitimde reformlar, Türkiye’nin ilerlemesinde ve modernleşmesinde en önemli araçlardan biri olarak görülmüştür.

Sonuç olarak, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ve modernleşme sürecinde kritik bir rol oynamıştır. Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Moskova Antlaşması ve Sakarya Zaferi gibi önemli gelişmeler, Türkiye’nin bağımsızlık ve çağdaşlaşma mücadelesinin temel taşlarını oluşturmuştur. LGS İnkılap Tarihi ders notları, konu anlatımları ve inkılap tarihi soru bankası gibi kaynaklar, bu konuların daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.

1- Cumhuriyet Dönemi’nde Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim kurumları bir çatı altında toplandı. Daha sonra Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun yayımlanarak yabancı okullar, Millî Eğitim Bakanlığına bağlandı. Yapılan düzenlemelere özellikle Fransa karşı çıktı. Fransa, bu konuyu Türk Hükûmeti ile görüşmek istedi. Türkiye’nin, yabancı okullar sorununu bir iç sorun saymasından dolayı Fransa’nın bu isteği kabul edilmedi. Türkiye’nin belirlediği kurallara uyan yabancı okullar eğitimlerine devam etti ve uymayanlar kapatıldı. Bu bilgilere göre Türkiye, yabancı okullar sorununun çözümünde aşağıdaki dış politika ilkelerinden hangisini dikkate almıştır?

A) Tam bağımsızlık

B) Barışçılık

C) Mütekabiliyet (Karşılıklılık)

D) Dünya kamuoyunu dikkate almak

Cevap : A) Tam bağımsızlık

Açıklama : Bu soru, Türkiye’nin yabancı okullar konusunda tam bağımsızlık ilkesini nasıl uyguladığını sorgulamaktadır. Fransa’nın itirazları dikkate alınmamış ve iç işlerine karışılmasına izin verilmemiştir.

2- Aşağıdaki tabloda verilen durum-sonuç ilişkileri değerlendirildiğinde hangi seçeneğin yanlış olduğu söylenebilir?

Cevap : B) Moskova Antlaşması’nın imzalanmasıyla Kars, Ardahan ve Artvin Türkiye’ye; Batum ise Gürcistan’a bırakılmıştır. Doğu sınırları Misak-ı Millî’ye uygun olarak çizilmiştir.

Açıklama : Moskova Antlaşması ile Kars, Ardahan ve Artvin Türkiye’ye bırakılmış, ancak Batum Misak-ı Milli sınırlarına dahil edilmemiştir, bu yüzden bu ifade yanlıştır.

3- Aşağıda Birinci Dünya Savaşı sonrası Paris Barış Konferansı’nda alınan kararlardan birine yer verilmiştir. “Savaştan sonra, evvelce kendilerini yöneten devletlerin egemenliklerine tabi olmaktan çıkmış ve kendini idare etmekten âciz kalmış halkların refahının sağlanması kutsal bir medeniyet görevidir. Bu görevin yerine getirilmesi için en iyi yöntem bu halkların vesayetini ve servet kaynaklarını, gelişmiş milletlere emanet etmektir.” Bu karar aşağıdaki kavramlardan hangisiyle doğrudan ilişkilendirilebilir?

A) Manda ve himaye

B) Millî devlet

C) Bloklaşma

D) Demokrasi

Cevap : A) Manda ve himaye

Açıklama : Bu metin, Birinci Dünya Savaşı sonrası zayıf halkların vesayet altına alınmasını savunan manda ve himaye kavramıyla ilgilidir.

4- “Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı öncesinde İtilaf Devletleri’nin tutumu dolayısıyla âdeta Almanya’nın tarafına itilmiştir.” diyen bir tarihçi aşağıdaki gelişmelerden hangisini bu düşüncesine kanıt olarak gösteremez?

A) İngiltere’nin, Osmanlı toprak bütünlüğünü koruma düşüncesinden vazgeçmesini

B) Osmanlı Devleti’nin ittifak talebinin İngiltere ve Fransa tarafından reddedilmesini

C) Rusya’nın, Osmanlı topraklarını paylaşma teklifinin İngiltere tarafından kabul edilmesini

D) İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı ülkesinde ekonomik ayrıcalıklar elde etmelerini

Cevap : D) İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı ülkesinde ekonomik ayrıcalıklar elde etmelerini

Açıklama : İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı topraklarında ekonomik ayrıcalıklar elde etmeleri, Osmanlı’nın Almanya’ya itilmesiyle doğrudan ilişkilendirilemez.

5- Atatürk’ün inkılapçılık anlayışı sürekli bir değişim ve gelişimi öngörmektedir. Ancak bunun yalnızca kültürel değerlerine ve geleneklerine bağlı, aynı zamanda her türlü yeniliğe sonuna kadar açık bireylerle gerçekleşebileceğine inanmıştır. Atatürk bu düşüncelerini “Biz, kendi benliğimiz içinde ve kendi mizaç ve tabiatımızla ilerliyoruz ve ilerleyeceğiz.” sözüyle dile getirmiştir. Bu metinde, Atatürk inkılapçılığının dayandığı aşağıdaki esaslardan hangileri üzerinde durulmuştur?

A) Millî birlik ve beraberlik

B) Bağımsızlık ve özgürlük

C) Millîlik ve dinamiklik

D) Barışçılık ve eşitlik

Cevap : C) Millîlik ve dinamiklik

Açıklama : Atatürk, Türk milletinin kendine özgü dinamik yapısını koruyarak ilerlemesi gerektiğini vurgulamıştır.

6- “Ellerimiz deniz kıyısında ve ellerimiz zincirlerle bağlı bir hâlde bulunuyor ve: ‘Ah bir kere hür olsak da şu denizde bir yüzsek’ diyorduk. İşte bugün hürriyetimizi aldık ve zincirlerimizi kırdık, denizde yüzmemize bir mâni kalmadı. Fakat bir türlü suya giremiyoruz. Ayağımızı denize sokuyoruz, soğuk var. Dalsak da yüzme bilmediğimiz için batacak, boğulacağız. Demek ki, gaye hür olmaktan ibaret değilmiş. İş, yüzmeyi öğrenmekte ve kurtulmanın çaresine bakmaktaymış. İşte meydan. Ordu vazifesini yaptı. Memleketin ilim ve irfan erbabı, kendilerini göstersinler. Bu vatanı
hür ve mesut hâle getirsinler.” Atatürk, bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisini anlatmak istemiştir?

A) Ordunun yapısında köklü değişiklikler yapılmalıdır.

B) Dış politika ilkeleri gözden geçirilmelidir.

C) Devlet yönetiminde geleneksel yapı korunmalıdır.

D) Eğitim ve kültür alanındaki çalışmalara önem verilmelidir.

Cevap : D) Eğitim ve kültür alanındaki çalışmalara önem verilmelidir.

Açıklama : Atatürk, hürriyetin kazanılmasının ardından toplumun eğitim ve kültür alanında ilerleme kaydetmesi gerektiğini vurgulamaktadır.B

7- Almanya İmparatoru II. Wilheim’in (Vilhaym), Trablusgarp Savaşı devam ederken Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yöneticilerine gönderdiği mektupta; “Osmanlı-İtalya arasındaki savaş, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Almanya için tehlikeli değildir. İtalyan kuvvetleri, Kuzey Afrika’ya demir atmaktadır. Böylece hem Akdeniz’de hem de Afrika’da Fransa ile rekabete girecektir. Fransa ile ilişkilerinin soğuması sonucu İtalya, daha sıkı bir şekilde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na ve Almanya’ya yaklaşmış olacaktır…” diye yazmıştır. Buna göre Trablusgarp Savaşı’nda Almanya,

I. Osmanlı Devleti’ni desteklemektedir.

II. Yaşanan gelişmelerden yararlanmayı amaçlamaktadır.

III. İtalya ile çıkar çatışması yaşamaktadır.

IV. Avusturya-Macaristan ile ortak hareket etmek istemektedir.

A) I ve III

B) II ve IV

C) I, II ve III

D) II, III ve IV

Cevap : B) II ve IV

Açıklama : Almanya, Trablusgarp Savaşı’nda İtalya ile çıkar çatışması yaşamamakta, aksine yaşanan gelişmeleri fırsata çevirmeyi ve Avusturya-Macaristan ile birlikte hareket etmeyi planlamaktadır.

8- Mustafa Kemal Paşa, ordu mensuplarının politikayla uğraşmalarını uygun bulmuyordu. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması sürecinde mecliste çıkarılan bir yasa ile askerlik mesleğini yapanların milletvekili olmaları yasaklandı. Milletvekilliği yapan komutanlardan ya ordudaki görevlerini ya da meclisteki görevlerini bırakmaları istendi. Komutanların bazıları askerlik görevinden ayrılıp politikaya devam ettiler. Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Yeni bir anayasa hazırlanması için çalışmalar başlamıştır.

B) Bütün vatandaşların kanun önünde eşit hâle getirilmesi amaçlanmıştır.

C) Türk ordusu siyasi çekişmelerin dışında tutulmak istenmiştir.

D) Mustafa Kemal Paşa, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı desteklemiştir.

Cevap : C) Türk ordusu siyasi çekişmelerin dışında tutulmak istenmiştir.

Açıklama : Mustafa Kemal, ordu mensuplarının politikayla uğraşmalarını istemeyerek orduyu siyasi çekişmelerden uzak tutmayı amaçlamıştır.

9- “Sakarya Zaferi’nden sonra düşman orduları Haymana, Mihalıççık ve Sivrihisar bölgelerini, bize yer yer ateş yığınlarıyla örtülü, ıssız ve engin bir virane hâlinde bıraktı. O afetlerden arta kalmış halkın, bu taş yığınları arasında, ilk insanlardan farkı yoktur. Bunlar, yarı çıplak hâlde dolaşıyor; alevin kararttığı harman yerlerinde toprağa, çamura karışmış yanık buğday ve mısır tanelerini iki taş arasında ezerek öğütmeye çalışıyor; adı bilinmez otlardan, ağaç köklerinden kendilerine bir çeşit yiyecek çıkarıyor ve bir yabancının ayak sesini duyunca her biri bir yana kaçıp bir kovuğa saklanıyordu.” Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Yaban” adlı romanından alınmış bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Savaşın, halkı sosyoekonomik ve psikolojik açıdan etkilediğine

B) Doğal olayların yıkıcı etkisinden bölge halkının mağdur olduğuna

C) Türk halkının, Kurtuluş Savaşı’na maddi ve manevi destek verdiğine

D) Türk ordusunun Sakarya Savaşı’nda ağır bir yenilgiye uğradığına

Cevap : A) Savaşın, halkı sosyoekonomik ve psikolojik açıdan etkilediğine

Açıklama : Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Yaban” adlı romanındaki bu alıntı, savaşın halk üzerindeki sosyoekonomik ve psikolojik etkilerini anlatmaktadır.

10- Laiklik ilkesi, din ve vicdan hürriyetini hayata geçirerek ülkemizde dinin gerçek yönleriyle anlaşılıp serbestçe yaşanmasının yolunu açmıştır. Ayrıca insanlar arasında inanç farklılıklarından kaynaklanan ayrıcalıkları da ortadan kaldırmıştır. Buna göre laiklik ilkesinin;

I. toplumsal barışın ve huzurun sağlanması,

II. toplumun ekonomik refah düzeyinin artırılması,

III. halkın kendi geleceğini kendisinin belirlemesi,

IV. özgür bir toplum için evrensel değerlerin esas alınması

durumlarından hangilerine katkı sağladığı söylenebilir?

A) I ve II

B) I ve IV

C) II ve III

D) III ve IV

Cevap : B) I ve IV

Açıklama : Laiklik ilkesi, toplumsal barışı sağlamak ve evrensel değerler doğrultusunda özgür bir toplum oluşturmak açısından katkı sağlar.