Nüfus ve Toplum 2024-2025 Vize Soruları

1. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) hangi tür nüfus verisi toplama yöntemidir?

A) De facto sayım
B) Soyağacı
C) Ölüm istatistikleri
D) Aile kütüğü
E) De jure sayım

Cevap: E) De jure sayım

Açıklama: ADNKS, ikametgaha dayalı de jure sayım yöntemiyle veri toplar.

2. Dünya nüfusu hangi yüzyılın başında 1 milyara ulaşmıştır?

A) 16. yüzyıl
B) 20. yüzyıl
C) 19. yüzyıl
D) 17. yüzyıl
E) 18. yüzyıl

Cevap: C) 19. yüzyıl

Açıklama: Dünya nüfusu 1800’lerin başında 1 milyara ulaşmıştır.

3. İdeal nüfus düşüncesi Antik Yunan’da ….. açısından tartışılırken, Avrupa Orta Çağı’nda ….. açısından değerlendirilmiştir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla gelebilecek sözcükler aşağıdakilerden hangisidir?

A) ahlaki değerler – siyasi ve ekonomik öncelikler
B) ahlaki değerler – dini değerler
C) siyasi ve ekonomik öncelikler – dini değerler
D) ekonomik öncelikler – siyasi ilkeler
E) dini değerler – ekonomik öncelikler

Cevap: C) siyasi ve ekonomik öncelikler – dini değerler

Açıklama: Antik Yunan’da ideal nüfus kavramı genellikle şehir-devletlerinin yönetim ve ekonomi politikaları çerçevesinde, yani siyasi ve ekonomik öncelikler açısından tartışılmıştır. O dönemde nüfusun yönetilebilir büyüklükte olması, ekonomik kaynakların verimli kullanımı ve askeri güç açısından önem taşımaktaydı. Orta Çağ Avrupa’sında ise ideal nüfus kavramı, toplumda dinin etkisinin güçlü olduğu bir dönemde, daha çok dini değerler temelinde ele alınmıştır. Orta Çağ’ın toplumsal yapısı, nüfusun dini ve ahlaki gereklerle uyumlu bir şekilde düzenlenmesi gerektiğine inanılan bir yaklaşımla şekillenmiştir. Bu nedenle, doğru cevap “C) siyasi ve ekonomik öncelikler – dini değerler” şeklindedir.

4. Demograflara göre 21. yüzyılda aşağıdaki alanların hangisindeki dönüşümle yeni bir demografik devrim gerçekleşecektir?

A) Evlilikler
B) Boşanmalar
C) Göçler
D) Ölümler
E) Doğumlar

Cevap: D) Ölümler

Açıklama:

5. Demografik dönüşüm modeli, aşağıdaki sosyoloji kuramlarından hangisiyle benzerlik taşımaktadır?

A) Modernleşme kuramı
B) Küreselleşme kuramı
C) Kalkınma kuramı
D) İklim değişikliği kuramı
E) Bağımlılık kuramı

Cevap: A) Modernleşme kuramı

Açıklama: Demografik dönüşüm modeli, toplumların gelişme sürecinde yaşadığı değişimleri modernleşme kuramıyla benzer bir çerçevede ele alır.

6. Aşağıdakilerden hangisi, devletin nüfus sayımı yapma amaçlarından biri olarak kabul edilmez?

A) Doğurganlık oranlarını yükseltmek
B) Ülkenin yönetimini daha etkili planlamak
C) Eğitim ve sağlık gibi hizmetlerin ihtiyaçlarını saptamak
D) Vergi verecek hane sayısını tespit etmek
E) Askere alınacak erkek nüfusu belirlemek

Cevap: A) Doğurganlık oranlarını yükseltmek

Açıklama: Nüfus sayımı doğurganlık oranlarını yükseltmek amacıyla yapılmaz; mevcut durumu belirlemek içindir.

7. Milattan önce on binli yıllarda üçüncü demografik devrim yaşanmıştır. Daha önceki dönemde 5-6 milyon olduğu tahmin edilen dünya nüfusu, bu değişimle beraber önce 50 milyona, sonra da 100 milyona çıkmıştır.
Yukarıda verilen büyük değişimde etkili olan en önemli olay aşağıdakilerden hangisidir?

A) Göçebelik kültürünün gelişmesi
B) Aşıların bulunması
C) Tekerleğin icadı
D) Evliliklerin artması
E) Tarıma geçiş

Cevap: E) Tarıma geçiş

Açıklama: Tarıma geçiş, nüfusun artmasını sağlayan üçüncü demografik devrim olarak kabul edilir.

8. Türkiye’de nüfus artış hızının %2,80 ile en yüksek seviyeye ulaştığı dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1975-1980
B) 1935-1940
C) 1945-1950
D) 1995-2000
E) 1955-1960

Cevap: E) 1955-1960

Açıklama: 1955-1960 dönemi Türkiye’de nüfus artış hızının zirveye ulaştığı dönemdir.

9. Azalan verim kanununa göre nüfus geometrik olarak artarken besin kaynaklarının da aritmetik olarak arttığını, bu farktan dolayı da büyük felaketler yaşanacağını dile getiren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

A) John Graunt
B) Thomas Malthus
C) Adam Smith
D) Platon
E) Proudhon

Cevap: B) Thomas Malthus

Açıklama: Malthus, nüfus artışı ile kaynaklar arasındaki dengesizlik nedeniyle felaketlerin yaşanacağını öne sürmüştür.

10.

Yukarıda görseli verilen yaş piramidi, ülkenin hangi özelliklerine işaret etmektedir?

A) Düşük doğum oranları ve yaşlı nüfusun arttığı bir ülke
B) Hızlı nüfus artışıyla birlikte genç iş gücünün fazla olduğu bir ülke
C) Genç nüfusun baskın olduğu, doğurganlık oranının yüksek olduğu bir ülke
D) Orta yaş grubunun baskın olduğu, nüfus artış hızının sabit olduğu bir ülke
E) Yüksek doğum oranları ve düşük yaşam beklentisi olan bir ülke

Cevap: A) Düşük doğum oranları ve yaşlı nüfusun arttığı bir ülke

Açıklama:

11. Demografik devrimler, toplumsal hayatta da büyük değişimler yaratmaktadır.
Aşağıdakilerden hangisi bu toplumsal değişimlerden biri değildir?

A) Eğitimin değişmesi
B) Evliliklerin değişmesi
C) Ailenin değişmesi
D) Yaşlıların toplumsal itibarının değişmesi
E) Çocuğa verilen anlamın değişmesi

Cevap: A) Eğitimin değişmesi

Açıklama: Demografik devrimler, nüfus yapısında meydana gelen köklü değişimlerle toplumdaki birçok sosyal yapıyı ve ilişkileri etkiler. Evlilikler, aile yapısı, yaşlıların toplumsal itibarları ve çocuklara verilen değer gibi unsurlar demografik dönüşümler sonucunda değişime uğramaktadır. Ancak, eğitimin değişmesi doğrudan demografik dönüşümlerle ilişkilendirilemez; eğitimdeki değişim, genellikle sosyal politikalar, teknolojik gelişmeler veya ekonomik faktörler gibi farklı nedenlerle ortaya çıkar. Bu nedenle, eğitimin değişmesi demografik devrimlerden kaynaklanan bir toplumsal değişim olarak sayılmaz.

12. Aşağıdakilerden hangisi demografik değişim kuramının eleştirilen özelliklerinden biri değildir?

A) Teleolojik olması
B) Çizgisel olması
C) Göçlerin etkisini göz ardı etmesi
D) Nüfus artış hızındaki değişimi açıklaması
E) Tektipleştirici olması

Cevap: D) Nüfus artış hızındaki değişimi açıklaması

Açıklama: Nüfus artış hızındaki değişimi açıklaması, demografik değişim kuramının olumlu bir yönüdür.

13. Avrupa’da ilk demografi çalışmalarından biri sayılan, 1662 tarihli “Ölüm Kayıtları Üzerine Doğal ve Siyasi Gözlemler” adlı eser aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) A. Comte
B) E. Durkheim
C) A. Guillard
D) J. Graunt
E) D. Bell

Cevap: D) J. Graunt

Açıklama: John Graunt, demografi alanındaki ilk çalışmalarından birini yapmıştır.

14. Sabit veya durağan nüfus ne demektir?

A) Nüfus göç almıyor demektir.
B) Nüfus azalıyor demektir.
C) Doğal nüfus artış hızının sıfır olması demektir.
D) Nüfus artıyor demektir.
E) Doğal nüfus artış hızı düşüyor demektir.

Cevap: C) Doğal nüfus artış hızının sıfır olması demektir.

Açıklama: Durağan nüfus, doğum ve ölüm oranlarının birbirine eşit olduğu durumları ifade eder.

15. 1800-­1850 yılları arasında nüfusu %100 oranında artan Avrupa ülkesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Polonya
B) İngiltere
C) Portekiz
D) Fransa
E) Hollanda

Cevap: B) İngiltere

Açıklama: Sanayi Devrimi etkisiyle İngiltere’nin nüfusu hızla artmıştır.

16. Yakın gelecekte Türkiye’de kamu yönetimi açısından çokça tartışılacak konu başlıklarından biri olmaya aday en önemli demografik olgu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Evliliklerin sayısında azalma
B) Boşanmaların sayısında görülen artış
C) Nüfus artışı
D) Bebek ölümlerinin artması
E) Yaşlanma

Cevap: E) Yaşlanma

Açıklama: Türkiye’de yaşlanan nüfus, yakın gelecekte önemli bir yönetim sorunu olarak görülmektedir.

17. Belli bir zaman diliminde nüfusun sayılması yoluyla, nüfusun bütününe dair betimleyici bir resim sunan demografik veri toplama yöntemine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Demografik araştırma
B) Nüfus sayımı
C) Nüfus kayıtları
D) Aile sicili
E) Doğum-ölüm istatistikleri

Cevap: B) Nüfus sayımı

Açıklama: Nüfus sayımı, belli bir anda tüm nüfusun sayılarak demografik bir profil oluşturulmasıdır.

18. Üç hâl kanunu teorisi aşağıdaki isimlerden hangisine aittir?

A) E. Durkheim
B) M. Weber
C) Saint-Simon
D) A. Comte
E) D. Bell

Cevap: D) A. Comte

Açıklama: Auguste Comte’un üç hâl kanunu teorisi toplumsal değişimi açıklamada önemli bir yaklaşımdır.

19. Tarih boyunca nüfus konusunda en temel tartışma, ideal nüfusun tanımı üzerine olmuştur. Bu konuda başlıca ayrışmalardan biri pro-natalist ve anti-natalistler arasındadır. Pro-natalistlere göre ideal nüfus ….. olmalıdır.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) zengin
B) kalabalık
C) vasıflı
D) eğitimli
E) çalışkan

Cevap: B) kalabalık

Açıklama: Pro-natalistlere göre, ideal nüfus yüksek ve kalabalık olmalıdır.

20. 15 yaş altı ve 65 yaş üstünden oluşan nüfusun çalışan nüfusa oranına ne ad verilir?

A) Nüfus artışı
B) Kalkınmışlık seviyesi
C) Bağımlılık oranı
D) Demografik yaşlanma
E) Demografik fırsat penceresi

Cevap: C) Bağımlılık oranı

Açıklama: Bağımlılık oranı, çalışmayan yaş grubunun çalışan nüfusa oranını ifade eder.