Ata Aöf Ailelerle Sosyal Hizmet Ünite -10

KRONİK HASTALIKLAR KAVRAMI

Kronik hastalıklar, bulaşıcı olmayan hastalıklar olarak da bilinir ve hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde büyük ekonomik ve sosyal sorunlara yol açmaktadır. Bu hastalıklar, sağlık hizmetleri üzerinde ciddi bir yük oluştururken, aynı zamanda bireylerin yaşam kalitesini düşüren ve uzun süreli bakım gerektiren hastalıklardır. Kronik hastalıklar, genellikle geri döndürülemeyen değişikliklere neden olur ve kişinin yaşamında kalıcı etkiler bırakır (Akdemir ve Birol, 2005).

Kronik hastalıklar, bireyin hem fizyolojik hem de psikolojik sağlığını etkileyen uzun süreli sağlık sorunlarıdır. Bu hastalıklar yaşamın her döneminde ortaya çıkabilir ve sürekli bakım gerektirdiği için hem birey hem de aile üyeleri üzerinde önemli bir yük oluşturur. Kronik hastalıkların sonuçları sadece bireysel değil, aynı zamanda toplumsal düzeyde de etkiler yaratır.

KRONİK HASTALIKLARIN NEDENLERİ

Kronik hastalıkların birçok nedeni vardır, ancak bu nedenlerin büyük bir kısmı önlenebilir. Genetik faktörler kontrol edilemese de, bireylerin yaşam tarzı seçimleri ve çevresel faktörler kronik hastalıkların oluşmasında önemli bir rol oynar. Kronik hastalıklara neden olan başlıca risk faktörleri şunlardır:

– Yüksek tansiyon
– Sigara ve alkol kullanımı
– Yetersiz fiziksel aktivite
– Kötü beslenme alışkanlıkları
– Obezite
– Aşırı tuz ve şeker tüketimi

KRONİK HASTALIKLARIN EVRELERİ Kronik hastalıkların farklı evreleri vardır ve her evre tedavi süreçleri açısından farklı yaklaşımlar gerektirir. Bu evreler şunlardır:

1- Hastalık öncesi evre
2- Hastalık evresi
3- Stabil evre
4- Stabil olmayan evre
5- Akut evre

Bu evreler, hastanın sağlık durumuna göre ilerleyen ya da gerileyen bir süreç izleyebilir.

KRONİK HASTALIKLARIN SINIFLANDIRILMASI Kronik hastalıklar geniş bir yelpazede sınıflandırılabilir. En yaygın kronik hastalıklar şunlardır:

– Hipertansiyon
– Diyabet
– Astım
– Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
– Kanser
– Koroner Arter Hastalıkları

KRONİK HASTALIKLARIN AİLE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Kronik bir hastalık sadece hasta bireyi değil, aynı zamanda ailenin diğer üyelerini de etkiler. Aile üyeleri, hastanın bakımıyla ilgilenirken fiziksel, duygusal ve maddi zorluklarla karşı karşıya kalabilir. Özellikle uzun süreli bakım gerektiren durumlarda, aile üyeleri de stres, tükenmişlik ve anksiyete gibi duygusal zorluklar yaşayabilir.

Kronik hastalığa sahip çocukların bakımı, ailedeki diğer çocukların ihmal edilmiş hissedebileceği durumlar yaratabilir. Bu da kardeşler arasında kıskançlık, öfke ve küskünlük gibi duygulara yol açabilir.

KRONİK HASTALIKLAR VE SOSYAL HİZMET Kronik hastalıklarla başa çıkmak için ailelere yönelik sosyal hizmetler büyük bir öneme sahiptir. Sosyal hizmet uzmanları, hastaların ve ailelerinin karşılaştığı psiko-sosyal sorunları ele alır ve tedavi sürecinde onlara destek olur. Sosyal hizmet uzmanlarının desteği, hastanın ve ailesinin hastalığa uyum sağlamasında önemli bir rol oynar.

Tıbbi sosyal hizmet, hastaların tedavi süreçlerine sosyal ve duygusal destek sağlayarak onların iyilik halini artırmayı hedefler. Sosyal hizmet uzmanları, hastaların tedavi sürecinde karşılaştıkları sorunları tespit eder ve bu sorunların çözümüne yönelik stratejiler geliştirir. Aile üyeleri de bu sürece dahil edilerek, hastalıkla başa çıkma konusunda daha güçlü bir destek ağı oluşturulur.

1. Kronik hastalıkların özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

a) Genellikle çocukluk çağında başlar
b) Bakım ve tedavisi maliyetlidir
c) Hastalığın farklı evreleri bulunmaktadır
d) Tedavi evrelere göre farklılık gösterir
e) Bir kronik hastalık diğer bir kronik duruma sebep olabilir

Cevap: a) Genellikle çocukluk çağında başlar

Açıklama: Kronik hastalıklar, yaşamın farklı dönemlerinde ortaya çıkabilir, ancak genellikle çocuklukta başlamaz.

2. Kronik hastalıklara yol açan risk etmenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

a) Yüksek tansiyon
b) Sigara kullanımı
c) Obezite
d) Yeterli beslenme
e) Fazla miktarda tuz tüketimi

Cevap: d) Yeterli beslenme

Açıklama: Yeterli ve dengeli beslenme kronik hastalık riskini azaltırken, diğer seçenekler risk faktörleridir.

3. Kronik hastalıkların 3. evresi aşağıdakilerden hangisidir?

a) Akut evre
b) Stabil evre
c) Kriz evresi
d) Hastalık evresi
e) Düşüş evresi

Cevap: b) Stabil evre

Açıklama: Stabil evre, kronik hastalığın kontrol altında olduğu evreyi ifade eder.

4. Dünya’da kronik hastalıklara bağlı ölümlerin en çoğu hangi hastalık nedeniyle olmaktadır?

a) Astım
b) Diyabet
c) Kalp-damar hastalıkları
d) Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
e) Hipertansiyon

Cevap: c) Kalp-damar hastalıkları

Açıklama: Kalp-damar hastalıkları, kronik hastalıklara bağlı ölümlerin en büyük nedenidir.

5. Astıma neden olan çevresel faktörler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

a) Alerjenler
b) Enfeksiyonlar
c) Sigara
d) Hava kirliliği
e) Obezite

Cevap: e) Obezite

Açıklama: Obezite, astıma neden olan çevresel faktörlerden biri değildir.

6. Kanser oluşumunda 3. evre aşağıdakilerden hangisidir?

a) Oluşum evresi
b) Sınırlı evre
c) Yayılım evresi
d) Yaygın evre
e) Durağan evre

Cevap: c) Yayılım evresi

Açıklama: Yayılım evresi, kanser hücrelerinin vücuda yayılmaya başladığı evreyi ifade eder.

7. Kronik hastalığa sahip üyesi bulunan ailenin hastalığı kabullenme aşamaları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

a) Şok
b) İnkâr
c) Öfke
d) Kabullenme
e) Strateji geliştirme

Cevap: e) Strateji geliştirme

Açıklama: Strateji geliştirme, kabullenme aşamalarından biri değildir. Daha çok baş etme yöntemleri arasındadır.

8. Ülkemizde yaygın görülen kanser türleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

a) Pankreas kanseri
b) Meme kanseri
c) Prostat kanseri
d) Kalın bağırsak kanseri
e) Rahim kanseri

Cevap: a) Pankreas kanseri

Açıklama: Pankreas kanseri, diğer kanser türlerine göre ülkemizde daha az yaygındır.

9. İnsülin direnci veya insülin salgı bozukluğundan kaynaklı hastalık aşağıdakilerden hangisidir?

a) Tip 1 diyabet
b) Tip 2 diyabet
c) Hipertansiyon
d) Astım
e) Kanser

Cevap: b) Tip 2 diyabet

Açıklama: Tip 2 diyabet, insülin direnci veya insülin salgı bozukluğundan kaynaklanır.

10. Hava yollarının daralmasına neden olan kronik inflamasyon aşağıdakilerden hangi hastalığı tanımlamaktadır?

a) Hipertansiyon
b) Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
c) Koroner arter hastalığı
d) Astım
e) Kanser

Cevap: d) Astım

Açıklama: Astım, hava yollarında kronik inflamasyonun neden olduğu bir hastalıktır.