Sosyal – Duygusal Gelişim 2024-2025 Vize Soruları

Sosyal-Duygusal Gelişim: Temel Kavramlar ve Kuramsal Yaklaşımlar

Sosyal-duygusal gelişim, bireylerin duygularını yönetme, empati kurma, sosyal ilişki geliştirme ve toplumsal rollere uyum sağlama becerilerini içerir. Bu alanın anlaşılması için psikoloji, sosyoloji ve biyoloji gibi çeşitli disiplinler bir araya gelir. 2024-2025 Sosyal-Duygusal Gelişim vize soruları, bu gelişimin temel kuramlarını ve çocuk gelişimindeki aşamaları ortaya koymaktadır.

Duyguların Fonksiyonu: Fonksiyonalist Yaklaşım

Fonksiyonalist yaklaşıma göre, duygular bireylerin çevreye uyum sağlaması ve hedeflerine ulaşması için işlevsel bir role sahiptir. Bu yaklaşımda duygular, hayatta kalma ve toplumsal ilişkileri sürdürmede önemlidir. Örneğin, tehlike anında korku duygusu kişiyi koruma işlevi görür.

Vygotsky’nin Sosyal Etkileşim Teorisi

Vygotsky, sosyal etkileşimin bireylerin bilişsel ve sosyal-duygusal gelişiminde kritik bir rol oynadığını savunur. Ona göre, çocuklar bilgiyi, daha yetenekli kişilerle kurdukları etkileşimler yoluyla öğrenir. Vygotsky’nin “iskele kurma” kavramı, çocukların bu sosyal bağlamda desteklenmesini ifade eder.

Sosyal Öğrenme Teorisi: Cinsiyet Rolleri

Albert Bandura’nın sosyal öğrenme teorisine göre, çocuklar cinsiyet rolleri ve sosyal beklentileri gözlem yoluyla öğrenirler. Çocuklar, çevrelerinde gözlemledikleri davranışları model alarak, cinsiyet kimliklerini şekillendirirler. Bu yaklaşım, çocukların cinsiyetle ilgili davranışları, toplumdaki diğer bireyleri gözlemleyerek öğrendiğini savunur.

Psikanalitik Kuram: Cinsiyet ve Kimlik Gelişimi

Freud’un psikanalitik kuramı, çocukların cinsiyet kimliklerini aynı cinsiyetten ebeveynle özdeşleşme süreciyle geliştirdiklerini öne sürer. Freud’a göre, erkek çocuklar Oedipus karmaşası, kız çocuklar ise Elektra kompleksi yaşar. Bu süreç, çocukların toplumsal cinsiyet rollerini içselleştirmelerinde önemli bir dönemeçtir.

Bilişsel Gelişim ve Cinsiyet Anlayışı

Piaget’in bilişsel gelişim teorisi, çocukların gelişimsel olarak cinsiyet farkındalığına ulaşmasını açıklayan aşamalar sunar. Çocuklar önce cinsiyet etiketleme, sonra cinsiyet sabitliği ve en sonunda cinsiyet stabilitesi gibi aşamalardan geçerek toplumsal cinsiyet rollerine dair bir anlayış geliştirirler.

Zor Mizaç Özellikleri

Bebeklik döneminde bazı çocuklar zor mizaca sahip olabilir. Bu bebekler, yeni rutinlere uyum sağlamada daha fazla zorluk yaşar. Zor mizaca sahip çocuklar genellikle düzenli uyku ve beslenme rutinlerinden daha fazla sapma gösterirler. Bu tür özellikler, çocukların sosyal-duygusal gelişiminde belirleyici olabilir.

Arkadaşlık ve Sosyal İlişkiler

Çocukların arkadaşlık anlayışı 3 yaş civarında gelişir. Bu dönemde çocuklar, basit oyun ilişkilerinde arkadaşlık bağları kurar ve çatışmalar yaşayabilirler. Bu çatışmalar, çocukların sosyal becerilerini ve empati yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olur.

Klasik Koşullama ve Duygusal Tepkiler

Watson’a göre, duygusal tepkiler çoğunlukla klasik koşullama yoluyla öğrenilir. Örneğin, bir annenin sesi veya yüzü gibi nötr uyaranlar, tekrarlandıkça duygusal tepkilerle ilişkilendirilir. Bu öğrenme mekanizması, bireylerin çevresel uyaranlara karşı duygusal tepkiler geliştirmesinde önemli bir rol oynar.

Otoriter Ebeveynlik ve Ergenlik

Otoriter ebeveynlik tarzı, çocukların sosyal ve akademik gelişimlerini olumsuz etkileyebilir. Çocuklar bu tarz bir ebeveynlik altında, düşmanlık ve isyan gibi davranışlar sergileyebilirler. Bu bağlamda, çocukların otoriter değil, destekleyici bir ebeveynlik tarzı ile büyütülmeleri önemlidir.

Öz Yeterlik ve Kendini Yönetme

Bandura’nın öz yeterlik kavramı, bireylerin belirli bir görevde başarılı olacağına dair inancını ifade eder. Öz yeterlik, bireylerin motivasyonunu ve kendini yönetme becerisini destekler. Bu kavram, çocukların başarma duygusunu geliştirmesi için önemlidir.

Sosyal – Duygusal Gelişim 2024-2025 Vize Soruları

Sonuç

Sosyal-duygusal gelişim teorileri, bireylerin toplumsal uyum sağlamalarında ve sağlıklı ilişkiler geliştirmelerinde önemli rol oynar. Çocukların, duygusal tepkilerini ve sosyal becerilerini bu teorilerin ışığında geliştirmeleri, onların yetişkinlikte başarılı bireyler olmalarına katkı sağlar

1. ….. göre, duygular hedeflere ulaşmak ve çevreye uyum sağlamak için yardımcı olur.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Bilişsel teoriye
B) Genetik-olgunlaşma teorisine
C) Fonksiyonalist (işlevselci) görüşe
D) Psikanalitik teoriye
E) Öğrenme teorisine

Cevap: C) Fonksiyonalist (işlevselci) görüşe

Açıklama: Fonksiyonalist görüş, duyguların hedeflere ulaşmak ve çevreye uyum sağlamak için işlevsel olduğunu öne sürer.

2. Aşağıda verilenlerden hangisi Vygotsky’nin teorisi ile ilgili bir açıklama değildir?

A) Bilişsel gelişim, iskele kurma ile bilişsel çıraklık gibi aktif sosyal bağlamlar yaratarak desteklenir.
B) Çocuk sözlü etkileşimlerle onları teşvik eden yetenekli başkaları ile etkileşime girdikçe bilişsel gelişim ilerler.
C) Bilişsel gelişim, devam eden bir süreç içinde meydana gelir.
D) Bilişsel gelişim, çocuğun yetiştiği sosyokültürel bağlama ve dil kullanımına bağlıdır.
E) Temel gelişimsel kavramlar şema, özümleme, uyum ve dengedir.

Cevap: E) Temel gelişimsel kavramlar şema, özümleme, uyum ve dengedir.

Açıklama: Bu kavramlar Piaget’in teorisine aittir, Vygotsky’nin teorisiyle ilgili değildir.

3. Çocuklar cinsiyetle ilgili davranış ve beklentileri başkalarının davranışlarını gözlemleyerek öğrenirler.
Cinsiyet kimliğinin gelişimini yukarıdaki şekilde açıklayan kuram aşağıdakilerden hangisidir?.

A) Cinsiyet şema kuramı
B) Biyolojik kuram
C) Psikanalitik kuram
D) Bilişsel kuram
E) Sosyal öğrenme kuramı

Cevap: E) Sosyal öğrenme kuramı

Açıklama: Sosyal öğrenme kuramı, davranışların gözlem yoluyla öğrenildiğini savunur.

4. Arkadaş çatışmasının başladığı yaş aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilmiştir?

A) 2,5 yaş
B) 4 yaş
C) 3 yaş
D) 2 yaş
E) 5 yaş

Cevap: C) 3 yaş

Açıklama: Arkadaş çatışması genellikle 3 yaş civarında başlar.

5. Cinsiyet gelişimi, aynı cinsiyetten ebeveyn ile özdeşleşmenin sonucudur.
Cinsiyet kimliğinin gelişimini yukarıda verilen şekilde açıklayan kuram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Biyolojik kuram
B) Sosyal öğrenme kuramı
C) Psikanalitik kuram
D) Cinsiyet şema kuramı
E) Bilişsel kuram

Cevap: C) Psikanalitik kuram

Açıklama: Psikanalitik kuram, cinsiyet gelişimini özdeşleşme ile açıklar.

6. Aşağıdakilerden hangisi Freud’un Fall(i)k evreye ilişkin tanımlamasında yer alan özelliklerden biri değildir?

A) Erkek çocuklar Oedipus karmaşası yaşar.
B) Çocuklar aynı cinsiyetteki ebeveynlerine karşı rekabet geliştirir.
C) Fall(i)k evrede yaşanan kaygılar, çocuğun motor becerilerini geliştirir.
D) Kız çocuklar Elektra kompleksi geliştirir.
E) Rekabet çatışmaları, çocuğun aynı cinsiyetten ebeveyni ile özdeşleşene kadar devam eder.

Cevap: C) Fall(i)k evrede yaşanan kaygılar, çocuğun motor becerilerini geliştirir.

Açıklama: Motor beceri gelişimi Freud’un Fall(i)k evresinde tanımlanmamıştır.

7. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde çocukların bilişsel gelişim düzeyine dayanan cinsiyet anlayışının aşamaları sırasıyla verilmiştir?

A) Toplumsal cinsiyet sabitliği / Cinsiyet stabilitesi / Cinsiyeti etiketleme
B) Toplumsal cinsiyet sabitliği / Cinsiyeti etiketleme / Cinsiyet stabilitesi
C) Cinsiyeti etiketleme / Toplumsal cinsiyet sabitliği / Cinsiyet stabilitesi
D) Cinsiyet stabilitesi / Cinsiyeti etiketleme / Toplumsal cinsiyet sabitliği
E) Cinsiyeti etiketleme / Cinsiyet stabilitesi / Toplumsal cinsiyet sabitliği

Cevap: E) Cinsiyeti etiketleme / Cinsiyet stabilitesi / Toplumsal cinsiyet sabitliği

Açıklama:

8. Aşağıdakilerden hangisi zor mizaç özellikleri gösteren bebeklerle ilgili bir açıklamadır?

A) Düzenli beslenme ve uyku programlarına sahiptirler.
B) Yeni rutinlere uyum sağlamada sorun yaşarlar.
C) Tekrar tekrar yeni deneyimlerle karşılaştıklarında ilgi göstermeye başlarlar.
D) Aktivite düzeyleri oldukça düşüktür.
E) Diğer bebeklerden daha az olumlu/olumsuz duygusal aşırılıkları vardır.

Cevap: B) Yeni rutinlere uyum sağlamada sorun yaşarlar.

Açıklama: Zor mizaçlı bebekler yeni rutinlere uyum sağlamakta güçlük çekerler.

9. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde üç yaş çocuğunun arkadaşlık anlayışının gelişimi ile ilgili verilen bilgi yanlıştır?

A) “Bugün senin arkadaşın değilim.” gibi bir ifadeyle çıkarmak ve almak için arkadaşlığı referans olarak kullanabilir.
B) Herhangi bir oyun eşini arkadaş olarak etiketleme eğilimindedir.
C) Arkadaş çatışması başlar.
D) Birini arkadaş yapan şey hakkında konuşabilir.
E) Sınırlı iletişim becerilerinin bir sonucu olarak dostluklar daha kısa sürelidir.

Cevap: D) Birini arkadaş yapan şey hakkında konuşabilir.

Açıklama: Üç yaş çocukları oyun arkadaşlarını kolayca etiketleyebilirler.

10. Duygusal tepkilerin çoğunun koşulsuz uyaranlar (örneğin sıcaklık, yiyecek) ve nötr olaylar (örneğin bir annenin sesi veya yüzü) arasındaki öğrenilmiş ilişkilerin sonucu olduğuna inanmıştır. Böylece bu nötr olaylar klasik koşullama yoluyla duygusal tepkilere yol açmaktadır.
Duygusal tepkilerin ortaya çıkışını yukarıdaki şekilde açıklayan öğrenme teorisyeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Paul Ekman
B) Michael Lewis
C) Linda Michalson
D) John B. Watson
E) Carroll Izard

Cevap: D) John B. Watson

Açıklama: Watson, duygusal tepkilerin klasik koşullama yoluyla öğrenildiğini savunur.

11. Aşağıdakilerden hangisi yetkeci/otoriter ebeveynlik stilinin ergenlik dönemi olası sonuçlarından biridir?

A) Zayıf öz-denetim
B) Ortalama akademik ve sosyal beceriler
C) Uyuşturucu bağımlılığı
D) Düşmanlık
E) İsyan-ayaklanma

Cevap: B) Ortalama akademik ve sosyal beceriler

Açıklama:

12. Hızla gelen üç tekerlekli bisikleti görünce bisiklet yolundan kendini dışarı atmak.
Yukarıda verilen örnek, duyguların hangi işlevi ile ilgilidir?

A) Çocukların bilişsel işlevlerini etkiler.
B) Duygular çocuklara refahı ile ilgili bilgi sağlar.
C) Duygular bir iletişim biçimi olarak hizmet eder.
D) Çocukların beden sağlığını etkiler.
E) Duygular çocukların hayatta kalmasına yardımcı olur.

Cevap: E) Duygular çocukların hayatta kalmasına yardımcı olur.

Açıklama: Duygular, çocukların hayatta kalmasına yardımcı olur.

13. Bandura’ya göre ….. , bireyin verilen bir durumda ne kadar başarılı olacağına olan inancıdır.
Yukarıdaki cümlede yer alan boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) öz düzenleme
B) benlik
C) kendini cezalandırma
D) öz yeterlik
E) benlik saygısı

Cevap: D) öz yeterlik

Açıklama: Öz yeterlik, bireyin başarılı olacağına olan inancını ifade eder.

14. Aşağıdakilerden hangisi Bandura’ya göre kendini cezalandırmanın sonuçlarından biri olan ‘hareketsizlik’ ile ilgili göstergelerden biri değildir?

A) Depresyon
B) İlgisiz hissetme
C) Sıkılma
D) Uyuşturucu bağımlılığı
E) Yön eksikliği

Cevap: D) Uyuşturucu bağımlılığı

Açıklama: Bandura’ya göre, hareketsizlik depresyon ve ilgisizliğe yol açabilir.

15. Freud’un topografik kişilik kuramı ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Bilinç, dış dünyadan algılanan ya da bedenin kendi içinden gelen algıyı fark eden zihin bölgesidir.
B) Bilinç öncesinin insan hayatında büyük etkiye sahip olduğunu belirtmektedir.
C) Bilinçdışı/bilinçaltı, bireyin davranışlarını yönlendiren güdülerdir.
D) Bilinç, bilinç öncesi ve bilinçaltı ya da bilinçdışı olmak üzere üç kavram üzerinde şekillenmektedir.
E) Bilinç öncesi, dikkati zorlayarak bilinç düzeyinde algılanan bilişsel olaylardır.

Cevap: B) Bilinç öncesinin insan hayatında büyük etkiye sahip olduğunu belirtmektedir.

Açıklama: Freud’un teorisinde, bilinç öncesi farkındalık dışında kalan düşünceleri içerir.

16. Bir toplumun dilini ve kültürünü edinmenin kilit mekanizmasının sosyal etkileşim olduğuna inanan teorisyen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vygotsky
B) Piaget
C) Bronfenbrenner
D) Bandura
E) Bruner

Cevap: A) Vygotsky

Açıklama: Vygotsky, sosyal etkileşimin dil ve kültür ediniminde kritik olduğunu savunur.

17. Jerome Bruner’in bilişsel gelişim teorisinde dünya ile ilgili bilgi veya bilgilerin birey tarafından eylemler ve hareketler aracılığıyla saklandığı veya ezberlendiği sınıflandırma şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eylemsel temsil
B) İkonik temsil
C) Sembolik temsil
D) İmgesel temsil
E) Görsel temsil

Cevap: A) Eylemsel temsil

Açıklama: Eylemsel temsil, Bruner’in teorisinde hareketler aracılığıyla bilgiyi temsil etme biçimidir.

18. Ders materyali hakkında not alan bir öğrenci Bandura’nın Gözlemsel Öğrenme Süreçleri ile ilgili hangi faktörü işe koşmaktadır?

A) Hatırda tutma
B) Öz kontrol
C) Güdülenme
D) Dikkat
E) Taklit

Cevap: A) Hatırda tutma

Açıklama: Hatırda tutma, gözlemsel öğrenmede bilgiyi saklama sürecidir.

19.
I. Oyun senaryolarında örneğin doktor-hasta, anne-bebek gibi tamamlayıcı rollere uyum sağlayabilir.
II. Mış gibi yapmanın ne olduğunun farkındadır. Acıyormuş gibi, aç bir bebek gibi davranabilir.
III. Arkadaş çatışması başlar.
Yukarıdaki maddelerde yaşlara göre arkadaşlığın gelişimi konusunda bilgiler verilmiştir. Bunlardan hangisi veya hangileri 2,5 yaş ile ilgilidir?

A) I ve II
B) I ve III
C) Yalnız II
D) II ve III
E) Yalnız I

Cevap: A) I ve II

Açıklama: 2,5 yaş, mış gibi yapma ve tamamlayıcı rollerle ilişkilidir.

20. Aşağıdakilerden hangisinde Piaget’in işlem öncesi bilişsel gelişim döneminin karakteristik becerilerinden biri verilmiştir?

A) Kendini nesnelerden ve diğer insanlardan ayırt etme
B) Sembolik oyun
C) Nesne sürekliliği
D) Varsayımsal düşünme
E) Gelecek için planlamalar yapma

Cevap: B) Sembolik oyun

Açıklama: Sembolik oyun, Piaget’in işlem öncesi dönemi karakterize eder.