Din ve Toplum 2023-2024 Vize Soruları

1- Sosyoloji aşağıdaki hususlardan hangisi ile doğrudan ilgilenmez?

A) Toplumsal yapı ve kurumları oluşturan etkenler
B) İnsan ve grup etkileşiminden doğan yapı ve gelenekler
C) İnsanın kişisel niteliklerini öne çıkaran toplumsal bağlamlar
D) Grup ve örgüt üyeliğinin toplum üzerindeki etkileri
E) Toplumun sürekliliğine ve değişimine yol açan süreçler

Cevap: C) İnsanın kişisel niteliklerini öne çıkaran toplumsal bağlamlar

Açıklama: Sosyoloji, toplumsal yapılarla ilgilenir, bireysel niteliklerden ziyade toplumsal dinamiklere odaklanır.

2- “Hermeneutik” kelimesi aşağıdaki kavramların hangisiyle dolayımsız bir ilişki içindedir?

A) Post-yapısalcılık
B) Yorum bilgisi
C) Din dili
D) Dindarlık pratiği
E) Meal

Cevap: B) Yorum bilgisi

Açıklama: Hermeneutik, metinlerin anlamlarını çözümleyen bir yorumlama bilimidir.

3- Kişinin toplumsal rolü, özellikle de mesleği değiştiği hâlde sınıfsal konumunun değişmediği durumlarda aşağıdaki hareketliliklerden hangisinin var olduğu söylenebilir?

A) Toplumsal hareketlilik
B) Bireysel hareketlilik
C) Dikey hareketlilik
D) Yatay hareketlilik
E) Kitlesel hareketlilik

Cevap: D) Yatay hareketlilik

Açıklama: Yatay hareketlilik, kişinin toplumsal statüsünün değişmeden rol veya meslek değiştirmesidir.

4- Toplum bilimlerinin nihai amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumu dindarlaştırmak
B) Toplumu agnostik hâle getirmek
C) Laik bir toplum modeline ulaşmak
D) Toplumu marjinalleştirmek
E) Toplumun refahını sağlamak

Cevap: E) Toplumun refahını sağlamak

Açıklama: Toplum bilimleri, toplumsal refahı artırmayı amaçlar.

5- “Ulema” kavramı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Alim kelimesinin çoğuludur.
B) Osmanlı Devleti’nde ilmiye sınıfı için kullanılır.
C) Dinin kurucu ve inşa edici unsurudur.
D) İslam toplumunda dinin öncelikli yorumlayıcısıdır.
E) Bir toplumsal statü göstergesidir.

Cevap: C) Dinin kurucu ve inşa edici unsurudur.

Açıklama: Ulema, dini yorumlayan sınıftır, dinin kurucusu değildir.

6- Aşağıdakilerden hangisi 18. yüzyılın sonlarından itibaren felsefe ve edebiyata etki eden güçlü toplumsal temalar arasında yer almaz?

A) İşçilerin çalışma koşulları
B) Toplumsal sınıflar arasındaki uçurumun derinleşmesi
C) Dinin toplumsal bir temsile dönüşmesi
D) Kentleşme
E) Hızlı nüfus artışı

Cevap: C) Dinin toplumsal bir temsile dönüşmesi

Açıklama: 18. yüzyılda dinin toplumsal temsili öncelikli bir konu değildi, sanayileşme ve sınıf farklılıkları daha ön plandaydı.

7- “Yorumlayıcı sosyoloji” ile kastedilen yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yalnızca anlamı nesne sayan sosyolojik yaklaşım
B) Yalnızca eylemi nesne sayan sosyolojik yaklaşım
C) Anlamı ve eylemi nesne sayan sosyolojik yaklaşım
D) Toplum-din ilişkisini ele alan sosyolojik yaklaşım
E) Toplumsal örüntüleri inceleyen sosyolojik yaklaşım

Cevap: C) Anlamı ve eylemi nesne sayan sosyolojik yaklaşım

Açıklama: Yorumlayıcı sosyoloji hem anlam hem de eylemi analiz eder.

8- “Toplumsal tabakalaşma, eşitsizlik üzerine kurulu bir farklılaşmadır.”
Yukarıdaki ifadeden hareketle tabakalaşmayı üreten eşitsizlikler ile aşağıdakilerden hangisi kastedilmemektedir?

A) Dinsel farklılaşma
B) Hukuki ayrıcalık
C) Ekonomik – mülkiyet eşitsizliği
D) Kültürel çeşitlilik
E) Biyolojik çeşitlilik

Cevap: D) Kültürel çeşitlilik

Açıklama:

9- Aşağıdakilerden hangisi toplumsal tabakalaşmanın yaygınlık kazandığı formlar arasında yer almaz?

A) Yarı açık
B) Açık
C) Kapalı
D) Sanal
E) Yarı kapalı

Cevap: D) Sanal

Açıklama: Toplumsal tabakalaşma fiziki ve sosyal yapılar üzerinde gerçekleşir, sanal yapılarla ilişkilendirilmez.

10- Din kutsal şeylerle ilgili inanç ve amellerden mürekkep birleşik/bütüncül bir sistem olup dokunulmaz ve yasak kabul edilen şeylerle ilgili öyle bir inanç ve ameller bütünüdür ki müntesiplerini bir tek manevi/ahlaki cemaat hâlinde, kilise diye adlandırılan bir cemaatte birleştirir.
Yukarıdaki metninde E. Durkheim dinin hangi özelliğine vurgu yapmaktadır?

A) Merkezine kiliseyi alması
B) İnanç ve ameller bütünü olması
C) Dokunulmaz ve yasak kabul edilen şeylerle ilgili olması
D) Bağlılarını manevi/ahlaki tek bir cemaatte birleştirmesi
E) İnançların amelle desteklenmesinin zorunlu olması

Cevap: D) Bağlılarını manevi/ahlaki tek bir cemaatte birleştirmesi

Açıklama: Durkheim dinin toplumsal birliği sağlayan yönüne vurgu yapar.

11- Dinin sosyal yapı içindeki yerini, gündelik faaliyetler alanına dahil oluşunu, kurumsallaşma pratiklerini ve toplumsallaşma süreçlerini takip etmek aşağıdaki disiplinlerden hangisinin temel amaçları arasında yer alır?

A) Din sosyolojisi
B) Din felsefesi
C) Din ekonomisi
D) Dinler tarihi
E) Din psikolojisi

Cevap: A) Din sosyolojisi

Açıklama: Din sosyolojisi, dinin toplumsal yapılar üzerindeki etkilerini inceler.

12- Aşağıdaki din anlayışlarından hangisi modern bağlamda üretilen din tanımlamalarıyla bağdaştırılamaz?

A) Hem bu dünya hem de öteki dünya (ölüm sonrası) için Tanrı’yı yegâne otorite olarak kabul eder.
B) Dinin aktüel durumuna odaklanılmalıdır.
C) Maneviyat arayışında yol alabilmek için bu dünyadan vazgeçmek gerekir.
D) Din, varlığını bu dünyalık bir olguya dönüştürerek ancak sürdürebilir.
E) Din, varlığını sekülerleşerek gerçekleştirir.

Cevap: A) Hem bu dünya hem de öteki dünya (ölüm sonrası) için Tanrı’yı yegâne otorite olarak kabul eder.

Açıklama:

13- “İnsan kültürün içinde, izinde ve gölgesinde olup onun hem tüketicisi hem yorumlayıcısı hem de değişimin sağlayıcısıdır.”
Yukarıdaki ifade kültür-insan etkileşimi açısından değerlendirildiğinde aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?

A) Kültürün koordinatları tek bir toplumsal yapıyla sınırlıdır.
B) İnsan-kültür ilişkisi nötr bir ilişkidir.
C) İnsan, kültürü özgürce yorumlamalıdır.
D) Kültür insanın değişimini sağlayan tek unsurdur.
E) Kültürün üreticisi insandır.

Cevap: E) Kültürün üreticisi insandır.

Açıklama: İnsan kültürün yaratıcı unsuru olup, aynı zamanda onun etkileşiminde yer alır.

14- Din sosyolojisinin disiplinlerarası bir araştırma alanı olmasını mümkün kılan temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumun dinî evrenini meşrulaştırması
B) Dine değişik perspektif ve disiplinlerden bakabilmesi
C) Dinin farklı düzeylerdeki izahlarına açık olması
D) Modern bilimlerin türevi olarak algılanması
E) Dinin toplumdaki genel geçer konumuna odaklanması

Cevap: B) Dine değişik perspektif ve disiplinlerden bakabilmesi

Açıklama: Din sosyolojisi, farklı bilim dallarından bakış açılarını kullanarak disiplinlerarası bir yapıya sahiptir.

15- Türkiye’de din sosyolojisi çalışmalarına gösterilen ilginin 1980’li yıllardan itibaren artmasında aşağıdakilerden hangisi belirleyici olmuştur?

A) Dinî tartışmaların çoğalması
B) Dinin toplumsal görünümlerindeki artışın anlaşılmaya ve açıklanmaya muhtaç bir hâle gelmesi
C) Dinin anlamını kavramaya yönelik çalışmaların görece artması
D) Dinin özel alandaki sınırlılığının genişlemesi
E) Dine yönelik ilgide yoğunlaşma

Cevap: B) Dinin toplumsal görünümlerindeki artışın anlaşılmaya ve açıklanmaya muhtaç bir hâle gelmesi

Açıklama: 1980’lerden itibaren dinin toplumsal hayattaki etkisi artmış ve akademik ilgi çekmiştir.

16- Cemaat, ümmet ve millet kavramları Müslüman toplumların fiilî durumlarını anlama konusunda önde gelen temsiller arasında yer alır. Bu kavramlar iç bileşenleriyle düşünüldüğünde Müslüman toplumların aşağıdaki özelliklerinden hangisine dair bilgi vermez?

A) Müminlerin ait oldukları referans dünyası
B) Geçmiş ve gelecek arasında nasıl denge kurdukları
C) Tasavvur dünyalarının sınırları
D) Müminlerin hayatlarını sürdürdükleri kriterler/ölçüler
E) Sahip oldukları seküler atıf zinciri

Cevap: E) Sahip oldukları seküler atıf zinciri

Açıklama: Müslüman toplumların temel dinamikleri seküler değil, dini referanslarla şekillenir.

17- Aşağıdaki kavramlardan hangisi kültür kapsamında değerlendirilemez?

A) Sanat yapıları
B) Niyet
C) Dil
D) Düşünce
E) Yasalar

Cevap: B) Niyet

Açıklama: Niyet bireysel bir kavram olup, kültürel bir unsur olarak değerlendirilemez.

18- Dünya’yı, aşkın bir referans sistemiyle açıklayan ve bu bağlamda evrensel bir hayat tasavvuru oluşturmayı amaçlayan yaklaşıma ve bu çerçevede ortaya konulan söylemlerle şekillenen toplumsal yapıya ne ad verilir?

A) Dinî toplum
B) Modern toplum
C) İlkel toplum
D) Geleneksel toplum
E) Seküler toplum

Cevap: A) Dinî toplum

Açıklama: Dinî toplum, evrensel bir referans sistemi ile hayatı anlamlandırmaya çalışır.

19- Herhangi bir toplumsal grubun özellikleri dikkate alındığında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Belli birtakım davranış örüntüleriyle diğerlerinden ayrılır.
B) Bir toplumsal grup, tanımlanmış normatif değerler etrafında toplanır.
C) Ortak bilgi, referans ve yönelimle bütünleşir.
D) Duygu ve yakınlığa önem verilir.
E) Yığın, kitle, sınıf ve azınlık kavramlarıyla aynı kategoride yer alır.

Cevap: E) Yığın, kitle, sınıf ve azınlık kavramlarıyla aynı kategoride yer alır.

Açıklama: Toplumsal grup, yığın veya kitle gibi geçici ve düzensiz topluluklarla aynı kategoride yer almaz.

20- Din sosyolojisi ile dinî sosyoloji arasındaki fark aşağıdakilerden hangisidir?

A) Din sosyolojisi genel olarak dinleri dışarıdan bir bakışla ele alırken; dinî sosyoloji çalışmalarını bir dinin içinden yapmayı hedefler.
B) Din sosyolojisi üniversitelerin sosyoloji bölümlerinde; dinî sosyolojisi ise ilahiyat fakültelerinde ele alınır.
C) Din sosyolojisi araştırmalarında modern; dinî sosyolojide ise geleneksel yöntemler kullanılır.
D) Din sosyolojisi seküler ilgileri; dinî sosyoloji ise uhrevi ilgileri yansıtır.
E) Din sosyolojisinde sosyoloji; dinî sosyolojide ise din baskın bir unsur olarak öne çıkar.

Cevap: A) Din sosyolojisi genel olarak dinleri dışarıdan bir bakışla ele alırken; dinî sosyoloji çalışmalarını bir dinin içinden yapmayı hedefler.

Açıklama: Din sosyolojisi dışarıdan bir bakış açısıyla analiz yaparken, dinî sosyoloji içeriden bir bakışla yapılır.