Ata Aöf Araştırma Yöntem ve Teknikleri I Ünite -13

 Giriş

Bir sınavda öğretmenlerin dersle ilgisiz sorular sorması geçerlik problemi iken, aynı soruların farklı öğrenciler tarafından farklı yorumlanması güvenirlik problemidir.

• Geçerlik: Ölçülmek istenen özelliğin ne kadar doğru ölçüldüğünü ifade eder.
• Güvenirlik: Ölçümlerin tutarlılığı, hassasiyeti ve kararlılığıdır.

Bu ünitede ölçme ile ilgili temel kavramlar, geçerlik ve güvenirlik konuları ve bunların arasındaki ilişki ele alınmıştır.

Ölçme ile İlgili Temel Kavramlar

Ölçme: Bir niteliğin veya özelliğin gözlenerek, sonuçlarının matematiksel sembollerle ifade edilmesidir.

• Fiziksel Ölçüm: Doğrudan yapılır (ör. tartı ile kilo ölçümü).
• Sosyal Ölçüm: Dolaylıdır ve çevresel faktörlerden etkilenir (ör. tutum, algı).

Ölçme Hataları:

• Ölçüm işlemi hatalara açıktır.
• Klasik Test Teorisi Formülü:
  • X=T+EX = T + EX=T+E
    • XXX: Gözlenen puan.
    • TTT: Gerçek puan.
    • EEE: Hata payı.
• Geçerlik ve güvenirlik, hata payını azaltmayı hedefler.

Geçerlik

Geçerlik Nedir?
Bir ölçme aracının, ölçülmek istenen özelliği diğer özelliklerden bağımsız ve doğru şekilde ölçebilme derecesidir.

Geçerlik Türleri:

1. Kapsam Geçerliği:
   • Ölçme aracının, ölçmek istenen özelliği ne derece yansıttığına odaklanır.
   • Uzman görüşüyle değerlendirilir.
2. Ölçüte Dayalı Geçerlik:
   • İki farklı ölçme aracından alınan puanların ilişkisine bakılarak hesaplanır.
   • Mevcut Hâl Geçerliği: Benzer ölçüm araçlarıyla eşzamanlı karşılaştırma.
   • Yordama Geçerliği: Ölçüm sonuçlarının gelecekteki durumları tahmin edebilme derecesi.
3. Yapı Geçerliği:
   • Ölçüm sonuçlarının kuramsal bir kavramı ne derece ölçtüğünü gösterir.
   • Örn: Kendine güven, mutluluk gibi soyut kavramlar.
4. Görünüş Geçerliği:
   • Ölçme aracının, ölçmek istediği şeyi görsel ve format açısından ifade etme yeterliliği.

Geçerliği Etkileyen Faktörler:

• Güvenirlik: Geçerlik için ön koşuldur.
• Madde Sayısı ve Ölçme Yöntemi: Daha fazla madde, geçerliği artırabilir.
• Puanlayıcının Tutumu: Subjektif yaklaşımlar geçerliği düşürebilir.
• Çevresel Faktörler: Ortam koşulları ölçme sonuçlarını etkileyebilir.

Güvenirlik

Güvenirlik Nedir?
Bir ölçümün hatalardan arınık, tutarlı, hassas ve kararlı olmasıdır.

Güvenirliğin Boyutları:

1. Tutarlılık: Ölçüm sonuçlarının farklı zaman, yer veya koşullarda benzer olması.
2. Duyarlılık: Daha hassas ölçümler yapılabilmesi.
3. Kararlılık: Aynı ölçme aracının aynı koşullarda tekrarlanmasıyla benzer sonuçlar elde edilmesi.

Güvenirlik Hesaplama Yöntemleri:

1. Tek Uygulamaya Dayalı Yöntemler:
   • Eşdeğer Yarılar Yöntemi: Ölçme aracının iki yarısından elde edilen puanlar arasındaki ilişki (korelasyon).
   • Madde Tutarlılığı Yöntemi: Maddelerin birbiriyle tutarlılığı (örn: Cronbach Alpha).
2. Birden Fazla Uygulamaya Dayalı Yöntemler:
   • Test-Tekrar Test Yöntemi: Aynı ölçme aracının belirli aralıklarla aynı gruba uygulanması.
   • Eşdeğer Test Yöntemi: Aynı özelliği ölçen iki benzer ölçme aracının aynı gruba uygulanması.

Güvenirliği Etkileyen Faktörler:

• Ölçme aracının içeriği: Madde sayısı ve homojen dağılım.
• Cevaplayan kişilerin durumu: Psikolojik ve fizyolojik etkiler.
• Uygulama koşulları: Gürültü, sıcaklık gibi çevresel faktörler.

Geçerlik ve Güvenirlik Arasındaki İlişki

• Güvenirlik olmadan geçerlik mümkün değildir.
• Ancak geçerli olmayan bir ölçme aracı güvenilir olabilir.
• Güvenirlik, geçerliğin bir ön koşuludur fakat tek başına geçerliği garanti etmez.

Geçerlik ve güvenirlik, bilimsel ölçme işlemlerinde hata payını azaltmak ve ölçümün doğruluğunu sağlamak için vazgeçilmez kavramlardır. Bu iki kavramın doğru anlaşılması, güvenilir ve geçerli sonuçlar elde etmek için kritik öneme sahiptir

1. Aşağıdakilerden hangisi geçerlik türlerinden biri değildir?

A) Kapsam
B) Ölçüte dayalı
C) Yapı
D) Eşdeğer yarılar
E) Görünüş

Cevap: D) Eşdeğer yarılar

Açıklama: Eşdeğer yarılar, geçerlik değil, güvenirlik yöntemlerinden biridir.

2. Ölçme ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ölçmeye hata karışabilir.
B) Fiziksel ölçümler doğrudan yapılır.
C) Ölçme gözlem sonuçlarının sembollerle ifade edilmesidir.
D) Ölçme farklı ölçme araçları ile yapılabilir.
E) Sosyal bilimlerde ölçme kolaydır.

Cevap: E) Sosyal bilimlerde ölçme kolaydır.

Açıklama: Sosyal bilimlerde ölçme, karmaşık ve hataya açık bir süreçtir.

3. Geçerlik ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Geçerlik olmadan güvenirlik olmaz.
B) Geçerlik ölçme aracının sonuçlarına ait bir kavramdır.
C) Görünüş geçerliği bir geçerlik türüdür.
D) Güvenirlik geçerlik için bir ön koşuldur.
E) Madde sayısı geçerliği etkileyen bir faktördür.

Cevap: A) Geçerlik olmadan güvenirlik olmaz.

Açıklama: Güvenirlik olmadan geçerlik sağlanamaz, ancak tam tersi doğru değildir.

4. Kendine güveni ölçen bir ölçme aracı Pazartesi sabah bir grup öğrenciye uygulanıyor, aynı ölçek bir hafta sonra aynı gün ve saatte aynı örneklem grubuna tekrar uygulanıyor. Bu iki uygulama sonucu elde edilen puanlar bir birine çok yakın çıkıyor. Bu durumda elde edilen sonuçlara yönelik aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenebilir?

A) Geçerliği düşüktür
B) Güvenirliği yüksektir
C) Güvenirliği düşüktür
D) Güvenilir ve geçerli değildir
E) Geçerli ve güvenilirdir

Cevap: B) Güvenirliği yüksektir

Açıklama: Puanların tutarlılığı güvenirliğin yüksek olduğunu gösterir, ancak geçerlilik hakkında kesin bir bilgi vermez.

5. Aşağıdaki güvenirlik yöntemlerinden hangisinde aynı özelliği ölçmek için hazırlanan iki benzer ölçme aracı uygulanır?

A) Kapsam
B) Eşdeğer test
C) Test-tekrar-test
D) KR-20
E) Cronbach Alpha (α)

Cevap: B) Eşdeğer test

Açıklama: Eşdeğer test yöntemi, iki farklı ancak benzer ölçme aracı kullanılarak güvenirlik testi yapılmasını içerir.

6. Aynı ölçme aracının belirli bir zaman aralığından sonra bir örneklem grubuna iki kez uygulanması aşağıdaki güvenirlik yöntemlerinden hangisidir?

A) Eşdeğer test
B) Cronbach Alpha (α)
C) Eşdeğer yarılar
D) Test-tekrar-test
E) KR-21

Cevap: D) Test-tekrar-test

Açıklama: Test-tekrar-test yöntemi, ölçme aracının zaman içindeki tutarlılığını test eder.

7.

Yukarıdaki şekilde yer alan noktaların her biri, bir ölçüm olarak düşünüldüğünde güvenirlik ve geçerlik ile ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisi çıkarılabilir?

A) Güvenilir, Geçerli
B) Güvenilir değil, Geçerli
C) Güvenilir değil, Geçerli değil
D) Az Güvenilir, Çok Geçerli
E) Çok Güvenilir, Geçerli değil

Cevap: A) Güvenilir, Geçerli

Açıklama: Noktalar hem birbirine yakın hem de hedefin merkezindedir, bu da hem geçerlik hem güvenirliği gösterir.

8.
Ahmet öğretmen girmiş olduğu tarih dersinde, öğrencilerine vize sınavında ilk yedi üniteden sorumlu olduklarını bildirmiş ve öğrencilere bu ünitelere çalışmaları gerektiğini söylemiştir. Ancak Ahmet öğretmen vizede sadece 4, 5 ve 7 üniteden sorular sormuştur.
Yukarıdaki durumda Ahmet Hocanın yapmış olduğu vize sınavına yönelik aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Kapsam geçerliği düşüktür.
B) KR-20 puanı yüksektir.
C) Yapı geçerliği düşüktür.
D) Güvenilir ve geçerli değildir.
E) Cronbach Alpha (α) değeri hatalıdır.

Cevap: A) Kapsam geçerliği düşüktür.

Açıklama: Sınavın kapsamı belirtilen konuları tam olarak içermediği için kapsam geçerliği düşüktür.

9. Aşağıdakilerden hangisi geçerliğe etki eden faktörlerden biri değildir?

A) Güvenirlik
B) Madde sayısı
C) Zorluk seviyesi
D) Ölçme yöntemi
E) Çevresel faktörler

Cevap: C) Zorluk seviyesi

Açıklama: Zorluk seviyesi güvenirliği etkiler, ancak geçerliğe doğrudan bir etkisi yoktur.

10. Aşağıdakilerden hangisi KR-20 ve KR-21 arasındaki farktır?

A) Madde sayısı
B) Ölçme yöntemi
C) Ölçek türü
D) Uygulama biçimi
E) Madde zorluk seviyesi

Cevap: E) Madde zorluk seviyesi

Açıklama: KR-21, madde zorluk seviyesini dikkate almazken KR-20 alır.