Özel Eğitime Giriş 2024-2025 Vize Soruları

Dil Gelişim Evreleri

Özel eğitimde dil gelişim evreleri, çocuğun konuşma becerilerinin izlenmesi ve değerlendirilmesi açısından önem taşır. Dil gelişiminde ilk aşama ağlama evresi olarak tanımlanır ve doğumdan hemen sonra başlar. İkinci evre olan agulama evresi (2-6 ay), bebeklerin ses çıkarmaya başladığı dönemdir. 6-12 ay arasında ise bebekler “ba-ba, de-de, ma-ma” gibi sesleri birleştirerek hecelere ayırır; bu evre “çağıldama” evresi olarak adlandırılır. Bu evreleri tanımak, dil gelişimindeki olası gecikmeleri tespit etmek için önemlidir.

Zedelenme ve Engel Kavramları

Zedelenme, bireyin doğrudan bir engel ile karşı karşıya kalmasını ifade eder. Örneğin, görme yetisinin olmaması zedelenmedir. Ancak, engel olarak tanımlanabilmesi için çevresel bir kısıtlayıcı durumun varlığı gerekir; örneğin, tekerlekli sandalye kullanan bir bireyin rampasız bir ortama erişememesi engel yaratır. Özel eğitimde, bireyin zedelenme durumları göz önünde bulundurularak bireyselleştirilmiş bir eğitim planı hazırlanır.

Özel Eğitimin İlkeleri

Özel eğitimin temel ilkesi, eğitim programlarının bireysel gereksinimlere göre şekillendirilmesi ve her bireyin en az kısıtlanmış ortamda eğitim görme hakkına sahip olmasıdır. Bu, özel gereksinimli bireylerin normal gelişim gösteren akranlarıyla bir arada eğitim almasını sağlar. Ayrıca, bireyin sosyal hakları gözetilerek eğitimin sürdürülebilir hale gelmesi önem taşır.

Öğrenme Güçlüğü ve Görsel Algı Testleri

Özel öğrenme güçlüğü, bireyin görsel ve dilsel algılama becerilerindeki sorunları içerir. Bender Gestalt testi gibi testler, görsel algı ve motor fonksiyonları değerlendirmek için kullanılır. Bu testlerle öğrencinin akademik performansını etkileyen algısal sorunlar saptanabilir ve öğrenme güçlüğü olan bireyler için uygun eğitim stratejileri geliştirilir.

Akıcı Konuşma Bozuklukları

Akıcı konuşma bozuklukları arasında en yaygın olanı kekemeliktir. Birey, ses ya da sözcük tekrarları, duraksamalar ve uzatmalar gibi sorunlar yaşayabilir. Bu durum, sosyal etkileşimde güçlük yaratabileceğinden, erken yaşta tanı ve müdahale önemlidir.

Zihinsel Yetersizliğin Nedenleri

Zihinsel yetersizliğin doğum öncesi, doğum sırasında ve doğum sonrası çeşitli nedenleri olabilir. Örneğin, doğum sonrası kazalar veya yüksek ateşli hastalıklar zihinsel yetersizliğe yol açabilir. Bu nedenle, zihinsel yetersizliği olan bireylerin durumları kapsamlı bir şekilde değerlendirilerek eğitim planları hazırlanır.

Fonolojik Farkındalık ve Dil Becerileri

Fonolojik farkındalık, okuma yazma sürecinde önemlidir. Kafiye oluşturma, harfleri tanıma ve sesleri ayırt etme gibi beceriler, çocukların okuma yazma başarısını doğrudan etkiler. Bu becerilerde zorluk yaşayan çocuklar, özel eğitim sürecine dâhil edilerek fonolojik farkındalık eğitimi alır.

Uyumsal İşlev ve Değerlendirme Yöntemleri

Türkiye’de çocukların uyumsal işlevleri değerlendirilirken en çok ailelerden alınan bilgiler kullanılır. Uyumsal işlev, bireyin günlük yaşama adaptasyonu ve sosyal becerileri kapsar. Çocuğun sosyal ortamlarda nasıl davrandığı, özbakım becerileri ve çevresiyle olan ilişkileri uyumsal işlevlerin göstergelerindendir.

Otizm Spektrum Bozukluğu ve Dil Gelişimi

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklarda zamirleri yanlış kullanma gibi dil gelişim sorunları yaygındır. Bu çocuklar sıklıkla “ben” ve “sen” gibi zamirleri karıştırır. Ayrıca, bazı çocuklar taklit becerilerinde başarılı olabilirken, bazıları sosyal etkileşimde zorluk yaşayabilir. OSB tanısında bireylerin erken yaşta eğitime yönlendirilmesi, gelişimleri açısından kritik önem taşır.

Disgrafi ve Yazı Becerileri

Disgrafi, yazma güçlüğü olarak bilinir ve genellikle harfleri ters yazma ya da kelimeleri yanlış sırayla yazma gibi sorunlar içerir. Bu, bireyin akademik başarısını olumsuz etkileyebilir. Disgrafi tanısı konan bireylere yazma becerilerini destekleyecek eğitim programları uygulanır.

Özet

“Özel Eğitime Giriş” konusuyla ilgili temel kavramları ve özel eğitim sürecindeki önemli tanı, değerlendirme ve müdahale yöntemlerini öğrenmek, soruları daha doğru yanıtlamanızı sağlayacaktır

1- Bebeğin “baba, dede, mama” gibi sesli ve sessiz harfleri bir araya getirerek farklı sesler oluşturması hangi evrede görülmektedir?

A) 6. Evre, İlk Gramer Süreci (24-60 ay)
B) 2. Evre, Agulama (2-6 ay)
C) 3. Evre, Heceleme/Çağıldama (6-12 ay)
D) 1. Evre, Ağlama (0-2 ay)
E) 4. Evre, Tek Sözcük Dönemi (12-18 ay)

Cevap : C) 3. Evre, Heceleme/Çağıldama (6-12 ay)

Açıklama : Bu evre, bebeğin farklı sesleri birleştirerek anlamlı sesler çıkardığı dönemdir.

2- Aşağıdakilerden hangisi zedelenme kavramına bir örnektir?

A) Bireyin yüksek olduğu için kaldırıma tekerlekli sandalye ile çıkamaması
B) Bireyin görememesi
C) Bireyin ateşli hastalık geçirmesi
D) Bireyin rampa olmadığı için okula giriş yapamaması
E) Bireyin işitme cihazı olmadığı için duyamaması

Cevap : C) Bireyin ateşli hastalık geçirmesi

Açıklama :

3- Aşağıdakilerden hangisi özel eğitimin ilkelerinden biridir?

A) Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve uygulanması esastır.
B) Eğitim, bireyin gereksinimlerine göre planlanır.
C) Kişisel ve grup çalışması yöntemleriyle hizmet sağlanır.
D) Sosyal ve sportif etkinliklerle refakat hizmetleri sunulur.
E) Bireyin, tipik gelişim gösteren akranlarıyla aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır.

Cevap : A) Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve uygulanması esastır.

Açıklama : Özel eğitim, bireysel gereksinimlere göre planlanır.

4- Özel öğrenme güçlüğünün tanılanmasında görsel algıyı ölçmek için hangi test kullanılmaktadır?

A) IQ Testleri
B) Yazı Dili Testi
C) Dil Gelişim Testi
D) Stanford-Binet
E) Bender Gestalt

Cevap : E) Bender Gestalt

Açıklama : Bender Gestalt Testi, görsel algı ve motor işlevleri ölçen bir testtir.

5- Akıcı konuşma bozukluğu olan birey hangi problemleri yaşayabilmektedir?

A) Ses sözcük duraklamaları
B) Ses sözcük tekrarları
C) Ses sözcük değiştirme
D) Ses sözcük uzatmaları
E) Kaslarda aşırı kasılma

Cevap : C) Ses sözcük değiştirme

Açıklama :

6- Aşağıdakilerden hangisi zihinsel yetersizliğin doğum sonrası nedenlerinden biridir?

A) Madde bağımlılığı
B) Kromozom bozuklukları
C) Kordon dolanması
D) Trafik kazaları
E) Doğumda oksijensiz kalma

Cevap : D) Trafik kazaları

Açıklama : Doğum sonrası çevresel faktörler zihinsel yetersizliklere neden olabilir.

7- Aşağıdakilerden hangisi fonolojik farkındalık becerisi alanında yaşanabilecek problemler arasında gösterilemez?

A) Kafiye oluşturan sesleri ayırt etme
B) Okuduğunu anlama
C) Başlangıç harflerini tanıma
D) Sözcüğün ortasındaki harfleri tanıma
E) Sözcükleri harflerine ayırma

Cevap : B) Okuduğunu anlama

Açıklama : Fonolojik farkındalık, sesleri tanıma ve ayırt etme becerisidir, okuduğunu anlama ile doğrudan ilgili değildir.

8- Türkiye’de çocukların uyumsal işlevlerini değerlendirmede aşağıdakilerden hangisi en çok kullanılmaktadır?

A) Çocuğun ailesinden alınan bilgi
B) Çocuğun komşularından alınan bilgi
C) Zeka testinden alınan puan
D) Çocuğun doktorundan alınan bilgi
E) Çocuğun öğretmeninden alınan bilgi

Cevap : A) Çocuğun ailesinden alınan bilgi

Açıklama : Uyumsal işlevlerin değerlendirilmesinde aileden alınan bilgi önemlidir.

9- Dil ve konuşma bozukluklarının tanılanmasında ayırıcı tanı olarak aşağıdakilerden hangisi göz önünde bulundurulmamaktadır?

A) Zihinsel yetersizlik
B) Ses uzatmaları
C) Otizm
D) İşitme bozukluğu
E) Nörolojik sorunlar

Cevap : B) Ses uzatmaları

Açıklama : Ses uzatmaları bir semptomdur, ayırıcı tanı kriteri değildir.

10- Aşağıdakilerden hangisi Otizm Spektrum Bozukluğu’na sahip bireylerin dil gelişim özelliklerinden biridir?

A) Zamirleri uygun yerinde kullanabilirler.
B) Ben-sen gibi zamirleri sıklıkla karıştırabilirler.
C) Genellikle alıcı dil becerileri, ifade edici dil becerine göre daha iyidir.
D) Sıfatları uygun yerde kullanmakta zorluklar yaşamaktadırlar.
E) Taklit becerileri oldukça iyidir.

Cevap : B) Ben-sen gibi zamirleri sıklıkla karıştırabilirler.

Açıklama : Otizmli bireylerde zamirleri karıştırma sıkça gözlemlenir.

Özel Eğitime Giriş 2024-2025 Vize Soruları

11- Akıcı konuşma bozukluğunun halk arasında yaygın ismi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Apraksi
B) Dispraksi
C) Kekemelik
D) Dizatri
E) Disleksi

Cevap : C) Kekemelik

Açıklama : Kekemelik, halk arasında en bilinen akıcı konuşma bozukluğudur.

12- Otizm Spektrum Bozukluğu gösteren bireylerin taranmasının amacı nedir?

A) Risk altındaki bireylerin tespit edilerek, erkenden eğitime başlamaları
B) Risk altında olmayan çocukların tespit edilmesi ve eğitime başlamaları
C) Dil gelişimlerinin desteklenmesi için konuşma terapistlerine yönlendirilmesi
D) Tanı alma ihtimali olmayan bireylerin değerlendirilmesi ve bildirilmeleri
E) Risk altındaki bireyleri bularak kendi aralarında karşılaştırılması

Cevap : A) Risk altındaki bireylerin tespit edilerek, erkenden eğitime başlamaları

Açıklama : Erken teşhis, otizmli bireylerin gelişim süreçlerini desteklemek için önemlidir.

13- Otizm teşhisi ilk kim tarafından ve hangi tarihte konulmuştur?

A) Hans Asperger – 1956
B) Leo Kanner – 1943
C) Micheal Greenspan – 1945
D) Nick Cole – 1942
E) Antony Mil – 1940

Cevap : B) Leo Kanner – 1943

Açıklama : Leo Kanner, otizm terimini ilk olarak 1943 yılında tanımlamıştır.

14- “Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin, toplumla bütünleşmesini sağlamaya yönelik; sosyal, öz bakım, dil ve iletişim, akademik ve mesleki alanlardaki davranışları kazandırmak amacıyla, destek eğitim hizmetlerinin sağlanması yoluyla yetersizliği olmayan akranlarıyla bir arada olmasını sağlayan en uygun eğitim ortamı” olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kaynaştırma ortamı
B) Ayrı gündüzlü okul
C) Ayrı yatılı okul
D) Kaynak oda
E) En az sınırlandırılmış ortam

Cevap : E) En az sınırlandırılmış ortam

Açıklama : Bu ortam, özel gereksinimli bireyin toplumla bütünleşmesini sağlar.

15- Davranışsal müdahale zihinsel yetersizliği olan çocuklarda hangi amaçla kullanılmaktadır?

A) Öz bakım becerileri kazandırmak için
B) Dil becerilerini geliştirmek için
C) Bilişsel beceriler kazandırmak için
D) Olumlu davranışları arttırmak için
E) Günlük yaşam becerileri kazandırmak için

Cevap : D) Olumlu davranışları arttırmak için

Açıklama : Davranışsal müdahale, istenmeyen davranışları azaltmak ve olumlu davranışları artırmak için kullanılır.

16- Aşağıdakilerden hangisi merkezi sinir sistemindeki yetersizliklerden kaynaklanan bedensel yetersizlik değildir?

A) Multiple Sklerozis
B) Serebral Palsi
C) Spina Bfida
D) Çocuk Felci
E) Çocukluk Artriti

Cevap : E) Çocukluk Artriti

Açıklama : Çocukluk artriti merkezi sinir sistemi kaynaklı bir yetersizlik değildir.

17- Yardımcı araçlar kullanarak sosyal ortamlara adapte olup, özbakım ve akademik anlamda desteğe ihtiyaç duyan bireyin yaşadığı bedensel yetersizlik hangi derecededir?

A) Az derecede
B) Ağır derecede
C) Çok ağır derecede
D) Hafif derecede
E) Orta derecede

Cevap : E) Orta derecede

Açıklama : Orta derecede bedensel yetersizliğe sahip bireyler, belirli yardımcı araçlarla sosyal uyum sağlayabilir.

18- Görme yetersizliği olan bireylerin özellikleriyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Jest mimik kullanmada güçlük çekebilmektedir.
B) Dil gelişimlerinde güçlük çekebilmektedir.
C) İnce motor becerilerde güçlük çekebilmektedir.
D) İşitme duyusunu kullanmada güçlük çekebilmektedir.
E) Sosyal gelişimlerinde güçlük çekebilmektedir.

Cevap : D) İşitme duyusunu kullanmada güçlük çekebilmektedir.

Açıklama : Görme yetersizliği işitme duyusunu doğrudan etkilemez.

19- Özel öğrenme güçlüğü ilk kez kim tarafından kullanılmış ve onaylanmıştır?

A) Samuel Kirk
B) Adolf Kussmaul
C) Franz Joseph Gall
D) DSM-V
E) William Cruickshank

Cevap : A) Samuel Kirk

Açıklama : Samuel Kirk, özel öğrenme güçlüğü kavramını ilk kez tanımlayan kişidir.

20- Disgrafi alanında problem yaşayan birey hangi becerileri yerine getirirken zorlanmaktadır?

A) Olay sırasını hatırlama
B) Uygun tonlama
C) Okuduğunu anlama
D) Harf ve kelime ters yazma
E) Ana düşünceyi bulma

Cevap : D) Harf ve kelime ters yazma

Açıklama : Disgrafi, yazma ve harflerin doğru şekilde yazılması ile ilgili bir zorluktur.