Eğitim Sosyolojisi 2023-2024 Bütünleme Soruları

Giriş

Eğitim sosyolojisi, eğitim sistemlerinin toplumsal yapılarla olan ilişkisini inceleyen bir disiplindir. Bu alan, eğitim süreçlerinin toplumsal eşitsizlikler, kültürel yeniden üretim ve toplumsal hareketlilik üzerindeki etkilerini analiz eder. Eğitim sosyolojisi, eğitim politikalarının ve uygulamalarının toplumsal sonuçlarını anlamamıza olanak tanır. Bu makalede, eğitim sosyolojisi konusundaki temel kavramlar ve bu alanın eğitim üzerindeki etkileri ele alınacaktır.

Eğitimde Teknoloji Kullanımının Amaçları

Eğitimde teknolojinin kullanımı, öğrencilerin bilgiye erişimini artırmak, eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek ve dijital okuryazarlık kazandırmak amacıyla yapılır. Ancak, teknolojinin denetim aracı olarak kullanılması, eğitimde istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Eğitim sosyolojisi, teknolojinin toplumsal eşitsizlikleri artırma potansiyelini de incelemektedir.

Modern Bilimin Özellikleri

Modern bilim, doğanın evrensel yasalarını araştırırken tümevarım yöntemini esas alır. Bilimsel bilginin eleştirel bir süzgeçten geçirilmesi, modern bilimin temel özelliklerinden biridir. Ancak, eğitim sosyolojisi perspektifinden, bilimsel bilginin nasıl üretildiği ve hangi toplumsal güçlerin bu süreci etkilediği de önemlidir.

Vatandaşlık ve Sosyal Haklar

Modern bir vatandaşın sosyal hakları arasında eğitim hakkı önemli bir yer tutar. Eğitim sosyolojisi, eğitim hakkının toplumsal eşitlik ve adalet üzerindeki etkilerini araştırır. Toplumsal tabakalaşma ve eğitim hakkı arasındaki ilişki, bu alanda önemli bir araştırma konusudur.

Toplumsal Hareketlilik ve Eğitim

Seymour M. Lipset ve Hans L. Zetterberg’in çalışmaları, eğitim yoluyla dikey toplumsal hareketliliğin nasıl gerçekleştiğini açıklar. Dikey toplumsal hareketlilik, bireylerin toplumsal hiyerarşi içinde yukarı doğru hareket etmelerini sağlar. Eğitim sosyolojisi, bu sürecin nasıl işlediğini ve hangi toplumsal faktörlerin bu hareketliliği engellediğini araştırır.

1924-1934 Yılları Arasında Milli Eğitim Politikaları

Türkiye’de 1924-1934 yılları arasında milli eğitim politikaları, laik ve milli hedeflere odaklanmıştır. Eğitim sosyolojisi, bu dönemdeki eğitim politikalarının toplumsal yapıyı nasıl şekillendirdiğini incelemektedir. Kültürel çoğulculuk ve milli eğitim arasındaki çelişkiler, bu dönemin önemli bir araştırma konusu olmuştur.

Okul Kültürü ve Toplumsal Değerler

Okul kültürü, öğrencilerin toplumsal değerleri benimsemelerinde önemli bir rol oynar. Eğitim sosyolojisi, okul kültürünün toplumsal yeniden üretim üzerindeki etkilerini inceler. Pierre Bourdieu’nun çalışmaları, okul kültürünün toplumsal eşitsizlikleri nasıl yeniden ürettiğini açıklar.

Beşerî Sermaye ve Eğitim

Beşerî sermaye, bireylerin bilgi ve beceri seviyeleri ile tanımlanır. Eğitim, beşerî sermayenin güçlendirilmesinde önemli bir rol oynar. Ancak, kol emeği gibi düşük beceri gerektiren işlerin beşerî sermaye üzerindeki etkisi sınırlıdır. Eğitim sosyolojisi, beşerî sermaye ile toplumsal refah arasındaki ilişkiyi inceler.

Postmodern Eğitim Anlayışı ve Eleştirileri

Postmodern eğitim anlayışı, modern standart müfredatın eleştirisini içerir. Bu anlayışa göre, standart müfredat, toplumsal sınıflar arasındaki çatışmayı gizler ve alt sosyoekonomik sınıfların meselelerini ihmal eder. Eğitim sosyolojisi, postmodern eğitim anlayışının toplumsal eşitsizlikler üzerindeki etkilerini araştırır.

Sonuç

Eğitim sosyolojisi, toplumsal yapılar ile eğitim arasındaki karmaşık ilişkiyi anlamamıza yardımcı olur. Eğitim süreçlerinin toplumsal eşitsizlikler, kültürel yeniden üretim ve toplumsal hareketlilik üzerindeki etkileri, bu disiplinin temel araştırma konularındandır. Eğitim sosyolojisi çalışmaları, eğitim politikalarının toplumsal sonuçlarını daha iyi anlamamıza katkı sağlar

1. Aşağıdakilerden hangisi eğitim-öğretim faaliyetlerinde eğitim teknolojilerinin kullanılma amaçlarından biri değildir?

A) Vatandaşlık hizmetlerinde teknoloji kullanmayı öğretmek
B) Teknoloji okuryazarlığı kazandırmak
C) Öğrencileri denetim altında tutmak
D) Yeni teknolojilerle çalışan piyasaya emek gücü hazırlamak
E) Gündelik hayatta teknolojinin imkânlarından faydalanmayı öğretmek

Cevap: C) Öğrencileri denetim altında tutmak

Açıklama: Eğitim teknolojilerinin kullanılma amacı, öğrencilere denetim uygulamak değil, onları bilgiyle donatmaktır.

2. Aşağıdakilerden hangisi modern bilimin özelliklerinden biri değildir?

A) İlerleme ve keşif önemli kavramlarındandır.
B) Tüm bilgi çeşitlerini eleştiri süzgecinden geçirir.
C) İlkelerden hareket eden tümdengelim yöntemini kullanır.
D) Doğanın evrensel yasalarını arar.
E) Tümevarım yöntemi esastır.

Cevap: C) İlkelerden hareket eden tümdengelim yöntemini kullanır

Açıklama: Modern bilimde tümdengelim yerine tümevarım yöntemi esas alınır.

3. Çağdaş / modern bir vatandaşın hukuki olarak tanınan medeni, siyasi ve sosyal hakları vardır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi modern vatandaşın sosyal haklarından biridir?

A) Oy kullanma hakkı
B) Adalet hakkı
C) Eğitim hakkı
D) Düşünce ve inanç özgürlüğü
E) Mülk edinme hakkı

Cevap: C) Eğitim hakkı

Açıklama: Eğitim hakkı, modern vatandaşın sosyal haklarından biridir.

4. Seymour M. Lipset ve Hans L. Zetterberg’e göre aşağıdaki etkenlerden hangisi dikey toplumsal hareketliliği etkilemez?

A) Nesilden nesle miras kalan iş pozisyonlarında azalma
B) Mavi yakalıların çocuklarının kol işi yapması
C) Diferansiyel doğurganlık
D) Alt toplumsal tabakaya mensup olanların daha fazla çocuk sahibi olması
E) Beyaz yakalı pozisyonlarında artış

Cevap: B) Mavi yakalıların çocuklarının kol işi yapması

Açıklama: Mavi yakalıların çocuklarının kol işi yapması, dikey toplumsal hareketliliği doğrudan etkilemez.

5. 1924-1934 yılları arasında aşağıdaki uygulamalardan hangisi milli eğitim tarafından desteklenmemekteydi?

A) Bütün eğitim kurumlarının Maarif Nezaretine bağlanması
B) Halk eğitimi ile eğitimin kitleselleşmesi
C) Modern ve demokratik terbiye verilmesi
D) Eğitimin laik ve milli hedefleri gerçekleştirmesi
E) Eğitimin küresel hedefler ışığında dünya vatandaşlığını temel alması

Cevap: E) Eğitimin küresel hedefler ışığında dünya vatandaşlığını temel alması

Açıklama: Milli eğitim, bu dönemde daha çok ulusal ve laik hedeflere odaklanmıştır.

6. Kültürel çoğulculuğun eğitim yaklaşımının aşağıdaki özelliklerinden hangisi eğitimin milli olma karakteriyle çelişmektedir?

A) Öğretmenlerin tüm öğrencilerine eşit yaklaşması
B) Ayrımcılığa ve ön yargıya karşı olması
C) Eğitim yöneticilerinin okullara eşit yaklaşması
D) Öğrenme ortamında farklı kültür ve kimliklere yer verilmesi
E) Eğitimde eşitliğin sağlanması

Cevap: D) Öğrenme ortamında farklı kültür ve kimliklere yer verilmesi

Açıklama: Milli eğitim, kültürel farklılıkları ön plana çıkarmak yerine, tek bir milli kimliği vurgulama eğilimindedir.

7. Aşağıdakilerden hangisi okul kültürünün öğrencilere etkileri arasında sayılamaz?

A) Okul, öğrencilerin demokrasi kültürünü edinmelerini sağlar.
B) Okul, aile ile dış dünya arasında bağ kurar.
C) Okul, öğrencilere başkalarının fikirlerine ve kültürlerine saygı duymayı öğretir.
D) Okul, öğrencilerin aile bağlarını koparmalarını sağlar.
E) Okul, öğrencilerin resmî ilişki kurabilme yetilerini geliştirir.

Cevap: D) Okul, öğrencilerin aile bağlarını koparmalarını sağlar

Açıklama: Okul kültürü, aile bağlarının kopmasını değil, güçlenmesini destekler.

8. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Pierre Bourdieu’ya göre eğitim ile kültürel yeniden üretimin özelliklerinden biri değildir?

A) Egemenlerin kültürlerinin yeni nesillere aktarılması
B) Egemenlerin habituslarının eğitim yoluyla yeniden üretilmeye daha layık görülmesi
C) Toplumsal eşitsizlikleri yeni nesillere aktarması
D) Eğitim müfredatının evrensel insani ilkelerden beslenmesi
E) Egemenlerin inşa ettiği pedagojik dilin yeniden üretilmesi

Cevap: D) Eğitim müfredatının evrensel insani ilkelerden beslenmesi

Açıklama: Bourdieu’ya göre, eğitim sistemleri genellikle egemen sınıfın kültürel normlarını yeniden üretir, evrensel ilkelerden beslenmez.

9. Bir eğitim sosyoloğundan eğitim yoluyla dikey toplumsal hareketliliği tanımlaması istendiğinde kendisinin bunun bir örneği olduğunu söyleyerek şöyle açıklar: “Çiftçilik yapan bir ailedenim. Çevremde yüksek eğitim alan kimse yoktu. İlkokul öğretmenimin teşvikiyle parasız yatılı okulda eğitimime devam ettim ve şimdi eğitim üzerine bilimsel çalışmalar yapan bir akademisyenim.” Yukarıda verilen örneğin eğitim yoluyla dikey toplumsal hareketlilik örneği olmasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Parasız yatılı okullarda eğitim alarak aile ekonomisine katkıda bulunması
B) Çiftçi olan ailesinin onurunu yüceltmesi
C) Yüksek eğitimin sosyoekonomik getirisinin azalması
D) Eğitim yoluyla ailesinin ait olduğu toplumsal tabakadan daha yukarıda bir toplumsal tabakaya geçerek sosyoekonomik seviyesini yükseltmesi
E) Eğitim üzerine bilimsel çalışmalar yapmayı tercih etmesi

Cevap: D) Eğitim yoluyla ailesinin ait olduğu toplumsal tabakadan daha yukarıda bir toplumsal tabakaya geçerek sosyoekonomik seviyesini yükseltmesi

Açıklama: Bu durum, eğitim yoluyla bireyin sosyoekonomik seviyesini artırarak dikey toplumsal hareketlilik sağlamasıyla ilgilidir.

10. Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyıl Batı üniversitelerinde sosyal bilimlerin ilgi alanları kapsamında değerlendirilemez?

A) Sanayi toplumunun sorunlarına çözüm bulmak
B) Doğayı tahrip eden sanayileşmeye alternatif kalkınma programları bulmak
C) Ulus devletlerin yeni toplumsal düzeninin bilgisini üretmek
D) Toplumsal düzenin nasıl sağlanacağına dair çözüm önerileri sunmak
E) Sömürge toplumlarının bilgisini oluşturmak

Cevap: B) Doğayı tahrip eden sanayileşmeye alternatif kalkınma programları bulmak

Açıklama: 19. yüzyıl Batı üniversitelerinde sosyal bilimler, sanayileşmeyi destekleyen çözümler bulmaya odaklanmıştır, doğayı koruma amaçlı alternatif kalkınma programları bu dönemin odak noktası değildir.

11. Beşerî sermaye ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Beşerî sermayenin güçlenmesi üretkenliği artırır.
B) Eğitime yapılan yatırım beşerî sermayeyi güçlendirir.
C) Beşerî sermaye bilgi ve beceriye sahip insan gücüdür.
D) Gelişmekte olan ülkelerde fiziki sermayeden daha fazla ekonomik getirisi vardır.
E) Kol emeği beşerî sermayeden daha etkilidir.

Cevap: E) Kol emeği beşerî sermayeden daha etkilidir

Açıklama: Beşerî sermaye, bilgi ve beceriye dayalıdır, kol emeği ise daha düşük ekonomik getiriye sahiptir.

12. Aşağıdakilerden hangisi postmodern eğitim anlayışının, modern standart müfredatı eleştirme sebeplerinden biri değildir?

A) Modern müfredat sadece seçkinlerin bakış açısıyla düzenlenmektedir.
B) Modern müfredatla egemenlik ilişkileri alt sosyoekonomik sınıflardan gizlenir.
C) Standart müfredat ekonomik kalkınmayı desteklemez.
D) Modern müfredat alt sosyoekonomik sınıfların meselelerini içermemektedir.
E) Standart müfredat toplumsal sınıflar arasındaki çatışmayı gizler.

Cevap: C) Standart müfredat ekonomik kalkınmayı desteklemez

Açıklama: Standart müfredat ekonomik kalkınmayı destekler ancak toplumsal çatışmaları gizler.

13. Aşağıdakilerden hangisi eğitimin ikinci evresi olan sanayileşme dönemindeki eğitim anlayışının özelliklerinden biri değildir?

A) Sanayinin ihtiyaç duyduğu insan kaynağını yetiştirir.
B) Müfredat ekonomik kalkınmayı destekler.
C) Okullar sanayi birimlerine ve fabrikalara benzer.
D) Ulusal çapta halk eğitimi amaçlanır.
E) Görselleştirilmiş eğlenceli eğitim içeriğine sahiptir.

Cevap: E) Görselleştirilmiş eğlenceli eğitim içeriğine sahiptir

Açıklama: Sanayileşme dönemindeki eğitim, daha çok ekonomik kalkınma ve sanayiye yönelik bilgi birikimi üzerine odaklanmıştır.

14. Aşağıdaki ifadelerden hangisi teşebbüs-i şahsi eğitimini savunan Sabahattin Bey’e ait bir değerlendirme değildir?

A) Eğitim çocuklara gelenek ve göreneklerine bağlılığı aşılamalıdır.
B) Eğitimin temel gayesi özel girişimciliği yerleştirmek olmalıdır.
C) Eğitim bireyselci bir toplum inşa etmelidir.
D) Ekonomik güce sahip olmak için bilim ve teknolojik gelişme şarttır.
E) Siyasi yapılanma ademi merkeziyetçi olmalıdır.

Cevap: A) Eğitim çocuklara gelenek ve göreneklerine bağlılığı aşılamalıdır

Açıklama: Sabahattin Bey’in eğitimi bireyselcilik ve özel girişimcilik üzerine odaklanır, geleneksel değerlerin aşılanması onun eğitim anlayışıyla örtüşmez.

15. Yeniden Oluşumcular’a göre eğitimin toplumu değiştirebilmesi için endüstri toplumunun endüstriyel feodalizm olmasının önüne geçilmesi gerekir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi endüstri toplumunu endüstriyel feodalizm olmaktan kurtarmanın yollarından biri değildir?

A) Tüm ırklar, dinler, statüler arasında gerçek eşitliği sağlamak
B) Yoksulluğu ortadan kaldırarak demokrasiyi bilinçli bir şekilde inşa etmek
C) Endüstriyel gelişmenin nimetlerinin kitlelerin refahına hizmet etmesini sağlamak
D) Güvenli bir ekonomik temeli olan özgürlük anlayışını hayata geçirmek
E) Okul müfredatını kaldırmak ve özgür okul ilkelerini uygulamak

Cevap: E) Okul müfredatını kaldırmak ve özgür okul ilkelerini uygulamak

Açıklama: Endüstriyel toplumda okul müfredatı kaldırılmamakta, aksine geliştirilmektedir.

16. İşlevselci yaklaşıma göre eğitimin temel işlevi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bireylere uzlaşmayı, dayanışmayı değil; mücadele etmeyi ve savaşmayı öğretmesi
B) Ekonomik refahın topluma yayılmasını ve dezavantajlı grupların müreffeh orta sınıfa dâhil olmasını sağlaması
C) Yoksul insanların üst sınıflarla mücadele etme aracı olması
D) Bireyleri bilinçlendirdiği için onların daha müreffeh bir toplum için savaşmalarını desteklemesi
E) Toplumsal değişimin en önemli aracı olması

Cevap: B) Ekonomik refahın topluma yayılmasını ve dezavantajlı grupların müreffeh orta sınıfa dâhil olmasını sağlaması

Açıklama: İşlevselci yaklaşıma göre, eğitim toplumsal refahın yayılması için önemli bir araçtır.

17. “Kuyruk” ve “eleme” görüşlerinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eğitim, fiziksel sermayeden daha önemlidir.
B) Eğitimin ekonomik büyümeye doğrudan bir katkısı yoktur.
C) Diploma, bireyin alanında uzman olduğunu gösterir.
D) Eğitim, teknolojik üretimde ihtiyaç duyulan bilgiyi üretir.
E) Eğitim, bireyi piyasanın ihtiyaç duyduğu biçimde yetiştirir.

Cevap: B) Eğitimin ekonomik büyümeye doğrudan bir katkısı yoktur.

Açıklama:  ?

18. Modern toplumun açık toplumsal tabakalaşma sistemi ile fırsat eşitliğini artırdığını ileri süren işlevselci görüşe göre toplumsal eşitsizliklerin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bireysel beceri farklılıkları
B) Öğrencinin aile ve devlet kurumlarından maddi yardım alması
C) Mesleklerin saygınlık derecesi
D) Kapitalist ekonominin rekabet şartları
E) Coğrafyanın etkisi

Cevap: A) Bireysel beceri farklılıkları

Açıklama: İşlevselci görüşe göre, toplumsal eşitsizliklerin temel nedeni bireylerin farklı becerilere sahip olmalarıdır.

19. Aşağıdakilerden hangisi şartlarda eşitlik örneğidir?

A) Dezavantajlı öğrencilerin eşit toplumsal koşullara sahip olması
B) Okul kitaplarının merkezi yönetim tarafından dağıtılması
C) Tüm öğrencilerin eğitime devam etmesinin sağlanması
D) Tüm öğrencilerin aynı okul imkânlarına sahip olması
E) Ülkedeki tüm okulların aynı imkânlara sahip olması

Cevap: A) Dezavantajlı öğrencilerin eşit toplumsal koşullara sahip olması

Açıklama: ?

20. 1980 yılından itibaren Türkiye’de ücretli eğitimin teşvik edilmesinin sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sağlık ve eğitim harcamalarının devlet bütçesine yük olarak görülmesi
B) Nüfusun artış oranının yükselmesi
C) Eğitime olan talebin artması
D) Devlet okullarının kaliteli eğitim verememesi
E) Ülkenin ekonomik seviyesinin yükselmesi

Cevap: A) Sağlık ve eğitim harcamalarının devlet bütçesine yük olarak görülmesi

Açıklama: 1980’den itibaren Türkiye’de ücretli eğitim, devlet bütçesine yük getiren sağlık ve eğitim harcamalarını azaltmak amacıyla teşvik edilmiştir.