Nüfus ve Toplum 2023-2024 Vize Soruları

1. Birleşmiş Milletlerin hazırladığı sözlüğe göre demografi, amacı insan nüfusunu incelemek olan ve bu nüfusun boyutlarını, yapısını ve çeşitli niteliklerini sayısal açıdan irdeleyen bir bilimdir.
Yukarıdaki tanımdan hareketle aşağıdaki konulardan hangisi demografinin araştırma konuları arasında yer almaz?

A) Evlilik yaşında değişim
B) Ölümlerin nedenleri
C) Doğumların artışı
D) Göç dinamikleri
E) İstihdamda azalma

Cevap: E) İstihdamda azalma

Açıklama: Demografi, nüfusun yapısal özelliklerini inceleyen bir bilimdir; istihdam ise ekonomi biliminde ele alınır.

2. 21. yüzyılda dünyada ve Türkiye’de kamu yönetimi açısından çokça tartışılacak demografik olgu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Boşanmaların artışı
B) Kentleşme
C) Evlilik yaşının ilerlemesi
D) Nüfus artışı
E) Nüfusun yaşlanması

Cevap: E) Nüfusun yaşlanması

Açıklama: Nüfusun yaşlanması, sağlık ve sosyal güvenlik sistemlerinde önemli değişimlere yol açmaktadır.

3. Demografik devrim, bir nüfus yapısından diğerine geçiş anlamına gelir.
Buna göre demografik devrimler ile ilgili aşağıdaki tespitlerden hangisi yanlıştır?

A) Dördüncü demografik devrim, sağlık hizmetlerinin gelişmesiyle başlamıştır.
B) Üçüncü demografik devrim, tarıma geçilmesiyle başlamıştır.
C) Beşinci demografik devrim, buzdolabının bulunması ile başlamıştır.
D) Birinci demografik devrim, ateşin bulunmasıyla başlamıştır.
E) İkinci demografik devrim, buzul çağının bitişi ve besin kaynaklarının çoğalmasıyla başlamıştır.

Cevap: C) Beşinci demografik devrim, buzdolabının bulunması ile başlamıştır.

Açıklama: Beşinci demografik devrim buzdolabıyla değil, dijital devrim ile ilişkilendirilir.

4. 19. yüzyılda Avrupa’da aşırı nüfus artışı en çok ….. çerçevesinde tartışılmıştır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) milliyetçilik
B) yoksulluk sorunu
C) yasaklar
D) yolsuzluk sorunu
E) dinî değerler

Cevap: B) yoksulluk sorunu

Açıklama: Nüfus artışının yoksulluğu artıracağı düşüncesi bu dönemde sıkça dile getirilmiştir.

5. Aşağıdakilerden hangisi Antik Yunan düşünürlerinin ideal nüfus sayısını korumak için önerdikleri yöntemlerden biri değildir?

A) Kolonilere göçmen göndermek
B) Doğumları sınırlandırmak
C) Köleleri azat etmek
D) Evlilik yaşını düzenlemek
E) Yabancılara vatandaşlık vermek

Cevap: C) Köleleri azat etmek

Açıklama:

6. Cumhuriyetin ilanından sonra yapılan ilk nüfus sayımında Türkiye’nin nüfusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) 8 milyon
B) 13 milyon
C) 24 milyon
D) 43 milyon
E) 21 milyon

Cevap: B) 13 milyon

Açıklama: 1927’de yapılan ilk resmi sayımda Türkiye’nin nüfusu yaklaşık 13 milyon olarak tespit edilmiştir.

7. İdeal nüfusun sabit bir nüfus olduğunu ifade eden Platon’a göre kentin daha düzenli bir şekilde yönetilebilmesi için gereken ideal vatandaş sayısı kaç olmalıdır?

A) 5.040
B) 10.000
C) 8.999
D) 12.135
E) 1.500

Cevap: A) 5.040

Açıklama: Platon’a göre ideal kent düzeni için 5.040 vatandaşa ihtiyaç vardır.

8. Demografik dönüşüm kuramına göre nüfus artış hızı üç aşamada değişmektedir. Bu üç aşama aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A) Hızlanır – Azalır – Yavaşlar
B) Azalır – Hızlanır – Yavaşlar
C) Azalır – Yavaşlar – Hızlanır
D) Hızlanır – Yavaşlar – Azalır
E) Yavaşlar – Azalır – Hızlanır

Cevap: D) Hızlanır – Yavaşlar – Azalır

Açıklama: Demografik dönüşümde ilk olarak artış hızı hızlanır, sonra yavaşlar ve nihayet azalır.

9. Demografik dönüşüm modeli, aşağıdaki sosyoloji kuramlarından hangisiyle benzerlik taşımaktadır?

A) Bağımlılık kuramı
B) İklim değişikliği kuramı
C) Kalkınma kuramı
D) Küreselleşme kuramı
E) Modernleşme kuramı

Cevap: E) Modernleşme kuramı

Açıklama: Demografik dönüşüm modeli, toplumsal gelişimin evrelerini modernleşme kuramıyla benzer şekilde ele alır.

10. Tarih boyunca nüfus konusunda en temel tartışma, ideal nüfusun tanımı üzerine olmuştur. Bu konuda başlıca ayrışmalardan biri pro-natalist ve anti-natalistler arasındadır. Pro-natalistlere göre ideal nüfus ….. olmalıdır.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) zengin
B) kalabalık
C) eğitimli
D) çalışkan
E) vasıflı

Cevap: B) kalabalık

Açıklama: Pro-natalist görüş, kalabalık bir nüfusu destekler.

11. Yüksek doğurganlık ve yüksek ölüm oranlarıyla tanımlanan bir demografik rejimden, doğum ve ölüm oranlarının düşük olduğu bir rejime geçişi açıklayan kuram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Demografik dönüşüm kuramı
B) Azalan verimlilik kuramı
C) Nüfus artışı kuramı
D) Besleme kapasitesi kuramı
E) Yaş piramidi kuramı

Cevap: A) Demografik dönüşüm kuramı

Açıklama: Bu kuram, doğum ve ölüm oranlarındaki değişimleri açıklamaktadır.

12. Aşağıdakilerden hangisi “de facto nüfus sayımı” yönteminin temel sorunlarından biri değildir?

A) Eksik saymalar
B) Güvenilirlik
C) Çift saymalar
D) Güncellik
E) Kapsayıcılık

Cevap: E) Kapsayıcılık

Açıklama: “De facto sayım” kapsayıcılık konusunda genelde sorun yaşamaz.

13. Yüksek nüfus artışı ülkelerin yönetimi açısından çeşitli zorluklar yaratmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu zorluklardan biri değildir?

A) İş gücü açığı
B) Altyapı hizmetlerinde sorunlar
C) Eğitimde yetersizlikler
D) Gıda eksiği
E) Sağlık kurumlarının yetersiz kalması

Cevap: A) İş gücü açığı

Açıklama: Yüksek nüfus artışı iş gücü açığı değil, fazlası yaratır.

14. Belli bir zaman diliminde nüfusun sayılması yoluyla, nüfusun bütününe dair betimleyici bir resim sunan demografik veri toplama yöntemine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nüfus kayıtları
B) Aile sicili
C) Doğum-ölüm istatistikleri
D) Nüfus sayımı
E) Demografik araştırma

Cevap: D) Nüfus sayımı

Açıklama: Nüfus sayımı, nüfusun tümüne dair veri sağlar.

15. Türkiye’de demografik dönüşüm sürecinin ikinci aşaması olarak 1950-1985 yılları arasında gözlemlenen başlıca demografik olgu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nüfusun yaşlanması
B) Hızlı nüfus artışı
C) Kontrollü nüfus politikası
D) Yurt dışından göç
E) Nüfusta durağanlık

Cevap: B) Hızlı nüfus artışı

Açıklama: 1950-1985 arası Türkiye’de hızlı nüfus artışı yaşanmıştır.

16. Nüfusu, cinsiyet ve yaş verileri üzerinden grafik şeklinde tanımlamaya yarayan yöntem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yaş piramidi
B) Nüfus sayımı
C) Soyağacı
D) Nüfus cüzdanı
E) Aile defteri

Cevap: A) Yaş piramidi

Açıklama: Yaş piramidi, nüfusun cinsiyet ve yaş durumunu görselleştirir.

17. Dünya nüfusu 20. yüzyılda 4,5 milyar artarak yaklaşık dört kat çoğaldı. Aşağıdakilerden hangisi bu hızlı artışın sebebi olarak gösterilemez?

A) Ölüm oranlarının düşmesi
B) Sağlık hizmetlerinin yaygınlaşması
C) Doğurganlığın artması
D) Tıp biliminin gelişmesi
E) Aşıların erişilebilirliğinin artması

Cevap: C) Doğurganlığın artması

Açıklama: Hızlı nüfus artışı doğurganlıktan çok ölüm oranlarının azalmasına bağlanır.

18. Dünyada nüfus artış hızının en yüksek olduğu dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1880’li yıllar
B) 1920’li yıllar
C) 1960’lı yıllar
D) 2000’li yıllar
E) 1940’lı yıllar

Cevap: C) 1960’lı yıllar

Açıklama: 1960’larda dünya nüfus artış hızı en üst seviyeye ulaşmıştır.

19. Cumhuriyet Dönemi’nde ilk nüfus sayımı kaç yılında yapılmıştır?

A) 1923
B) 1930
C) 1920
D) 1927
E) 1935

Cevap: D) 1927

Açıklama: Türkiye’de ilk resmi nüfus sayımı 1927’de yapılmıştır.

20. Bir ülkede bulunan tüm insanların, bulundukları yerleşim yerinde aynı gün içinde sayılmasına verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Demografik sayım
B) ADNKS
C) De jure sayım
D) De facto sayım
E) Mernis

Cevap: D) De facto sayım

Açıklama: De facto sayım, insanların bulundukları yerde aynı gün sayılmasını ifade eder.