Ata Aöf Ailelerle Sosyal Hizmet Ünite -7

YOKSULLUK NEDİR?

Yoksulluk, insanlık tarihinin en eski zamanlarından bugüne kadar süregelen en ciddi toplumsal sorunlardan biri olmuştur. Genellikle az gelişmiş ülkelerde daha yaygın olmakla birlikte, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de yoksulluk sorunu mevcuttur. Yoksulluk, küresel çapta çok boyutlu ve karmaşık bir sorun olarak birçok ülkenin çözüm bulmak zorunda kaldığı bir problemdir.

Yoksulluğu tanımlamak her ne kadar zor olsa da, en yaygın kullanılan kavramlar mutlak yoksulluk ve göreli yoksulluktur:

Mutlak Yoksulluk:

Mutlak yoksulluk, bireylerin temel fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayamama durumunu ifade eder. Bu, insanların hayatta kalmak için gerekli olan en temel gereksinimlere erişememesidir. Birleşmiş Milletler’e göre mutlak yoksulluk, insanların temel ihtiyaçlarını karşılayamama durumlarını içerir. Dünya Bankası, mutlak yoksulluk sınırını günlük 2400 kalorilik besin alımı olarak belirlemiştir. Günlük geliri bu miktarda besin almaya yetmeyen bireyler mutlak yoksul olarak tanımlanır.

Göreli Yoksulluk:

Göreli yoksulluk, bir kişinin yaşam düzeyini daha yüksek gelir seviyesine sahip bireylerle kıyaslaması sonucu ortaya çıkar. Göreli yoksulluk, temel ihtiyaçlarını karşılayabilen ancak toplumun genel refah düzeyinin altında kalan bireyleri ifade eder. Bu tür yoksulluk, bireyin toplumdaki sosyal katılımını engeller.

Her ne kadar farklı tanımlar bulunsa da, yoksullukla ilgili kavramlar genellikle şu noktalarda buluşur:

• Yoksulluk, minimum geçim düzeyinin altında olmaktır.
• Yoksulluk, toplumun genelinden daha az şeye sahip olmayı ifade eder.
• Yoksulluk, bireyin kendi durumunu yetersiz görmesidir.

OECD YOKSULLUK BOYUTLARI

OECD, yoksulluğu farklı boyutlarda ele almaktadır. Bu boyutlar şunlardır:

– Ekonomik kapasite: Gelir elde edebilme ve tüketim yapma kapasitesi.

– İnsani kapasite: Hastalık ve eğitimsizlik gibi üretkenliğe engel olan durumlar.

– Politik kapasite: Temel politik özgürlüklerden mahrum kalma durumu.

– Sosyo-kültürel kapasite: Sosyal statü, onur ve kültürel koşulları kapsayan durumlar.

– Koruyucu kapasite: Ekonomik ve dış kaynaklı şoklara dayanabilme yetisi.

YOKSULLUK YAKLAŞIMLARI

Yoksulluğun tanımlanması, ölçülmesi ve mücadele edilmesi için farklı yaklaşımlar mevcuttur. Bu yaklaşımlar şunlardır:

Parasalcı Yaklaşım:

Bu yaklaşım, yoksulluğun gelir veya tüketim açısından belirlenen bir düzeyin altına düşen bireyler için geçerli olduğunu savunur.

Kapasite Yaklaşımı:

Bu yaklaşım, yoksulluğu çok boyutlu ele alır. Bireylerin yaşamlarını sürdürebilmek için temel kapasitelerini kaybettiklerinde yoksulluk oluşur.

Sosyal Dışlanma Yaklaşımı:

Yoksulluğu çok boyutlu bir olgu olarak ele alan bu yaklaşım, bireylerin toplumdan dışlanmasını yoksulluğun hem nedeni hem de sonucu olarak görür.

Katılımcı Yaklaşım:

Yoksulları sürece dahil eden bu yaklaşım, yoksulluğun neyi ifade ettiğini ve nasıl başa çıkılabileceğini yoksulların bakış açısıyla ele alır.

YOKSULLUĞUN NEDENLERİ

Yoksulluğun nedenleri kişisel ve yapısal olarak iki şekilde incelenir. Yapısal nedenler, ekonomik politikalar, düşük ücretler ve yetersiz eğitim gibi faktörleri içerirken, kişisel nedenler bireylerin yetenekleri ve çabaları ile ilişkilidir.

AİLEDE YOKSULLUK

Yoksulluk, toplumun en temel yapı taşı olan aileyi de etkilemektedir. Yoksulluk riskine en çok maruz kalan aileler arasında işsiz, asgari ücretle geçinen ve tek ebeveynli aileler yer almaktadır. Yoksulluğun aile üzerindeki etkileri arasında beslenme, sağlık, konut ve eğitim alanlarındaki yetersizlikler öne çıkar. Ayrıca, yoksulluk aile içi ilişkileri olumsuz etkileyerek aile içi şiddet ve boşanma gibi problemlerin ortaya çıkmasına neden olabilir.

YOKSULLUK VE ÇOCUK

Çocuklar yoksulluğun etkilerine en açık olan bireylerdir. Yoksulluk, çocukların eğitimine, sağlığına ve genel yaşam kalitesine büyük ölçüde zarar verir.

YOKSULLUKLA MÜCADELE STRATEJİLERİ

Yoksullukla mücadele için iki temel yaklaşım vardır:

– Dolaylı Yaklaşım: Kaynakları büyümeyi hızlandırmak için kullanarak yoksulların gelir ve yaşam standartlarını iyileştirmeyi amaçlar.

– Doğrudan Yaklaşım: Yoksulların temel ihtiyaçlarını karşılamak için devletin aktif bir rol almasını savunur.

YOKSULLUKLA MÜCADELEDE SOSYAL YARDIM OLGUSU

Türkiye’de sosyal yardımlar, yoksullukla mücadelede en önemli araçlardan biridir. Bu yardımlar, muhtaç bireylere sağlanan geçici veya sürekli yardımlardır.

TÜRKİYE’DE YOKSULLUKLA MÜCADELE

Türkiye’de yoksullukla mücadelede birçok kamu kurumu ve kuruluşu etkili rol oynamaktadır. Bunlar arasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı ve belediyeler yer almaktadır.

1. Yoksulluk ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Gelişmiş ülkelerde görülmez
B) Çok boyutludur
C) Küreseldir
D) Toplumun genelinden daha azına sahip olmaktır
E) Objektif olarak tanımlanmış minimum düzeyin altında olmaktır

Cevap: A) Gelişmiş ülkelerde görülmez

Açıklama: Yoksulluk gelişmiş ülkelerde de görülebilir, sadece daha az gelişmiş ülkelere özgü değildir.

2. “İnsanların hayatlarını sürdürebilmeleri için karşılanması gereken fizyolojik ihtiyaçlara ulaşamama durumu.” olarak tanımlanan yoksulluk aşağıdakilerden hangisidir?

A) Aşırı yoksulluk
B) Kronik yoksulluk
C) İnsani yoksulluk
D) Mutlak yoksulluk
E) Göreli yoksulluk

Cevap: D) Mutlak yoksulluk

Açıklama: Mutlak yoksulluk, temel fizyolojik ihtiyaçları karşılayamama durumudur, bu da hayatta kalma için en gerekli olanları içerir.

3. Birleşmiş Milletler’e göre, mutlak yoksulluk tanımında belirtilen insan hayatının devamını sağlayan temel fizyolojik göstergelere ilişkin bilgi aşağıdakilerden hangisinde yanlış verilmiştir?

A) Temiz içme suyu yakında olmalıdır.
B) Vücut kitle endeksi 16’nın üzerinde olmalıdır.
C) Evlerin her odasında üç kişiden az insan barındırılmalıdır.
D) Ciddi hastalıklarda ve hamilelikte tedavi alınabilmelidir.
E) Herkes okula gitmeli veya okumayı öğrenebilmelidir.

Cevap: C) Evlerin her odasında üç kişiden az insan barındırılmalıdır.

Açıklama: Birleşmiş Milletler’in kriterlerine göre her odada dört kişiden az insan barınmalıdır, üç kişi yanlış verilmiştir.

4. “Hastalık ve eğitimsizlik üretken işlere erişim engeli oluşturduğu gibi bireyin kapasitesini engelleyerek yoksulluğun azaltılmasını güçleştirir.” cümlesinde aşağıdakilerden hangisi ifade edilmiştir?

A) Ekonomik kapasite
B) İnsani kapasite
C) Politik kapasite
D) Sosyo-kültürel kapasite
E) Koruyucu kapasite

Cevap: B) İnsani kapasite

Açıklama: İnsani kapasite, hastalık ve eğitimsizliğin bireylerin üretkenliğini ve kapasitesini engellediğini ifade eder.

5. Yoksulluğun; cinsiyet, ırk, etnik köken, din, özürlü olma gibi farklılıklar ya da işsizlikle bağlantılı olduğunu savunan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Parasalcı yaklaşım
B) Kapasite yaklaşımı
C) Sosyal dışlanma yaklaşımı
D) Katılımcı yaklaşım
E) Politik yaklaşım

Cevap: C) Sosyal dışlanma yaklaşımı

Açıklama: Sosyal dışlanma yaklaşımı, yoksulluğun çok boyutlu ve dinamik bir olgu olduğunu savunur, işsizlik ve toplumsal farklılıklarla ilişkilidir.

6. Yoksulluğun mikro nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Hanehalkı özellikleri
B) Cinsiyet
C) Eğitim
D) Göç
E) Enflasyon

Cevap: E) Enflasyon

Açıklama: Enflasyon, makroekonomik bir nedendir; mikro nedenler bireysel veya hane düzeyindeki faktörlerdir.

7. Yoksulluğun aile açısından sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Yetersiz ve dengesiz beslenme söz konusudur.
B) Akut ve/veya kronik hastalık görülme olasılığı yüksektir.
C) Ailelerin çoğunluğu sağlıksız yapılanmalarda yaşamaktadır.
D) Aile bireyleri öfkeli, huzursuz, bezgin ve tükenmişlik içindedir.
E) Toplumsal katılım yüksek düzeydedir.

Cevap: E) Toplumsal katılım yüksek düzeydedir.

Açıklama: Yoksul ailelerde genellikle toplumsal katılım sınırlıdır ve daha düşük düzeydedir.

8. Yoksullukla mücadelede doğrudan yaklaşımla ilişkili olmayan ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekonomik büyüme ve kalkınma
B) Devletin piyasada daha aktif rol alması
C) Devletin somut program ve politikaları
D) Yoksullara aktarılan transferler
E) Yoksulların beslenme, sağlık, eğitim, konut gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması

Cevap: A) Ekonomik büyüme ve kalkınma

Açıklama: Ekonomik büyüme dolaylı bir yaklaşımdır, doğrudan yaklaşım ise devletin aktif müdahalesini ve somut programları içerir.

9. “Asgari düzeyde dahi kendisini ve bakmakla yükümlü olduğu kişileri geçindirme olanağından mahrum bırakmış bireylere, muhtaçlık tespitine ve kontrolüne dayalı olarak yapılan ve onları kendilerine yeterli duruma getirmek amacını taşıyan ayni ve nakdi nitelikteki geçici veya süreli sistemli ve düzenli karşılıksız yardımlardır.” tanımının en kapsamlı ifadesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Aile yardımı
B) Sosyal yardım
C) Periyodik aktarım
D) Muhtaç aylığı
E) Eğitim yardımı

Cevap: B) Sosyal yardım

Açıklama: Sosyal yardım, muhtaç bireylere yapılan karşılıksız yardımları içerir ve onların geçimini sağlama amacı güder.

10. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan sosyal yardımlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Muhtaç aylığı
B) İmaret hizmetleri
C) Sosyal konut projesi
D) Eğitim yardımı
E) Tedavi yardımı

Cevap: C) Sosyal konut projesi

Açıklama: Vakıflar Genel Müdürlüğü, sosyal konut projesi yürütmemektedir; bunun yerine eğitim, muhtaç aylığı ve tedavi yardımları sağlar.