Dünya Bölgeleri: Ortadoğu 2023-2024 Final Soruları

Ortadoğu, tarihi, coğrafi ve politik anlamda dünyanın en stratejik bölgelerinden biridir. Birleşik Arap Emirlikleri’nde ticari yaşamın ve devletin merkezi olan Abu Dabi, bölgedeki ekonomik gücün en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Ticaret yollarının kesiştiği bu bölge, enerji kaynakları ve stratejik konumuyla küresel güçlerin her zaman ilgisini çekmiştir. Ürdün’ün başkenti Amman, İsrail ve Batı Şeria gibi önemli bölgelerle komşudur ve bölgedeki siyasi dengelerin korunmasında kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle 1967 Altı Gün Savaşı’nda İsrail’in Batı Şeria’yı Ürdün’den alması, bu bölgedeki tarihsel çatışmaların bir göstergesi olarak tarihe geçmiştir.

Coğrafi Yapı ve İklimsel Faktörler

Ortadoğu’nun coğrafyası, karasal iklimin hâkim olduğu geniş çöllerle kaplıdır. İran’ın merkezi bölgeleri, karasallık şiddetinin en fazla hissedildiği yerler arasındadır. Bu iklimsel sertlik, hem tarım faaliyetlerini sınırlandırmış hem de yerleşim dinamiklerini etkilemiştir. Örneğin, Lübnan’ın Lübnan Dağları, tarih boyunca bu bölgenin en önemli coğrafi unsurlarından biri olmuştur. Coğrafi yapı sadece günlük yaşamı değil, aynı zamanda enerji kaynaklarının keşfi ve çıkarılmasını da etkilemiştir. Abu Dabi, 1962 yılında Umm Shaif’teki petrol yataklarından petrol ihraç eden ilk emirlik olarak bu alanda öncü bir rol oynamıştır.

Bölgesel Enerji Kaynakları ve Ekonomi

Ortadoğu, dünya enerji piyasalarının kalbi olarak nitelendirilebilecek kadar büyük petrol ve doğal gaz rezervlerine sahiptir. Bu rezervler, bölgeyi uluslararası ekonomik ve siyasi ilişkilerin merkezine yerleştirmiştir. Özellikle Suudi Arabistan, Arabistan Yarımadası’nın %80’ini kapsayarak bölgedeki en geniş kara sınırlarına sahip ülkedir. Suudi Arabistan’ın ekonomik gücü, büyük ölçüde petrol ihracatına dayanmaktadır ve bu durum, ülkenin bölgedeki siyasi etkisini de artırmaktadır.

Fırat ve Dicle nehirleri, tarım ve su kaynakları açısından bölgenin en önemli unsurlarından biridir. Bu iki nehrin Irak’ta birleşmesi, bölge halklarının tarımsal faaliyetlerini şekillendiren en önemli coğrafi olaylardan biridir. Ayrıca, İran’ın başkenti Tahran, hem ülkenin yönetim merkezi hem de bölgenin stratejik noktalarından biri olarak önemini korumaktadır.

Siyasi Sınırlar ve Bölgesel Anlaşmazlıklar

Ortadoğu’nun tarih boyunca karşı karşıya kaldığı en büyük sorunlardan biri, siyasi sınırlarda meydana gelen değişiklikler ve bu değişimlerin neden olduğu göçlerdir. Örneğin, Dürzilerin Lübnan’dan Suriye’ye göçleri, bölgedeki etnik ve dini çeşitliliğin neden olduğu anlaşmazlıklardan biridir. Aynı zamanda, Basra Körfezi kıyılarında petrolün bulunmasıyla birlikte Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne olan göçler de önemlidir. Ancak bölge içi göçlerde siyasi sınırlardaki değişimlerin de büyük etkisi olmuştur.

İsrail, bölgenin diğer önemli bir gücü olarak dikkat çeker. Ülkenin en büyük akarsuyu olan Ürdün Nehri, su kaynaklarının bölgedeki stratejik önemini gözler önüne sermektedir. Suudi Arabistan’ın batısında yer alan ve Kızıldeniz kıyısında bulunan Tihama ovası, bölgenin en uzun kıyı ovalarından biri olarak bilinir. Bu tür coğrafi özellikler, hem tarım hem de ticaret faaliyetlerini doğrudan etkiler.

İklimsel Faktörler ve Tarımsal Faaliyetler

Ortadoğu’nun güneyinde tarımsal faaliyetleri kısıtlayan en önemli faktör, iklimsel koşullardır. Yüksek sıcaklıklar ve düşük yağış miktarları, bölgedeki tarımsal üretimi sınırlar. Özellikle Yemen gibi ülkelerde, bu iklimsel sınırlamalar daha belirgin bir şekilde hissedilir. Tarım faaliyetlerinin azalması, aynı zamanda bölgenin ekonomik çeşitliliğini de olumsuz yönde etkiler.

Sonuç

Ortadoğu, coğrafi, politik ve ekonomik dinamikleriyle her zaman dünya gündeminin en üst sıralarında yer almıştır. Bölgenin sahip olduğu stratejik konum ve enerji kaynakları, küresel güçler arasındaki rekabetin temelini oluşturmuştur. Siyasi sınırlar, iklimsel faktörler ve enerji kaynakları, bölgenin jeopolitik önemini artıran unsurlar arasında yer almaktadır. Gelecekte de Ortadoğu’nun dünya politikasındaki yeri tartışmasız bir şekilde devam edecektir

1. Birleşik Arap Emirlikleri’nde ticari yaşamın ve devletin merkezi hangi emirliktir?

A) Abu Dabi
B) Dubai
C) Acman
D) Füceyre
E) Sarcah

Cevap : A) Abu Dabi

2. Ürdün’ün başkenti aşağıdakilerden hangisidir?

A) Manama
B) Doha
C) Sana
D) Amman
E) Beyrut

Cevap : D) Amman

3. İsrail 1967’deki Altı Gün Savaşları sırasında Batı Şeria’yı hangi ülkeden almıştır?

A) Lübnan
B) Kuveyt
C) Irak
D) Suriye
E) Ürdün

Cevap : E) Ürdün

4. Orta Doğu’da karasallık şiddetini en fazla hangi bölgede göstermektedir?

A) Yemen’in kuzeyinde
B) İran’ın merkezi kesimlerinde
C) Lübnan’ın batısında
D) Suriye’nin doğusunda
E) Irak’ın merkezi kesimlerinde

Cevap : B) İran’ın merkezi kesimlerinde

5. Lübnan’ın 1920’den önce Asıl Lübnan olarak da adlandırılan bölgesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kıyı Ovası
B) Lübnan Dağları
C) Beyrut Bölgesi
D) Anti-Lübnan Dağları
E) Bekaa Vadisi

Cevap : B) Lübnan Dağları

6. 1962’de kıyının açıklarındaki Umm Shaif yataklarından petrol ihraç eden ilk emirlik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Acman
B) Ummü’l-Kuveyn
C) Re’sü’l-Hayme
D) Dubai
E) Abu Dabi

Cevap : E) Abu Dabi

7. İran en kısa kara sınırını hangi ülke ile paylaşmaktadır?

A) Pakistan
B) Ermenistan
C) Irak
D) Türkiye
E) Afganistan

Cevap : B) Ermenistan

8. Kuveyt güneyde ve batıda hangi ülke ile sınırlanmaktadır?

A) İran
B) Bahreyn
C) Suudi Arabistan
D) Umman
E) Yemen

Cevap : C) Suudi Arabistan

9. Kuveyt, doğuda 195 km boyunca körfezle sınırlanmaktadır. Bu körfezde kara suları üzerinde 9 ada bulunmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu adalardan biri değildir?

A) Maskan
B) Warbak
C) Bubiyan
D) Socotra
E) Faylaka

Cevap : D) Socotra

10. Suudi Arabistan, Arabistan Yarımadası’nın ne kadarını kaplar?

A) %80’ini
B) %85’ini
C) %30’unu
D) %65’ini
E) %55’ini

Cevap : A) %80’ini

11. Lübnan’ın başkenti aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sidon
B) Tripoli
C) Beyrut
D) Zahle
E) Hammana

Cevap : C) Beyrut

12. Fırat Nehri Dicle Nehri ile hangi ülkede birleşmektedir?

A) Irak
B) Türkiye
C) Suudi Arabistan
D) Suriye
E) İran

Cevap : A) Irak

13. İran’ın başkenti aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tahran
B) Meşhed
C) Isfahan
D) Şiraz
E) Tebriz

Cevap : A) Tahran

14. Kızıldeniz’de Yemen’in kontrolü altındaki adaların en büyüğü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Socotra
B) Kamaran
C) Zabid
D) Bab al-Mandeb
E) Perim

Cevap : B) Kamaran

15. Aşağıdakilerden hangisi bölge içi göçlerin başlıca özellikleri arasında yer almaz?

A) Dürzilerin Lübnan’dan Suriye’ye göçleri önemlidir.
B) Kıbrıs’tan Türkiye’ye göçler önemlidir.
C) Farklı dilleri konuşan, farklı dinlere inanan ve farklı etnik gruplara mensup olanlar arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle ortaya çıkmıştır.
D) Basra Körfezi kıyılarında petrolün bulunmasıyla Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne olan göçler önemlidir.
E) Siyasi sınırlarda meydana gelen değişimlerin etkisi yoktur.

Cevap : E) Siyasi sınırlarda meydana gelen değişimlerin etkisi yoktur.

16. İsrail’in en büyük akarsuyu aşağıdakiler hangisidir?

A) Besor Nehri
B) Taninim Nehri
C) Yarkon Nehri
D) Ürdün Nehri
E) Paran Nehri

Cevap : D) Ürdün Nehri

17. Karadeniz dağları Türkiye’nin Batı Karadeniz bölümünde hangi adla anılmaktadırlar?

A) Kafkaslar
B) Istranca Dağları
C) Murat Dağı
D) Alp Dağları
E) Köroğlu Dağları

Cevap : E) Köroğlu Dağları

18. Suudi Arabistan’ın batısında, Kızıldeniz kıyısında, kuzeyden güneye doğru yer yer genişleyip daralan uzun kıyı ovası hangi isimle bilinmektedir?

A) Nufus
B) Najran
C) Tihama
D) Jizan
E) Asir

Cevap : C) Tihama

19. Yemen kuzeyden hangi ülke ile çevrelenmiştir?

A) Ürdün
B) Umman
C) Katar
D) Suudi Arabistan
E) Kuveyt

Cevap : D) Suudi Arabistan

20. Orta Doğu’nun güneyinde tarımsal faaliyetin alanını daraltan ve sınırlarını çizen coğrafi faktör aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yükselti
B) Düşük gelirler
C) Klimatik faktörler
D) Topraklar
E) Bitki örtüsü

Cevap : C) Klimatik faktörler