Auzef İnsan Davranışı ve Sosyal Çevre -1 Ünite -7

Fiziksel gelişim, çocuğun büyüme sürecinde en dikkat çeken değişimlerin yaşandığı alanlardan biridir. İlk çocukluk döneminde çocuğun boyu ve kilosu artarken, aynı zamanda beyin ve sinir sistemi gelişimi devam eder. Beyin gelişimi çocuk üç yaşına geldiğinde erişkin beyninin yaklaşık %75’ine, altı yaşına geldiğinde ise %95’ine ulaşır. Bu dönemde beyin yapısında gerçekleşen hızlı değişim, çocuğun bilişsel ve dil gelişimine doğrudan katkıda bulunur.

Motor beceriler de bu dönemde gelişir. Çocuklar kaba motor becerileri sayesinde koşma, zıplama gibi hareketleri öğrenirken, ince motor becerilerle el-göz koordinasyonunu geliştiren beceriler kazanırlar. İlk çocukluk döneminde motor gelişim çocukların kendi bedenleri üzerindeki hakimiyetini artırırken, fiziksel sağlığını da olumlu etkiler. Uyku, beslenme ve egzersiz gibi günlük aktiviteler de büyümeyi destekleyen unsurlardır.

İlk Çocuklukta Bilişsel Gelişim

Bilişsel gelişim, çocuğun düşünme, problem çözme ve dünya hakkında bilgi edinme süreçlerini içerir. Bu dönemde çocuklar dünyayı anlamak ve öğrenmek için çevrelerindeki insanlarla ve nesnelerle aktif olarak etkileşime girerler. Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına göre, ilk çocukluk dönemi “işlem öncesi dönem” olarak adlandırılır. Bu dönemde çocuklar, zihinsel temsiller kullanarak düşünmeye başlarlar ancak henüz mantıklı işlemler yapma becerisinden yoksundurlar. Çocuklar hayal gücüne ve sembolik düşünceye dayalı oyunlarla kendi gerçekliklerini yaratırlar.

Vygotsky’nin kuramı, bilişsel gelişimin sosyal etkileşimler yoluyla gerçekleştiğini savunur. Çocuklar, yetişkinler ve akranlarıyla etkileşime girerek dil ve düşünme becerilerini geliştirirler. Bu süreçte dil, çocuğun düşünme sürecini yönlendiren ve problem çözme becerilerini destekleyen önemli bir araçtır. Bilgi işleme süreci ise, çocukların dikkat, bellek ve problem çözme yeteneklerini geliştirdiği bu dönemin bir diğer önemli unsurudur.

Dil Gelişimi

Dil gelişimi, çocukların çevreleriyle iletişim kurma, düşüncelerini ifade etme ve sosyal ilişkiler geliştirme becerilerini içerir. İlk çocukluk döneminde çocuklar, sesleri ayırt etmeye, kelimeleri öğrenmeye ve cümle kurma yetilerini geliştirmeye başlarlar. Çocuklar bu dönemde dildeki kuralları öğrenerek dili akıcı bir şekilde kullanma becerisi kazanırlar. Dil gelişimi, çocuğun sosyal becerilerinin temelini oluşturur ve iletişim kurma yeteneğini geliştirir. Ebeveynlerin ve öğretmenlerin, bu dönemde çocukları okumaya, konuşmaya ve yazmaya teşvik etmesi, dil gelişimini olumlu yönde etkileyen önemli bir faktördür.

İlk Çocuklukta Sosyal ve Psikolojik Gelişim

Sosyal ve psikolojik gelişim, çocuğun benlik algısını, duygusal olgunluğunu, ahlaki değerlerini ve cinsiyet farkındalığını şekillendirir. İlk çocukluk döneminde çocuklar, kendilerini tanımlamaya ve çevrelerindeki insanlarla ilişkiler kurmaya başlarlar. Erikson’un gelişim kuramına göre, bu dönem girişimciliğe karşı suçluluk duygusunun çekiştiği bir dönemdir. Çocuklar, kendi başlarına bir şeyler yapma girişiminde bulunurken, sosyal ve duygusal becerilerini de geliştirirler.

Ahlaki gelişim bu dönemde çocuğun doğru ve yanlış kavramlarını, toplumsal kuralları ve başkalarına karşı sorumluluk duygusunu anlamaya başladığı bir süreçtir. Freud’a göre, çocuğun süperego gelişimi ve empati duygusu ahlaki gelişimi destekleyen unsurlardır.

Cinsiyet ve Cinsiyet Rolleri

Cinsiyet kimliği, çocuğun kendisini belirli bir cinsiyet ile tanımlama sürecini ifade eder. Çocuklar iki buçuk yaşlarından itibaren cinsiyet farkındalığını geliştirmeye başlar ve toplum tarafından kendilerine yüklenen cinsiyet rollerini benimserler. Cinsiyet rolleri, çocuğun nasıl davranması gerektiğini belirleyen sosyal beklentilerle şekillenir.

Aile ve Ebeveynlik

Aile, çocuğun ilk sosyal ve duygusal ilişkilerini kurduğu ve gelişim sürecini destekleyen en önemli kurumdur. Ebeveynlerin çocuk yetiştirme stilleri, çocuğun gelişim sürecini doğrudan etkiler. Baumrind, ebeveynlik tarzlarını dört ana gruba ayırır: otoriter, demokratik, ihmalkâr ve hoşgörülü ebeveynlik. Demokratik ebeveynlik çocuğa bağımsızlık tanırken aynı zamanda sınırlar koyarak ona rehberlik eder. Otoriter ebeveynlik ise, çocuk üzerinde baskı kurar ve sert bir disiplin anlayışını benimser. Çocuğa ilgi gösteren ancak sınır koymayan hoşgörülü ebeveynlik tarzı ve çocuğun hayatına ilgisiz kalan ihmalkâr ebeveynlik, çocukta sosyal ve duygusal yetersizliklere yol açabilir.

Akran İlişkileri, Oyun ve Teknoloji

Akran ilişkileri, çocukların sosyal becerilerini geliştirdiği, iş birliği yapmayı öğrendiği ve kendini ifade etme fırsatı bulduğu önemli bir alandır. İlk çocukluk döneminde oyun, çocukların duygusal gerilimlerini azaltmalarına, bilişsel becerilerini geliştirmelerine ve çevrelerini keşfetmelerine olanak tanır. Oyun, çocukların yaratıcı düşünme, problem çözme ve sosyal ilişkiler geliştirme becerilerini destekleyen bir faaliyettir.

Televizyon, bilgisayar ve diğer teknolojik araçlar ise çocuk gelişiminde tartışmalı bir konudur. Uzmanlar, televizyon ve bilgisayar gibi pasif öğrenim araçlarının çocukların bilişsel gelişimine zarar verebileceğini ifade etmektedirler. Çocuklar bu dönemde genellikle gözlem yoluyla öğrenirler ve şiddet içeren televizyon programları, olumsuz davranışları model alma riskini artırabilir

Soru-1: İlk çocuklukta fiziksel değişimler beş grupta ele alınmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir?

A) Beden büyümesi ve bedendeki değişimler
B) Motor gelişim
C) Uyku
D) Beslenme ve Egzersiz
E) Oyun

Cevap: E) Oyun

Açıklama: İlk çocukluk döneminde fiziksel değişimler; beden büyümesi, motor gelişim, uyku, beslenme ve egzersiz gibi başlıklarda incelenirken, oyun bu grubun bir parçası değildir.

Soru-2: “İlk çocukluk dönemindeki çocukların çoğu yaşamları boyunca olabilecekleri en üst düzeyde aktif ve hareketlidirler. Bu hareketliliğin nedeni onun motor gelişimi ile ilgilidir. Hem kaba motor beceriler hem de ince motor beceriler bu dönemde çok belirgin bir biçimde çocuğun yaşamına etki etmektedir. Kaba motor beceriler ilk çocuklukta ………. atlama, zıplama, geri ve ileri koşma gibi hareketleri yapmaktan hoşlanırken bir odayı baştan aşağı koşabileceklerini ve 15 cm zıplayabileceklerini göstermekten büyük gurur duyarlar.”
Aşağıdakilerden hangisi boş bırakılan yere gelmelidir?

A) 2 yaş
B) 3 yaş
C) 4 yaş
D) 5 yaş
E) 6 yaş

Cevap: B) 3 yaş

Açıklama: Üç yaşındaki çocuklar kaba motor becerilerinde aktif olarak koşma, atlama gibi hareketlerde büyük bir ilerleme gösterirler.

Soru-3: Bilim adamları ilk çocukluk dönemindeki çocukların ne kadar uyuması gerektiğini söylemektedirler. Bu dönemde küçük çocukların yatağa girmeden önce dirençlerinin azalması için onlara yardımcı olunması gerekir.

A) 9-10
B) 10-11
C) 11-13
D) 13-14
E) 14-15

Cevap: C) 11-13

Açıklama: İlk çocukluk dönemindeki çocuklar için 11-13 saatlik uyku süresi önerilir.

Soru-4: Piaget’in Kuramında “………………….. ” ilk çocukluk çağında olanlar işlem yapacak yeterliliğe gelmemişlerdir. Ancak kalıcı kavramlar oluşturabilecekleri ve akıl yürütebilecekleri ifade edilmektedir.

A) İşlem öncesi dönem
B) İşlem sonrası dönem
C) Somut işlem dönemi
D) Soyut işlem dönemi
E) Karma dönem

Cevap: A) İşlem öncesi dönem

Açıklama: Piaget’in işlem öncesi dönemi, çocukların henüz mantıklı işlemler yapacak bilişsel gelişime ulaşmadıkları ancak sembolik düşünmeye başladıkları bir evredir.

Soru-5: “ …………..yaş arasını kapsayan sembolik işlev alt evresinde çocuklar o sırada orada bulunmayan bir nesneyi zihinsel olarak ifade edebilirler. Bu dönemde ben merkezcilik son derece belirgin olarak çocukta kendini göstermektedir.”

A) 1-2
B) 1-3
C) 2-4
D) 2-5
E) 2-6

Cevap: C) 2-4

Açıklama: Piaget’e göre 2-4 yaş arasındaki çocuklar, sembolik işlev evresinde ben merkezci düşünceye sahiptirler.

Soru-6: 4-7 yaşları arasını kapsayan………………….. alt evresinde ise; çocuklar akıl yürütmeye ve pek çok soru sormaya başlarlar. Bu döneme sezgisel denmesinin anlamı çocukların sahip oldukları bilginin güvenirliğinden emin olması ancak bu bilgiye nasıl erişeceklerini bilmemelerinden kaynaklanmaktadır.

A) Sezgisel düşünce
B) İmge düşünce
C) Soyut düşünce
D) Somut düşünme
E) Karma düşünme

Cevap: A) Sezgisel düşünce

Açıklama: Sezgisel düşünce evresi, çocukların sezgilere dayalı akıl yürütme becerilerini geliştirdikleri bir dönemdir.

Soru-7: ………………. Kuramı, gelişimde çok ayrı bir yer oluşturur. Bu yer, sosyal ve yapısalcı bir ele alış içermesi nedeniyle sosyal bilimciler tarafından daha dikkatle alınmaya ihtiyacı vardır. Bu kuramın iddiası, çocukların bilgilerini sosyal etkileşimleri üzerine oluşturdukları üzerine dir.

A) Pavlov
B) Skinner
C) Watson
D) Vygotsky
E) Mayer

Cevap: D) Vygotsky

Açıklama: Vygotsky’nin kuramı, gelişimin sosyal etkileşimlerle desteklendiğini öne sürer.

Soru-8: Anlaşılması ve kavranması görece zor olan ……………….., tanımlanması noktasında da kültürlere ve toplumlara göre değişiklikler gösterebilirler. Bu ders içeriği içinde çocuk gelişiminde Ahlaki gelişim gelişim, insanların diğerleriyle etkileşimlerinde ne yapması gerektiğiyle ilgili kurallar ve geleneklerle ilgili düşünceler, duygular ve davranışları içerdiği görülmektedir.

A) Ahlaki süreçler
B) Bilişsel süreçler
C) Duygusal süreçler
D) Duyumsal süreçler
E) Oryantasyon süreçleri

Cevap: A) Ahlaki süreçler

Açıklama: Ahlaki gelişim, bireyin toplumsal kurallara uyum göstermesi ve değerler geliştirmesiyle ilgilidir.

Soru-9: İlk çocuklukta aileler konusunun dört ara başlık önemlidir. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir?

A) Ebeveynlik
B) Çocuğa kötü muamele
C) Kardeş ilişkileri ve doğum sırası
D) Akran ilişkileri
E) Toplumsal değişimde aile

Cevap: D) Akran ilişkileri

Açıklama: İlk çocuklukta aile içindeki başlıca konular arasında akran ilişkileri yer almaz.

Soru-10: Kuşkusuz iyi ebeveynlik zaman ve çaba gerektiren bir süreçtir. Bu süreç aslında her bir çocuk ve her bir ebeveyn açısından teklik içerir ancak yine de bu konuda bazı gruplamaların olduğuda göz ardı edilmemelidir. Bu konuyla ilgili çok önemli kuramcılardan olan Baumrind dört tip ana baba tutumu olduğu ifade etmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir?

A) Totaliter ana baba
B) Otoriter ana baba
C) Demokratik ana baba
D) İhmalkâr ana baba
E) Hoşgörülü ana baba

Cevap: A) Totaliter ana baba

Açıklama: Baumrind’in ebeveynlik kategorilerinde “Totaliter” ana baba yer almamaktadır.

@lolonolo_com