Oyun Ve Oyun Materyalleri 2024-2025 Vize Soruları

Oyun ve Oyun Materyalleri Üzerine Kapsamlı İnceleme

Oyun, çocukların gelişim süreçlerinde en etkili öğrenme ve deneyim kazanma araçlarından biridir. Çocukların yaş gruplarına, gelişim düzeylerine ve kişisel ilgi alanlarına göre oyun türleri farklılık göstermekte ve çeşitli beceriler kazanmalarına katkı sağlamaktadır. Bu yazıda, 2024-25 dönemi “Oyun ve Oyun Materyalleri” vize sorularında yer alan oyun kavramları, teorileri ve çocuk gelişimindeki önemleri ele alınacaktır.

Sensorimotor Oyun ve Erken Çocukluk Dönemi

Erken çocukluk döneminde, özellikle 2-3 yaş grubundaki çocuklar zamanlarının büyük bir kısmını sensorimotor oyunlara ayırır. Sensorimotor oyunlar, çocukların çevresindeki nesnelerle etkileşime girerek duyusal ve motor becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Bu dönemde çocuklar, ellerini kullanarak nesneleri keşfeder, ağızlarına götürerek tanımaya çalışırlar. Gesell’in araştırmasına göre 18-24 aylık çocuklar, basit blok oyunları ile temel yapı kurma becerilerini geliştirirler. Bu oyunlar, çocukların düşünme ve planlama yetilerini erken yaşlarda şekillendirir.

Fiziksel Aktivite ve Egzersiz Oyunları

Fiziksel aktivite oyunları, özellikle erken çocukluk döneminde yaygındır. Bu tür oyunlar, çocukların büyük kas becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Koşmak, tırmanmak ve atlamak gibi aktiviteler, çocukların bedensel gelişimini destekler. Ancak dinlemek gibi pasif aktiviteler bu kategoride yer almaz; zira fiziksel oyunlarda büyük kasların aktif katılımı gereklidir. Bu oyunlar sadece bedensel gelişimi değil, aynı zamanda özgüven, sosyal beceriler ve grup içi etkileşimleri de destekler.

Oyun Teorileri ve Duyusal Deneyimler

Oyun teorisyenlerinden Karl Gross, “itiş kakış oyunları” gibi kavramları tanımlayarak çocukların oyun aracılığıyla sosyal davranışlar geliştirdiğini ifade etmiştir. Ayrıca psikanalitik oyun teorileri, çocukların oyun yoluyla duygusal deneyimler yaşayıp travmatik olaylara hâkim olabildiğini belirtir. Örneğin, kum, kil ve çamur gibi doğal malzemelerle oynanan oyunlar, çocukların duyusal gelişimini sağlar ve stres atmalarına yardımcı olur.

Vygotsky ve Bilişsel Gelişim

Vygotsky’e göre oyun, çocukların bilişsel gelişimlerini destekleyen en önemli araçlardan biridir. Çocuklar oyun sırasında bilişsel olarak kendilerini aşarak yeni bilgi ve beceriler edinir. Vygotsky’nin proksimal gelişim alanı teorisi çerçevesinde, oyun sayesinde çocuklar kendi yaş gruplarının ötesine geçebilir ve gelişimsel olarak ilerleyebilirler. Bu durum, çocukların bilişsel esneklik kazanmalarına ve düşünsel becerilerini geliştirmelerine imkan tanır.

Sembolik Oyunlar ve Piaget’nin Gelişim Aşamaları

Jean Piaget, çocukların gelişim aşamalarını tanımlarken sembolik oyunların çocukların gelişiminde önemli bir yer tuttuğunu vurgulamıştır. Sembolik oyunlar, çocukların nesneleri farklı rollerle ilişkilendirmelerine ve hayal güçlerini kullanarak çeşitli senaryolar yaratmalarına olanak sağlar. Bloklarla yapı kurma gibi sembolik oyunlar, çocukların yaratıcılığını artırır ve soyut düşünme becerilerini geliştirir.

Evrimsel Tekrar Teorisi ve Oyunun Evrenselliği

Evrimsel tekrar teorisine göre çocuk oyunları, insan ırkının tarihsel gelişimini yansıtır. Örneğin, aşiret döneminde oynanan takım oyunları, günümüzdeki sosyal grup oyunlarına benzer. Bu teoriye göre, çocuk oyunları insanlık tarihinin farklı dönemlerini sembolize eden davranış kalıpları içerir. Çocuklar bu oyunlar aracılığıyla toplumun geçmiş kültür ve değerlerini yeniden yaşarlar.

Oyun ve Beyin Gelişimi

Oyun, çocukların sadece sosyal ve duygusal gelişimini değil, aynı zamanda beyin gelişimini de destekler. Keşif ve oyun sürecinde salgılanan beyin kaynaklı nörotrofik faktörler, beyin hücrelerinin büyümesine ve sinir bağlantılarının güçlenmesine katkı sağlar. Bu nedenle, çocukların oyun oynaması, onların zihinsel gelişiminde de kritik bir rol oynar.

Sonuç

Oyun, çocuğun bedensel, bilişsel ve sosyal gelişimi için vazgeçilmez bir unsurdur. Çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun oyun materyalleri ve ortamları sağlamak, onların kendilerini keşfetmelerine ve dünyayı tanımalarına yardımcı olur. Bu nedenle, çocuk eğitiminde oyun çeşitliliğine önem vermek, onların hayat boyu kullanacakları becerileri edinmelerini sağlayacaktır.

Oyun Ve Oyun Materyalleri 2024-2025 Vize Soruları

1- Çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine bağlı olarak gün boyunca her bir oyun türüne farklı zamanlar ayrılabilir.
Buna göre 2­3 yaş arası çocuklar zamanlarının yaklaşık yüzde kaçını sensorimotor oyuna ayırmaktadırlar?

A) %71’ini
B) %33’ünü
C) %40’ını
D) %25’ini
E) %50’sini

Cevap : E) %50’sini

Açıklama :

2- Gesell 1-5 yaş arası bloklarla yapı oyunu aşamalarını incelemiştir. Gesell’e göre 18­24 aylık çocuklar bloklarla yapı oyununun hangi aşamasındadırlar?

A) Karmaşık iki boyutlu yapılar inşa ederler.
B) Basit bir şekilde blokları istiflemeye veya düzenlemeye başlarlar.
C) Blokları sadece kavrayıp ağzına götürürler.
D) Üç boyutlu yapılar inşa ederler.
E) Bloklarla rol yapma oyunlarına başlarlar.

Cevap : B) Basit bir şekilde blokları istiflemeye veya düzenlemeye başlarlar.

Açıklama : 18-24 aylık çocuklar blokları üst üste koyma veya yan yana düzenleme gibi temel yapı oyunlarıyla ilgilenir.

3- Baloncuk Patlatma Eğlencesi (18­36 ay) oyununda desteklenen davranışlar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Duygusal ifadeler ve empati
B) Dikkat ve bellek geliştirme
C) Yaratıcı düşünme ve problem çözme
D) Sosyal etkileşim ve grup çalışması
E) İnce motor gelişimi ve el-göz koordinasyonu

Cevap : E) İnce motor gelişimi ve el-göz koordinasyonu

Açıklama : Baloncuk patlatma gibi oyunlar, çocukların ince motor becerilerini ve el-göz koordinasyonunu geliştirir.

4- Smilansky’in oyun gelişim modelinde yer alan işlevsel/keşifsel oyun, hangi dönemde görülmektedir?

A) Son çocukluk dönemi
B) Bebeklik dönemi
C) Ergenlik dönemi
D) Orta çocukluk dönemi
E) Erken çocukluk dönemi

Cevap : B) Bebeklik dönemi

Açıklama : İşlevsel oyun bebeklik döneminde ortaya çıkar ve çocukların nesneleri tanımasını sağlar.

5- İtiş kakış oyununu akademik olarak ilk tanımlayan kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Pellegrini
B) Smith
C) Freud
D) Piaget
E) Karl Gross

Cevap : E) Karl Gross

Açıklama : Karl Gross, çocuk oyunlarını detaylandırarak “itiş kakış oyunu” gibi terimleri literatüre kazandırmıştır.

6- Uzgiris’in bebek gelişim ölçeğinde, bebekler hangi ayda nesneleri ağzına götürmeye başlar?

A) 2. ay
B) 6. ay
C) 4. ay
D) 3. ay
E) 5. ay

Cevap : A) 2. ay

Açıklama :

7- Oyunla ilgili açıklamalar aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Vygotsky
B) Erikson
C) Piaget
D) Frobel
E) Bruner

Cevap : A) Vygotsky

Açıklama : Vygotsky’e göre oyun çocukların bilişsel gelişimlerini destekleyen bir araçtır.

8- Piaget’in sensörimotor alıştırma oyunu/saf alıştırma oyununun ortaya çıktığı yaş aşağıdakilerden hangisidir?

A) 10-15 ay
B) 2-5 ay
C) 5- 10 ay
D) 15-18 ay
E) 18-24 ay

Cevap : B) 2-5 ay

Açıklama :

9- Pellegrini ve Smith’in fiziksel oyununun egzersiz oyunları formu hangi dönemde ortaya çıkmaktadır?

A) Son çocukluk dönemi
B) Ergenlik dönemi
C) Erken çocukluk dönemi
D) Orta çocukluk dönemi
E) Bebeklik dönemi

Cevap : C) Erken çocukluk dönemi

Açıklama : Erken çocukluk döneminde fiziksel aktiviteyi içeren egzersiz oyunları yaygındır.

10- Piaget’nin sembolik oyun aşamasında çocuklar hangi oyun türünü oynarlar?

A) Misket oyunu
B) Bloklarla yapı kurma
C) Ebeleme oyunu
D) Oyuncağı yere düşürme
E) Çıngırak sallama

Cevap : B) Bloklarla yapı kurma

Açıklama :

11- Rahatlama ve dinlenme teorisine göre oyunun temel amacı nedir?

A) Yetişkin rollerine hazırlanmak
B) Fazla enerjiyi serbest bırakmak
C) Yaratıcılığı artırmak
D) Kaybedilen enerjiyi geri kazanmak
E) Sosyal ilişkileri güçlendirmek

Cevap : D) Kaybedilen enerjiyi geri kazanmak

Açıklama : Bu teoriye göre oyun dinlenme ve rahatlama aracıdır.

12- Çoğu çocuk kil, kum, çamur, su ve farklı doku, ses ve kokulara sahip diğer malzemelerle oynamaktan hoşlanır. Böyle bir oyun duyularını geliştirir.

Yukarıda açıklaması verilen Miller ve Almon’un işaret ettiği oyun türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sanatla oyun
B) Ustalık oyunu
C) Duyusal oyun
D) Küçük kas gelişimi oyunu
E) Büyük kas gelişimi oyunu

Cevap : C) Duyusal oyun

Açıklama : Bu tür oyunlar, duyusal becerileri geliştirmeye odaklanır.

13- Çocukların nesneleri kullanırken meşgul olduğu oyunlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Sensorimotor-keşifsel oyun
B) Dramatik oyun
C) İtiş kakış oyunları
D) Kurallı oyun
E) Yapı-inşa oyunu

Cevap : C) İtiş kakış oyunları

Açıklama :

14- Aşağıdakilerden hangisi çocukların fiziksel aktiviteye katılımını etkileyen fiziksel çevreyle ilgili faktörlerden biri değildir?

A) Erişim
B) Hava
C) Mevsim
D) Motivasyon
E) Aktivite çeşidi

Cevap : D) Motivasyon

Açıklama : Motivasyon fiziksel çevreden ziyade içsel bir faktördür.

15- Oyun yoluyla çocuklar isteklerini yerine getirebilir ve hayatlarındaki travmatik olaylara hâkim olabilir. Bu açıklama hangi teori ile ilgilidir?

A) Bağlamsal teori
B) Üst iletişimsel (meta communicative) oyun teorisi
C) Uyarılma/haz değişimi teorisi
D) Bilişsel oyun teorileri
E) Psikanalitik oyun teorileri

Cevap : E) Psikanalitik oyun teorileri

Açıklama : Bu teori, oyunların duygusal gelişimdeki rolüne vurgu yapar.

16- Sheridan’a göre, kurallara sahip oyunların başlama yaşı kaçtır?

A) 4 yaş
B) 3 yaş
C) 2 yaş
D) 7-8 yaş
E) 5-6 yaş

Cevap : A) 4 yaş

Açıklama :

17- Bebeklik döneminde oynanan bir oyunda ses kayıt cihazı kullanmak bebeğin ilk olarak hangi gelişim alanına yönelik desteklemeyi amaçlar?

A) Bilişsel
B) Duygusal
C) İşitsel
D) Öz bakım
E) Sosyal

Cevap : C) İşitsel

Açıklama : Ses kayıtları işitsel algıyı ve duyusal farkındalığı destekler.

18-Oyun ve keşif, beyin hücrelerinin büyümesi için gerekli olan ….. salgılanmasını tetikler.

Yukarıda verilen boşluğa uygun olan seçenek aşağıdakilerden hangisidir?

A) sinir hücresi
B) akson
C) nöron
D) beyin kaynaklı nörotrofik faktör
E) dentrit

Cevap : D) beyin kaynaklı nörotrofik faktör

Açıklama : Oyun ve keşif faaliyetleri beyin sağlığı ve büyüme faktörleri için önemlidir.

19- Aşağıdakilerden hangisi büyük kas becerilerini içeren aktif oyun davranışlarından biri değildir?

A) Koşmak
B) Tırmanmak
C) Atlamak
D) Dinlemek
E) Dengede durmak

Cevap : D) Dinlemek

Açıklama : Dinlemek, büyük kas becerisi gerektirmez; pasif bir aktivitedir.

20- Evrimsel tekrar teorisinde insan ırkının tarihi, çocukların oyunlarıyla temsil edilmektedir.
Verilen açıklamaya göre yapılan eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Vahşi evre – tırmanma
B) Tarımsal/ataerkil evre – kum kazma
C) Göçebe evresi – evcil hayvanlar
D) Aşiret evresi – takım oyunları
E) Hayvan evresi – sallanma

Cevap : A) Vahşi evre – tırmanma

Açıklama :