Ata Aöf Ailelerle Sosyal Hizmet Ünite -6

GİRİŞ

Şiddet, tüm canlılar arasında görülen bir davranış biçimidir. Ancak insanlık tarihinin ilerleyişiyle birlikte, şiddetin biçimleri ve nedenleri de değişime uğramıştır. İnsanların birbirlerine, diğer canlılara ve çevreye olan şiddet eğilimleri, özellikle 20. yüzyılın başlarından itibaren artış göstermiştir. Bu dönemden itibaren şiddet, sokaklarda, okullarda, işyerlerinde ve evlerde yaygın bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Şiddet, toplumsal kalkınmanın ve gelişmenin önündeki en büyük engellerden biri olarak kabul edilmektedir.

Aile, toplumun en küçük yapı taşıdır. Bireylerin topluma kazandırılmasında ve toplumsal kültür ile normların aktarılmasında önemli bir rol oynar. Aile kurumu, bireylere koruma ve güven sağlama işlevi görse de bazen şiddetin kaynağı veya uygulandığı bir yer haline gelebilmektedir.

ŞİDDET

Şiddet, genellikle bir halk sağlığı sorunu olarak değerlendirilir, ancak çözüm sürecinin karmaşıklığı ve kavramın net bir tanımının olmaması süreci zorlaştırmaktadır. Şiddet, kültür, inançlar, yaşam tarzları ve toplumsal normlara göre farklı şekillerde tanımlanabilir. En genel anlamda şiddet, bir kişinin veya grubun başka bir kişiye ya da gruba fiziksel veya psikolojik zarar verme eylemidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), şiddeti, “fiziksel gücün kasıtlı bir şekilde uygulanarak, kişilere fiziksel zarar, yaralanma, ölüm, psikolojik zarar veya gelişme engeli gibi sonuçlar doğuracak şekilde kullanılması” olarak tanımlar.

Şiddetin Sınıflandırılması

Şiddet bilimsel açıdan tutarlı bir sınıflamaya sahip değildir. Ancak WHO, şiddeti üç ana kategoriye ayırır:

– Kendine yönelik şiddet

– Kişiler arası şiddet

– Kolektif şiddet

Ayrıca şiddet eylemlerinin doğasına göre, şiddet şu başlıklar altında incelenir:

– Fiziksel şiddet

– Cinsel şiddet

– Psikolojik şiddet

– Ekonomik şiddet

– İhmal

Şiddetin Nedenleri

Şiddet, karmaşık bir olgudur ve farklı teorik yaklaşımlar çerçevesinde açıklanır. Şiddetin nedenlerini anlamak için sıkça Heise’in “Ekolojik Modeli” kullanılır. Bu model, şiddetin ortaya çıkmasında etkili olan risk faktörlerini bir bütün olarak ele alır. Uyuşturucu ve alkol kullanımı, silah erişimi, cinsiyet eşitsizlikleri ve sosyo-ekonomik dengesizlikler şiddet riskini artıran etmenlerdir.

Şiddetin Yaygınlığı

Şiddet olaylarının kayıt altına alınması genellikle eksiktir, çünkü birçok durumda tıbbi yardıma başvurulmaz. Bu nedenle şiddetin gerçek boyutları çoğu zaman bilinmemektedir. Kültürel normlar ve toplumsal baskılar da şiddet olaylarının raporlanmasını zorlaştırır.

AİLE İÇİ ŞİDDET

Aile içi şiddet, genellikle aynı evi paylaşan aile bireyleri arasında meydana gelir. Bu tür şiddet, fiziksel, duygusal, cinsel veya ekonomik zarar verme eylemleriyle kendini gösterir. Aile içi şiddetin temelinde çoğunlukla erkek egemen toplum yapısı yatar. Toplumsal cinsiyet rollerinin baskın olduğu yerlerde, aile içi şiddet daha yaygındır ve güç dengesizliklerinden kaynaklanır.

Aile İçi Şiddet Türleri

– Fiziksel Şiddet: Bireye fiziksel olarak zarar verme eylemleri.

– Psikolojik Şiddet: Duygusal zarar verme, sindirme ve tehdit içerir.

– Cinsel Şiddet: Zorla cinsel ilişkiye zorlama, taciz ve diğer cinsel saldırılar.

– Ekonomik Şiddet: Maddi kaynakları kontrol ederek bireyi kısıtlama.

Aile İçi Şiddetin Yaygınlığı

Dünya genelinde, kadınların %35’i yaşamları boyunca fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalmaktadır. Türkiye’deki araştırmalar, kadınların %38’inin aile içi şiddete uğradığını ortaya koymaktadır.

Aile İçi Şiddet Nedenleri

Aile içi şiddetin tek bir nedeni yoktur. Genellikle toplumsal, kültürel ve ekonomik faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Şiddetle mücadelede, ekonomik bağımsızlık ve toplumsal cinsiyet eşitliği büyük önem taşır.

Aile İçi Şiddeti Önlemeye Yönelik Eylemler

Şiddetle mücadele için uluslararası sözleşmeler ve ulusal yasalar devreye girmiştir. Bu düzenlemeler, aile içi şiddetin önlenmesi için çeşitli hukuki ve sosyal mekanizmaların oluşturulmasını amaçlar. Örneğin, İstanbul Sözleşmesi ve 6284 sayılı Kanun, Türkiye’de kadına yönelik şiddeti önlemeyi amaçlayan önemli yasal düzenlemeler arasındadır.

Aile içinde sağlıklı iletişim ve örnek davranışlar sergilemek, şiddetin önlenmesinde kritik bir rol oynar. Aile üyelerinin birbirlerine destek olması ve duygusal ihtiyaçlarını anlaması, şiddetin sona erdirilmesine katkıda bulunabilir

1. Şiddet tanımlarında en çok vurgu yapılan unsur aşağıdakilerden hangisidir?

A) Psikolojik baskı
B) Fiziksel güç kullanımı
C) Ekonomik baskı
D) Duygusal olarak istismar
E) Cinsel istismar

Cevap: B) Fiziksel güç kullanımı

Açıklama: Şiddet tanımlarında en yaygın vurgu, bireyler arasındaki fiziksel güç kullanımına yapılmaktadır.

2. Bireylerde saldırganlık dürtüsünün ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisi bir etken oluşturmaz?

A) Toplumsal özellikler
B) Ekonomik koşullar
C) Bireysel özellikler
D) Çevre koşulları
E) Nesnelerin özellikleri

Cevap: E) Nesnelerin özellikleri

Açıklama: Saldırganlık dürtüsü toplumsal, ekonomik, bireysel ve çevresel faktörlerle ilişkilidir; nesnelerin özellikleri bu dürtüyü tetiklemez.

3. “Aile içi şiddet” Dünya Sağlık Örgütü tarafından oluşturulan sınıflamada hangi kategori içerisinde yer almaktadır?

A) Kendine yönelik şiddet
B) Kişilerarası şiddet
C) Kolektif şiddet
D) Toplumsal şiddet
E) Ekonomik şiddet

Cevap: B) Kişilerarası şiddet

Açıklama: Aile içi şiddet, bireyler arası ilişkilerde gerçekleştiği için “kişilerarası şiddet” kategorisinde yer alır.

4. Şiddet nedenlerini açıklamaya yönelik geliştirilen “Ekolojik Model”de aşağıdakilerin hangisi yer almamaktadır?

A) Toplum
B) Topluluk
C) Akraba
D) Aile
E) Birey

Cevap: C) Akraba

Açıklama: Ekolojik Model, birey, aile, topluluk ve toplum gibi temel katmanlar üzerinden şiddet nedenlerini açıklar, akraba düzeyinde bir inceleme içermez.

5. Şiddetin ortadan kaldırılmasına engel olan faktörler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Toplum içinde şiddetin yaygın olarak kabul görmesi
B) Modern toplum yaşamının karmaşık olması
C) Toplumlarda şiddetin meşru sayılması
D) Şiddetin toplum içinde sorun olarak görülmemesi
E) Şiddetin sosyal yaşam içinde çoğu zaman bir çözüm olarak görülmesi

Cevap: B) Modern toplum yaşamının karmaşık olması

Açıklama: Modern toplum yaşamının karmaşıklığı şiddetin ortadan kaldırılmasına direkt bir engel oluşturmaz, diğer faktörler daha belirleyicidir.

6. Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’ni (İstanbul Sözleşmesi) çekincesiz ilk imzalayan ülke aşağıdakilerden hangisidir?

A) İngiltere
B) Portekiz
C) Danimarka
D) İtalya
E) Türkiye

Cevap: E) Türkiye

Açıklama: İstanbul Sözleşmesi’ni ilk imzalayan ülke Türkiye’dir.

7. Aşağıdakilerden hangisi şiddetin yaygınlığı konusunda ülkeler arasında istatistiksel olarak farklılıkların ortaya çıkmasında bir etken değildir?

A) Ekonomik gelişmişlik düzeyi
B) Şiddetin kayıtlara geçmemiş olması
C) Kültürel yapı
D) Sosyal normlar
E) Sağlık kurumlarına başvurmama

Cevap: A) Ekonomik gelişmişlik düzeyi

Açıklama: Ekonomik gelişmişlik düzeyi, şiddetin yaygınlığı konusunda farklılık yaratmaz, daha çok kayıt altına alınmama, kültürel ve sosyal normlar etkilidir.

8. Sağlıksız koşullarda yaşamaya mecbur bırakmak hangi aile içi şiddet türünde yer almaktadır?

A) Ekonomik şiddet
B) Psikolojik şiddet
C) Duygusal şiddet
D) Fiziksel şiddet
E) Cinsel şiddet

Cevap: D) Fiziksel şiddet

Açıklama: Sağlıksız koşullarda yaşamaya mecbur bırakmak, birey üzerinde fiziksel zarara yol açan bir şiddet türüdür.

9. Toplumsal şiddet grubunda yer alan şiddet türü aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Bakımevlerinde yaşlıların maruz kaldıkları istismar
B) Çatışmalar sırasında tecavüz
C) Aile içinde çocuk istismarı
D) Eşler arası cinsel şiddet
E) Azınlıklara yönelik şiddet

Cevap: A) Bakımevlerinde yaşlıların maruz kaldıkları istismar

Açıklama: Toplumsal şiddet türlerinden biri, bakımevlerinde yaşlıların istismara uğramasıdır.

10. Aile içinde çocuğa şiddet uygulanmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuğu sindirmek
B) Çocuğu daha güçlü yapmak
C) Çocuğu daha başarılı yapmak
D) Çocuğu yetiştirmek
E) Çocuğu susturmak

Cevap: D) Çocuğu yetiştirmek

Açıklama: Aile içinde çocuğa şiddet uygulanmasının temel sebebi, genellikle çocuğu yetiştirme anlayışına dayanır.