Tarih Felsefesi Ünite -2

Geleneksel tarihçilik, insanlık tarihinin en eski tarih yazım biçimlerinden biri olarak kabul edilir ve tarihin bir parçası olan olayların, kişilerin ve yerlerin yazıya geçirilmesi süreci olarak tanımlanabilir. Bu tarih anlayışı, tarihsel olayların ve kişilerin ahlaki dersler çıkarmak amacıyla aktarıldığı, olayların detaylarından ziyade taşıdığı ahlaki mesajın ön planda olduğu bir yaklaşımı ifade eder.

Geleneksel Tarihçiliğin Temel Özellikleri

Geleneksel tarihçilik, genellikle bilgelik temelli bir evren tasavvuruna dayanmaktadır. Tarihi yazanlar, olayların sadece bir anlatıcısı değil, aynı zamanda toplum için ahlaki dersler veren kişiler olarak görülmüştür. Bu anlayışa göre, tarihin amacı sadece geçmişte yaşanan olayları kaydetmek değil, bu olayların üzerinden ahlaki bir ders çıkarmaktır. Tarihsel olayların doğruluğundan ziyade, toplumun bu olaylardan nasıl etkileneceği ön planda tutulur. Dolayısıyla, geleneksel tarihçilikte gerçeklerin aktarımından ziyade ahlaki modellerin oluşturulması esastır.

Yazının Keşfi ve Tarih Yazıcılığı

Geleneksel tarih yazıcılığı, yazının keşfi ile yeni bir aşamaya geçmiştir. Yazının icadı, tarihi kayıt altına alma sürecini önemli ölçüde değiştirmiş ve özellikle hükümdarların ve önemli şahsiyetlerin başarıları yazıya geçirilmiştir. İlk başlarda tapınaklar ve saraylarda tutulan kayıtlar, zamanla geniş kitleler için tarihsel bilgiler sunan metinlere dönüştü. Ancak bu metinler, sadece tarihi olayların kronolojik sıralamasını değil, aynı zamanda bu olayların ahlaki anlamlarını da içeriyordu.

Gayelilik ve Geleneksel Tarihçilik

Geleneksel tarihçilikte önemli bir kavram olan “gayelilik,” tüm tarihi olayların bir amaç doğrultusunda meydana geldiği inancını ifade eder. Bu anlayışa göre, insanların dünyadaki varoluşlarının bir nedeni vardır ve bu neden, Tanrı’nın veya tanrısal bir gücün planı dahilinde gerçekleşir. Tarihteki olaylar, tesadüfi değil, belli bir gayeye hizmet eder şekilde ele alınır. Bu da geleneksel tarih yazıcılığının, tarihsel olayları birer ahlaki ders olarak aktarma işleviyle örtüşmektedir.

Köken Anlayışı ve Kutsal Kişilikler

Geleneksel tarihçilikte köken kavramı önemli bir yer tutar. Özellikle köken efsaneleri, toplumların ve milletlerin geçmişini kutsal bir temele dayandırarak anlatır. İlk insanların nasıl yaratıldığı, Tanrı’nın insanlığa ne tür görevler verdiği ve bu görevlerin nasıl yerine getirildiği gibi konular geleneksel tarih anlatılarında sıkça vurgulanır. Kutsal kişilikler, bilge hükümdarlar ve ermişler, bu anlatıların ana kahramanları olarak yer alır ve onların yaşam öyküleri toplumlar için birer ahlaki rehber niteliği taşır.

Geleneksel Tarih Yazıcılığında Hükümdarlar ve Bilgeler

Geleneksel tarihçilikte hükümdarlar ve bilge kişiler, tarih yazımının ana figürleridir. Tarihçiler, bu şahsiyetlerin başarılarını, erdemlerini ve toplumlar üzerindeki etkilerini yüceltir. Özellikle saray tarihçiliği, hükümdarların zaferlerini ve onurlu eylemlerini kaydederek, onların ilahi bir güç tarafından yönlendirildiklerini vurgular. Hükümdarların adaletli ve erdemli olmaları, toplumun istikrarını sağlamak için önemli görülür.

Geleneksel Tarihçiliğin Zayıf Yönleri

Geleneksel tarihçiliğin en belirgin eleştirilerinden biri, olayların nedensellik bağlantılarını yeterince araştırmaması ve olayları efsanelerle karıştırarak anlatmasıdır. Olayların ardındaki sebepler yerine, bu olayların kökenle olan bağlantısı vurgulanır. Ayrıca, geleneksel tarihçilikte değişim genellikle olumsuz bir şey olarak değerlendirilir ve tarihsel süreçler statik bir çerçevede ele alınır. Bu, tarih yazıcılığında olayların sadece birer ders niteliğinde aktarılmasına yol açar.

Sonuç

Geleneksel tarihçilik, insanlık tarihinin erken dönemlerinden itibaren var olan bir tarih yazım biçimidir ve toplumsal değerlerin korunmasında önemli bir rol oynamıştır. Ancak bu tarih anlayışı, olayların objektif bir şekilde incelenmesinden ziyade, ahlaki dersler çıkarma üzerine odaklanmıştır. Modern tarihçilikle karşılaştırıldığında, geleneksel tarih yazıcılığı, olayları ele alış biçimi ve doğruluk konusundaki yaklaşımı bakımından eleştirilere açıktır. Buna rağmen, tarih yazıcılığı sürecinde bilgelik, kutsal kişilikler ve hükümdarların rolü, geleneksel tarihçiliğin en belirgin ve etkileyici unsurlarından biri olarak varlığını sürdürmüştür.

1. Tarih anlayışı ne anlama gelmektedir?

A) Tarih okumak
B) Tarihi düşünmek
C) Tarihin nasıl seyrettiğini açıklamak
D) Tarihteki büyük insanları düşünmek
E) Milletleri tanımak

Cevap : C) Tarihin nasıl seyrettiğini açıklamak

Açıklama : Tarih anlayışı, tarihin olaylarını ve süreçlerini açıklama, neden-sonuç ilişkilerini kurma sürecidir. Sadece tarihsel olayları bilmek değil, bu olayların ardındaki dinamikleri anlamak hedeflenir.

2. Bilgeliğin bilgi anlayışını aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır?

A) İnsanların bilgili oldukları
B) Hakikatin insanlara verildiği
C) İnsanların yanlış yapmadıkları
D) Bilginin doğuştan geldiğini
E) Dünyanın geçici olduğunu

Cevap : B) Hakikatin insanlara verildiği

Açıklama : Bilgelik, hakikate ulaşma yetisine sahip olmaktır. Bu bağlamda, bilgi bir keşif değil, insanlara verilen bir hakikat olarak kabul edilir.

3. Bilgi açısından yöntemin önemini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır?

A) Güvenilir bilgi elde etmenin yolu yöntemdir.
B) Matematik çalışmak yöntem için gereklidir.
C) Felsefe en gerekli bilgileri üretmektedir.
D) Araştırmacılar yönteme ihtiyaç duymazlar
E) Bilgi herkes tarafından üretildiğinden yöntemle ilgisi yoktur.

Cevap : A) Güvenilir bilgi elde etmenin yolu yöntemdir.

Açıklama : Bilgi elde etme sürecinde güvenilir ve geçerli sonuçlara ulaşmak, kullanılan yönteme bağlıdır. Yöntem olmadan bilgi elde etme süreci bilimsel geçerlilikten yoksun olur.

4. Gayelilik tarihte ne anlama gelmektedir?

A) İnsanların her eyleminin bir amaç için olduğunu açıklamaktadır.
B) Siyasi planları içermektedir.
C) Kişilerin planlarını içermektedir.
D) Bilimsel gelişmeleri açıklamaktadır.
E) İnsanların bu dünyaya bir amaç için geldiğini bildirmektedir.

Cevap : E) İnsanların bu dünyaya bir amaç için geldiğini bildirmektedir.

Açıklama : Gayelilik, tarihsel olayların bir amaç doğrultusunda gerçekleştiğini savunan bir düşünce sistemidir. Bu, olayların rastgele değil, belirli bir gayeye hizmet ettiğini açıklar.

5. Geleneksel tarihçiliğin amacını aşağıdakilerden hangisi yansıtmaktadır?

A) İnsanların geçmişten ders almalarını sağlamak.
B) Siyasetçileri meşrulaştırmak.
C) Tarihsel gerçekliği açıklamak
D) Dünya sorunlarını çözmek
E) Tarihçileri meşrulaştırmak

Cevap : A) İnsanların geçmişten ders almalarını sağlamak.

Açıklama : Geleneksel tarihçilik, insanların geçmiş olaylardan ders çıkarmalarını ve gelecekte daha iyi kararlar almalarını sağlama amacı taşır.

6. Yahudiler’e göre tarihle aynı anlama gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Siyaset
B) Ticaret
C) Din
D) Tapınak
E) Toprak

Cevap : C) Din

Açıklama : Yahudilikte tarih, dinle iç içe geçmiş bir kavramdır. Tarih, dini inançlar çerçevesinde değerlendirilir ve bu nedenle tarihsel olaylar dini bir perspektifle ele alınır.

7. Hıristiyan inancına göre insanların kurtuluşunu aşağıdakilerden hangisi sağlamaktadır?

A) Peygamberler
B) İsa peygamber
C) İbadetleri
D) Çalışmaları
E) Cemaatleşmeleri

Cevap : B) İsa peygamber

Açıklama : Hristiyanlık inancında, insanların kurtuluşu İsa Peygamber’in Tanrı’nın oğlu olarak dünyaya gelip insanları kurtarmasıyla mümkün olmuştur.

8. Taberi tarihini neyle başlattığını bildirmektedir?

A) Ademin yaratılmasıyla
B) Cennetin yaratılmasıyla
C) Muhammed Peygamberin doğumuyla
D) Mahlukların yaratılmasıyla
E) Yıldızların yaratılmasıyla

Cevap : D) Mahlukların yaratılmasıyla

Açıklama : Taberi, tarihin başlangıcını mahlukların yaratılması olarak kabul etmiştir. Bu anlayış, tarihsel süreçleri varoluşla başlatır.

9. Geleneksel tarihçilik anlayışına göre bu dünyada insanlığı nasıl bir son beklemektedir?

A) Gelişme
B) İyileşme
C) Belirsiz
D) Değişiklik olmayacak
E) Çöküş

Cevap : E) Çöküş

Açıklama : Geleneksel tarihçilikte, dünyanın sonunda insanlığı bir çöküş beklediği düşünülür. Bu bakış açısında, insanlık tarihinin bir sona doğru ilerlediği kabul edilir.

10. Tarihçiliği başlatan unsur aşağıdakilerden hangisidir?

A) Geçmiş merakı
B) Birbirlerine güvenmeme
C) Yazının keşfi ve kullanımı
D) Devletin kuruluşu
E) Tapınağın kuruluşu

Cevap : C) Yazının keşfi ve kullanımı

Açıklama : Tarih yazıcılığının başlangıcı, yazının keşfi ve kullanımıyla gerçekleşmiştir. Yazılı belgeler sayesinde tarihin sistematik bir şekilde kaydedilmesi mümkün olmuştur.