Auzef İnsan Davranışı ve Sosyal Çevre -1 Ünite -5

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz?

Bu bölümde bir bebeğin biyolojik gelişim sürecini ele alarak, yaşamı boyunca onu etkileyecek olan genetik temel unsurları inceleyeceğiz. Bu temel bilgiler, bebeği, çocuğu, genci ve nihayetinde yetişkin bireyi anlamada oldukça önemli bir bilgi kaynağı sunacaktır.

Birlikte Düşünelim

1. Üniversite eğitiminden önce doğum öncesi gelişim hakkında bilginiz var mıydı?
2. Anne karnında ilk canlılık belirtisi gösteren ceninin boyutunu tahmin ediyor musunuz?
3. Ailenizle veya yakın çevrenizle doğumun geçmişte ve günümüzde nasıl gerçekleştiği üzerine bir sohbet yaparak, deneyimlerin nasıl değiştiğini gözlemleyin.

Kazanımlar

Bu bölümde, doğum öncesi biyolojik temellerin ve genetik faktörlerin çocuk gelişimindeki etkileri anlaşılacak. Sorular, metinler ve analizler ile öğrenim kolaylaştırılacaktır.

Giriş

Hayatın temel biyolojik süreçlerini anlama çabası, bilim insanları da dahil olmak üzere tüm insanlarda merak uyandırır. Yaşamın kendisinin, insanlığın en büyük mucizelerinden biri olduğunu kabul etmek, biyolojik temellerin önemini ortaya koymaktadır. Bu ünitede, doğum öncesi süreçlerin sosyal, kültürel, psikolojik ve biyolojik açılardan bir değerlendirmesi yapılacaktır.

Doğurganlık ve Sosyal Etkiler

Doğurganlık, yalnızca biyolojik bir olay değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel boyutları olan bir konudur. Üreme yeteneği üzerinde sorun yaşayan bireyler için bu durum, psikolojik ve sosyal etkiler yaratır. Ayrıca, istenmeyen gebelikler, erken yaşta evlilikler ve doğum süreçleri gibi konular da toplumsal düzeyde ele alınması gereken önemli sosyal sorunlar olarak karşımıza çıkar.

Doğum Öncesi Dönem

Genetik Temeller

Bir insanın dünyaya gelme süreci döllenme ile başlar ve yaklaşık 280 gün sürer. Bu süreç, DNA’nın kendini kopyalamasıyla çoğalan hücrelerden oluşan karmaşık bir yapıyı içerir. Genler, hücrelerin çoğalmasını ve protein üretimini yöneten kalıtsal bilgi üniteleridir. Bu genler, döllenme sürecinde anne ve babadan gelen genetik bilgilerin birleşimi ile yeni hücrelere aktarılır.

Genetik İlkeler ve Kromozom Anomalileri

Genetik ilkeler, kalıtım süreçlerini açıklayan dört temel kuramda incelenir: baskın-çekingen gen ilkesi, cinsiyete bağlı genler, genetik damgalama ve polijenik kalıtım. Kromozomal anomaliler, özellikle Down sendromu gibi cinsiyete bağlı bazı genetik bozuklukların kaynağı olabilir. Günümüzde doğum öncesi tanı testleri ile bu tür anomaliler önceden tespit edilerek ailelere bilgilendirme yapılmaktadır.

Üreme Süreçleri ve Seçimler

Doğum öncesi tanı testleri, kısırlık tedavileri ve evlat edinme süreçleri, biyolojik olduğu kadar sosyal ve psikolojik boyutları da içeren konulardır. Özellikle kısırlık ve evlat edinme, bireylerin psikososyal desteğe ihtiyaç duyduğu konular arasında yer alır.

Kalıtım ve Çevre

Çocuk gelişiminde kalıtım mı yoksa çevre mi daha etkilidir sorusu, günümüzde de popüler bir tartışma konusudur. Genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörlerin de gelişimde etkili olduğu, yapılan ikiz çalışmalarından ve evlat edinme çalışmalarından anlaşılmaktadır. Son yıllarda, epigenetik yaklaşımlar, çevre ve genetik faktörlerin karşılıklı etkileşimiyle gelişimin şekillendiğini savunmaktadır.

Doğum Öncesi Gelişim

Germinal Dönem

Döllenmeden sonraki ilk iki hafta içinde zigotun hızla hücre bölünmesi gerçekleşir ve rahim duvarına tutunur. Bu süreç boyunca, zigot çok sayıda hücreye bölünerek gelişmeye başlar.

Embriyonik Dönem

Gebeliğin ikinci haftasından sekizinci haftasına kadar süren bu dönem, embriyonun üç ana hücre katmanına ayrıldığı ve organ sistemlerinin oluşmaya başladığı süreçtir. İç, orta ve dış hücre tabakaları sırasıyla sindirim, dolaşım ve sinir sistemlerini oluşturmaktadır.

Fetal Dönem

Fetal dönem, gebeliğin sekizinci haftasından doğuma kadar olan süreci kapsar. Bu süreç boyunca fetüs, hızla büyür ve gelişir. Organ sistemlerinin tamamlanması ve vücut fonksiyonlarının gelişimi bu dönemde gerçekleşir. Beyin büyümesi ve ayrışması da doğum öncesi gelişimde en kritik süreçlerden biridir.

Doğum Öncesi Gelişimde Zorluklar ve Hasarlar

Teratoloji adı verilen bilim dalı, doğumsal sakatlıkları inceler. Sigara, alkol, radyasyon ve çevresel toksinler gibi teratojen maddeler fetüste kalıcı hasarlara neden olabilir. Bu nedenle, hamilelik sürecinde annenin ve fetüsün sağlığı için düzenli tıbbi kontroller ve ailelerin bilinçlendirilmesi önemlidir.

Doğum ve Doğum Sonrası Dönem

Doğum Süreci

Doğum, uygun koşullar sağlandığında üç aşamada gerçekleşir: rahim ağzının genişlemesi, bebeğin doğumu ve plasentanın ayrılması. Sezaryen doğum gibi alternatif doğum yöntemleri de bulunmaktadır. Erken doğum veya düşük doğum ağırlıklı bebekler, özellikle tıbbi açıdan yakın takibe alınır.

Doğum Sonrası Uyum Süreci

Doğum sonrası altı haftalık süre, annenin hem fiziksel hem de duygusal olarak adapte olduğu bir dönemdir. Hormonal değişimler, yorgunluk, doğum sonrası depresyon gibi zorluklar bu dönemin doğal süreçleri arasındadır. Bebeğin sağlıklı gelişimi için anne ve baba arasındaki bağın da kuvvetlenmesi önem taşır.

Sonuç: Kalıtım, Çevre ve Gelişim

Bu bölümde, doğum öncesi biyolojik temeller, gelişim süreçleri ve doğum sonrasındaki uyum evreleri üzerine kapsamlı bir bilgi edindik. Bir bireyin doğum öncesinden başlayarak tüm yaşamını etkileyen genetik faktörleri anlamak, bebeği, çocuğu ve yetişkini anlamada çok önemli bir temel oluşturur.

1- Bir insan yavrusun hayata başlama süreci döllenme adı verilen bir süreç ile başlar ve anne karnında geçirdiğimiz yaklaşık …….. günlük bir zaman sonrasında dünyaya merhaba diyebilecek bir gelişim gösteririz. Bu süreç her haliyle çok teknik ancak bir o kadar da mucizevi bir süreçtir.

A) 267
B) 273
C) 279
D) 280
E) 282

Cevap : D) 280

Açıklama : Döllenme ile başlayan bu süreç yaklaşık 280 gün sürer ve doğumla sonuçlanır.

2- Her birimiz hücre adı verilen neredeyse sayısız organizmalardan oluşmaktayız. Her hücre içinde ………… adı verilen genetik bilgilerin toplandığı ve depolandığı organizmik unsurlar bulunur.

A) Kromozom
B) Genom
C) DNA
D) Malon
E) XYY

Cevap : A) Kromozom

Açıklama : Hücre içinde genetik bilginin depolandığı yapılar kromozomlardır.

3- İnsan kromozomları kaç eşleşik çiftten oluşmaktadır? (Çoktan Seçmeli)

A) 19
B) 20
C) 21
D) 22
E) 23

Cevap : E) 23

Açıklama : İnsan kromozomları 23 eşleşik çiftten oluşur.

4- ‘DNA’nın eşsiz bir özelliği kendisini ………. adı verilen bir süreçle kopyalayabilmesidir. Bu özel yetenek, döllenme sırasında oluşmuş tek bir hücrenin, çok büyük sayıda hücreden oluşan karmaşık bir insana dönüşecek biçimde gelişmesine olanak verir. Mitoz bölünme sırasında kromozomların kendilerini kopyaladıkları görülmektedir. Sonuç olarak, her yeni beden hücresi aynı sayıda kromozom ve aynı genetik bilgiyi içermektedir’

A) Mitozis
B) Metos
C) Mitoz
D) Malon
E) Meete

Cevap : A) Mitozis

Açıklama : DNA’nın kendini kopyalaması mitozis olarak bilinir.

5- Genetik ilkeler dört grupta incelenmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir? (Çoktan Seçmeli)

A) Baskın-çekingen gen ilkesi
B) Cinsiyete bağlı genler
C) Genetik damgalama
D) Polidima
E) Polijenik kalıtım

Cevap : D) Polidima

Açıklama : Polidima, genetik ilkeler arasında yer almaz.

6- Genetik unsurlar ve üç konuda biyolojik olduğu kadar sosyal ve psikolojik unsurlar taşır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biridir? (Çoktan Seçmeli)

A) Düşük doğum
B) Kısırlık
C) Kürtaj
D) Dış gebelik
E) Vazektomi

Cevap : B) Kısırlık

Açıklama : Kısırlık, biyolojik ve sosyal/psikolojik boyutları olan bir konudur.

7- …………………… günümüzde hem ülkemizde hem de tüm dünyada çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin yaşadığı en önemli sorunlardan biri olarak görülmektedir. Bu tıbbi sorun aynı zamanda sorunu yaşayan kişi, kişiler ve genel içeriği ile bir sosyal sorun olma noktası kadar gidebilmektedir. Tüm dünyada çiftlerin yüzde on ile on beş arasında kısırlık sorunu yaşadıkları istatistiklerde belirlenen bir gerçektir.

A) Düşük doğum
B) Kısırlık
C) Kürtaj
D) Dış gebelik
E) Vazektomi

Cevap : B) Kısırlık

Açıklama : Kısırlık, dünya genelinde çiftlerin yaşadığı önemli bir sorundur.

8- Doğum öncesi dönem üç grupta incelenmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biridir? (Çoktan Seçmeli)

A) Germinal dönem
B) Siklus dönemi
C) Uterus dönemi
D) Zigat dönemi
E) Mezoderm dönemi

Cevap : A) Germinal dönem

Açıklama : Doğum öncesi dönem germinal, embriyonik ve fetal olarak üçe ayrılır.

9- ……………… ; Gebeliğin oluştuğu iki aydan sonra doğuma kadar olan dönemdir. Bu dönem boyunca büyüme ve gelişme kendi dramatik seyrini sürdürür. Döllenmeden sonraki 3. Ayda fetüs yaklaşık 7 cm civarı ve 85 gram ağırlığındadır. Kollarını ve bacaklarını hareket ettirmekte, ağzını açıp kapamakta, başını çevirmektedir. Çoğu durumda kız ya da erkek oldukları bile ayırt edilebilir. 4. Ayın sonunda fetüs 15 cm civarında ve 200 grama yakın bir ağırlıktadır. Altıncı ayın sonunda ise 35 cm üstünde bir boya ve 700 grama yakın bir ağırlığa ulaşacaktır. Gözler, göz kapakları tamamen biçimlenir, başı ince bir saç tabakası kaplar, yakalama refleksi vardır. Düzensiz solunum hareketleri ortaya çıkar.

A) Germinal dönem
B) Embriyonik dönem
C) Fetal dönem
D) Döllenme
E) Doğum

Cevap : C) Fetal dönem

Açıklama : Fetal dönem, gebeliğin ikinci ayından doğuma kadar süren dönemdir.

10- Doğum sonrasında özellikle de anne baba ile bebek arasındaki fiziksel bir etkiyi ifade eden kelime aşağıdakilerden hangisidir? (Çoktan Seçmeli)

A) Bağ kurma
B) Bağlanma
C) Bağlantı
D) Bağımlı olma
E) Bağımsız olma

Cevap : A) Bağ kurma

Açıklama : Doğum sonrası anne-baba ile bebek arasında gelişen fiziksel bağ, bağ kurma olarak adlandırılır.

@lolonolo_com