Tarih Felsefesi Ünite -3

Giriş:

Modern Tarihçiliğin Dönüşümü Modern tarihçilik, tarih biliminin toplumsal olaylara, kurumlara ve insanlara yeni bir perspektifle bakışını getiren bir dönemdir. Tarihin yalnızca olayları sıralayan bir disiplin olmadığını, bunun ötesinde, felsefi ve bilimsel bir temele dayanması gerektiğini savunur. Bu yaklaşım, özellikle 18. yüzyılda tarih felsefesi disiplininin ortaya çıkmasıyla güçlenmiştir. Modern tarihçilik, olayları analiz ederek, neden-sonuç ilişkilerini derinlemesine inceleyen ve toplumsal gelişmeleri ele alan bir yapıya bürünmüştür.

Modern Dönemde Tarih Anlayışının Değişimi Tarihçilik,

modern dönemde köklü bir dönüşüm geçirmiştir. Toplumsal yapıda meydana gelen büyük değişiklikler, tarih biliminin seyrini belirlemiştir. Modern tarihçiliğin temel unsurlarından biri, toplumların ve kurumların dönüşümünü ele almak olmuştur. Özellikle Rönesans ve Aydınlanma dönemlerinde başlayan düşünsel değişimler, tarihin bilimsel bir disiplin haline gelmesine katkı sağlamıştır.

Felsefe ve Bilimin Modern Tarih Üzerindeki Etkisi

Felsefe ve bilim, modern tarihçiliği şekillendiren ana unsurlardır. Bilimsel yöntemlerin tarih araştırmalarına uygulanması, olayların analiz edilmesine ve yorumlanmasına yeni bir bakış açısı getirmiştir. Aydınlanma döneminde bilimsel ve felsefi düşünceler, toplumsal olayların ve süreçlerin daha derinlemesine anlaşılmasına olanak tanımıştır. Bu süreçte tarihsel olaylar yalnızca geçmişin bir kronolojisi olarak değil, insanın varoluşunun anlaşılmasında bir rehber olarak ele alınmaya başlamıştır.

18. Yüzyılda Tarih Felsefesinin Kuruluşu

18. yüzyıl, tarih felsefesinin kurulduğu dönem olarak kabul edilir. Bu dönemde tarih, insanlık tarihinin yalnızca olaylar zinciri olarak değil, aynı zamanda bir anlam arayışı olarak ele alınmıştır. Özellikle Batı Avrupa’da felsefi düşüncenin yeniden canlanması, tarihin analitik bir bakış açısıyla incelenmesine olanak sağlamıştır. Bu dönemde Vico, Descartes ve Hegel gibi düşünürler, tarihin doğası üzerine derinlemesine tartışmalar yapmış ve tarihsel olayların daha geniş bir çerçevede ele alınmasını savunmuşlardır.

Rönesans ve Reform Hareketlerinin Modern Tarih Üzerindeki Etkisi Rönesans,

modern tarihçilik açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Bu dönemde hümanist düşünce tarzı, insanı tarihin merkezine koyarak, olayları insan aklı ve bireysel başarılar üzerinden yorumlamaya başlamıştır. Reform hareketleri ise, dini düşüncelerin tarih üzerindeki etkisini sorgulamış ve Protestanlık mezhebinin kurulmasıyla birlikte dini otoritelerin tarih yazımındaki etkisini dönüştürmüştür.

Aydınlanma ve Tarihsel Bilincin Gelişimi Aydınlanma dönemi,

tarihin bilimselleşme sürecinde bir diğer önemli evredir. Akılcılık, bu dönemde tarihin anlaşılmasında temel bir kavram haline gelmiştir. İnsanların kendi kaderlerini bilimsel yöntemlerle yönlendirebileceği fikri, toplumsal olaylara yeni bir perspektif kazandırmıştır. Aydınlanma düşünürleri, tarihsel olayları birer neden-sonuç ilişkisi içinde ele alarak, tarihin genel yasalar çerçevesinde açıklanabileceğini savunmuşlardır.

Modern Tarihçiliğin Gelişimi ve Bilimselleşmesi

20. yüzyıla gelindiğinde modern tarihçilik, bilimsel yöntemlerle şekillenmiş ve tarihin analitik bir disiplin olarak ele alınmasını sağlamıştır. Üniversitelerde yapılan tarih araştırmaları, geçmişteki efsanelerden arındırılarak olayların bilimsel bir şekilde incelenmesini mümkün kılmıştır. Modern tarihçilik, yalnızca siyasi ya da askeri olayları değil, toplumsal, ekonomik ve kültürel gelişmeleri de incelemiş ve tarih yazımına derinlik kazandırmıştır.
Sonuç: Modern Tarihçiliğin Önemi Modern tarihçilik, tarihin sadece olayların sıralanması olarak değil, insanlık tarihinin derinlemesine bir analizi olarak ele alınmasını sağlamıştır. Bu süreç, tarihin daha bilimsel ve nesnel bir disiplin haline gelmesine olanak tanımış ve tarihe olan bakışı köklü bir şekilde dönüştürmüştür. Tarihin bilimselleşmesi, insanlığın geleceğini anlamada ve toplumsal olayları analiz etmede önemli bir araç haline gelmiştir.

Modern tarihçiliğin bu gelişimi, insanlığın geçmişini ve geleceğini daha iyi anlamamıza yardımcı olmuş ve toplumsal bilincin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.

Kaynaklar

AUZEF, “Tarih Felsefesi – Modern Tarihçiliğin Gelişimi” .

1. Modern dönemde tarihçiliğin dönüşmesini belirleyen unsur aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğa bilimlerinin gelişmesi
B) Kilise tarihçiliğinin yetersizliği
C) Felsefenin yeniden biçimlenişi
D) Toplumsal yapıdaki önemli değişiklikler
E) Siyasetin yeni kurumlar kazanması

Cevap : D) Toplumsal yapıdaki önemli değişiklikler

Açıklama : Modern dönemde tarihçiliğin dönüşümünü belirleyen temel unsur, toplumsal yapıda meydana gelen büyük değişikliklerdir. Bu değişiklikler, tarihsel olaylara bakışı da yeniden şekillendirmiştir.

2. Aşağıda adları verilen paradigma hangisi modern dönemi biçimlendirmiştir?

A) Din paradigması
B) Siyaset teorileri
C) İmparatorluk türleri
D) Sömürgecilik
E) Felsefe ve Bilim paradigması

Cevap : E) Felsefe ve Bilim paradigması

Açıklama : Modern dönemde felsefe ve bilim, tarihin anlaşılmasında ve yazılmasında temel paradigmalar olmuştur. Bu paradigmalar, tarihin analitik ve bilimsel bir yaklaşımla ele alınmasını sağlamıştır.

3. 18. yüzyılda kurulduğu kabul edilen disiplin aşağıdakilerden hangisidir?

A) Demircilik
B) Tarih felsefesi
C) Siyaset
D) Mimarlık
E) Estetik

Cevap : B) Tarih felsefesi

Açıklama : 18. yüzyılda tarih felsefesi disiplini gelişmiş ve bu disiplin, tarihin sadece olayların sıralanması değil, aynı zamanda bu olayların ardındaki düşünce yapılarının incelenmesi gerektiğini savunmuştur.

4. Hangi ülkede aydınlanma ilk olarak yaşanmıştır?

A) Avusturya
B) Norveç
C) İtalya
D) İskoçya
E) Hollanda

Cevap : C) İtalya

Açıklama : Aydınlanma hareketi ilk olarak İtalya’da başlamış ve buradan diğer Avrupa ülkelerine yayılmıştır. Bu süreç, Avrupa’nın düşünsel yapısında büyük değişiklikler getirmiştir.

5. Aşağıdakilerden hangisi Aydınlanma sürecinin en etkili kavramıdır?

A) Akıl
B) Yöntem
C) İktisat
D) Fayda
E) Güzellik

Cevap : A) Akıl

Açıklama : Aydınlanma döneminin en etkili kavramı “akıl”dır. Akıl, bireylerin ve toplumların kendi kaderlerini bilimsel yöntemlerle ve rasyonel düşünceyle kontrol edebileceklerine olan inancı temsil eder.

6. Aşağıdakilerden hangisi Reform kavramını açıklamaktadır?

A) Dinin ortadan kalkması
B) Protestanlık mezhebinin kurulması
C) Siyaset kurumunun eleştirisini
D) İç savaşların artması
E) Ekonominin gelişmesi

Cevap : B) Protestanlık mezhebinin kurulması

Açıklama : Reform hareketi, Katolik Kilisesi’ne karşı bir başkaldırı olarak Protestanlık mezhebinin ortaya çıkmasını sağlamış ve dini reformların gerçekleşmesine yol açmıştır.

7. Rönesans döneminin kendine has tarih anlayışı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Siyasi tarih
B) Bilim tarihi
C) Karşılaştırmalı tarih
D) Dini tarih
E) Hümanist tarih

Cevap : E) Hümanist tarih

Açıklama : Rönesans dönemi, hümanist tarih anlayışını geliştirmiştir. Bu anlayış, insanı tarihsel sürecin merkezine alarak, tarihin öznesi olarak görür ve insanın başarısını kutlar.

8. Hümanist tarihçilikte tarihin öznesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Devlet
B) Din
C) İnsan
D) Tanrı
E) Toplum

Cevap : C) İnsan

Açıklama : Hümanist tarihçilikte insan, tarihin merkezinde yer alır. İnsan başarısı, keşifleri ve gelişimi, tarih yazımında önemli bir tema haline gelir.

9. Evangelist Reformcuların aradıkları ulaşmak istedikleri şey aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dinin ilk halini bulmak
B) Hıristiyanlığın ilk halini bulmak
C) Devletin ilk haline ulaşmak
D) Tarihin ilk haline ulaşmak
E) İnsanın ilk haline ulaşmak

Cevap : B) Hıristiyanlığın ilk halini bulmak

Açıklama : Evangelist Reformcular, Hristiyanlığın ilk halini bulmak ve bu saf hali geri getirmek amacıyla reformlar yapmışlardır. Bu süreç, Kilise’ye ve onun öğretilerine karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

10. Aşağıdakilerden hangisi tarih felsefesinin kurucuları arasında sayılmaktadır?

A) Vico
B) Descartes
C) Galileo
D) Marx
E) Bacon

Cevap : A) Vico

Açıklama : Giambattista Vico, tarih felsefesinin kurucularından biri olarak kabul edilir. Tarihi bir bilim olarak ele almış ve olayların tekrarlayan döngüler halinde ilerlediğini savunmuştur.